فصل پنجم.

اوضاع منطقه در دوران پسا استعماری هند. برقراری مناسبات پاکستان- افغانستان

گاندی پس از انکه سوگند رهبران جماعتهای هندوباور و مسلمان را برای قطع برخوردهای قومی با پایان بخشیدن به اعتصاب غذایی اش  بدست آورد، تصمیم داشت تا به پنجاب رفته و در آن ولایت آشتی قومی را عملی نماید. مگر او در راه در دهلی بدلیل رویاروییهای جماعتی- مذهبی معطل شد.۱ پهنای گسترده کشتارها و درد مردم چنان ژرف بودند که راجاگوپال چاری نوشته بود:«اگر نایب السلطنه حکومت را انتقال نمیداد، اصلا حاکمیتی نمیبود که انتقال داده شود.»۲

در شرایط فوق العاده متشنج و ناهنجار در سطح کشور و بصورت کل در رهبری کانگرس نشانه های اختلافات جدی و حتی انشعاب دیده میشد. پیش از همه میان نهرو و سردار پاتیل این رویارویی شدید بود. پاتیل میپنداشت که برخورد لیبرال نهرو با مسلمانان برای کشورمضر است، چونکه میتواند باعث تخریب امنیت ملی آن شود. او همچنان پندار منفی نهرو دربارهء ار. اس. اس. ( راشتریا سیوانگ سانگه- اتحادیه خدمتگاران داوطلب میهن) که اعضای آن به نظر پاتیل میهن پرستان بودند، را نیز حمایت نمیکرد. ار. اس. اس در روز اعلام استقلال هند «به دلیل تقسیم بهارت مات مقدس (مادر هند) ماتم گرفت».  

در شماره یکم هفته نامه (این اتحادیه) بتاریخ ۳ جون ۱۹۴۷ مقالهء ش. پ. موکرجی بنام «هندوها هیچگاهی به تقسیم هند سازش نمیکنند»، نشر شد.۳ بسیار کسان در رهبری کانگرس مساله انشعاب حزب به جناح راست در راس پاتیل و چپ برهبری نهرو را مطرح میکردند. مگر نهرو و پاتیل هردو میدانستند که آنان مکمل یکدیگر بوده و بیشتر باید باهم باشند تا در مقابل یکدیگر.

گاندی نقش بزرگی در حل اختلافات نهرو پاتیل داشت. بتاریخ ۱۱ جنوری ۱۹۴۸ گاندی اعلام کرد که بهتر است کانگرس «که به مرکز فساد و سیاست بازی حکمرانان تبدیل شده » منحل شود. فردای آنروز او دوباره بدلیل خشونتهای مذهبی- جماعتی دست به اعتصاب خوراکی زد. وی همچنان درخواست میکرد که حکومت به پاکستان مبلغ ۵۵۰ ملیون روپیه (برابر به ۳۰ ملیون پوند استرلینگ) موعود را بپردازد. حکومت هند از پرداخت این مبلغ به بهانه مساله کشمیر خودداری میکرد، مگر هنگامیکه نهرو پاتیل با گاندی اعتصاب کننده ملاقات نمودند، مساله واریز کردن پول حل شد. در همان حال مواضع نهرو و پاتیل پیرامون مسایل دیگر نیز نزدیکتر شد.۴

گاندی هنگام نیایش شامگاهی اش در عبادتگاه بیرلی دهلی که پنج ماه اخیر را در انجا بسر میبرد، خطاب به صدها تن گردهم آمده گفت: «مرگ برایم بهترین راه نجات از این حالت که خود را همچون شاهد ناتوان زوال هند، هندویزم، سیکیزم و اسلام….میبینم، خواهد بود. بگذار اعتصابم نه باعث مرگ پندارها بلکه بیداری آنها شود».۵

نهرو، پاتیل و دیگر زمامداران در بالین گاندی از او خواستند به اعتصاب خوراک اش پایان دهد، مگر وی پاسخ داد: «زندگی من در دست پروردگار است». همزمان در عبادتگاه بیرلی مردمان دیگری نیز آمدند. آنها فریاد میزدند: «بگذار گاندی بمیرد!»۶

یک هفته تمام او چیزی به دهن نگذاشت. مگر وی پیروز شد. بروز ۱۸ جنوری ۱۹۴۸ نمایندگان جماعتهای هندو وسیک به نهرو وعده دادند که از زندگی و داراییهای مسلمانان و مقدسات مذهبی شان نگهبانی میکنند. نهرو از این موضوع به گاندی خبر داد و تنها پس از ان بود که وی به اعتصاب خوراکی اش پایان داد. اما در گوشه و کنار آنها ادعا میکردند که گاندی گویا پشتیبان مسلمانان است. درست دو روز پس ازاین هنگام نیایش گروهی در نزدیک خانه (معبدگاه) بیریل در نزدیکی گاندی بمی منفجر شد. او صدمه یی ندید ولی گفت: «یهتر بود که مستقیما به من آتش میگشودند، درآنصورت من با لبخند از این مرمی استقبال کرده، نام آفریدگار راما را در قلبم تکرار کرده  و سزاوار تهنیت میشدم. پاتیل میخواست برای حفاظت گاندی نگهبانان را بگمارد. مگر او از پذیرش آن خودداری کرده گفت: «خداوند یگانه مدافع ام است».۷

بروز ۳۰ جنوری گاندی مانند همیشه راهی نیایش شامگاهی در باغ خانه بیریل که حدود ۵۰۰ تن در آنجا حاضر بودند، شد. او به راهرویکه جماعت برایش گذاشته بود گذشته و به جایی که همواره دعا میکرد نزدیک شد. در همان لحظه از میان جمیعت جوانی بیرون شده دستانش را یکجا بگونه احترام رایج هندی قرار داده و سپس تفنگچه «بریتا» را بیرون کشیده و سه مرمی را به سینه گاندی شلیک کرد. گاندی فقط توانست، بگوید: «یا، راما!» در همان لحظه در میان جمیعت حاضر پزشکی پیدا شد. مگر او دیگر لازم نبود. موهنداس کرم چند گاندی به انوشه گی پیوسته بود.۸

م. ک. گاندی ۷۸ ساله ازسوی ناتورام گودیس ژورنالیست که محرر جریده «راشتریا سیواک سانگه» منتشره در پون که در واقع تروریستی مربوط به همان حزب بنیادگرا «هندو مهاسباها»- «بزرگترین اتحاد هندوان» بود، کشته شد. او این عمل پلشت را انجام داد. به اینگونه هند و جهان از وجود یک پیام آور ضد خشونت تهی شد.

پس از قتل گاندی نهرو از ورای رادیو به ملت هند خطابه یی را ایراد کرد. «نور از زندگی ما رخت بربست. آیا حق با من نیست، بگویم، نوریکه کشور مارا درخشان میکرد، روشنایی معمولی نبود…. و پس از هزاران سال هم ما اورا در هند و سراسر جهان خواهیم دید، چونکه او حقیقت زنده و ماندگار است. او نمایانگر راه درست بوده، مارا از اشتباهات برحذر داشته و سرزمین کهن مارا در آزادی میبیند. هندیها باید از زهریکه مارا ازهم سوا ساخته و به مرگ گاندی انجامید رهایی یابند. انها باید خشونت را رد کرده و متحد شوند».۹

محکمه  قاتل گاندی ناتورام گودیس را متهم به اعدام کرد.۱۰ او در جریان گفتاری در دادگاه تلاش میکرد عمل ناشایست خودرا با بیان اینکه که گویا گاندی «همیشه و پیگیرانه از اعمال مسلمانان چشمپوشی میکرده و اینکار را تا آخرین اعتصاب خوراکی اش ادامه داد. این امر مرا وداشت تا تصمیم بگیرم تا بیدرنگ به زندگی گاندی پایان دهم.» برائت دهد. ۱۱

کشتن گاندی به پندار سازماندهندگان آن باید باعث تنفر بیشتر تودههای هندوتبار با مسلمانان که ازسوی شان متهم به سازماندهی این قتل میشدند، میشد. مگر نتیجه معکوس آنچه شد که آنها میپنداشتند. پس از کشتن گاندی در بسیاری از شهرهای هند هوداران وی از میان دانشجویان و پیشه وران که درنظر شان گاندی نمادی از تقدس بود، به املاک کمیته های «هندو مهاسباها» و جریده «راشتریا سیواک سانگه» ریختنه و به کشتار اعضای سازمانهای شان پرداختند.۱۲ «راشتریا سیواک سانگه» و «هندو مهاسباها» هردو دست داشتن در کشتن گاندی را رد میکردند. حکومت اتحاد هند نیز تلاش نمیکرد جلو فعالیت این سازمانها را بگیرد. مگر نفرین آشکارای اعضای عادی کانگرس نسبت به آنها که در چهره شان سازماندهندگان قتل گاندی را میدیدند و همچنان دلایل واضح دیگر باعث شد تا حکومت اتحاد هند بروز ۴ فبروری ۱۹۴۸ فعالیت «راشتریا سیواک سانگه» را ممنوع اعلام  کند. بروز ۵ فبروری رییس پیشین حزب «هندو مهاسباها» و رهبر ایدیولوژیک آن موسوم به سوارکار به اتهام شرکت در قتل گاندی بازداشت شدند. باوجود تقاضاهای اعضای عادی کانگرس مبنی بر طرد همه اعضای «هندو مهاسباها» از جمله رییس آن شیام پرساد موکرجی از حاکمیت حکومت هند در این راستا چیزی نکرد.۱۳ بروز ۶ فبروری ۱۹۴۸ رهبری «هندو مهاسباها» اعلام کرد که از فعالیت سیاسی دست کشیده و به مجمعی برای گویا بهبود وضعیت اقتصادی و ارتقای سطح فرهنگی کشورتبدیل شد.۱۴

مراسم به آتش سپاری گاندی بسیار شاندار بود. جمیعت بیشماری در ساحل جمنا جاییکه مراسم به آتش سپاری گاندی صورت میگرفت، گردهم آمده بود. این مراسم برای بزرگداشت گاندی و نیرومندی هرچه بیشتر اندیشه گاندیزم بالای توده ها بکار گرفته شد. مگر بزودی پس از این مراسم شاندار حکومت اتحاد هند بتدریج بندش فعالیتهای «راشتریا سیواک سانگه» و«هندو مهاسباها» را کاهش داد. باوجود این بندشها (محدودیتها) حزب نامبرده به احیایش آغاز کرد.۱۵ چنانچه پیشتر آمد، پس از محاکمه دراز قاتل گاندی ناتورام گودیس محکوم به اعدام شد. سوار کار که در پیوند به این پرونده مورد بازپرس قرار داشت، آزاد شد.۱۶

جایگاه اقتصادی بریتانیا در منطقه در دوره پسا استعماری هند

برشالوده دادههای نخستین پیرامون سرمایه گذاری در هند از ماه جون ۱۹۴۸ برمیآید که ارزش آنها به ۳ اعشاریه ۲ ملیارد روپیه میرسید که از جمله سهم انگلستان ۷۲٪ بود. همچنان سرمایه داری خارجی کنترول ۹۷٪ کل سرمایه گذاریها، منجمله در عرصه  استخراج  و پالایش نفت را داشته، ۹۳٪ سهم صنعت رابر، ۹۰٪ سهم خطوط آهن، ۸۹٪ گوگردسازی ، ۸۶٪ اسهام عرصه صنایع جوت (کنف هندی) و ۷۳٪ در تولید و بازرگانی چای را در دست داشت.

تقسیم هند و دادن حقوق دومینیون به اتحاد هند و کشور پاکستان در عرصه اقتصادی برای بریتانیا بسیار کم محسوس بود. بقول بیشترینه مولفان عرصه های عمده درآمدها چنین بودند: درصدی سرمایه گذاری بریتانیا در هند بحساب ۶- ۸٪ سالانه در هر سرمایه، که بالغ بر ۷۰۰ ملیون یا ۱ ملیارد پوند استرلینگ محاسبه شده بود، که درآمدهای عرصه کشتیرانی انگلیس، عواید رهنی بانکهای بریتانیایی، واریزهای بانکی انگلیسها از هند به بریتانیا و در نهایت محصولات اضافی مالی موسوم به «هوم چارجس» شامل آن بودند.۱۷

دکتر سیتارامایا که یک گاندیست وفادار بوده و در در نشست جایپور کانگرس ملی هند در دسامبر ۱۹۴۸ بحیث رییس کانگرس برگزیده شده بود، در کتابش «تاریخ کانگرس ملی هند» نشر شده در سال ۱۹۴۵ موقف اقتصادی انگلیس و عواید کمپنیهای آنکشور را  در هند پیش از جنگ جهانی چنین ارزیابی میکند:

۱. انحصار مطلق کشتزارها و صنایع چای.

۲. انحصار دو سوم سرمایه بانکها، شرکتهای بیمه و صادرات و واردات .

۳.  ۵۰٪ سرمایه ها در عرصه های پنبه، غله و آرد، معادن و ترانسپورت نیز در انحصار آنها بود.

عواید انگلیس از طریق سیتارامایا به ۸۰۰ ملیون دالر  (برابر به ۱۵۰ ملیون پوند استرلینگ) در سال میرسید به این معنی که: ۱۰۰ ملیون دالر – از درک قرضه دولتی هند و ۷۰۰ ملیون دالر که از حساب درآمدهای سرمایه گذاری بریتانیا حاصل میشد. ۱۸

البته در زمان جنگ (جهانی) سرمایه گذاری انگلیس در هند کمی کاهش یافت، چونکه برخی از سهام در عرصه های جوت (کنف)، چای و صنعت ذغال سنگ به دست هندوستانیها افتادند. مگر پس از جنگ این پروسه متوقف شده و سهم سرمایه گذاری انگلیس در هند دوباره افزایش یافت. برخی گروههای انحصاری بازرگانان هندی در پایان جنگ با کمپنیهای انگلیسی وارد معامله شده و شرکتهای سهامی بریتانیایی- هندی را ایجاد کردند. بیدرنگ پس از ختم جنگ در ماه جون ۱۹۴۵در نتیجه توافق شرکت بیرا و کارتل موتر سازی بریتانیایی نافیلد کمپنی مشترک «هندوستان موتورز» ساخته شد. در این کمپنی البته کارتل نافیلد که تجهیزات کارخانه یی را تهیه میکرد، موضع حاکم را داشته و پرسونل تخنیکی را گماشته و معین میکرد که کدام بخشهای موتر باید در هند و کدام قطعات آن در بریتانیا ساخته شوند. مجله «کاپیتال» منتشره کلکته ارگان متشبثان خصوصی بنگال نوشته بود: «سازمان نافیلد باید آن قسمتهای ماشین را تولید و تهیه نمایند که تولید شان در هند نامعقول مینماید، و پرسونل تخنیکی نافیلد ظاهرا باید تصمیم بگیرد که کدام بخشهای مرکبه در هند ساخته شود و کدامها در بریتانیا.۱۹

در پایان ۱۹۴۵موفقتنامه یی میان کنسرن تاتا و کارتل انگلیسی «امپریال کمیکل اندوستری» یکی از بزرگترین اتحادیه های جهانی انحصاری در عرصه صنایع کیمیاوی عقد شد. در نتیجه این توافقنامه در هند کمپنی یی برای تولید رنگ کنندهها و غیره درهند ایجاد شد که البته نقش اصلی را در آن شرکت انحصاری انگلیسی داشت. شرکت «آشوک موتورز لمتد» نیز برهمین اصل ایجاد شده و تاسیس برخی شرکتها ازسوی متشبثان بمبئی و کمپنیهای انگلیسی «آوستین موتورز» برهمین شالوده و به منظور مونتاژ قطعات موترها در واندالور (در نزدیکی مدراس) ساخته میشدند. به برکت ایجاد شرکتهای مختلط در هند کمپنی بریتانیایی «فرگیوسون تراکتورز»،  «روتس گروپ» (موتر)، بیکوک ایند ویلکوکس» (تولید دیگهای بخار) وغیره نیز نمایندگیهای شان را ایجاد کردند.۲۰ ایجاد این شرکتها که همه در عرصه صنایع سنگین مشغول بودند، موقف سرمایه انگلیس را در هند نیرومندتر ساخته و صنایع هند را به وابستگی بیشتر به بریتانیا کشاند. مگر در چنین حالتی اصلا صنعتی شدن هند ممکن نبود زیرا بازرگانان انگلیس موسساتی را که در هند میساختند برای تولید موترها، ماشینهای نساجی، دیگها و غیره نبوده، فقط برای بسته بندی اجزای جداگانه عمدتا تولید شده در بریتانیا و قسما در هند درنظر گرفته شده بودند. به اینگونه ساختمان اینچنین موسسات نه برای رقابت با شرکتهای همانند بریتانیایی بلکه گسترش بازارهای شان بود.

بیشترینه سرمایه گذاریهای انگلیسی در هند به عرصه وامها (قرضه ها)، بانکها، معادن، صنایع سبک و ترانسپورت تخصیص داده میشدند. مجله «کاپیتال» نامبرده تصویر زیر را از سرمایه گذاری خارجی در هند در سالهای ۱۹۴۵-۱۹۴۶ داده است: وامها و بانکها ۲۵ اعشاریه ۷٪، معادن ۱۷ اعشاریه ۳٪، صنایع سبک ۱۳ اعشاریه ٪۸، ترانسپورت ۱۰ اعشاریه ۷٪، فلزات سیاه و کشتی سازی ۶ اعشاریه ۹٪، در کشاورزی ۴ اعشاریه ۱٪، صنلیع کیمیاوی۲ اعشاریه ۳٪، خدمات شهرداریها ۱اعشاریه ۲٪، در بخش غله و آرد و تولید روغن صفر اعشاریه ۵٪. بقیه ۲۲ اعشاریه ۶٪ به موسسات بازرگانی، ساختمانهای آبیاری وغیره متعلق بود. سهم ۱۳ اعشاریه ۸ درصدی سرمایه داری خارجی در ماشین سازی به معنی ایجاد شمار بسیار کمپنیهای مختلط و سهامی خارجی برای مونتاژموترها، ماشینهای راهسازی، ساختمان استیشنهای برق وغیره بود. در هند پیشتر از این و پس از تقسیم آن هنوز ماشین سازی به مثابه عرصه مستقل وجود نداشت. در دوره میان ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۰ جریان سرمایه گذاریهای خارجی بدون دگرگونی باقی ماند.۲۱

به اینگونه صنایع هند همچنان پس از اعلام استقلال نیز وابسته به بریتانیا بود. حکومت هند تصویب کرد که در شرکتهای مختلط سهم هندیها نباید کمتر از ۵۱٪ سرمایه بوده و مقامهای کلیدی رهبری آنان نیز در دست هندیها باشد. «مجله کاپیتال» یادآوری کرده: «گرچه شکی نیست که اصل ۵۱٪ تاثیر منفی در ورود سرمایه های خارجی خواهد داشت، مگر نباید تردید داشت که این کار باعث خطر ازدست رفتن کنترول سرمایه گذاری خارجی در شرکتهای مربوطه میشود. اگر سرمایه گذاری خارجی ۴۹٪ اسهام را در دست داشته باشد، بازهم تاثیر آن هنگفت میباشد تا با هر وسیله یی کنترول را بدست خود بگیرد».۲۲

به اینگونه بیدرنگ پس از پایان جنگ مواضع اقتصادی بریتانیا باوجود آنکه هنوزهم نیرومند بودند، دگرگون شدند. برعلاوه هم در ارتش هند و هم در اردوی پاکستان شماری از افسران انگلیسی حضور داشتند. همچنان برخی کارمندان ملکی (کشوری) انگلیسی ماندگار شدند. با اینهم مواضع متشبثان هندی روزتا روز نیرومندتر میشد که در انکشاف بعدی دولت موثر بود.

پس از پایان جنگ دوم جهانی تلاشها برای نفوذ سرمایه داری امریکا و همچنان رقابت آن با سرمایه انگلیس در صنایع هند آغاز شد. مجله «مدرن ریویؤ» دراینباره نوشته بود که پیشنهادها و ماموریت کریپس در ماه مارچ ۱۹۴۲ و پلان ماونتبیتن بکمک مشاوران امریکایی ترتیب شده بودند.۲۳

اعلام هند و پاکستان بحیث دومینیون و استقرار مستقیم روابط دیپلماتیک و بازرگانی با دولتهای خارجی نفوذ سرمایه امریکایی را در هند آسان ساخت.۲۴ ایالات متحده امریکا پس از استقرار روابط دیپلماتیک با هند گریدی را بحیث سفیر خویش گزیدند. گریدی در مصاحبه مطبوعاتی اش اعلام کرد، که ایالات متحده بخوشی اعطای کمک تخنیکی در مسایل صنعتی شدن آنکشور به هند را میپذیرد، اگر هند اینچنین کمک را بخواهد.۲۵ بروز ۲۲ مارچ ۱۹۴۸ در نشست «اتحادیه مسایل بین المللی هند» گریدی اعلام کرد که ایالات متحده آماده است تا به هند کمک اقتصادی همانند «پلان مارشال» را اعطا نماید. او حتی این برنامه را «پلان نهرو» نامید.۲۶ گریدی با ارزیابی این برنامه خاطرنشان کرد: «پهنا و چگونگی تجارت با هند و جاپان تا حد زیادی وابسته به آن خواهد بود که کدام محصولات مواد خام را هند به جاپان صادر میکند و کدام محصولات ساخته شده مانند موتر وغیره را جاپان میتواند به هند تحویل دهد».۲۷

مگر نهرو درباره کمکهای کمپنیهای خارجی به هند گفت: «حکومت هند علاقمند نیست تا به بگونه یی به منافع بریتانیا و یا دیگران در هند صدمه وارد کند و با خرسندی سهم آنان را در همکاری سازنده در رشد اقتصاد هند میپذیرد.۲۸ «بانک بین المللی بازسازی و انکشاف» امریکا بر این شالوده وامی به ارزش ۴۴ ملیون دالر به شرط استفاده آن فقط در عرصه کشاورزی، نه در بخش صنایع تولیدی را ارایه کرد. ۳۴ ملیون دالر این قرضه برای بازسازی راههای آهن هزینه شد. این وام  با سود (بهره) بالای سالانه  ۴٪  داده شد.۲۹ گریدی مخالف صنعتی شدن «فوق العاده» هند که گویا برای کشاورزی آنکشور زیانباراست، بود. لینیو گریدی از مشی خاور دور حکومت ایالات متحده از سال ۱۹۴۸ در راستای اینکه جاپان به مرکز صنعتی شدن آسیا بشمول هند تبدیل شود، پشتیبانی میکرد.۳۰

به اینگونه میتوان به یک واقعیت پی برد و آن اینکه در نخستین سالهای استقلال هند بریتانیا جایگاه بلندش را در اقتصاد انکشور حفظ کرد. مگر همزمان رقابت انگلیس و امریکا در انکشاف اقتصادی هند آغاز شد. آینده ها نشان  دادند که  گرچه نفوذ هردو دولت در اقتصاد هند زیاد بودند مگر اینکشور به مستعمره اقتصادی نه ایالات متحده و نه بریتانیا تبدیل  نشده و به اسقلال اقتصادی دست یازید.

مگر پاکستان به تشکیل ساختار دولتی اش و تنظیم داراییها و مالیاتش با برگه سفید آغاز کرد.۳۱ برشالودهء فیصله «شورای تقسیم» که در سال ۱۹۴۷ تشکیل یافته بود، به پاکستان ۱۷ اعشاریه ۵٪ داراییهای مادی و مالی هند مستعمره (براساس شمار باشندگان آن مطابق سرشماری سال ۱۹۴۱) میرسید. همه اموال و داراییها بشمول موترها، یخچالها، ماشینهای تایپ وغیره باید تقسیم میشدند و اگر تقسیم ناممکن میشد، بدل پولی درنظر گرفته شده بود. به همان تناسب قرضه ها مانند داراییهای هند چون مبالغ استرلینگی (وامهای انباشته شده بریتانیا در زمان جنگ دوم جهانی) نیز تقسیم میشد. حجم کلی قرضهای هند در هنگام تقسیم کشور به ۱۵ ملیارد روپیه (۱۱۶۰ ملیون پوند استرلینگ) میرسید. از این جمله بیش ۲ ملیارد به حقوق بازنشستگی کارمندان که بیشترینه انگلیسها بودند، هزینه میشد. سهم پاکستان در اینجا ۲ ملیارد روپیه بوده و به تدریج در جریان سه سال پس هنگام تقسیم اموال به حساب حکومت آنجا واریز میشد.۳۲

نظر به دادههای دیگر داراییهایی کشور به ارزش ۵۵۰ ملیون روپیه میرسید که از جمله هند تا ۱ جنوری ۱۹۴۸ ۲۰۰ ملیون روپیه را پرداخت.۳۳ از کتاب س. م. اختر برمیآید که سهم پاکستان در پولهای نقد ۷۵۰ ملیون روپیه بود. هند در زمان تقسیم ۲۰۰ ملیون روپیه را پرداخته و در زیر فشار م. گاندی تمام تعهداتش را عملی کرد.۳۴ حکومت هند فقط  بدلیل تهدید م. گاندی به اعتصاب خوراکی تا سرحد مرگ در دسامبر ۱۹۴۷ به انتقال داراییها و مبالغ تخصیص یافته به پاکستان موافقت کرد.

درباره افغانستان میتوان گفت که مواضع اقتصادی بریتانیا در آنجا پس از جنگ جهانی نخست از سوی ایالات متحده و سپس اتحاد شوروی محدود شد. افغانستان برای مبارزه با گرانفروشی و احتکار در سال ۱۹۴۶ از ایالات متحده ۱۰ هزار تن آرد و ۷ هزار تن گندم را خرید. ۳۵ در سال ۱۹۴۵ ایالات متحده به افغانستان پیشنهاد پروژههای آبیاری و کشاورزی را کرد که ارزش آنها نباید بیشتر از ۲۰ ملیون دالر، مبلغی که در حسابهای بانکی افغانستان در ایالات متحده محفوظ بود، میشد. اجراکننده این پروژه کمپنی «موریسن نادسن» امریکایی بود که قرارداد مربوطه را در ماه مارچ ۱۹۴۶ با حکومت افغانستان امضا کرده و تعهد کرده بود که در جریان سه سال مجموعه آبیاری و راههای حوزه رودخانه هلمند را (بصورت عموم در ولایت قندهار) به ارزش ۱۷ اعشاریه ۴ ملیون دالر بسازد.۳۶ در جریان دوسال نخست این کمپنی حدود ۲۰ ملیون را مصرف کرده ولی نظر به اشتباهات مسوولان کمپنی مجری پروژه نه تنها که پروژه در زمان معینه تکمیل نشد بلکه خرچ آن از مبلغ برآورد شده بیشتر هم شد. در سال ۱۹۴۷ حکومت افغانستان از ایالات متحده امریکا خواست قرضه یی را به ارزش ۱۰۰ ملیون دالر برایش بدهد. مگر گفتگوها پیرامون آن به ناکامی انجامیدند. بنابراین افغانستان مجبور شد از تحقق برخی پروژههای دیگر چشمپوشی کند.۳۷

در سال ۱۹۴۸ بازهم کابل از ایالات متحده تقاضای کمک مالی را کرد. در سال ۱۹۴۹ وزیر اقتصاد ملی افغانستان ع. م. زابلی به واشنگتن رفت تا کریدت بزرگی را برای تحقق پروژه جدید انکشافی افغانستان درخواست کند. اداره واشنگتن اورا به بانک صادرات و واردات ایالات متحده امریکا فرستاد. این بانک بدون اینکه به ماهیت این پروژه آشنا شود، پیشنهاد کمک مالی به پروژه آبیاری درحال ساختمان هلمند را کرد. وزیر نامبرده تلاش زیاد و بیهوده کرد تا امریکاییها را به آسیب پذیری این گونه روش شان متوجه سازد، مگر چیزی حاصلش نشد: این شاه محمود خان صدراعظم بود که به دریافت کریدتی برای ساختمان مجموعه هلمند پافشاری میکرد، چون برای مقاصد سیاسی هوادار روابط تنگاتنگ با ایالات متحده امریکا بود. او خود اینرا نیز پنهان نمیکرد، چنانکه دراینباره در ملاقاتش با رییس جمهور گ. ترومن گفته بود: «حکومت افغانستان آرزو دارد تا این کریدت را بدست آورد چونکه این قرضه هم از نگاه اقتصادی و هم از دید سیاسی ارزش بسیار پیدا میکند، بدلیل اینکه اتحادشوروی علاقمندی اش را در امر کمک به افغانستان آشکارا کرده است». ۳۸ زابلی پس از این اجبارا استعفا داد. رویدادهای آینده پیشبینی زابلی را تایید کردند: پروژه هلمند سالهای دراز طولانی شد و به نقطه تشنج روابط امریکا با افغانستان تبدیل شد.۳۹

در پایان سال ۱۹۴۹ بانک صادرات – واردات امریکا آمادگی اش را برای وام ۲۱ ملیون دالری برای مخارج شرکت «موریسن نادسن» با بهره ۳ و نیم درصدی برای ۱۵ سال را که خود شرکت به افزایش چندین بارهء هزینه ها پافشاری داشت، اعلام کرده و معاهده را تمدید کرد. در سال ۱۹۵۰ حکومت افغانستان معاهده نوی با شرکت نامبرده پیرامون ختم کارهای مربوطه و حفاظت استیشنهای برق روی رودخانه هلمند و ارغنداب تا سال ۱۹۵۳ را عقد نمود. مگر با آنهم این پروژه در زمان معینه به پایان نرسید.۴۰

این پروژه متشکل از بخشهای آبرسانی که ساختمان نهایی اش سالها بدرازا کشید، مانع تحقق برنامه دستیابی به زمینهای نو کشاورزی تا زمانه نامعلوم شده و دستآوردهای نهایی شرکت مذکور را نیز زیر سوال برد. به اینگونه فعالیت این کمپنی در افغانستان که به مدت نامعینی بدرازا کشیده بود، در واقع آغاز مهمی در عرصه تهاجم اقتصادی ایالات متحده بود. ایالات متحده با تلاش برای تقویت مواضعش در سال ۱۹۵۱ با افغانستان موافقتنامه یی را پیرامون همکاری تخنیکی در چوکات «پلان ترومن» امضا کرد.۴۱

رویاروییهای پاکستان- افغانستان

درهم شکستن امپراتوری استعماری بریتانیا و پیدایش دو دولت مستقل هند و پاکستان بدون شک به منافع ملی افغانستان نیز پیوند داشتند. حتی در همان زمان افغانستان به لندن پیشنهاد کرد، تا مساله خودارادیت پشتونها که در نواحی شمالغربی مستعمره انگلیس زندگی میکردند، را حل کند. همزمان محافل معین سیاسی افغان ادعهای ارضی را نسبت به این منطقه رد میکردند. مگر رای پرسی اجرا شده در این مناطق که به شرکت کنندگان فقط گزینهء هند و یا پاکستان را میداد، امکان بیان ارادهء خودی به پشتونها را نداد. کابل این رای پرسی را نمیپذیرفت. البته مسوولیت سرنوشت پشتونهای شرقی به عهده زمامداران استعماری انگلیس بود، که باید حل این معضل را هنگام تقسیم هند میسر مساختند. اکنون این مساله به پاکستان به ارث ماند.  

نتایج رای پرسی مربوط به تعلق ولایت مرزی شمالغرب (صوبه سرحد) و توافقات م. ع. جناح با سران قبایل آزاد پشتون که درسوی پاکستانی «خط دیورند» زندگی میکردند، باعث ناخرسندی رهبری افغانستان بود. رهبران افغانستان همچنان از این انکشافات ناراضی بوده و گرچه مهمترین رویارویی در منطقه جنوب آسیا تقابل هند و پاکستان بر سر تعلق کشمیر بود، ولی رویارویی دیگر اختلاف میان پاکستان و افغانستان روی مرز باصطلاح «خط دیورند» بود.

البته رهبری افغانستان خواستار کدام موقف ویژه یی برای صوبه سرحد نبوده و مخالف شمولیت این استان در ترکیب پاکستان بود. رهبری افغانستان میتوانستند «خط دیورند» را برسمیت بشناسند ویا نشناسند ولی این مرز بگونه عملی وحقوقی وجود داشت. مگر رهبران افغانستان تلاش داشته علاقمند تحکیم مواضع شان در خارج مرزهای جنوبی افغانستان در راستای بحیره عرب بوده و نمیتوانستند از بحران حاکمیت در صوبه سرحد به نفع و برای مرام خویش بهره برداری نکنند. مگر تعلق صوبه سرحد به پاکستان ضربه هولناکی به این اهداف و علاقمندیها بود.

پژوهشگر پاکستانی راضیه سلطان در جستار اش «روابط پاکستان و افغانستان: چالشها و دورنماهای همکاری متقابل» مینویسد که حکومت افغانستان پاکستان را همانند محصول استعمار بریتانیا میدید».۴۲ یکی از عوامل اصلی این روابط اعلامیه های رهبری افغانستان مبنی بر اینکه این مناطق هیچگاهی جز هند نبودند، بود. مگر این طرح درست نیست. در سال ۱۵۰۴ پسر حاکم فرغانه بابر بکمک رزمندگان عشایری افغان حومه کابل در جنگ پانی پت سلطان دهلی ابراهیم لودی را شکست داده و شمال هند را به قلمرو اش پیوست ساخته و سلسله مغلهای اعظم را بنیان هشت. البته حکومت وی در نواحی غربی افغانستان که به محل مبارزه میان مغلان اعظم و حکومت صفویها تبدیل شده بود، مستقر نبود. البته فرمان تعلق خاکهای شمال رودخانه هند یعنی مناطق پشتونها از جانب زمامدار سلسله مغلها به پادشاه فارس نادرشاه پس از لشکر کشی تباه کن وی به هند در سال ۱۷۳۹ داده شده بود. با استقرار دولت امپراتوری درانی توسط احمد شاه حاکمیتش به بخشهایی در شمالغرب رودخانه هند (اندوس) نیز نافذ شد. و در نهایت سرزمین پشتونهای شرقی در آغاز قرن نزده شامل حکومت سیکهای پنجاب بود که آنها نیز جز خاک هند بوده  پسانها یکجا با خاکهای پشتونهای خاوری شامل هند برتانوی شدند. به اینگونه این دلیل از ریشه بی پایه است.

فشار کابل بالای پاکستان بیدرنگ پس از ایجاد اینکشور آغاز شد. هیات افغانستان در سازمان ملل یگانه نمایندگی بود که بتاریخ ۳۰ سپتامبر ۱۹۴۷ بر عضویت پاکستان در این سازمان رای منفی داد. دلیل آن این بود که بدون درنظرداشت پروسهء لازم مناطق مسکونی پشتونها (افغانها) نواحی شمالغرب هند برتانوی پیشین (استان مرزی شمالغرب و نوار قبایلی) در ترکیب پاکستان شامل شدند.۴۳

برای جناح در مقام گورنر جنرال معضل روابط با افغانستان در پهلوی چالشهای دیگر بمیان آمده پس از اعلام استقلال دردی اضافی پنداشته میشد. او همواره به احساس برادرانه نسبت به کشور مسلمان همسایه تاکید داشت. مگر از موقف کابل بخاطر مساله پشتونستان ناراض بود. حکومت شاهی افغانستان به الحاق ولایت مرزی شمالغرب (صوبه سرحد) به پاکستان اعتراض داشته و ادعا میکرد که آنها هیچگاهی در ترکیب هند شامل نبوده و به اشتراک کنندگان رای پرسی بهار سال ۱۹۴۷ امکان داده نشد تا واریانت دولت خودشان پشتونستان را بگزینند.۴۴ چنانچه پیشتر یادآوری شد، کابل در اوایل بگونه اعتراض به عضویت پاکستان در سازمان ملل  مخالفت کرد. مگر در ماه دسامبر سال ۱۹۴۷ رویارویی آرام شده و جناح بگونه باشکوه از سفیر شاه افغانستان همچون نماینده «ملت خواهر» پیشواز گرفت.۴۵ اما در فراسوی تشریفات دیپلماتیک اختلاف نظر همچنان موجود بود. در کابل بویژه به کنترول پاکستان در نوار قبایلی هممرز با افغانستان که در انجا یگانهای زیر رهبری فقیر ایپی فعال بودند، مخالفتها دوام داشتند. در بلوچستان هممرز با افغانستان در روز نخست موجودیت پاکستان زمامدار بزرگترین شهزاده نشین بلوچی کلات استقلال خویش را اعلام کرد. او فقط در اپریل ۱۹۴۸ زمانیکه نیروهای ارتش وارد سرزمین شهزاده نشین شدند، عهدنامه الحاق به پاکستان را امضا کرد.۴۶

حکومت پاکستان دربارهء مرز پاکستان و افغانستان به مفاد تجارب مشخص حقوق بین المللی پیرامون مرزهای تغییر ناپزیر میراث گرفته از دولت گذشته معتقد بود. پژوهشگر حافظ مالک این موقف را بر شالوده موضع حقوقدان نامور امریکایی استرالیایی اصل گ. کیلزین  تایید میکند.۴۷ زمامداران کراچی موقف شان را بر شالودهء معاهدات بیشمار اداره هند برتانوی در کابل منجمله عهدنامه پاییز ۱۸۹۳ با امیر عبدالرحمان خان و نماینده باصلاحیت بریتانیا  در امور هند م. دیورند باپایه میساختند. مرز غیر نظامی پدیدآمده پس ازاین عهدنامه که پسانها به «خط دیورند» مشهور شد، به انگلیسها حق کنترول بیشترینه بخش نوار مرزی را که عمدتا باشندگانش پشتونها بودند، میداد. افغانستان در آینده بارها این مرز را پس از هر تغییر حکومت با عهدنامه های ۱۹۰۵ و ۱۹۳۰ برسمیت شناخته بود. همه یادداشتهای رسمی پاکستان به دولت افغانستان درست برهمین واقعیتها استوار بودند.۴۸

برعلاوه باید اضافه کرد که حتی در سال ۱۹۴۶ سازمان ملل متحد قطعنامه یی را تصویب کرد که در آن تغییر ناپزیری مرزها در زمان پس از جنگ دوم جهانی اعلام شده بود. اگر این قطنامه را تنها مربوط دولتهای اروپایی پنداشت، پس نباید فراموش کرد که بریتانیا دولت اروپایی بوده و چنانکه اشکارا است، پاکستان در سال ۱۹۴۶ شامل هند برتانوی بوده و مستعمره دولت اروپایی بود.۴۹ گرچه حکومت افغانستان بزودی موقفش را دگرگون ساخته و با عضویت پاکستان در سازمان ملل موافقت کرده و هردو کشور به تبادله سفیران اغاز کردند، مگر مناسبات خدشه دار میان دو دولت بویژه پس از بازداشت رهبران خدایی خدمتگار عبدالفغار خان، خان صاحب و هوادارن شان دوام داشت. در چنین اوضاع کابل به پشتیبانی از جنبش فقیر ایپی پرداخت. چنانچه در درازنای «خط دیورند» برخوردهای خونینی رخ دادند که شکل اشکارای رویارویی دوکشور را بخود میگرفت.۵۰

در ماه جون ۱۹۴۹ پارلمان افغانستان در نخستین نشست اش مسایل مربوط به روابط افغانستان و پاکستان را بررسی کرده و مشی پشتیبانی بین المللی از پشتونهای خارج را امضا نموده و همه معاهدات پیشین افغانستان- انگلیس را که تا پیدایش پاکستان در سال ۱۹۴۷ امضا شده بودند، را باطل اعلام کرد. همزمان پارلمان افغانستان اعلام کرد که «خط دیورند» را برسمیت نمیشناسد.۵۱

بزودی پس از ایجاد پاکستان یعنی در ماه اگست ۱۹۴۹ در منطقه مسکونه تیرا در خاک پاکستان در ۵- ۷ میلی «خط دیورند» جرگه نمایندگان قبایل پشتون پاکستان و افغانستان دایر شد که درآن ملا نوردل بحیث رهبر باصطلاح دولت «پشتونستان» اعلام شد. همچنان پرچم این دولت تصویب و برافراشته شده و اشتراک کنندگان گردهم آیی با فیرهای شادیانه از اسلحه سنگین از آن استقبال کردند. ملا نور با فقیر ایپی که بنوبه خود بیشترینه کمکهایش را از افغانستان بدست میآورد، همکاری نزدیک داشت، گرچه زمامداران پاکستان گمان آنرا داشتند، که (فقیر، مترجم) از حکومت هند نیز کمک مالی دریافت میکند.۵۲

همزمان در قرارگاه فقیر ایپی کنفرانسی دایر شده و «اسامبله ملی پشتونستان» سازماندهی شد که اعلامیهء خطاب «به همه مردم عادی پشتونستان، به همهء مسلمانان جهان، به پشتونهای مقیم خارج و به سازمان ملل متحد» را تصویب کرد.۵۳ در این اعلامیه ازجمله آمده بود: «ما بخش تیرای اسامبله ملی پشتونستان که نخستین حکومت بوجود آمدهء دموکراتیک و اسلامی در میان کوهپایه های پرعظمت میباشیم، امیدواریم که … این گیاه نورس در زمان کوتاه به نهال مستحکم و پربار تبدیل شود.»۵۴ در این سند از ملل متحد خواهش شده بود تا به پشتونها در راستای ایجاد دولت مستقل کمک شود. همزمان حکومت افغانستان اعلام کرد همه ساله در ۳۱ اگست از «روز پشتونستان» بزرگداشت میکند.۵۵

در ماه جنوری سال ۱۹۵۰ فقیر ایپی بحیث «رییس جمهور پشتونستان» برگزیده شد. چند آمر «ادارات» که مسوولیت اجرای وظایف گونه گون را داشتند، زیر رهبری وی کار میکردند. «اسامبله ملی پشتونستان»  به بخشهای شمالی، جنوبی و مرکزی تقسیم شده بود. پایتخت فقیر در تیرا قرار داشت که دارای ذخایر خوراک و اسلحه بود. در اینجا یک مطبعه نه چندان بزرگ بود که ماهنامه یی را نشر میکرد. کارمندان مهم شامل این ادارات آن محمد ظاهرشاه (اینرا نباید با ظاهر پادشاه اشتباه کرد) وزیر امور داخله» و رمضانی «وزیر مطبوعات» بودند که پیش ازاین ریاست بخش مرکزی «اسامبله ملی پشتونستان» که مردم بنام «لویه جرگه» یاد میکردند، را داشت. در این حکومت همچنان یک یا دونفر نماینده از هر قوم نسبتا بزرگ کوهستانها و چند تن از ادارات شهرستانهای استان مرزی شمالغرب (صوبه سرحد) عضویت داشتند. بخش جنوبی در گورویخت، مرکزی در تیرا و شمالی در سرزمین عشایر مومند در ساحل رودخانه کابل واقع بودند. نشستهای این اسامبله بسیار کم بود و فقط بگونه تیوریکی وجود داشت. رهبران «پشتونستان» از قوانین پاکستان اطاعت نمیکردند، و بخش بیشتر وقت شان  را در کابل که مهمان گرامی «قبایلی» وزیر امور قبایل بودند، بسر میبردند.۵۶

خود جنبش «پشتونستان» که پس از اعلام استقلال پاکستان در نوار قبایلی بوجود آمده بود، از ریشه با جنبش «آزاد پشتونستان» زیر رهبری خان عبدالغفار خان و هوادارانش تفاوت داشت. جنبش خان عبدالغفار خان جریان ملیگرایان (ناسیونالیستهای) پشتون بود، که با خواستهای زمانه همخوانی داشت. «آزاد پشتونستان» برنامه دقیق اصلاحات برای مردم نواحی پشتوننشین مستعمره پیشین هند برتانوی را داشته و جنبشی بود گذرا، چونکه رهبران اش به عضویت کانگرس ملی هند درآمده و به اینگونه مناسبات تیره یی را با مسلم لیگ بنیان گذاشتند. رهبران شاخه ولایتی کانگرس که متوجه عواقب الحاق صوبه سرحد به پاکستان بودند، بنابراین مبارزه شان را برای «آزاد پشتونستان» آغاز کردند. جنبش «پشتونستان» در کوهستانهای نوار قبایلی چیزی بکلی دیگر بود. این جریان ناسیونالیستی نه، بلکه جدایی طلبانه بود. این حرکت تا کسب استقلال پاکستان تاحدی جنبش ملی آزادیخواهی بود. حال که دوره محاسبه با اداره استعماری انگلیس سپری شده بود، با حکومت ملی خود دیگر این جنبش ارزش قبلی را نداشت. به پندار ما، فقیر ایپی و رهروانش عدم وابستگی و استقلال عملی «قبایل آزاد» از قوانین پاکستان را که همین اکنون هم نافذ است، پسندیده و خواستار داشتن موقفی که در آن فقیر ایپی مقامی همچون رهبر اتحاد قبایل را داشته باشد، بودند. همرزمان ایپی دارای نفوذ گسترده در میان عشایر خویش بوده ولی عملا سران قبایلی بودند تا رهبران ملی گرا. ای. یاسون جنبش «پشتونستان» درکوهپایه های قبایل آزاد را « سوداگری کهن سیاسی اسپها» مینامد.۵۷ ارزش این جنبش بیشتر در خارج از نوار قبایلی بود تا در خود آن. چنانچه پشتیبانی ازاین جنبش ازسوی افغانستان و به نوبه خود حمایت هند و اتحادشوروی را در قبال داشت.

ماهیت قضیه دراینست که محافل حاکمه افغانستان پس از اعلام استقلال پاکستان با پندارشان در راستای رسیدن به آبهای بحیرهٔ عرب چشمپوشی نکرده بودند. دستیابی به این درخواستها با تماسهای سیاسی با اداره بریتانیا حاصل نشد، مگر اکنون کابل با درنظرگرفتن بیثباتی پاکستان همچون دولت کثیرالاقوام امکان رسیدن به این مرام را ممکن میدانست. به پندار رهبران افغانستان «پشتونستان» باید ساحات اداری ولایت صوبه سرحد، نوار قبایلی «پشتونهای آزاد»، بلوچستان و ناحیه گوادر که در آنزمان بگونه مستقل در ترکیب سلطنت مسقط وعمان شامل بود، را باید دربر میگرفت. پهنای چنین دولتی باید برابر نیم خاک آنزمان پاکستان میبود. ناگفته نباید گذاشت که ادعای بالای گوادر به این معنی نیز بود که ایده «پشتونستان» ورای روابط پاکستان- افغانستان بودند. البته آشکارا ست که این امر باعث نگرانی کمتر رهبری آنزمان افغانستان بود. ۵۸  

در سال ۱۹۵۰ ایالات متحده امریکا نقش میانجی را در رویارویی افغانستان- پاکستان بعهده گرفت. البته اهداف استراتیژیک واشنگتن و لندن فراتر از معضل پشتونستان بودند. آنها با تشویق کابل به خودداری از ادعاهای ضد پاکستان حتی درهمانزمان نیز میخواستند افغانستان را به بلوک برنامه ریزی شدهء نظامی شان که ساحه یی از «باسفور تا کشمیر» شامل ترکیه، ایران، افغانستان و پاکستان را دربر میگرفت، بکشانند. مگر کابل آمادگی شمولیت به برنامه های استراتیژیک غرب را نشان نمیداد.۵۹  

بزودی مناسبات افغانستان- پاکستان بدلیل اینکه خاک پاکستان و مناطق مسکونی همسایه ولایت پکتیا در افغانستان مورد بمباردمان قرار گرفتند، بوخامت گرایید. پاکستان شرایط ترانزیت اموال بازرگانی افغانستان را تشدید نموده و انتقال تیل را به افغانستان کاهش داد که این کار باعث ورشکسته گی امور بازرگانی خارجی شد. تلاشهای کابل برای استفاده از ایالات متحده برای حل برخوردهای افغانستان- پاکستان بی نتیجه ماند.۶۰ در این رابطه افغانستان در سال ۱۹۵۰از اتحاد شوروی کمک خواست. ازآن به بعد ترانزیت کالاهای افغانی از خاک اتحادشوروی صورت میگرفت. پس از این پاکستان محدودیت رساندن بنزین به افغانستان را رفع کرده و دوباره خاکش را برای ترانزیت کالاهای افغانی باز کرد. مگر رفع تشنج در روابط دو دولت کوتاه مدت بود. با کمی پیشروی میتوان گفت که ۱۹ جون ۱۹۵۱ سفیر افغانستان در هند در مصاحبه اش در دهلی اعلام کرد که تمرکز واحدهای نظامی پاکستان در مرز افغانستان- پاکستان بویژه از سوی بلوچستان گواه اقدام غیردوستانه دربرابر مردم افغانستان است.۶۱ این رویداد نشاندهنده تشنج در روابط دوکشور بود. سفیر افغانستان در همین مصاحبه  تذکر داده بود که جانب افغانی تلاش دارد تا به حکومت کراچی بغرنجی سیاست آنجا در برابر پشتونها را تفهیم کند. همزمان کابل و کراچی یادداشتهای احتجاجی شان را تبادله کردند مگر اوضاع نشاندهنده دوام بی پایان این رویارویی بود. سفیر که پیشتر از ایالات متحده دیدار کرده بود از پیشنهاد امریکا برای استقرار روابط دوستانه میان دوکشور یاد کرده و خواستار قطع کمپاین مقابل یکدیگر هم در افغانستان و هم در پاکستان شد. وی اعلام کرد که حکومت افغانستان تلاشهای ایالات متحده را در راستای نزدیکی روابط دوکشور به دیده قدر مینگرد، مگر شوربختانه که حکومت پاکستان نمیخواهد بدون پیش شرطی به مذاکرات پیرامون پشتونها آغاز کند.۶۲

اعلامیه اینچنینی سفیر افغانستان گواه آنست که معضل «پشتونستان» دوباره در مناسبات پاکستان- افغانستان مطرح شده بود. سفیر نامبرده دوباره حکومت پاکستان را به بیحوصله گی دربرابر پشتونها و خواسته های شان برای ایجاد «آزاد پشتونستان» متهم کرد. برخورد واحدهای پاکستانی دربرابر لشکر فقیر ایپی را وی تجاوز علیه «پشتونستان» نامیده و اعمال نظامیان پاکستان دربرابر پسته های مرزی افغانی را که باعث وخامت بیشتر اوضاع میشوند، نکوهش کرد. سفیر همچنان خاطرنشان کرد که سیاست سرکوبگرانه علیه پشتونها در «پشتونستان» باعث مقاومت بیشتر شده و جنبش پشتونستان در دوماه پسین به مناطق کویته و حومه آن و دیگر واحدهای اداری شهرستانهای بلوچستان و صوبه سرحد نیز گسترده شده است. وی دلیل این امر را بازداشت برخی فعالان مطبوعات و اختلافات درونی مسلم لیگ دانست. توقیف دوباره ارباب عبدالغفور خان رهبر شاخه ولایتی مسلم لیگ نشاندهنده سیاست ناامید کننده پاکستان دربرابر حتی پشتونهایی که تاهنوزهم هوادار این حزب بودند، بود. پشتونها پس ازاین برای طرح استقلال ملی خویش آشکارا دست به تظاهرات میزدند. این دولتمرد افغان خواستار حل صلح امیز معضل پشتنونها شده و اعلام کرد که مذاکرات بی پیش شرط و صلح آمیز میان پاکستان و افغانستان همانسانی که ایالات متحده امریکا پیشنهاد کرده، میتوانند آغاز شوند.۶۳

البته چنین اعلامیه هایی گواه مداخله صریح در امور درونی پاکستان بودند، مگر مشی خشن و حاکمانه رییس حکومت صوبه سرحد عبدالقیوم خان و هراسش از مقام سیاسی وی که در این بازداشتها بازتاب مییافتند، نیز در تحریک دولتمردان افغان موثر بوده و به آنها بهانه چنین اعلامیه ها را میدادند.

به اینگونه میتوان گفت که موقف اقتصادی بریتانیا در هند و پاکستان در نخستین سالهای پسا استعماری هند برتانوی همچنان حفظ شده ولی بتدریج جایگاه ایالات متحده نیز نیرومند شده میرفت. البته در افغانستان موقف اقتصادی انگلیس به صفر رسید. سرمایه داری امریکا تلاش مینمود در آنجا رخنه کرده مگر حکومت افغانستان و پسانها حکومت هند تلاش داشتند مشی مستقل اقتصادی و سیاسی را تعقیب کنند.

پیرامون مناسبات سیاسی میان پاکستان و افغانستان میتوان گفت که انها روزبروز متشنجتر میشدند که شالوده آنها برخورد هردو طرف به معضل باصطلاح پشتونستان و همچنان به مساله مرزی «خط دیورند» بود.

******

سخن پایانی (نتیجه گیری)

با جمعبندی کلی این پژوهش میتوان گفت که ندادن اسقلال به هند پس از جنگ اول جهانی از سوی بریتانیا عامل اصلی تشدید مبارزه ضد استعماری و برخوردهای مذهبی و گروهی در جامعه هند شد. دقیقا همان فشارها و سرکوبهای زمامداران استعماری هند برتانوی باعث آن شد که رهبری کانگرس ملی هند مخالفتش را با اشتراک هند در جنگ جهانی دوم در جناح متفقین اعلام کرده و حتی دلیل برخورد سوبهاس چندرا که از راه اتحاد شوروی به آلمان رفته (البته او اینکار را بدون کمک رهبری استالینی شوروی که در آنزمان مشغول بازی با هیتلر بودند، نمیتوانست بکند) شد. همین امر باعث ملاقات وی با هیتلر شد که او را نخست به ایتالیا انتقال داده و سپس نزد جاپانیها گسیل شده و از میان اسیران جنگی هندی ارتش ملی هند را ساخت که در جناح جاپانیها جنگیده و پسانها وی برتبه جنرالی جاپان رسید. همین سیاست استعماری به آن انجامید که هر مخالف بریتانیا مانند وی همانند رهبری نازیستی آنزمان آلمان ازسوی میهنپرستان هندی همچون متحدان دیده شوند. بنابرهمین امر است که سوبهاس چندرا بوس و همراهانش نه همچون شرکای نازیستها بلکه بمثابه قهرمانان ملی پنداشته میشوند.

همزمان میتوان موضع حکومت بریتانیا در راس سر وینستون چرچیل را درک کرد که وعدهء استقلال بیدرنگ به هند را پس از پایان جنگ جهانی داده بود. همچنان میتوان رهبران جنبش ملی هند را نیز درک کرد که خواستار بیدرنگ استقلال کشور بودند، چون هندیها نمیخواستند که برای بار دوم فریب داده شوند. آنها نمیخواستند که بازهم با این وعده ها اغفال شوند. آنها نمیخواستند که حاکمان انگلیسی بازهم برشالوده اصل دیرینه شان مبنی بر اینکه «وعده به معنی اجرا نیست» عمل کنند. مگر آنچه از عملکرد حکومت لیبوریست بریتانیا بر میآید، آنقدر مساله استقلال هند را به تاخیر انداختند که ادعا میکردند، آیا هندیها خود این استقلال را میخواهند؟ همین امر ظاهرا به تلاش «برای آنکه ماندگار شد، باید رفت» انجامید. و زمانیکه آشکار شد که لحظه به لحظه امکان انفجار سراسری میرود، آنها بسرعت تصمیم رفتن را گرفته و گذاشتند تا هندیها خود با دشواریهای شان دست و پنجه نرم کنند.

همچنان لازم است خاطرنشان کنیم که تقسیم هند برتانوی با رفع استعمار بدو بخش اتحاد هند و پاکستان در آنزمان امری ناگذیر بود. رویارویی بزرگ میان بخشهای هندو و مسلمان مردم به هواداران هند واحد فدرال امکانی را ندادند.  کار نه فقط به شورشهای میان مذهبی و رویاروییهای خونین میان جماعتی بلکه حتی به اقدامات صریح جنگی در دومینیونهای تازه بمیان آمده کشید. افسران بریتانیایی که در ارتشهای دوطرف خدمت میکردند، ناگذیر میشدند گاه بنابر وضعیت در برابر هم بجنگند، که بیشتر بگونه طبیعی از این اقدامات خودداری میکردند.

درباره افغانستان میتوان نوشت که سیاست استعماری بریتانیا که امیر عبدالرحمان را مجبور به چشمپوشی از این سرزمینها و تعیین مرزها برشالوده «خط دیورند» با هند برتانوی ساخت، باعث رویاروییهای گاه آشکارا و گاه خموش میان پاکستان و افغانستان میشد. محافل حاکمه افغانستان شمولیت این سرزمینها را هنگام رفع استعمار هند برتانوی در ترکیب پاکستان غیرقانونی داسته و پاکستان اینرا حق خویش میپنداشت چون در هنگام تغییر موقف دولتها پیرامون مسایل و امور بین المللی  ساحه دولتها دگرگون نمیشود. یگانه دلیل افغانستان برای رد آن این واقعیت بود که اینها نه برشالوده معاهده بلکه مطابق تفاهمات صورت گرفته اند که توسط هر زمامدار نو افغان باید تایید میشد. مگر آخرین تایید این اسناد در سال ۱۹۳۰ صورت گرفته و پس ازآن موقف سرزمینهای پشتونهای شرقی که نه تایید و نه هم مشخص شده بود. آنها همچنان شامل خاک هند برتانوی بودند، و پس از رفع استعمار برشالوده رای پرسی همگانی و همچنان توافق گورجنرال پاکستان محمد علی جناح و رهبران باصطلاح «قبایل آزاد پشتون» (بدون درنظر داشت موقف رهبران ملی گرای پشتون در راس خان عبدالغفار خان) آن سرزمینها شامل ترکیب پاکستان شدند.

همچنان درباره سرمایه گذاری انگلیس در افغانستان باید گفت که این کار چندان دستآوردی نداشت. سرمایه امریکایی نیز موقف دشواری را داشت. افغانستان و همچنان هند هوادار پیشبرد سیاست مستقل اقتصادی و سیاسی بودند.

به اینگونه، میتوان گفت که سیاست بریتانیا در زمان مورد پژوهش ما درهند که در راستای تاخیر استقلال آنجا  صورت گرفته و با تلاش برشالوده اصل «برای ماندن باید رفت» توام بود،- به شکست مواجه شد. سیاست استعماری انگلیس میراث رویاروییهای پیهم هم میان هند و پاکستان و هم  میان پاکستان و افغانستان را از خود بجا گذاشته است.   

*****

یادداشتها و رویکردها

بخش پیشگفتار

1. Азад А.К. Индия добивается свободы. М., 1961.
2. Ганди М.К. Моя жизнь. М., 1969.
3. Неру Дж. Открытие Индии. М., 1955.
4. Гопал С. Джавахарлал Неру. Биография. Т. 1. М., 1989.
5. Неру Дж. Автобиография. М., 1961.
6. Трухановский В.Г. Уинстон Черчилль. М., 1989.
7. Трухановский В.Г. Антони Иден. М., 1983.
8. Трухановский В.Г. Внешняя политика Англии в период Второй мировой войны. М., 1965.
9. Поздеева Л.В. Англо-американские отношения в годы Второй мировой войны. 1941 – 1945 гг. М., 1969.
10. Ерофеев Н.А. Закат Британской империи. М., 1967.
11. Керман А.Е. География, история и культура Англии. М, 1979.
12. Рассел Б. Практика и теория большевизма. М., 1991.
13. Чикваидзе А.Д. Английский Кабинет накануне Второй мировой войны. Тбилиси, 1976.
14. Горев А.В. Махатма Ганди (второе издание) М., 1989.
15. Горев А.В., Зимянин В.М. Неру. Из серии «Жизнь замечательных людей». М., 1988.
16. Володин А.Г., Шаститко П.М. Пусть не обманет надежда. Жизнь и борьба Дж. Неру. М., 1990.
17. Ульяновский Р.А. Политические портреты борцов за независимость. М., 1980.
18. Поддубный В.К. Идеология и политика Индийского национального конгресса в 1917-1947 гг. Москва-Рязань, 1989.
19. Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. История Индии. ХХ век. М., 2008.
20. Юрлов Ф.Н. От восхода до заката. Династия Неру-Ганди. Книга первая. Мотилал и Джавахарлал Неру. М., 2015.
21. Дьяков А.Д. Индия во время и после Второй мировой войны. (1939 – 1949).
22. Quaid-i- Azam M.A. Jinnah. Speeches as Governer of Pakistan. 1947-1948. Karachi S.A.
23. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. История Пакистана. ХХ век. М., 2008.
24. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н., Шаумян Т.Л. Пакистано-афганские отношения. Южная Азия в современном политическом мире. Взгляд из Москвы. Российские исследования по мировой истории и культуре. Том 6. The Edwin Mellen Press Levinston Lanpeter, 2001.
25. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. Пакистан. М., 1981.
26. Гордон-Полонская Л.Р. Аграрные отношения в Северо-западной пограничной провинции Индии. (1914-1947). М., 1953.
27. Ганковский Ю.В. Народы Пакистана (основные этапы этнической истории). М., 1964.
28. Ганковский Ю.В. Национальный вопрос и национальные движения в Пакистане. М., 1967.
29. Паничкин Ю.Н. Образование Пакистана и пуштунский вопрос. М., 2005. Пакистано-афганские отношения, формирование и развитие. 1947-1913. Рязань, 2014.
30. Коргун В.Г. История Афганистана. ХХ век. М., 2004.
31. Ганковский Ю.В., Гордон-Полонская Л.Р. История Пакистана. М., 1961.
32. Джабборов Т.Д. Северо-западная пограничная провинция Пакистана. Социально-экономический очерк. М., 1977.
33. Пономарёв Ю.А. История Мусульманской лиги Пакистана. М., 1982.
34. The Transfer of Power. 1942-1947 / Ed.inchif Nicholas Mansegh. Vols. 1-2 L.: HMSD, 1970-1980. Vols. 9., 10., 11.
35. Gupta T.D. The North West Frontier Province. Legistratura and Freedom Struggle. 1932-47. New Delhi, 1976.
36. Jansson E. India, Pakistan or Pakhtunistan. Uppsala, 1981.
37. Spain J.W. The Pathan Borderland. ColumbiaUniversity, 1963.

بخش یکم

1. Дьяков А.М. Индия во время и после Второй мировой войны (1939 – 1949). М., 1952. С.94.
2. Поддубный В.К. Идеология и политика Индийского национального конгресса в 1917 – 1947 гг. Москва – Рязань, 1989. С. 17.
3. Дьяков А.М. Указ. соч. С. 64.
4. Володин А., Шаститко П. Пусть не обманет надежда. М., 1990. С. 195-196.
5. Там же. С 216.
6. Гопал С. Джавахарлал Неру. Биография. Т.1. М., 1989. С. 333.
7. Внешняя политика Великобритании в Новое и Новейшее время / Под. ред. Сироткина. М., 1988. С. 86.
8. Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. История Индии. ХХ век. М.: ИВ. РАН, 2010. С. 227.
9. Birla G.D. In the Shadow of the Mahatma. A Personal Memoir. Bombay, Calcutta, Madras: Oriental Longmans LTD., 1953. P. 250 – 252.
10. Prasad Bimal. Foreign Polisy in the Mankind. A Centenary History, Vol. III. P. 831.
11. Поздеева Л.В. Англо-американские отношения в годы Второй мировой войны. 1941 – 1945. М., 1969. С. 266.
12. Gupta A.K. North-West Frontier Province. Legislature and Freedom Struggle. 1932-1947. New Delhi, 1976. P. 127.
13. Пономарёв Ю.А. История Мусульманской лиги Пакистана. М., 1982. С. 106. Подробно о Лахорской сессии Всеиндийской мусульманской лиги и происхождении термина «Пакистан» см.: Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. История Пакистана. ХХ век. М.: ИВ РАН Крафт+, 2008).
14. Синха Н.И., Банерджи А.Ч. История Индии: пер. с англ. М., 1954. С. 468. Подробно о позиции Всеиндийской мусульманской лиги и Индийского национального конгресса см.: Паничкин Ю. Деколонизация Индии и начальный этап пакистано-афганских отношений. Монография. Laplambert Academic Publishing, 2013.
15. Ганковский Ю.В., Гордон-Полонская Л.Р. История Пакистана. М., 1961. С. 93.
16. Ерофеев Н.А. Закат Британской империи. М., 1967. С. 145.
17. Там же. С. 146.
18. Там же. С. 147.
19. Там же.
20. Гопал С. Джавахарлал Неру. Биография. Т 1. М., 1989. С. 327.
21. Трухановский В.Г. Уинстон Черчилль. М., 1982. С. 383.
22. Там же. С. 388.
23. Подробно о «Миссии Криппса» читай: Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. История Индии. ХХ век. М.: ИВ РАН, 2010. С. 235-237.
24. The Hindustan Times. 06.01.1946. P.3.
25. The Hindustan Times. 20.01.1946. P.8.
26. The Transfer of Power. Vol. 6. P. 441. Vis. 1-12 L. 1970-1973.
27. Гопал С. Джавахарлал Неру. Биография. Том 1. М., 1989. С. 337.
28. Зихровски Г. Индия без покрывала: пер. с нем. М., 1957. С. 262.
29. Гопал С. Указ. соч. С. 381.
30. Там же.
31. Антонова К.А., Бонгард-Левин Г.М., Котовский Г.Г. История Индии. М., 1979. С. 472.
32. The Transfer of Power. Vol. 5 p. 930-931.
33. Ibid. Vol. 6. P. 1127-1128.
34. Уолперт С. Джинна – творец Пакистана: пер. с англ. М., 1997. С.30-31.

بخش دوم

1. Гопал С. Джавахарлал Неру. Биография. Т. 1. М., 1989. С. 326.
2. Дьяков А.М. Индия во время и после Второй мировой войны (1939 – 1949) М., 1952. С. 89.
3. Гопал С. Указ. соч. С. 337.
4. Дьяков А.М. Указ. соч. С. 70.
5. Гопал С. Указ. соч. С. 337.
6. Дьяков А.М. Указ. соч. С. 70.
7. Горев А.В. Махатма Ганди. М., 1989. С. 561-562.
8. Ганди М.К. Моя жизнь. М., 1969. С. 561-562.
9. Дьяков А.М. Указ. соч. С.72.
10. Там же. С. 82.
11. Там же. С. 82-83.
12. ТОР. Vol. 308, 1970.

• Проект декларации английского правительства, представленный Стаффордом Криппсом // Абул Калам Азад. Указ. соч. С. 320-322.

1. Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. История Индии. ХХ век. М.: ИВ РАН, 2010. С. 236.
2. Там же.
3. Qanungo Bhupen. The Quit India Movement. P. 503-504
4. Ibid.
5. The Cambrige Short History of India. P. 962.
6. Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. Указ. соч. С.237.
7. TOP, Vol. 1, N 543, 1970.
8. The Hindustan Times. 26.03.1946. P. 1.
9. Антонова К.А., Бонгард-Левин Г.М., Котовский Г.Г. История Индии. М.: Наука, 1979. C. 476-477.
10. Там же.
11. Wavell A.P. The Viceroy`s Journal. Karachi, 1973. P. 258.
12. The Transfer of Power. Vol. 1. P. 176-180.
13. The Hindu. 07.12.1946. P.6.
14. The Hindustan Times. 16.04.1946. P. 4.
15. The Transfer of Power. Vol. 9. P. 310.
16. Дьяков А.М. Указ соч. С. 86.
17. Там же.
18. Гопал С. Указ. соч. С. 358.
19. Горев А. Индира Ганди: мечты и свершения. М., 1987.
20. Дьяков А.М. Указ. соч. С.89.
21. Поддубный В.К. Идеология и политика Индийского национального конгресса в 1917 – 1947 гг. М. – Рязань, 1989. С. 53.
22. Неру Дж. Открытие Индии. М., 1955. С. 588.
23. Повышение эффективности востоковедной подготовки учителей без отрыва от производства / Отв. ред. Л.Б. Алаев. Рязань: РГПИ, 1991. С. 159.

بخش سوم  

1. The Hindu. 10.12.1946. P. 4.
2. The Hindu. 15.12.1946. P.6.
3. Прасад Р. Автобиография. М., 1961. С. 589.
4. The Hindu. 09.12.1946. P. 6.
5. Поддубный В.К. Идеология и политика Индийского национального конгресса в 1917 – 1947 гг. Рязань, 1989. С. 54.
6. Дьяков А.М. Указ соч. С. 92.
7. Гопал С. Джавахарлал Неру. Биография. Т. 1. М., 1989. С. 368.
8. The Transfer of Power/ Vol. 9. P. 431 – 433.
9. The Hindu. 24.12.1946. P.4.
10. The Hindustan Times. 21.02.1947. P.1.
11. Ibid. 22.03.1947. P.4.
12. Бельский Д.Е., Фурман Д.Е. Сикхи и индусы. Религия, политика, терроризм. М., 1992. С. 55.
13. Там же. С. 56.
14. The Hindustan Times. 21.02.1947. P. 1.
15. Володин А., Шаститко П. Пусть не обманет надежда М., 1990. С. 225.
16. The Transfer of Power. Vol. 9. P. 780.
17. Дьяков А.М. Указ. соч. С. 113
18. Горев А. Махатма Ганди. М., 1989. С. 359.
19. Дьяков А.М. Указ соч. С.113.
20. Бельский А.Г., Фурман Д.Е. Сикхи и индусы. Религия, Политика, Терроризм. М., 1992. С. 56 – 57.
21. Там же.
22. Поддубный В.К. Идеология и политика Индийского национального конгресса в 1917 – 1947 гг. Рязань, 1989. С.56.
23. Бельский А.Г., Фурман Д.Е. Указ. соч. С. 57.
24. Гопал С. Джавахарлал Неру. Биография. Т. 1. М., 1979. С. 391.

بخش چهارم

1. См.: Арриан. Поход Александра. М., 1993. С. 140-194.
2. Ганковский Ю.В. Национальный вопрос и национальные движения в Пакистане. М., 1967. С. 128-129.
3. Там же. С.133.
4. Там же. С. 139.
5. Антонова К.А., Бонгард-Левин Г.Г., Котовский Г.Г. История Индии. М.: Наука, 1979. С.249.
6. См.: История Афганистана / Под ред. Ю.В. Ганковского. М., 1982. С.127.
7. Там же. С.127-128.
8. Там же. С.128.
9. Антонова К.А., Бонгард-Левин Г.М., Котовский Г.Г. Указ. соч. С. 249.
10. История Афганистана / Под ред. Ю.В. Ганковского. М., 1982. С.127.
11. Антонова К.А., Бонгард-Левин Г.М., Котовский Г.Г. Указ. Соч. С. 249.
12. Семёнова Н.И. История сикхского движения в Индии. М., 1963. С. 11.
13. История Афганистана / Под ред. Ю.В. Ганковского. М., 1982. С. 129.
14. Тамже.
15. Spain J.W. The Pathan Borderland. Columbia University, 1963. P.123.
16. Ibid. P. 101.
17. История Афганистана / Под ред. Ю.В. Ганковского. М., 1982. С.138.
18. Массон В.М., Ромодин В.А. История Афганистана: В двух томах. Т. 1. М.: Наука, 1964. С. 158-159.
19. Там же.
20. Там же. С.160.
21. Там же. С. 160-161.
22. Подробно о деятельности Фатх Хана Баракзая см.: Массон В.М., Ромодин В.А. Указ. Соч. С.164.
23. Там же. С. 164.
24. Массон В.М., Ромодин В.А. Указ. соч. С.165.
25. Гордон-Полонская Л.Р. Мусульманские течения в общественной жизни Индии и Пакистана. М.: Изд-во вост. лит., 1963. С.81.
26. Антонова К.А., Бонгард-Левин Г.М., Котовский Г.Г. Указ. соч. С. 299.
27. Гордон-Полонская Л.Р. Указ. соч. С. 41-45.
28. Там же.
29. Там же.
30. Массон В.М., Ромодин В.А. Указ. соч. С.165-167.
31. Россия и Афганистан / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. М., 1989. С.38.
32. Массон В.М., Ромодин В.А. Указ. соч. С. 168.
33. Халфин Н.А. Русско-афганские отношения в 30-50 гг. XIX в. Миссии И.В. Виткевича и Н.В. Ханыкова. Глава 3. Россия и Афганистан / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. М., 1989. С.39.
34. Массон В.М., Ромодин В.А. Указ. соч. С.169.
35. Кочнев В.И. Государство сикхов и Англия. М., 1968. С. 88.
36. Spain J.W. Opt. cit. P.123.
37. Россия и Афганистан / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. М., 1989. С.40.
38. Там же.
39. Массон В.М., Ромодин В.А. Указ соч. С.172.
40. Россия и Афганистан / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. М., 1989. С.40.
41. Spain J.W. Opt. cit. P.127.
42. Массон В.М., Ромодин В.А. Указ. соч. С. 179.
43. Россия и Афганистан / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. М., 1989. С.41.
44. Там же.
45. Там же. С. 46.
46. Тамже. С. 48.
47. Spain J.W. Opt. cit. P. 124.
48. Россия и Афганистан / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. М., 1989. С.43.
49. Spain J.W. Opt.cit. P. 127.
50. Россия и Афганистан / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. М., 1989. С.48.
51. Spain J.W. Opt.cit. P. 127.
52. Ibid.
53. Ibid. P. 125-126.
54. Туманович Н.Н. Европейские державы в Персидском заливе в XVI-XIX вв. М., 1982. С.129.
55. Spain J.W. Opt.cit. P.126.
56. Ibid.
57. Россия и Афганистан / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. М., 1989. С.52.
58. Массон В.М., Ромодин В.А. Указ. соч. С.175.
59. Spain J.W. Opt. cit. P. 101-103.
60. Массон В.М., Ромодин В.А. Указ. соч. С.187-188.
61. Spain J.W. Opt. cit. P. 101-103.
62. Массон В.М., Ромодин В.А. Указ. соч. С.222.
63. Там же.
64. Там же. С.223.
65. Темирханов Л. Восточные пуштуны. Основные проблемы Новой истории. М., 1987. С.16.
66. Там же.
67. Там же.
68. Там же. С.17.
69. Тамже.
70. Jansson E. Opt. cit. P.24.
71. Ганковский Ю.В. Народы Пакистана. (Основные этапы этнической истории). М., 1964. С. 216.
72. Подробно см.: Azmat Hayat Khan. The Durand Line – its Geo-Strategic Importance. University of Peshawar. Peshawar. Pakistan. 2005. P. 257-259.
73. Темирханов Л. Указ. соч. С.74.
74. Там же. С. 96.
75. Там же. С. 140.
76. Там же. С.140-141.
77. Jansson E. Opt. cit. P. 25-26.
78. Gupta A.K. Opt. cit. P. 3.
79. Джабборов Т.Д. Северо-Западная пограничная провинция Пакистана. Социально-экономический очерк. М., 1977. С. 21.
80. Ганковский Ю.В. Указ. соч. С. 216-217.
81. Spain J.W. Opt.cit. P. 140.
82. Темирханов Л. Указ. соч. С. 160-175.
83. История Афганистана / Под. ред. Ю.В. Ганковского. М., 1982. С. 198-199.
84. Россия и Индия / Отв.ред. Н.А. Халфин, П.М. Шаститко. М., 1986. С. 242.
85. Темирханов Л. Указ. соч. С. 176-177.
86. Россия и Индия / Отв.ред. Н.А. Халфин, П.М. Шаститко. М., 1986. С. 246.
87. Ганковский Ю.В. Указ. соч. С. 225-226.
88. Россия и Афганистан / Под ред. Ю.В. Ганковского. М,. 1989. С. 173.
89. Ганковский Ю.В., Гордон-Полонская Л.Р. История Пакистана. М., 1961. С. 50-51.
90. Ганковский Ю.В. Указ. соч. С. 226.
91. Ганковский Ю.В. Национальный вопрос и национальные движения в Пакистане. М., 1967. С.163.
92. Ганковский Ю.В. Указ. соч. С. 165.
93. Gupta A.K. Opt. cit. P. 21.
94. Frede Hoigard M.A. The Peshawar Rising in April 1930. 12-th European Conference on Modern South Asian studies. Berlin. 23-26 September. 1992. Рукопись.
95. Gupta A.K. Opt.cit. P. 25.
96. Gupta A.K. Opt.cit. P. 65.
97. Ibid. P. 69.
98. Jansson E. Opt.cit. P. 104.
99. Gupta A.K. Opt. cit. P. 124.
100. Ibid.
101. Jansson E. Opt.cit. P. 104.
102. Ibid. P. 78.
103. The Hindu. 16.03.1945.
104. Ibid. P.4.
105. Ibid.
106. Jansson E. Opt.cit. P. 144.
107. The Hindu. 20.03.1945.
108. Jansson E. Opt. cin. P. 151.
109. Khalid Bin Sayed. Pakistan. The Formative Phase. Karachi, 1960. P. 214-215.
110. Плешов О.В. Ислам и политическая культура в Пакистане. М.: ИВ РАН, 2005. С. 4.
111. Там же.
112. Райков А.В. Факир из Ипи – борец за свободу Вазиристана // Восток. 1995. №3.
113. Там же.
114. The Hindu. 19.09.1946. P. 4.
115. Abul Kalam Azad. India Wins Freedom / New Delhi. 1959. P. 169.
116. The Transfer of Power. Vol. VIII. P. 721.
117. The Hindu.15.03.1947. P.6.

Коргун В.Г. История Афганистана. ХХ век. М.: ИВ РАН, 2004. С. 269-270.

1. Там же. С. 270.
2. Там же. С. 271.
3. Там же. С. 272.
4. Там же.
5. Вартан Г. The Emergens of  Mo9dern Afghanistan. Stanford> California.    1969 p. 386
6. История Афганистана / Под. ред. Ю.В. Ганковского. М., 1982. С. 246.
7. Коргун В.Г. Указ. соч. С. 243.
8. АПФ РФ. Ф. Референтура по Афганистану. ОП.17.Пер29. Л.89. Цит. по Бойко В.С. Власть и оппозиция в Афганистане: особенности политической борьбы в 1919 – 1953 гг.
9. Райков А.В. Опаснейший час Индии. Липецк, 1999. С. 30.
10. Там же.
11. Там же. С. 53.
12. Верт Н. История советского государства: пер. с французского. М., 1994. С. 294.
13. Райков А.В. Факир из Ипи – борец за свободу Вазиристана // Восток. 1995. №3. С. 88.
14. Там же.
15. Там же.
16. Там же. С 90.
17. Райков А.В. Опаснейший час Индии. Липецк, 1999. С. 53.
18. Там же.
19. Там же. С. 53-54.
20. Тихонов Ю.Н. Афганская война Третьего рейха. НКВД против Абвера. М., 2003. С. 113.
21. Там же. С. 113-114.
22. Там же. С. 153-154.
23. Там же. С. 193-194.
24. Там же. С. 205-207.
25. Коргун В.Г. Указ. соч. С.277.
26. Тихонов Ю.Н. Указ.соч. С. 90-91.
27. Adames Ludwig W. Afghanistan`s Foreign Affears toThemed – Twentieth Century. Relations with the USSR and British. University of ArizonaPress, 1974. P. 245-246. Цит. по Коргун В.Г. Указ. соч. С. 278.
28. Singh S. Economic Dimension of Indo-Afghan Relations (1947-1983).Sengal Book Distributors, New Delhi,1994. P. 6. Цит. по Бойко В.С. Указ. соч. С. 276.
29. См.: Khattak M.A. A Pattan Odissey. Oxford University Press, Karachi, 2005. P. 69. Цит. по Бойко В.С. Указ. соч. С. 276.
30. The Hindu. 12.04.1947. P. 5.
31. The Hindu. 18.04.1947. P. 5.
32. Jansson E. Opt. cit. P. 200.
33. The Hindu. 19.04.1947. P. 6.
34. Ibid.
35. The Hindu. 10.03.1947. P. 6.
36. Ibid.
37. Ibid. P. 3.
38. The Hindu. 10.05.1947. P. 4.
39. Jansson E. Opt.cit. P. 210.
40. The Hindu. 18.05.1947. P. 4.
41. The Hindu. 21.05.1947. P. 6.
42. The Hindu. 22.05.1947. P.4.
43. The Hindu. 19.05.1947. P.4.
44. The Transfer of Power. Vol.9. P.780.
45. Badshah Khan. Opt. cit. P. 146.

1. Азад А.К. Индия добивается свободы: автобиографический очерк / А.К. Азад; пер с англ. М.Б. Граковой-Свиридовой. М.: Издательство иностранной литературы, 1961. С. 279.

1. Badshah Khan. Opt. cit. P. 146.
2. Jansson E. Opt. cit. P. 204.
3. The Hindu. 14.06.1947. P. 4.
4. Ibid.
5. The Hindu. 15.06.1947. P. 6.
6. Jansson E. Opt.cit. P. 209.
7. .Дьяков А.М. Индия во время и после второй мировой войны (1939 – 1949). – М.: АН СССР, 1952. С.114.
8. The Transfer of Power. Vol. XI. P. 151.
9. Jansson E. Opt. cit. P. 211.
10. South Asia Archive. G.L. Mallan Collection. Box V. NWFP Situation (1947). Цит. по Бойко В.С. Власть и оппозиция в Афганистане: особенности политической борьбы в 1919 – 1953 гг. М.; Барнаул: Ин-т востоковедения РАН: Алтайск. гос. пед. акад., 2010.
11. Сикоев Р.Р. Талибы. Религиозно-политический портрет. М., 2004. С. 33-35.
12. Jansson E. Opt. cit. P. 218.
13. Бойко В.С. Власть и оппозиция в Афганистане: особенности политической борьбы в 1919 – 1953 гг.  М.; Барнаул: Ин-т востоковедения РАН: Алтайск. гос. пед. акад., 2010. С. 276.
14. Подробно об этом см.: Паничкин Ю.Н. Пакистано-афганские противоречия и «проблема Пуштунистана» // Пакистан в современном мире. Сб. статей. М., ИВ РАН, Научнаякнига. С. 316-329.
15. The Transfer of Power. Vol. XI. P. 262.
16. Ibid. P. 577-578.
17. Ibid. P. 595.
18. Ibid. P. 707.
19. Ibid. Vol. XII. P. 107.
20. Азад А.К. Указ. соч. С. 379.
21. The Transfer of Power. Vol. XII. P. 440.
22. The Hindu. 26.06.1947. P. 9.
23. Ibid.
24. The Hindu. 07.07.1947. P. 4.
25. The Hindu. 10.07.1947.
26. The Transfer of Power. Vol. XII. P. 226.
27. Jansson E. Opt. cit. P. 229.
28. Ганковский Ю.В., Гордон-Полонская Л.Р. Указ. соч. С. 121.
29. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. Пакистан. М.: Мысль, 1981. С. 78-79.
30. Там же.
31. Подробно см.: Ганковский Ю.В., Гордон-Полонская Л.Р. Указ. соч. С. 120.
32. Там же. С. 120-121.
33. Синха Н.К., Банерджи А.И. История Индии: пер. с англ. М., 1954. С. 410.
34. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. Указ. соч. С. 78-79.
35. Там же.
36. Там же. С. 79-80.
37. Там же. С. 88.
38. Там же.
39. Там же.
40. Spain J.W. Opt. cit. P. 206.
41. Strategic Analysis. Nowember, 1993. Vol. 8. Fokus on Pakistan. NewDelhi. P. 116. Involment in Jammu & Kashmir.
42. Janma Das Achtar. P. 1056.
43. Spain J.W. Opt. cit. P. 200.
44. Уолперт С.Л. Джинна – творец Пакистана / Пер. с англ. М.: Рудомино, 1997. С. 399.
45. Там же.
46. Spain J.W. Opt. cit. P. 200.
47. Quaid-i- Azam M.A. Jinnah. Speeches as Governer of Pakistan. 1947-1948. Karachi S.A. P. 29-31.
48. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. Указ соч. C. 87-88.
49. Подробно см.: Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н., Шаумян Т.Л. Южная Азия в мировой политике. М., 2003. С.75-77, 123-124, 157-165.
50. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. Указ. соч. С. 90-91.
51. Там же.
52. Strategic Analysis. November, 1993. № 8. P. 1056.
53. Уолперт С. Указ. соч. С. 401.
54. Jansson E. Opt. cit. P. 238.

بخش پنجم

1. Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. История Индии. ХХ век. М.: ИВ РАН, 2010. С. 228.
2. Ziegler Philip. Mauntbatten Revisited / Austin: University of Texas, 1955. P. 22.
3. Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. Указ. соч. С.290.
4. Там же. С. 291.
5. Wolpert Stanly. A New History of India. P. 335.
6. Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. Указ. соч. С.291.
7. Там же
8. Там же.
9. Nehru` Broadkast. 30 January, 1948 // SWJN. Vol. 5. P. 35-36.
10. Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. Указ. соч. С. 292.
11. Payne Pobert / The Life and Death of Mahatma Gandhi. New York: E.P. Dutton and Co. 1966. P. 637-641// Цит. по Guha Ramachandra. India after Gandhi. P. 22.
12. Дьяков А.М. Указ. соч. С. 491.
13. Юрлов А. М., Юрлова Е.С. Указ. соч. С. 292. Дьяков А.М. Указ. соч. С. 492.
14. Там же.
15. Там же.
16. Там же.
17. Пальм Датт. Индия сегодня. С. 147.
18. Sitaramayya. History of Indian National Congress. Bombay 1947/ T-2. P. 657.
19. Capital. Calkutta. 01.01.1945.
20. Communist. Bombay. N 1. 1950. P. 80 – 81.
21. Ibid. P. 106 – 107.
22. Capital. Bombay. N 4. January, 1950. P. 75.
23. Modern Rewiew. January, 1950.
24. People`s Age. 30.05.1948.
25. Ibid.
26. Ibid.
27. Ibid.
28. Economic Surway of Asia and Far East. 1948. United Nations. 1949. P. 93. The Hindustan Times 07.04.1949.
29. Communist N 6. Bombay. 1950. P. 97.
30. Economic Surway of Asia and Far East. 1948. United Nations. 1949. P. 93.
31. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. История Пакистана. ХХ век. М., 2008. С. 85 – 86.
32. Уолперт С. Джинна – творец Пакистана. С. 409; Пономарёв Ю.А. История Мусульманской лиги Пакистана. М., 1982. С. 164.
33. Уолперт С. Указ. соч. С.409; Symonds R. The Making of Pakistan. P. 78.
34. Ахтар С.М. Экономика Пакистана. М., 1957. С. 324.
35. Ахрамович Р.Т. Афганистан после Второй мировой войны. М., 1964. С.26.
36. Там же.
37. Там же.
38. Там же.
39. Коргун В.Г. История Афганистана. ХХ век. М.: ИВ РАН, 2004. С. 283.
40. Ghobar Migholam Mohammad. Afghanistan. Ахрамович Р.Т. Указ. соч. С. 71.
41. Коргун В.Г. Указ. соч. С. 283.

42.Razia Sultana. Pak-Afghan Relations: Issues and Prospects of Future Cooperation: Статья в сборнике «Афганистан и безопасность в Центральной Азии». Бишпек: Илим, 2005. №2. С. 158-170. Ghaus AbdusSamad. The Fall of Afghanistan. New York, 1988. P. 68.

1. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н., Шаумян Т.Л. Пакистано-афганские отношения. Южная Азия в современном политическом мире. Взгляд из Москвы. Российские исследования по мировой истории и культуре. Том 6. The Edwin Mellen Press Levinston. Lanpeter, 2001. C. 97.
2. Там же.
3. Qaid-i-Azam M.A. Jinnah. Speeches as Governer-General of Pakistan. 1947-48. Karachi.
4. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. Указ. соч. С. 92.
5. Malik Н. Soviet-Pakistan Relations Find Post-Soviet Dynamics. 1947-92. L., 1999. P. 74.
6. Кельзене О.Г. См.: История политических и правовых учений. М. ,1995. С. 664-667.
7. Паничкин Ю.Н. Пакистано-афганские отношения. Формирование и развитие (1947-2013 гг.). Рязань, 2014. С. 66.
8. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н., Шаумян Т.Л. Указ. соч. С. 91.
9. Коргун В.Г. История Афганистана. ХХ век. М.: ИВ РАН, 2004. С. 300.
10. Там же.
11. Haque M.M. Opt. cit. P. 10.
12. Райков А.В. Факир из Ипи – борец за свободу Вазиристана // Восток.  №3. 1993. С. 83-95.
13. Халфин Н. А. Проблемы Пуштунистана. M.: Наука, 1959. С. 42.
14. Коргун В.Г. Указ. соч. С. 301.
15. Там же.
16. Jansson E. Opt. cit. P. 238. Подробно о политике Афганистана в отношении территорий восточных пуштунов см.: Самеулла Пойя. Премьер-министр Афганистана Сардар Мухаммад Дауд-хан. (1953-1963 гг.). Эпоха развития и конфронтации. М., 2014.
17. Коргун В.Г. Указ. соч. С. 301.
18. Халфин Н.А. Проблемы Пуштунистана. M.: Наука, 1959. С. 42.
19. Коргун В.Г. Указ. соч. С. 301.
20. Spain J.W. Opt. cit. P. 237-238.
21. Jansson E. Opt. cit. P. 238.
22. Коргун В.Г. Указ. соч. С. 301.

کتابنامه

1. Азад А.К. Индия добивается свободы: автобиографический очерк / А.К. Азад; пер с англ. М.Б. Граковой-Свиридовой. – М.: Издательство иностранной литературы, 1961. – 348 с.
2. Антонова К.А., Бонгард-Левин Г.Г., Котовский Г.Г. История Индии. – М.: Наука, 1979. – 608 с.
3. Анненков М.Н. Отношения англо-индийских владений к северо-западным соседям. (Ситана. Горная экспедиция на границах Афганистана в 1863 г. Д. Эдай). – СПб., 1874. – 96 с.
4. Арриан К.Э.Ф. Поход Александра / Пер. с лат. М.Е. Сергеенко. – М.: Миф, 1993. – 270 с.
5. Афганистан, Иран, Пакистан, Турция, Оман. Серия: Географические справки: Страны Азии / Под ред. В.П. Тихомирова. – М.: Географгиз, 1955. – 48 с.
6. Ахримович Р.Т. К вопросу об эволюции политико-идеологических доктрин в Афганистане // Проблемы истории Индии и стран Среднего Востока. Сборник статей памяти И.М. Рейснера / Отв. ред. Г.Г. Котовский. – М., 1972. – 298 с.
7. Белокреницкий В.Я. Москаленко В.Н. Пакистан. – М.: Мысль, 1981. – 160 с.
8. Белокреницкий В.Я. Геополитика Пакистана. Рукопись. – 6 с.
9. Белокреницкий В.Я. Капитализм в Пакистане. История социально-экономического развития. – М.: Наука, 1988. – 312 с.
10. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н., Шаумян Т.Л. Южная Азия в мировой политике. – М.: Международные отношения, 2003. – 366 с.
11. Белокреницкий В.Я., Москаленко В.Н. История Пакистана. ХХ век. – М.: ИВИ РАН, Крафт+, 2008. – 569 с.
12. Белоусов С.А., Поспелова Л.Г. Индийский национальный конгресс: Библиографический указатель. – М.: ВГБИЛ, 1987. – 204 с.
13. Бельский А.Г. Мусульманский коммунализм в Индии: возникновение, идеология, политика: науч.-аналит. обзор. – М.: ИНИОН АН, 1981. – 160 с.
14. Бойко В.С. Власть и оппозиция в Афганистане: особенности политической борьбы в 1919 – 1953 гг. – М.; Барнаул: Ин-т востоковедения РАН: Алтайск. гос. пед. акад., 2010. – 391 с.
15. Бонифатьева Л.И. Пакистан: Краткая экономико-географическая характеристика. – Л.: Изд-во АН СССР, 1956. – 48 с.
16. Ватс Бхагат. Интриги против Индии / Сокращ. пер. с англ. И.М. Шрайбера – М.: Прогресс, 1971. – 120 с.
17. Волохонская Ф.Г. Демократическое движение в Северо-Западной провинции Пакистана (70 – 80 гг.) // Южная Азия: история и современность / Отв. ред. Ю.А. Пономарев, И.М. Хашимов. – Ташкент: Фан, 1991. – 168 с.
18. Ганди М.К. Моя жизнь / Пер. с англ. – М.: Наука, 1969. – 612 с.
19. Ганковский Ю.В., Гордон-Полонская Л.Р. История Пакистана. – М.: Изд-во восточной литературы, 1961. – 381 с.
20. Ганковский Ю.В. Народы Пакистана. (Основные этапы этнической истории). – М.: Наука, 1964. – 280 с.
21. Ганковский Ю.В. Национальный вопрос и национальные движения в Пакистане. – М.: Наука, 1967. – 270 с.
22. Ганковский Ю.В. Национальный вопрос и национальные движения в Пакистане: Автореф. дис. … д-ра ист. наук. / Ганковский Юрий Владимирович; Наука. – М., 1966. – 36 с.
23. Ганковский Ю.В. Некоторые проблемы формирования современных наций (на примере Индии). ХХVI Международный конгресс востоковедов. Доклады делегации СССР. – 33 с.
24. Гирс Г.Ф. Литература непокоренного народа // Очерки общественно-литературной жизни пуштунов бывшей Британской Индии / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. – М.: Наука, 1966. – 196 с.
25. Гопал С. Джавахарлал Неру. Биография / Пер. с англ. – М.: Прогресс, 1989. – Т. 1. – 370 с.
26. Гордон Л.Р. Аграрные отношения в Северо-Западной пограничной провинции Индии (1914 – 1947) – М.: Изд-во АН СССР, 1953. – 212 с.
27. Гордон-Полонская Л.Р. Мусульманские течения в общественной жизни Индии и Пакистана. – М.: Изд-во вост. лит., 1963. – 326 с.
28. Горев А.В. Махатма Ганди. – М.: Изд-во «Международные отношеня», 1989. – 373 с.
29. Датт Р.П. Индия сегодня / Пер. с англ. Р.Г. Солодкина. – М.: Издательство иностранной литературы, 1940. – 648 с.
30. Девяткина Т.Ф. Индийский национальный конгресс (1947 – 1964). – М.: Наука, 1970. – 200 с.
31. Джабборов Т.Д. Северо-Западная пограничная провинция Пакистана: Социально-экономический очерк. – М.: Наука, 1977. – 174 с.
32. Дьяков А.М. Индия и Пакистан: Стенограмма публичной лекции, прочитан. в Центр. лектории О-ва в Москве / д-р ист. наук А.М. Дьяков; Всесоюз. о-во по распространению полит. и науч. знаний. – М.: Правда, 1950. – 32 с.
33. Дьяков А.М. Индия во время и после второй мировой войны (1939 – 1949). – М.: АН СССР, 1952. – 262 с.
34. Дунин М.С. По Афганистану, Пакистану, Индии. – М.: Государственное издательство географической литературы, 1954. – 384 с.
35. Дурга Д.Б. Основы конституционного права Индии / Пер. с англ. С.Ю. Кашкина, З.И. Луковкиной. – М.: Прогресс, 1986. – 660 с.
36. Дюранд М. Созидание границы (Северная Индия) / Пер. с англ. А. Снесарева, подполк. Ген. штаба. Изд. при содействии Военн.-Стат. отд. Глав. штаба. – СПб, 1905. – 273 с.
37. Еремеев Д.Е. Ислам: образ жизни и стиль мышления. – М.: Политиздат, 1990. – 287 с.
38. Зихровски Г. Индия без покрывал / Пер. с нем. Л.С. Орел. – М.: Издательство иностранной литератруры, 1957. – 325 с.
39. Зубов А.Б. Парламентская демократия и политическая традиция Востока. – М.: Наука, 1990. – 391 с.
40. Индуизм и современность: Материалы научной конференции. Февраль 1994 г.; Центр индийских исследований ИВ РАН / Отв. ред. И.П. Челышева. – М., 1994. – 112. с.
41. История России и мировые цивилизации / Под ред. М.В. Рубана. – М.: Российское педагогическое агентство, 1997. – 326 с.
42. Каид-и Азам Мухаммад Али Джинна (1876 – 1948) / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. – М.: Наука, 1996. – 107 с.
43. Кертман Л.Е. Джозеф Чемберлен и сыновья. – М.: Мысль, 1990. – 542 с.
44. Климович Л.И. Книга о Коране. Его происхождение и мифология. – М.: Изд-во полит. литературы, 1986. – 270 с.
45. Комаров Э.Н. Мировоззрение Мохандаса Карамчанда Ганди. – М.: Наука, 1969. – 235 с.
46. Коран / Пер. с арабского И.Ю. Крачковского. – Душанбе: Редакционно-издательский отдел Таджикского республиканского отделения Советского фонда культуры, 1990. – 446 с.
47. Коран. Пер. с арабского Г.С. Саблукова. – М.: МИФ, 1992. – 1170 с.
48. Коргун В.Г. Россия и Афганистан: Исторические пути формирования образа России в Афганистане. – М.: Либроком, 2009. – 320 с.
49. Коргун В.Г. История Афганистана. ХХ век. – М.: ИВ РАН, 2004. – 528 с.
50. Кочнев В.И. Государство сикхов и Англия. – М.: Наука, 1968. – 172 с.
51. Крывелев И.А. История религий: Очерки в двух томах. Т.1. – М.: Мысль, 1988. – 446 с.
52. Лявин И.Д., Мамаев И.А. Государственный строй Индии. – М.: Гостюриздат, 1957. – 150 с.
53. Мельков В.Л. Франклин Рузвельт. – М.: Мысль, 1988. – 350 с.
54. Мартышин О.В. Политические взгляды Мохандаса Карамчанда Ганди. – М.: Наука, 1970. – 300 с.
55. Массон В.М., Ромодин В.А. История Афганистана: В двух томах. Т. 1. – М.: Наука, 1964.– 446 с.; Т.2. – М.: Наука, 1965. – 550 с.
56. Михайлов Н.А. На разных меридианах. – М.: Детская литература, 1980. – 270 с.
57. Народное восстание в Индии 1857 – 1859 гг. Сборник статей к столетию восстания / Отв. ред. А.М. Осипов, И.М. Рейснер. – М.: Изд-во восточной литературы, 1957. – 326 с.
58. Неру Дж. Открытие Индии / Пер. с англ. В.В. Исакович, И.С. Кливанской, Д.Э. Куниной, В.Н. Павлова. – М.: Изд-во иностранной литературы, 1955. – 595 с.
59. Неру Дж. Взгляд на всемирную историю. Письма к дочери из тюрьмы, содержащие свободное изложение истории / Пер. с англ. Г.Л. Бондаревского: в 3 томах. – М.: Прогресс, 1981.
60. Очерки истории Индии / Отв. ред. С.А. Алимджанова. – Ташкент: Фан, 1985. – 170 с.
61. Особенности модернизации на мусульманском Востоке: Опыт Турции, Ирана, Афганистана, Пакистана / Отв. ред. В.Я. Белокреницкий. – М.: ИВ РАН, 1997. – 195 с.
62. Пакистан: справочник / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. – М.: АН СССР, 1966. – 480 с.
63. Пакистан. История и экономика / Отв. ред. А.М.Дьяков. – М.: ИВ РАН, 1959. – 217 с.
64. Пакистан. История и экономика: Сборник статей / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. – М.: Мысль, 1980. – 256 с.
65. Пакистан в современном мире. Сборник статей / Под ред. С.Н. Каменева, И.Н. Серенко. – М.: Научная книга, 2005. – 360 с.
66. Паничкин Ю.Н. Образование Пакистана и пуштунский вопрос. – М.: Научная книга, 2005. – 205 с.
67. Паничкин Ю.Н. Становление и эволюция пакистано-афганских отношений. 1947 – 2010 гг. – LAPLAMBERT Academic Publishing, 2012. – 446 с.
68. Паничкин Ю.Н. Пакистано-афганские отношения. Формирование и развитие (1947-2013). – Рязань: Рязанский гос. агротехнологический ун-т, 2014. – 302 с.
69. Плешов О.В. Ислам и политическая культура в Пакистане. – М.: ИВ РАН, 2005. – 235 с.
70. Плешов О.В. Ислам и демократия. Опыт Пакистана. – М.: ИВ РАН, 1997. – 162 с.
71. Пономарев Ю.А. История Мусульманской лиги Пакистана. – М.: Наука, 1982. – 302 с.
72. Поздняков Э.А. Философия политики: В 2-х т. Т.1. – М.: Прогресс-Культура, 1994. – 274 с.; Т.2. – М.: Прогресс-Культура, 1994. – 291 с.
73. Пойя Самеулла. Премьер-министр Афганистана Мухаммад Дауд-хан (1953-1963). Эпоха развития и конфронтации. – М., 2014. – 195 с.
74. Повышение эффективности востоковедной подготовки учителей без отрыва от производства / Отв. ред. А.Б. Алаев. – Москва – Рязань, 1991. – 176 с.
75. Прасад Р. Автобиография / Пер. с англ. – М.: Изд-во иностранной литературы, 1961. – 623 с.
76. Принципы ненасилия: классическое наследие / Отв. ред. В.М. Иванов. – М.: Прогресс, 1991. – 233 с.
77. Проблемы Новой и Новейшей истории Востока: Материалы межвузовской научной конференции. – Москва – Рязань, 1993. – №1.
78. Политическая история государств Азии и Северной Африки. ХХ век: В 2-х томах. – Т.1. / Под. ред. В.И. Овсянникова. – М.: Магистр, 1996. – 306 с.
79. Пуляркин В.А. Западный Пакистан. Экономико-географическая характеристика. – М.: Географгиз, 1962. – 281 с.
80. Райков А.Б. Факир из Ипи – борец за свободу Вазиристана // Восток. – 1995. – № 3. – С. 83 – 92.
81. Райков А.Б. Опаснейший час Индии. – Липецк: Липецкое издательство Госкомпечати, 1999. – 294 с.
82. Растянников В.Г., Кузьмин С.А. Исламская республика Пакистан. – М.: Знание, 1957. – 40 с.
83. Религия и секуляризм на Востоке / Отв. ред. Л.Р. Полонская. – М.: ИВ РАН, 1993. – 243 с.
84. Семенова Н.И. История сикхского движения в Индии. – М.: Изд-во восточной литературы, 1963. – 134 с.
85. Сентан. Читральская экспедиция (январь – апрель 1895 г.) Сентана / Пер. с франц. – СПб., 1900. – 140 с.
86. Сикоев Р.Р. Талибы. Религиозно-политический портрет. – М.: ИН РАН, 2004. – 256 с.
87. Синха Н.К., Банерджи А.Ч. История Индии / Пер. с англ. Степанова Л.В., Ястребовой И.П., Княжинской Л.А. – М.: Изд-во иностранной литературы, 1954. – 387 с.
88. СССР и страны Азиатско-Тихоокеанского региона: Межвузовский сборник научных трудов / Отв. ред. Б.Д. Пак. – Иркутск: Иркут. гос. пед. ин-т, 1989. – 105 с.
89. Темирханов Л. Восточные пуштуны // Основные проблемы Новой истории / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. – М.: Наука, 1987. – 199 с.
90. Темирханов Л. Восточные пуштуны в Новое время. – М.: Наука, 1984. – 89 с.
91. Творчество Мухаммада Икбала. Сборник статей / Отв. ред. Н.И. Пригарина. – М.: Наука, 1982. – 253 с.
92. Тихомиров М.Н. Присоединение Мерва к России. – М.: Изд-во восточной литературы, 1960. – 240 с.
93. Трухановский В.Г. Уинстон Черчилль. – М.: ИМО, 1982. – 462 с.
94. Туманович Н.Н. Герат в XVI – XVIII вв. – М.: Наука, 1989. – 287 с.
95. Туманович Н.Н. Европейские державы в Персидском заливе в XVI – XIX вв. – М.: Наука, 1982. – 189 с.
96. Ульяновский Р.А. Три лидера великого индийского народа – М.К. Ганди, Дж. Неру и И. Ганди. – М.: Политиздат, 1986. – 231 с.
97. Уолперт С.Л. Джинна – творец Пакистана / Пер. с англ. – М.: Рудомино, 1997. – 480 с.
98. Халфин Н.А. Победные трубы Майванда. – М.: Наука, 1980. – 352 с.
99. Халфин Н.А. Заря свободы над Кабулом. – М.: Наука, 1985. – 320 с.
100. Чичеров А.И. Джавахарлал Неру и независимая Индия. – М.: Наука, 1990. – 262 с.
101. Экономика и история Индии и Пакистана / Отв. ред. Л.Р. Гордон-Полонская., Р.П. Гурвич. – М.: Наука, 1966. – 208 с.
102. Энциклопедия Пакистана / Отв. ред. Ю.В. Ганковский. – М.: Сабина Пак ЛТД / Фундамента Пресс, 1998. – 640 с.
103. Южная Азия: конфликты и геополитика / Отв. ред. В.Я. Белокреницкий. – М.: ИВ РАН, 1999. – 173 с.
104. Южная Азия. История и современность. Тезисы конференции молодых ученых / Отв. ред. Е.Ю. Ванина. – М., 1995. – 60 с.
105. Юрлов Ф.Н., Юрлова Е.С. История Индии. ХХ век. – М.: ИВ РАН, 2010. – 910 с.
106. Юрьев Г. В Пакистане. – М.: Географгиз, 1957. – 38 с.
107. Шаумян Т.Л. Кто и почему воюет в Кашмире? – М.: Центр стратегических и политических исследований, 1999. – 63 с.
108. Abdul Ghaffar Khan. Narch of Pakhtunistan. – Bombay, 1936. – 37 p.
109. Abdul Qaium Khan. Gold and guns on the Pathan Frontier. – Bombay, 1945. – 77 p.
110. A history of the freedom movement. Prep. by board of ed. Karachi, 1963, vol. 3. 553 p.
111. Afghanistan. Past, Present & Future. Pakistan, Institute of Regional Studies, Islamabad, 1997. 509 p.
112. Ambedkar B.R. Pakistan or partition of India. Bombay, 1946. 481 p.
113. Anand V.S. Savarkar. A study in the evolution of Indian nationalism. London, 1967. 95 p.
114. .Antonini C. Silvi., Stacul G. The proto-historic graveyards of Svat (Pakistan). Roma, 1772. 132 p.
115. A short history of Pakistan. Karachi, 1967. Book 1 – 222 p., Book 2 – 192 p., Book 3 – 226 p., Book 4 – 294 p.
116. Asghar A.E. Communalism and communal violance in India. Delhi, 1989. 344 p.
117. Ayub Khan Mohammad. Speeches and statements. Karachi, 1960. 163 p.
118. Ayub Khan Mohammad. Pakistan today. Text of the adress of the R. Inst. Of Intern. Affears. London, Karachi, 1966. 20 p.
119. Ayub Khan Mohammad. Towards a new political system. Inaugural speech. Karachi, 1966. 16 p.
120. Ayub Khan Mohammad. Hommage of the Quaid-i Azam. Speech delivered by M. Ayub Khan, President of Pakistan. Karachi, 1958. 8 p.
121. Azad Maulana Abul Kalam. A memorial volume. London, 1959. 241 p.
122. Azad Maulana Abul Kalam. India vins Freedom. Bombay, 1959. 252 p.
123. Azad M.A.K. Islam and nationalism. New Delhi, 1999. 125 p.
124. Azmat Hayat Khan. The Durand Line. Its Geo-Strategic Importance. Pakistan, University of Peshawar, Peshawar, 2005. 341 p.
125. Bahadur L. Struggle for Pakistan. New Delhi, 1988. 341 p.
126. Bhargava G.S. “Crush India” (gen Yahya Khan) or Pakistan’s death wish Delhi. Indian school supply depot, 1872. 308 p.
127. Barton W. Indian’s North – West Frontier. London, 1939. 308 p.
128. Ballhatcher K. Social policy and social change in Western India. 1817 – 1830. London, 1957. 335 p.
129. Bhutto Z.A. The Great Tragedy. Karacti, 1974. 107 p.
130. Badshah Khan (Abdul Ghaffar Khan). My life and struggle. Delhi, 1969. 220 p.
131. Bolinto H. Jinna Creator of Pakistan. New York: Macmillan, 1955. 228 p.
132. Bose N.K. Selections from Gandhi. Ahmedabad, 1957. 320 p.
133. Cambell-Jognson A.A. Mission with Mountbatton. L.: Hall, 1972. 383 p.
134. Caroe O. The Pathans. Karachi: Oxford univ. Press, 1976. 521 p.
135. Census report of North-West Frontier Province. 1981. Gov. of Pakistan, Islamabad, 1984. 146 p.
136. Chaudhuri S.B. Civil disturbances during the British rule in India (1765 – 1857). Calcutta, 1956. 231 p.
137. Coupland R. Britain in India. 1600 – 1941. London, 1994. 371 p.
138. Coupland R. India politics. 1936 – 1942. Oxford: Oxford Univ. Press., 1942. Part 1 – 160 p., Part 2 – 344 p., Part 3 – 207 p.
139. Current affairs India, Pakistan and the World. Calcutta, 1957. 688 p.
140. Dadal A. An alternative to Pakistan and the World. Bombay, etc. Oxford Univ. Press, 1945. 20 p.
141. Dobbin C.E. Basic documents of the development India and Pakistan. 1835 – 1947. London, 1970. 167 p.
142. Das D. India from Curson to Nehru and after. London: Collons, 1969. 487 p.
143. Davies C. Collin. The Problem of the North West Frontier. 1890 – 1908. Cambrige Univ. Press, 1932. 220 p.
144. Elliot J.M. The Frontier 1839 – 1947. The Story of the North West Frontier of India. London: Cassell, 1968. 306 p.
145. Ewart J.M. Story of the North West Frontier Province. Peshawar, 1930. 9 p.
146. Fisher L. Gandhi: his life and message for the World. New York, 1954. 192 p.
147. Founding fathers of Pakistan. Ed. By A. H. Dani. Islamabad, 1981. 220 p.
148. Frede Hojgaard M.A. The Peshawar Rising in April 1930. 12-th European Conferens on Modern South Asian Studies. Berlin, 23 – 26 September 1992. 15 p.
149. Gopal S. Jawaharlal Nehru. A biography. London, 1975. 392 p.
150. Gupta A.K. North West Frontier Province. Legislature and Freedom struggle. 1932 – 1947. New Delhi, 1976. 239 p.
151. Haque M.M. Around Khiber. Karachi, 1953. 35 p.
152. Hardy P. The Muslims of British India. Cambrige Univ. Press, 1972. 306 p.
153. Hasan S. The Genesis of Pakistan. Karachi, 1950. 40 p.
154. Hasrat B.J. Anglo-Sikh relations 1799 – 1849. A reapprisal of the rise and fall of the Sikhs. Hoshiarpur, 1968. 411 p.
155. Hindustan year book and who’s who. By S.C. Sarka. Calcutta, 1959. 773 p.
156. Historical writings on Pakistan. (Metodology and interpretation.). Islamabad: Uhiv. Press, 1974, vol. 2. 435 p.
157. Ikram S. Modern India and birth of Pakistan (1858 – 1951). Lahore Ashraf, 1970. 506 p.
158. Iqbal, Jinnah and Pakistan. The vision and reality. Ed. De Naim C.M. Siracuse Univ., 1979. 216 p.
159. Indian Muslims in freedom struggle. New Delhi, 1988. 260 p.
160. India (Polit., social and econ. Developments). Delhi: Anmol, 1985, vol. 17. 145 p.
161. Jamiluddin A. Muslim political movement. Early phase. Karachi, 1963. 83 p.
162. Jansson E. India, Pakistan or Pakhtunistan. Uppsala, 1981. 283 p.
163. Jehanzeb Khalil. Mujahideen Movement in Malakand and Mohmand Agencies (1900-1940). Pakistan: University of Peshawar, 2000. 458 p.
164. Jengyel E. Pakistan: N.Y. Watts, 1972. 89 p.
165. Kabir H. Muslim politics 1906 – 47 and other essays. Calcutta, 1969. 133 p.
166. Khan Wali. Facts are facts: the untold story of India’s partition. New Delhi, 1987. 182 p.
167. Khan Abdul Ghaffar Khan:Leader of Pakhtunistan. Bombay 19- 156 P.
168. Lapierre D. And Collins L. Mountbatten and the partition of India. New Delhi 1982. 191 P.
169. Lelyveld D. Aligarh’s first generation Muslim solidarity in British India. Prinston Univ. Press, 1976. 380 p.
170. Lengyel E. Pakistan. N.Y. Watta, 1972. 89 p.
171. Link O.F. A passage though Pakistan. Detroit: Wayne State Univ. Press, 1959. 261 p.
172. Lumby E.W.R. The Transfer of Power in India. 1945 – 1947. London, 1954. 274 p.
173. Mahajan V.D. Fifty years of Modern India. (1919 – 1974). New Delhi, 1975. 651 p.
174. Mahajan W.D. History of Modern India. 1919 – 1982. Vol. 1. 1919 – 1974. New Delhi: Chand, 1983. 651 p.
175. Mahmud S. and Zafar J. Founders of Pakistan. Lahore, 1968. 249 p.
176. Makers of Modern India. Text and sketches by A.K. Gupta, Z.A. Nizami, M.N. Magaraj. New Delhi, 1974. 125 p.
177. Malik H. Muslim nationalism in India and Pakistan. Washington Public Affairs Press, 1963. 355 p.
178. Menon V.P. The Transfer of Power in India. Bombay, 1957. 543 p.
179. Menon V.P. An outline of Indian constitutional history. Bombay, 1965. 84 p.
180. Menon V.P. Montagu-Chelmsford reforms. Bombay, 1965. 69 p.
181. Merriam A.H. Gandhi vis. Jinnah. The debate over the Partition of India. Calcutta, 1980. 183 p.
182. Minorities in Pakistan. Karachi, 1964. 52 p.
183. Nehru J. The discovery of India. New Delhi, 1951. 582 p.
184. Pakhtunistan. The Khiber pass at the focus of the New State of Pakistan. London, 1962. 153 p.
185. Pathans. The people of Pakistan. Karachi, 1962. 119 p.
186. Pakistan’s western borders. Ed. By Embree – Durham. Carolina press, 1977. 455 p.
187. Pakistan. Land and people. Karachi, 1966. 20 p.
188. Pakistan at present. A. Jalal et. Al. Stasey intern, 1977. 228 p.
189. Pal J.J. Jinnah and creation of Pakistan. Delhi, 1983. 478 p.
190. Paithawalla M.B. An introduction to Pakistan: it’s resources and potentialities. Karachi, 1948. 100 p.
191. Prasad R. India divided. Bombay: Hind Kitabs, 1946. 396 p.
192. Qureshi I.H. The struggle for Pakistan. Karachi, 1965. 394 p.
193. Quaid-i-Azam M.A. Jinnah. Speeches as Governor of Pakistan. 1947- 1948. Karachi, 1981. pp. 29-31.
194. Rittenberg S.A.  Ethnicity, Nationalism, and the Pakhtuns. The Independence Movement in India’s North West Frontier Province. North Carolina: Carolina Academik Press, Durham, 1988. 286 p.
195. Rushbrook W. The State of Pakistan. London, 1966. 262 p.
196. Saiyid M.H. Mohammad Ali Jinnah. Lahore ashraf, 1953. 529 p.
197. Salahudin A.A. Pakhtun economy and society. Traditional structure and econ. Development in tribal society. Routledg and Kegan Paul. 1980. 406 p.
198. Salahudin A.A. Millenium and charisma among Pathans. Routledg and Kegan Paul. 1976. 173 p.
199. Salahudin A.A. Resistans and Control in Pakistan. Fprev. By Robinson F.L.; N.Y. Routledg. 1991. 207 p.
200. Sayed K.B. Pakistan. The Formative Phase. Karachi, 1960. 492 p.
201. Socio-Economic study of urban centers. Peshawar division. Gov. of Pakistan. Karachi, 1969. 190 p.
202. Spain J.W. The peoples of Khiber. The Pathans of Pakistan. N.Y., 1963. 190 p.
203. Spain J.W. The Pathan borderland. Columbia University, 1963. 293 p.
204. Spear P. India. A Modern History. Univ. of Michigan press, 1972. 511 p.
205. Spear P. India, Pakistan and West. N.Y. Oxford Univ. Press, 1968. 124 p.
206. Stephens J. The Pakistanis. London: Oxford Univ. Press, 1968. 124 p.
207. Stamp L. Dudley. India, Pakistan and Burma. London, 1957. 406 p.
208. Struggle for independence. 1857 – 1947. Karachi, 1958. 113 p.
209. Tendulkar D.G. Abdul Ghaffar Khan. Faith is a battle. Bombay, 1967.
210. The Cabinet Mission in India. Comp. By A. Ch. Banerjee D.R. Rose. Calkutta, 1946. 388 p.
211. The Cambrige Enciclopedia of India, Bangladesh, Sri Lanka, Nepal. Bhutan and the Maldives. Cambrige Univf. Press, 1989. 520 p.
212. The Enciclopedia of Indian national Congress. Chief ed. A.M. Zaidi, S.G. Zaidi. New Delhi, 1980 – 1981, vol. 12, 648 p., vol. 13. 635. p.
213. The Handbook of Pakistan. Karachi, 1958. 132 p.
214. The making of Pakistan. A study in Nationalism. By K.K. Aziz. London, 1967. 426 p.
215. Towards Freedom. 1937 – 47. Chief ed P.N. Chopra. New Delhi, 1985, vol. 1. 1358 p.
216. The Pakistan issue: Being the correspondance between S.A. Latif and M.A. Jinnah. Delhi, 1985. 159 p.
217. The Pakhtun question. Heve (Sussex), 1951. 60 p.
218. Wilber D.N. Pakistan and growth of a Muslim nation. Prinston etc. Van Nostrand, 1964. 278 p.
219. Williams L.F. Rushbruk. The State of Pakistan. London, 1966. 262 p.
220. Zaidi A.M. The Demand for Pakistan. New Delhi, 1978. 738 p.
221. Zainab G.A. Story of Pakistan. Karachi, 1964. 30 p.

مجلات و روزنامه ها

1. Восток. № 3. 1995.
2. Азия и Африка сегодня. №№ 4,7,10,12. 1995.
3. Indian Express Magazine. New Delhi. 31.01.1988; 11.06. 1989.
4. Patriot Magazine. New Delhi. 27.06.1986.
5. Dekan Herald. 08.11. 1984.
6. The Illustrated Weekly of India. 29.01.1978; 02.03. 1985.
7. The Hindu (Madras) 1945 – 47.
8. The Hindustan Times. 1945 – 1947; 11.02.1979.
9. The Bombay Chronicle. 1945 – 1947.

CONTENTS

INTRODUCTION 4

CHAPTER 1. THE SITUATION  IN INDIA AND BRITISH POLICY
AFTER THE SECOND WORLD WAR (SEPTEMBER 1945 – JANUARY 1946) 11

CHAPTER 2. THE CHANGING OF POLITIC COURSE OF BRITISH
LABOURIST GOVERNMENT IN INDIAN PROBLEM:FROM PETHIC-LAWRENS
MISSION UP TO THE CREATION OF PROVISIONAL GOVERNMENT OF INDIA. FABRUARY 1946 – SEPTEMBER 1946 31

CHAPTER 3. THE PLAN OF MOUNTBATTEN.
THE ACHIEVEMENT OF INDEPENDENCE OF INDIA 52

CHAPTER 4.THE HISTORY OF PAKHTUN TERRITORIES DURING
THE PRECOLONIAL AND COLONIAL PERIODS.

THE CREATION OF PAK-AFGHAN RELATIONS 63

CHAPTER 5. THE SITUATION
IN REGION AFTER DECOLONISATION OF INDIA.

THE ESTABLISHMENT OF PAK-AFGHAN CONTRADICTIONS 145

CONCLUSION 166

NOTES 169

BIBLIOGRAPHY 188

CONTENTS 203

SUMMARY 204

SUMMARY

The presentstudy by Yuri Panichkin deals with theissues of British policy on Hindustan Subcontinent at the time of Decolonization of British India.The Oppositions between the leading national Parties – Congress I party and All India Muslim League –are shown. The oppositions between Supporters of one and indivisible India and Advocates of Division into two Countries – India and Pakistan – are considered. The Author also analyses the Efforts of British Business to preserve their Positions in the both Countries after Decolonization of India, and the entry of the United States Capital into the new independent Countries.

The failure of British Capital entry to Afghanistan is considered. At the same time the Author shows the cause of the Confrontations between Pakistan and Afghanistan which was the issue of Ownership of the North West Frontier Province. This Province is populated by eastern Pushtuns. In 1893 it was separated by the British from Afghanistan and included into British India. After Decolonization and Division of the Colony into India and Pakistan, the Province was included into Pakistan. Since 2010, it has been known as Khiber Pakhtunhva. However, Afghanistan did not recognize the Pakistan Ownership of the province which became the cause of aggravation of Contradictions between the Countries. Afghanistan has been refusing to recognize the Pakistan Ownership of the Nerritory so far.

The Futhor supposes, that the historical cause of the modern interstate Oppositions in Hindustan Area and in South Asia is the Policy of British Colonialism with its principle “divideet impera”, that the British Government resolved to grant Independence to India only after it had realized that it was impossible to rule the Country any longer.

پانیچکین یوری نیکولایویچ

پانیچکین نامزد علوم تاریخ، استاد، پروفیسور اکادمی طبیعت شناسی روسیه (رایی) است. او در سال ۱۹۴۴در شهر کالوگا  زاده شده است.وی فارغ سال ۱۹۶۹ آموزشگاه عالی نیروهای چترباز شهر ریازان بحیث  «مترجم- کارشناس  زبان  انگلیسی» میباشد.پانیچکین در سال ۱۹۹۵ در دانشگاه دولتی پیداگوژی ریازان بنام سرگی یسینین در رشته «تاریخ» آموزش دیده است.  

پانیچکین در سال ۲۰۰۰ موفقانه از تیزس کاندید دکتورایش در انستیتوت شرقشناسی اکادمی علوم روسیه بنام «مبارزه سیاسی در ولایت شمالغربی مرزی هند مستعمره و الحاق این استان به پاکستان (۱۹۲۰-۱۹۴۷)» موفقانه دفاع کرد. او دکترانت انستیتوت شرقشناسی اکادمی علوم روسیه میباشد.

عرصه های مورد پژوهش پانیچکین مناطق جنوب آسیا و خاور میانه است. مولف بیش از ۷۰ اثر علمی پیرامون تاریخ و اوضاع سیاسی در کشورهای مناطق نامبرده دارد.    

سمیع الله پویا

سمیع الله پویا زاده سال ۱۹۶۱ کابل است. او از لیسه امانی فارغ شده و در سال ۱۹۸۸ انستیتوت کیمیا و تکنالوژی مسکو را موفقانه بپایان رسانده است. وی سپس شامل اسپیرانتوری انستیتوت انرژییتیک مسکو ( م. م. ای. ای) شده و در سال ۱۹۹۲ موفقانه از تیزس کاندیدای علومش دفاع کرد. پس از آن پویا به دانشگاه دولتی علوم بشری مسکو شامل شده و از رساله دوم کاندیدای علوم تاریخی اش در سال ۲۰۱۲موفقانه دفاع کرد. او کارشناس مرکز آموزشهای افغانستان معاصر (سی سا) و مولف رساله های گوناگون پیرامون انرژی و تاریخ معاصر افغانستان بوده ومسوولیت برنامه های مرکز رادیویی «صدای روسیه» میباشد.

******

Научное издание

رساله علمی

مولفان:

Паничкин Юрий Николаевич

Самеулла Пойя

پانیچکین یوری نیکولایویچ و سمیع الله پویا

ПОЛИТИКА ВЕЛИКОБРИТАНИИ В ИНДИИ И НАЧАЛЬНЫЙ ЭТАП ОТНОШЕНИЙ МЕЖДУ ПАКИСТАНОМ И АФГАНИСТАНОМ

(СЕНТЯБРЬ 1945 – КОНЕЦ 1950 ГГ.)

سیاست بریتانیای کبیر در هند و مرحلهء آغازین مناسبات

پاکستان و افغانستان (سپتامبر ۱۹۴۵- پایان ۱۹۵۰)

Монография

مونوگراف

Ответственный редактор

سرویراستار

شر شاووا ماریا واسیلیوا

Редактор Шаршавова Мария Васильевна

Share on Facebook

Tweet

Follow us