نقش پیشه وران در رشد، انکشاف، توسعه اقتصادی و معرفی فرهنگ کشور
دردمند
به از صانع به گیتی مقبلی نیست ز کسب دست بهتر حاصلی نیست
مرحوم ناصر خسرو بلخی
به اساس پیشنهاد هئیت رهبری شورای مرکزی اتحادیه ملی پیشه وران افغانستان تایید کمیته اقتصادی و تصویب شورای وزیران جمهوری اسلامی افغانستان بخاطر حمایت، احیا و انکشاف صنایع دستی، هم بستگی به پیشه وران و صنعت کاران کشور روز بیستم جوزا که مصادف است با دهم جون، روز جهانی صنایع دستی افغانستان می باشد. در ماه ثور 1390 بنام پیشه وران افغانستان نامگذاری گردید. بدین مناسبت همه ساله از این روز در مرکز و عده از ولایات کشور تجلیل به عمل می آید.
بخاطر بزرگ داشت از این روز تاریخی و تجلیل پر شکوه برداشت ها، نظریه ها، عده از قلم به دستان جهان را در رابطه به عملکردها، دستاوردها، کارنامه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی اصناف پیشه وران ارائه نمودند خدمت خوانندگان قرار داده آرزومندم خوانندگان گرامی بخاطر رفع نواقص کمبودیها ما را در این زمینه همکاری نمایند.
نظر به شهادت تاریخ و نوشته دانشمندان و قلم بدستان کشور ما افغانستان نظر به موقعیت جغرافیایی خود پرورشگاه تمدن کشورهای یونان، چین، هند باستان، اعراب و مصریان بوده، بعد از ورود افزارها و مهارتهای تولیدی از کشورهای متذکره افغانستان نیز با استفاده از آن با تولید و تمدن خویش آغاز و به مرکز تمدن آریاییها مبدل شد.
از همین لحاظ این سرزمین سه هزار سال قبل از میلادی آبیاری، زراعت پیشرفت و دارای شهرهای بزرگ و پرنفوس بود، دو هزار سال قبل از میلاد صنایع دستی، مسکوکات، طب، نجوم، نساجی، فلزکاری، در این کشور وجود داشت که نمایندگی از سطح بلند پیشهوری زمان را مینمود صنایع افغانستان در زمان تیموریان، غزنویان، باختریان، کوشانیان رونق بیشتر پیدا کرده بود تمدنهای ساسانیان، تیموریان، مغولیان، هند، هندبرتانوی، کوشانیان، چین، سمرقند در توسعه افغانستان جایگاه خویش را داشت. در حالیکه صنعت به سه بخش یعنی صنایع حفیفه، ثقیله و صنایع دستی تقسیم شده ما صرف در رابطه به تولیدات پیشهوری و صنایع دستی دیدگاه و برداشت قلم بدستان و آگاهان امور را خدمت خوانندگان گرامی قرار میدهیم.
در رابطه به تاریخ چه صنایع دستی که بخشهای در زندگی، بافت فرشها، قالین، گلیم، سترنجی، پتو، لنگی، جاکت، جوراب، دستکش، فلزات، تولیدات مسی، شیشه سازی، حجاری، نجاری، موبل و فرنیچر، سرامیک، سفالی، نساجی، معماری، حکاکی، زرگری، لباس دوزی، خامک دوزی، چرم و پوستین دوزی، آهنگری، ریختگری، مسگری، حلبی سازی، تولیدات صنایع ظریفه، کندن کاری و غیره را در بر میگیرد در زمانهای مختلف و ولایات مختلف کارهای مناسب در این بخش ها صورت گرفته و پیشهوران ما با تولیدات فوق الذکر غرض رشد، تقویه و توسعه اقتصاد ملی و معرفی فرهنگ پر افتخار کشور کارهای پرافتخار را انجام داده از خود کارنامههای بجا گذاشتهاند. نظریات آگاهان امور را خدمت خوانندگان گرامی یادآور میشوم در قدم نخست قابل یادآوری میدانیم صنایع از جمله صنایع دستی هنری است که هویت ملتها که خدمات را در این رابطه انجام دادهاند معرفی مینمایند. حضرت محمد (ص) کسبه کاران را دوست خداوند (ج) خوانده.
خانم گالینه پوکاچینکوا محقق روسی در سال 1963 صنایع افغانستان را به سه مرحله تاریخ تقسیم نموده عبارت از دوره باختر، دوره قرون وسطی و دوره درخشان هرات ولایت افغانستان که نظر به موقعیت جغرافیایی خویش مرکز تمدنهای بشری و توقفگاههای راه ابریشم بوده است ابراز نموده. در رابطه به صنعت معماری و صنعت ضرب سکه و مجسمه سازی صنایع ظریفه، حکاکی، سنگتراشی، کشاورزی،کاشی کاری، نقاشی، گنبدسازی، مدارس، قلعه ارگ، راه سازی و غیره در زمانهای کوشانیها، تیموریان و سایر دولت قرون وسطی، کارهای باافتخاری صورت گرفته و آریاییها از ناحیه انجام این کارهای بزرگ شهرت جهانی را کسب نموده بودند.
صنایع در زمان کوشانیها انکشاف زیاد نمود آثاری که از طلا تبه و آی خانم در سال 1358 بدست آمده بنام گنج باختر شهرت دارد و امروز در بزرگترین شهرهای امریکا و سایر کشورهای غربی به نمایش گذاشته شده است در عهد غزنویان صنایع دستی به عالیترین مدارج خویش رسیده بود و امپراطوری سلطان محمود غزنوی به مرکز علم و صنعت منطقه مبدل گردیده بود. در عصر احمد شاه بابا خواجه قاسم، شاه نظر و حسن خان از توب سازان و آهنگران بزرگ زمان خویش بودند توب های زمزمه خصم افگن، زیزنگ، زلزله از آثار صنایع دستی آنها بوده، اعلاحضرت تیمور شاه محله و بازار آهنگران را در حصه دروازه لاهوری در جوار شاهی کابل معین کرد و برای پاینده محمدخان صافی و زیردستان او زمین بخشید تا برای خود آبادی منازل و دکاکین اعمار نمایند. پسران استاد پاینده محمدخان صافی هر یک علی خان و محمدامین خان که نواسه تره بازمحمد خان صافی بودند و صنعت اسلحه سازی را از نیاکان خویش آموخته بودند دستگاه اسلحه سازی را در جنگ افغان و انگلیس از روی احتیاط از حصه دروازه لاهوری شهر کابل که در معرض هجوم متجاوزین قرار داشت به علاقه ده سبز انتقال داده بعد از انجام وقایع متذکره آن را دوباره به شهر کابل انتقال داده از جانب عبدالرحمن خان به رتبه نگرانی کارخانه اسلحه سازی مقرر گردید. آثار عصر غوریان منارجام غور میباشد گمان میرود که این منار برج پیروزی شهر فیروز کوه پایتخت سلسله غوریان باشد. منار متذکره 65 متر ارتفاع و متشکل از قاعده هشت ضلعی بوده است. مسجد بزرگ هرات از دوره های غوریان بود. شهر ضحاک، غلغله، مناردولت آباد در شمال ولایت بلخ نیز مربوط به دوره غوریها میباشد مسجد جامع گوهرشاد در هرات در دوره تیموریان ساخته شده کاشی کاری شده خواجه ابونصر پارسا در ولایت و مدرسه سیدسبحان قلی خان تحت رستم سمنگان مسجد نه گنبده حاجی پیاده یا نوبهارستان که در نیمه سده نهم میلادی به سبک سامانی بنا شده بود از نخستین بناهای اسلامی در افغانستان محسوب میشود.
ارزشمندترین دوره غزنویان برعلاوه تعداد زیاد مساجد، بناهای بزرگ که حالا در امان نمانده دو منار بلند بوده قصر مسعود سوم که توسط بهرام شاه اعمار گردیده بود از ابتکارات دوره غزنویان محسوب میشود آرامگاه های شخصیت های مشهور غزنی از جمله مقبره سبکتگین مقبره شاه شهید، آرامگاه سلطان محمود غزنوی و غیره از جمله ارزشمندترین دستاوردهای دوره غزنویان محسوب میشود.
لشکرگاه یا لشکربازار در عصر غزنویان و ما بعد از آن مجموعه از قصرها، مساجد، بناها، بازارها، کارگاههای صنعتی و هنری را در خود جا داده بود. قلعه اختیارالدین متعلق به سده پانزدهم میلادی و مسجد جامع نمونه برجسته از تزئینات اسلامی میباشد. شش منار ظریف که مربوط به سده چهاردهم، پانزدهم و شانزدهم تیموریان میباشد. شمار زیاد زیارتگاه از جمله زیارت حضرت علی (ع) ارزشمندترین معماری اسلامی شهر مزار شریف است که در دوران سلطان حسین بایقرا بنا شده است امکان دارد مربوط به عصر غزنویان باشد. ولسوالی استالف که در تولیدات صنایع دستی از جمله پوستین، چرم دوزی، سفالی شهرت خوبی دارد طی قرن های گذشته در تولید سفالی، کاشی، پوستین، بافت، کندنکاری چوب، موبل و فرنیچر از شهرت خوب برخوردار بود. نجاری و آثار کندنکاری ارگ به واسطه سید محمدخان نجارباشی و محمدشریف خان در زمان امیر عبدالرحمن ساخته شده است.
زنان با افتخار ولایات هرات، کندز، بدخشان، بغلان، بلخ، جوزجان، فاریاب، سمنگان، آقچه اندخوی با بافت انواع قالینها، گلیم کشور و مردم ما را بحیث یک مردم با فرهنگ در جهان معرفی نمودهاند، آثار گرانبهای هرات، بقایای بلخ کهن، آثار بینظیر بامیان، نمایندگی از داشتن استعداد عالی، خلاقیت پیشهوران و صنعت کار ما مینماید.
پیشهوران نظر به مقام والایی که از ناحیه تولیدات خویش در جامعه پیدا کرده بودند در هر زمان مورد توجه شاهان و مسئولین بلندپایه دولتها نیز قرار داشتند. در زمان امیرشیرعلی اولین پادشاه تولیدات کشاورزی و صنایع رشد نموده بود. ساختن توب های بزرگ استحکام قلعه ماشین دار، تفنگ های سه صد و سه، بور تفنگ بغل پر دوازده تکه، پنج تکه، جاغه دار، دو میله، شکاری، خنجر، کارد، چاقو، باروت، کارتوس پتاقی، توب و تفنگ فیوز برنجی و چوبی در کارخانه توب ریزی و باروت سازی کابل ساخته میشد. در زمان عبدالرحمن خان و حبیب الله خان کارخانه چرمگری به سرپرستی یک تن انگلیسی ایجاد گردید. فابریکه متذکره بوت مورد ضرورت را برای اردوی افغانستان تهیه و به بازارهای کابل نیز عرضه مینمود. در سال 1913 کارخانه پشمینه بافی کابل به قوای پنجصد اسب بخار بنیاد گذاشته شد به تولید آغاز و برای پنجاه هزار سرباز تکه دریشی تولید میکرد و به بازار نیز عرضه مینمود. برای نخستین بار در کارخانه حربی کابل باروت بی دود تولید شد اعمار ارگ ریاست جمهوری و ترمیم جاده ها روی دست گرفته شد. شاه امان الله که یک شخص ریفورم طلب بود بخاطر رشد و ترقی و عملی شدن ریفورم ها قوانین را تصویب نمود. در سال 1922 قانون تشویق صنایع به تصویب رسید، برای رشد تولیدات قانون تقاعد وضع گردید. در این دوره ملکیت خصوصی توسعه یافت. به نسبت لغو گمرکات متعدد داخلی روند گسترش سرمایه گذاری تسریع گردید. برای کارخانه های باروت سازی چرمگری، سمنت تولید گوگرد انرژی برق داده شد. کارخانه های ترمیم موتر، صابون سازی، عطریات، نختابی، پارچه بافی، نجاری، یخ سازی، پنبه، روغن کشی در ولایات کندهار، مزار شریف و هرات تأسیس گردید. به منظور رشد تولیدات داخلی استفاده از تکه های داخل کشور برای کارمندان دولت اجباری گردید. امان الله خان تلاش داشت صنایع داخلی را در مقابل صنایع خارجی حمایت و تقویت نماید از این لحاظ مستهلکین را تشویق و وادار به خریداری تولیدات داخلی مینمود تا بتوانند مارکیت های وارداتی را به مارکیت های صادراتی مبدل نماید و نمایشگاه دایمی صنایع دستی را در شهر کابل ایجاد مواد و ماشین آلات مورد ضرورت تولیدات داخلی از جمله صنایع پیشه وری را از پرداخت مالیات و محصولات گمرکی برای ده سال معاف نموده بود. شخص امان الله در جنازه رضابیگ اولین باروت ساز سفید متخصص ترکی اشتراک نمود. ساختمان قصر دارالمان، تاق ظفر پغمان و غیره از ساختمان های همان دوره می باشد. در زمان نادر خان به صنایع توجه لازم صورت نگرفت و در زمان ظاهر شاه صنایع پیشرفت نمود.
در آن زمان شاهراه نسبتا پیشرفته و پنجهزار و دوصد دستگاه موسسات صنایع کوچک و فابریکات بزرگ ایجاد گردید. سالانه صدها هزار تن میوه تازه خشک، ده ها هزار متر مربع قالین، گلیم، سترنجی، پخته، پوست قره قل، صنایع ظریفه، پوستین، زرگری، حکاکی، لباس، لباس های چرمی، دستکش، جوراب، جاکت، خامک دوزی، لباس های افغانی، دستکول، بکس های چرمی و غیره به کشورهای منطقه و جهان صادر میگردید بازارهای کوچه مرغ، چهارراهی جاده ولایت، بازار ولسوالی استالف به مراکز صنعت دستی شهرت پیدا کرده بودند روزانه صدها تن از جهانگردان که بنام توریست یاد میشدند از بازارهای متذکره لباس های مورد نیاز خویش را خریداری مینمودند. نباید نقش محمدداود خان را در پیشرفتها که زمانی منحیث نخست وزیر وظیفه انجام میداد فراموش کرد. ایجاد پارک صنایع دستی در ساحه پلچرخی یک مثال آن میباشد.
در زمان زمامداری محمدداود و حاکمیت ح. د. خ. ا و حزب وطن تصامیم عمده و حیات بخش برای حمایت از تولیدات داخلی اتخاذ گردید. معافیت از مالیات محصولات مواد و ماشین آلات و صادرات صنایع دستی در مارکیت های جهان توزیع زمین، برق، جلوگیری از اجناس و موادی که در داخل کشور تولید و خواستهای هموطنان ما را مرفوع مینمود. تمام مؤسسات تولیدی، خدماتی، تجارتی از جمله کارخانه جنگلک، افغان ترکانی، نساجی ها، پشمینه بافی، شرکت تعاونی دوستی افغان، کارت فابریکه های تولید سمنت به قیمت مناسب مواد خام را در اختیار پیشه وران قرار میدادند روزانه بیش از ده هزار لیتر تیل، هزاران تن شکر برای قنادان، کلچه پزان، یک صد و بیست تن آرد و ده ها هزار لیتر تیل به قیمت دولتی، برای اتحادیه خبازان شهر کابل به قیمت دولتی توزیع میگردید.
غرض معرفی تولیدات داخلی نمایشگاهها در داخل و خارج کشور تدویر از همین لحاظ بود که چهل فیصد عاید ناخالص ملی در آن زمان از طریق فروش و بازاریابی صنایع دستی بوجود می آمد. یک مغازه بزرگ بخاطر فروش تولیدات داخلی توسط شرکت صنایع دستی در مرکز مسکو ایجاد گردیده بود زنان و مردان با افتخار کشور ما با تولید صنایع دستی در همه عرصه ها محل، ولسوالی، ولایات توانستند کشور خویش را منحیث یک کشور دارای فرهنگ عالی و دستاوردهای عظیم در جهان معرفی نمایند از همین لحاظ است نیاکان و مردم با سپاس ما که بخاطر ارج گذاری به مقام والای پیشهور با وجودی که اهل حرفه به نسبت تشدید شدن جنگهای قدرت طلبی بیش از دو دهه میشود از محل تولیدات اسبق خویش کوچیده پراکنده شده اند هنوز هم محلات را بنام پیشه وران نامگذاری شده بود به احترام یاد نموده که میتوان نامهای کوچه های سنگتراشی، آهنگری، قلعه جوراب باف های شهرآرا، کلالی دهمزنگ، قلعه نجارها، کوچه شمعریزها، پوستین دوزان، سراجی، بوریابافی، چتگری، کوچه قنادی، مسگرها، تنور سازی، شالبافان و ده ها کوچه های دیگر در شهر کابل بخاطر داریم، نامهای چتگری، مسگری و چرمگری در مزار شریف، عطار خانه در میمنه، چرمگرخانه در اندخوی زرگران خرادان، چرمگران در شبرغان، قرآ کلالی، پوستین دوزان، مشهور به خواجه میرک، کارکردی قلعه نجارها، سلمانیها، باغ آهنگران، قلعه زرگران زرگری باغ شیخ، چرمگری در ولسوالی استالف و ده ها نظیر آن در ولایات و ولسوالی کشور بجا مانده است.
از زمانهای قدیم در میان پیشهوران و اهل حرفه میهن ما شخصیتهایی وجود داشت که در سیاست و مبارزات آزادیخواهی شرکت و شهرت داشتهاند که میتوان از نامهای کاوه آهنگر این مبارز نامدار ضد استبداد و یعقوب لیث صفار و هزاران تن دیگر یادآوری نمود. لنگر خان کاکه در زمان جنگ دوم افغان و انگلیس در ساحه استالف برای مجاهدین وقت باروت تولید میکرد. شهباز خان چرمگر در جنگ افغان و انگلیس اشتراک داشت شمشیر آزادی را شخصی امان الله خان به وی تفویض نمود. به نسبت حمایت پیشه وران از مبارزین آزادیخواه بعد از به قدرت رسیدن دوباره امیردوست محمدخان شهر غزنی و بازار استالف آتش زده شد و به مخروبه مبدل گردیدند. بنا بر نیازمندی وقت در سال 1358 اتحادیه های صنفی افغانستان با تشکل کارگران کارکنان و پیشه وران عرض وجود نمود که اتحادیه پیشه وران جز آن فعالیت می نمود و بنا بر خصلت کاری و تقاضای اصناف و پیشه وران سراسر کشور اتحادیه پیشه وران از جنب اتحادیه های صنفی افغانستان که عمدتا کارگران و کارکنان کشور را احتوا می نمود مجزا گردید و اولین کنگره اتحادیه پیشه وران افغانستان را که در حیات اجتماعی و اقتصادی اصناف و پیشه وران یک رویداد با اهمیت تاریخی محسوب می شود به تاریخ نهم میزان 1366 در تالار انستیتیوت پولی تخنیک کابل به اشتراک ششصد و ده تن از حرفه های مختلف انتخابی و عده ای از رجال ارشد حزبی و دولتی وقت تدویر جریان کار کنگره مدت دو یوم دوام پیدا کرد.
در جریان کار کنگره اساسنامه اتحادیه پیشهوران تصویب، شورای مرکزی و هیئت اجرائیه در فضای آزاد و دموکراتیک انتخاب، مرحوم رضوان قل تمنا شخصیت برجسته علمی و فرهنگی شناخته شده کشور به صفت اولین رئیس، محمدحسن سپاهی، عبدالرسول حبیب زاده و سیف الرحمن شخصیتهای آگاه و صادق که بحیث خدمتکاران مردم شهرت یافته بودند بصفت معاونین اتحادیه ملی پیشه وران در فضای آزاد و دموکراتیک انتخاب شدند.
در جریان کار کنگره وظایف عمده و مهم اتحادیه پیشهوران به مثابه یک سازمان اجتماعی در امر همکاری به منظور ارتقای مؤثریت کار، ازدیاد تولید و بهبود کیفیت محصولات، تشخیص اساسات حقوقی، دفاع از منافع اجتماعی، اقتصادی پیشهوران، طرح ریزی گردید. در کنگره نقش پیشهوران در سهم گیری اقتصاد ملی که بیش از چهل فیصد تولیدات ناخالص را تولید مینمودند برجسته گردید. از اینکه پیشهوران در هر زمان یک نیروی تحول پسند و آزادی دوست بوده و میباشند تشکل آنها بدور اتحادیه بخاطر پیشرفت و ترقی ضروری پنداشته شد.
فیصلههای متذکره تا هنوز به مثابه رهنما و محرک نیرومندی برای رشد حرفهها، پیشهها در کشور از اهمیت شایانی برخوردار میباشد. در جریان کار کنگره محترم سلطانعلی کشمند رئیس شورای وزیران وقت در بخشی از صحبت هایش گفت وظایف مهم اتحادیه پیشهوران افغانستان به مثابه یک سازمان تولیدی، اقتصادی و اجتماعی که در اساس داوطلبانه کلیه پیشهوران انفرادی کارگاههای پیشهوری و کوپراتیفهای پیشهوری تشکیل میشود عبارت از همکاری همه جانبه به منظور ارتقای مؤثریت کار، افزایش تولیدات و بهبود کیفیت محصولات پیشهوری، مساعدت به اعضای اتحادیه در تأمین مواد خام و تجهیزات، تربیت و آموزش کار و بهبود شرایط کار، سازماندهی و تحقق همکاری متقابلاً مفید و مؤثر با وزارت های ذیربط و سایر ارگانها و سازمانهای دولتی و خصوصی، کوپراتیف و اجتماعی. تأمین قانونیت کار، بهبود شرایط اجتماعی و معیشتی و ارتقای سطح مهارت مسلکی، فرهنگی، اعضای اتحادیه، رشد هدفمند و داوطلبانه اشکال مختلف کوپراتیفی شدن تولید پیشهوری. سازماندهی عرضه محصولات در بازارهای داخلی و حمایت از رقابت اموال مشابه به خارجی، دفاع از منافع اجتماعی، اقتصادی و حقوقی پیشهوران میباشد. افزود قابل تذکر است که شورای مرکزی اتحادیه پیشهوران با وجود آنکه به مثابه ارگان رهبری کننده اتحادیه با حقوق و وظایف ارگان مرکزی اداره دولتی تأسیس میگردد، ولی اعضای آن به طور دموکراتیک در کنگره و یا در مجامع عمومی پیشهوران انفرادی نمایندهگان اعضای جمعی کارگاهها و کوپراتیفها انتخاب میشوند. به منظور تأمین همکاری بهتر و متقابلاً مفید پیشهوران با حکومت رئیس شورای مرکزی اتحادیه پیشهوران صلاحیت وزیر در ترکیب شورای وزیران برخوردار میباشد.
اتحادیه پیشهوران افغانستان باید با حفظ سنن پسندیده پیشهوری به مثابه ارگان اجتماعی، دولتی، تولیدی، اقتصادی نقش مؤثری برای جلب و اتحادیه پیشهوران و کوپراتیفی ساختن تولیدات پیشهوری و رشد محصولات صنایع دستی ایفا نماید و به محل تجمع و مراجعه کلیه پیشهوران و صنعتکاران کشور مبدل گردد. اتحادیه پیشهوران به مثابه سازمان اجتماعی تودهای باید تمام آنچه را که میراث غنی و فرهنگی پیشهوران ما است حفظ نماید و بخاطر ایجاد شرایط بهتر کار برای پیشهوران بازسازی عرصه کار پیشهوری و ایجاد روح کار عالی و خلاقیت میان پیشهوران و صنعتگران کشور تلاش ورزند.
به ادامه آن ملاروزی قل رئیس اتحادیه قالین بافان و قالین فروشان، تاج محمد نماینده صنف قنادان شهر شبرغان، عادل شاه نماینده خیاطان، محمدظاهر نماینده مسگران و حلبی سازان، پردلی رئیس شورای مرکزی اتحادیههای صنفی افغانستان، سلطانه امید معاون شورای سراسری زنان وقت افغانستان، سنگین رئیس کمیته اجرائیه جرگه نمایندگان شهر کابل، عبدالخالق نماینده پوستین دوزان، فتح محمد سرین معین وزارت صنایع حفیفه و مواد غذایی، محمدحسین نماینده زرگران، نجیب الله مسیر وزیر معادن و صنایع افغانستان، حاجی گل محمد رئیس اتحادیه خبازان، محمدخان جلائر وزیر تجارت، میرامان الدین امین معاون شورای وزیران، سیداشرف نماینده سنگتراشها، نعیم عسکریار معاون د افغانستان بانک، محمد عالم آهنگر دیدگاههای خویش در رابطه به نقش اتحادیه در حیات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی پیشهوران ابراز داشته همکاری همه جانبه خویش را به نمایندگی از ادارات، مؤسسات و اتحادیه خویش بخاطر عملی شدن فیصلههای کنگره اعلان نمودند.
در اخیر با ارایه خطاب و پیام به مردم افغانستان و تصویب قطعنامه جلسه اولین کنگره با سرود شادمانی با دعای تأمین صلح سراسری در کشور خاتمه یافت. در بخشی از قطعنامه چنین تذکر به عمل آمده بود اکنون کشور و مردم ما در لحظات حساس و تاریخی قرار دارند، سرنوشت مردم با مشی مصالحه ارتباط مستقیم میگیرد، با درک واقعی از وضع کشور و جامعه خاطرنشان میسازیم که تمام نیرو و توان خویش را در راه تأمین صلح، آرامش و پیشرفت افغانستان نوین و آینده سعادت بار مردم ما بکار میبریم.
بعد از تدویر موفقانه کنگره اول مطابق فیصله آن و هئیت اجراییه شورای مرکزی اتحادیه پیشه وران کارهای نهایت بزرگ و افتخار آفرین در آن زمان صورت گرفت که چند مثال آنرا خدمت خوانندگان گرامی یادآور شوم.
در اکثریت ولایات، شهرها و عده از ولسوالی ها جلسه اصناف و پیشه وران به اشتراک نماینده گان انتخابی آنها دایر فیصله های شورای مرکزی را تایید شورای ولایتی و کمیته اجراییه خویش را در فضای آزاد و دموکراتیک انتخاب نمودند به ادامه آن صدها اتحادیه های صنف، کوپراتیفهای تولیدی، خدماتی، ساختمانی، تهیه و تولید مواد ساختمانی پروسس و صدور میوه، صنایع دستی از جمله قالین در زندگی، باقی، شترنجی، موبل و فرنیچر، حکاکی، زرگری، فلزکاری پروسس پوست قره قل، چرم و پوستین دوزی ایجاد به فعالیت آغاز نمودند. شبرغان به نسبت ایجاد کوپراتیف ها پروسس قره قل در ردیف اول قرار داشت. شهر کابل و ولسوالی استالیف نیز با ایجاد انواع کوپراتیف ها در ردیف دوم قرار گرفته بودند.
رهبری اتحادیه غرض معرفی، رشد و انکشاف و بازاریابی تولیدات داخل نمایشگاه صنایع دستی را در داخل و خارج کشور تدویر و ده ها تن را در نمایشگاهای کشورهای منطقه و اروپا معرفی مینمودند. کوپراتیف های چرم گری بریکوت و پوستین دوزی ولسوالی استالیف در سال 1367 توانستند در جمله چهل کشور اشتراک کننده در بلغاریا مدال های طلا و دیپلوم های افتخاری هرکدام شان مفتخر گردند.
تمام موسسات، شرکت ها از جمله افغان کارت شرکت تعاونی دوستی، فابریکه جنگلگ، افعانی ترکانی، نساجی بگرام، گلبهار مزار شریف پلخمری، شهر کابل پشمینه باف پلچرخی، کندهار فابریکه های سمت غوری جبل السراج به قیمت مناسب مواد مورد ضرورت پیشه وران را تهیه و در اختیار شان قرار می دادند. اتحادیه با جلب همکاری اتاق تجارت و یک عده پیشه وران شرکت وارداتی و تجارتی را به سرمایه ده ها میلیون افغانی ایجاد. شرکت متذکره مواد مورد ضرورت صنایع دستی و استهلاکی را از خارج و در اختیار رهبری اتحادیه و کوپراتیف ها قرار می دهد.
کوپراتیف های ساختمانی تهیه و تولیدات مواد ساختمانی و کار به نسبت امتیازات از جمله معافیت از پرداخت تضمین و غیره در اکثریت داوطلبی برنده خدمات بزرگ را در بخش های انجام می دادند. مطابق فیصله شورای وزیران وقت سی فیصد مواد داغمه آهن باب ادارات وزارت خانه بدون داوطلبی به قیمت مناسب در اختیار تخنیک گران موتر و غیره قرار داده می باشد. به اساس تقاضات رهبری اتحادیه، شورای وزیران برای قالین بافان در ساحه پلچرخی و برای شترنجی فروشان در ساحه پروان سوم زمین منظور گردیده بود. ماهوار ده ها کانتینر قالین، سترنجی، پوستین، لباس های چرمی، پوست قره قل، صنایع ظریفه سنگی، چوبی، مسی، حکاکی، زرگری، خامک دوزی، لباس های کوچی، جراب، جاکت، دستکش هزاره گی به کشورهای منطقه و جهان صادر میگردید.
با تاسف بعد از مبدل شدن شهرها و ولایات به مراکز جنگ های قدرت طلبی و ثروت اندوزی نود فیصد دستاوردهای افتخارات و سرمایه های شهروندان کشور از جمله اصناف و پیشه وران به باد فنا رفت. اکثریت شهرها، روستاها به مخروبه مبدل گردید اکثریت اصناف و پیشه وران ما بخاطر زنده ماندن خود و فرزندان خویش و پیدا کردن یک لقمه نان به کشورهای منطقه و جهان مهاجرت نمودند.
با وجود آن هم در سال 1371 سازمانهای اجتماعی از جمله اتحادیه پیشه وران افغانستان در یک جلسه وسیع مورد تائید استاذ برهان الدین ربانی رئیس جمهور وقت مورد تائید قرار گرفت. بنابر لزوم دید رهبری شورای نظارت و دولت رضوان قل تمنا از پست رهبری اتحادیه سبک دوش و داکتر محمد عزیز مرزی بجای وی انتصاب شد با وجود سعی و تلاش رهبری اتحادیه و عده از روسا به نسبت تشدید شدن جنگ های خونین زمینه برای انجام کارهای تولیدی خدماتی، تجارتی محدود با مسلط شدن طالبان در سال 1266 سازمانهای اجتماعی از جمله پیشه وران منحل گردید. بعد از ایجاد دولت های موقت، انتقالی و انتخابی اصناف و پیشه وران از زیر توده های خاکستر و مخروبه های محلات تولیدی، خدماتی خویش سر بلند کرده به فعالیت آغاز، مطابق تقاضاهای آن ها سازمانهای اجتماعی از جمله پیشه وران طی فرمان مقامات ذیصلاح در سال 1380 توانست دوباره به فعالیت های رسمی خویش آغاز نمایند و با امکانات محدود بعد ا انفاذ قانون اساسی و سازمانهای اجتماعی در سال 1385 دومین کنگره اتحادیه ملی پیشه وران به اشتراک فعالانه نمایندگان انتخاباتی شهر کابل و اکثریت ولایات در شهر کابل تدویر گردید.
اشتراک کننده گان توانستند در فضای آزاد با آوردن تغییرات در موادات اساسنامه شورای مرکزی کمیسیون تفتیش را انتخاب نمایند که مرحوم رضوان قل تمنا بار دیگر به حیث رئیس شورای مرکزی انتخاب و مرحوم داکتر مرزی نسبت که کمتر رای به دست آورده بود پبروزی تمنا را تبریک گفت.
شورای مرکزی در اولین اجلاس خویش محترم محمد حسن سپاهی را به صفت معاون انتخاب نمود. پس از تدویر کنگره اتحادیه دو وظیفه مبرم را در مقابل خود قرار داد:
1.دفاع از منافع صنفی
2.ارائه خدمات برای پیشه وران
بعد از تدویر کنگره دوم تا تدویر کنگره سوم پنجاه و چهار هزار اصناف و پیشه وران در رشته های ترمیم، تولید و خدمات در 592 اتحادیه در اکثریت ولایات عضویت یافته اتحادیه توانست موقعیت خود را به حیث یگانه سازمان سرتاسری مدافع تشبسات کوچک در جامعه تثبیت نماید و بر مبنای این حضور بود که در سال 1389 عضویت کمیته اقتصادی شورای وزیران و در سال 1387 عضویت اتاق تجارت و صنایع افغانستان را کسب نماید و طبق فرمان حامد کرزی رئیس جمهور پیشین کمیته حل و مشکلات پیشه وران متشکل از وزارت های تجارت و صنایع، مالیه، شاروالی، ارگانهای محل تحت ریاست وزارت اقتصاد ایجاد گردید. برای این کمیته پلان تدابیر برای رشد و انکشاف فعالیت های پیشه وری تدوین گردید.
برای نخستین بار روز جهانی صنایع دستی و روز ملی پیشه وران به تاریخ 20 جوزای سال 1390 تجلیل گردید. این روز به پیشنهاد شورای مرکزی و تائید کمیته اقتصادی از طرف شورای وزیران منظور گردید. رهبری اتحادیه نقش مهم در امر داد خواهی اصناف در زمینه تغییر قانون مالیه و جلوگیری از افزایش مالیه در سال 1390 ایجاد کمیته برای تدوین مقرره کرایه، کاهش تکس لوایح تجارتی اصناف، کاهش نقش دولت در کنترل قیم حل و فصل صدها مشکلات پیشهوران با ارگانهای دولتی و اشخاص داشته.
شعبه تغییر و تکنالوژی اتحادیه در تغییر سیستم سوخت خبازی ها، هوتلها، رستورانت ها، انکشاف فلتر از بین بردن دود حمام ها با سوخت ذغال سنگ، تنظیم مغازه های قصابی خبازی، سبزی فروشی ها در امر رعایت نورمهای بهداشت و محیط زیست سهم فعال گرفته است.
رهبری اتحادیه به همکاری موسسات اسمیت، GIZ، اتاق تجارت و صنایع در تدویر نمایشگاه های محصولات پیشه وری و اعزام ده ها تن پیشه وران در نمایشگاه های کشور هندوستان، چین، ایران، تاجکستان و ترکیه نقش موثری را انجام داده، برای اولین بار نمایشگاه موبل و فرنیچر و جشنواره محصولات داخلی در سال 1389 که در نوع خود بی سابقه بود به اشتراک پیشه وران اکثریت ولایات در شهر کابل تدویر گردید که نتایج مثبت را در پی داشت.
سومین کنگره اتحادیه ملی پیشهوران به تاریخ 14/2/1391 خورشیدی در هوتل کابل واقع مکروریان دوم شهر کابل به اشتراک دوصد و پنج تن نماینده انتخابی شوراهای ولایتی و شهر کابل و تعدادی از پیشهوران فعالان و مسئولین بلندپایه مقامات دولتی، سازمانهای اجتماعی دعوت شده در فضای آزاد و دموکراتیک با تلاوت قرانکریم آغاز یافت. بعد از آن پیام استاد کریم خلیلی معاون دوم ریاست جمهوری پیشین توسط مشاور اقتصادی اداره متذکره قرآئت شد. در جریان کار کنگره بعد از گزارشات صحبت های رؤسا، نماینده شوراهای ولایتی شهرکابل، ادارات ذیربط تصامیم لازم بخاطر تعدیل بعضی از موادات اساسنامه و تصویب پلان پنج ساله غرض همکاریهای جدید برای انکشاف صنایع کوچک پیشهوری، اصلاحات در اداره، راههای توسعه شبکه سازمانی، ارتقای مهارتها و ظرفیت سازی و اشکال بهتر و منابع در آن انعکاس داده شده بود به تصویب رسید. در اخیر محمد حسن سپاهی بحیث رئیس و همتی در پست معاون شورای مرکزی در فضای آزاد و دموکراتیک انتخاب، طبق تصویب اساسنامه رؤسای شورای ولایتی شهر کابل و پانزده تن نخبگان به اتفاق آراء بصفت اعضای شورای مرکزی انتخاب علاوتاً پنج تن بصفت عضو کمیسیون تفتیش نیز انتخاب گردیدند.
بعد از ختم کار کنگره شورای مرکزی پانزده تن از اعضای شورای متذکره را بصفت هیئت اجرائیه در فضای آزاد و دموکراتیک انتخاب نمود. در پرتو فیصلههای کنگره تا الحال کارهایی که صورت گرفته از این قرار است: رهبری اتحادیه در تدوین طرح قانون کنترول و مصئونیت غذایی، قانون شاروالیها، قانون کوپراتیفها، استراتیژی انکشاف ملی اقتصادی، پالیسی صنایع، پالیسی سازی رسمی قانون محافل عروسی، قانون تغذیه و قانون تجارت و صنایع و اجندای ملی سهم فعال گرفته است.
دیدگاهها و نظریات پیشهوران در اسناد مذکور منعکس گردیده، رهبری در تنظیم لایحه محصولات عادلانه، خدمات شهری شاروالیها، مربوط به اصناف منجمله محصول مناسب لوحههای اشتهاری اصناف، لایحه جواز صنفی سهم فعالانه گرفته است. به اساس تقاضای رهبری بخاطر حل مشکلات پیشهوران ناشی از عدم موجودیت قانون و مقرره واحد کرایه دوکانهای دولتی کمیته اقتصادی شورای وزیران کمیسیونی را مؤظف نمود. بعد از کنگره سوم تا 20 ثور 1394 (97200) تن اعضا پیشهوری در رشتههای تولید، ترمیم خدمات، (912) اتحادیه در اکثر ولایات و ولسوالی ها عضویت یافته اند.
برای اولین بار نمایشگاه محصولات ناب محلی به اشتراک صدها تن از پیشهوران ولایات و شهرکابل دومین جشنواره تولیدات پیشهوران به اشتراک یکصد تن پیشهوران به همکاری اداره مصئون افغانستان یعنی MEDA در باغ بابر برای اولین بار نمایشگاه گل و نهالهای زینتی در پارک شهرنو کابل به اشتراک صدها تن مؤالدین گل و نهالهای زینتی و اولین نمایشگاه ملی صنایع چرمی از تاریخ 27-29 اسد 1392 به پیشواز روز 28 اسد و نود و چهارمین سالگرد استقلال افغانستان به اشتراک صدها تن از اصناف و پیشهوران شهر و ولایات کشور بخاطر معرفی تولیدات داخلی کشور دایر گردید. در این نمایشگاهها برعلاوه معرفی تولیدات داخلی که دهها هزار تن از هموطنان و مهمانان خارجی دیدن نمودند پیشهوران توانستند به قیمت میلیونها افغانی اجناس تولیدی خویش را به فروش برسانند و دهها تن اجناس و پیشهوران شهر کابل ،ولایات هرات، تخار، کندز، بدخشان غرض اشتراک به نمایشگاههای مسکو، دوبی، تاجکستان، ایران معرفی شدهاند.
برای اولین بار پیشهوران در همکاری با شاروالی، فدراسیون زنان تجارت پیشه، ابتکار سازماندهی سی و یک تن پیشهوران برتر انتخاب، جوایز باارزشی برایشان توزیع گردید. رهبری اتحادیه، غرض بهتر شدن محیط زیست و رفع آلودگی هوا در شهر کابل و سایر شهر ها با غرس صدها هزار نهال و کارهای حشر سهم فعال گرفته است.
بخاطر بلند بردن آگاهی و مهارت های مسلکی و بهداشتی کورسهای آرایشگری دایر، یک هزار و شش صد و نه تن بعد از سپری کورسهای متذکره تصدیق نامه بدست آورده اند. برای بیش از سه هزار مالکین قصابیها، حمامها و خبازیها، هوتلها، کورس های آموزشی و بهداشتی دایر شده است. اعمار و افتتاح اولین کشتارگاه بهداشتی در شهر کابل، کنفرانسهای چالش مالیاتی، دسترسی به قرضه و زمین به اشتراک صدها تن اصناف و پیشهوران شهر کابل و ولایات و سهمگیری فعالانه ادارات و وزارتهای سکتوری دایر گردید. برای صدها تن از پیشتازان کار اصناف و پیشهوران شهر کابل و ولایات تقدیرنامهها تفویض و در سال 1393 یکبار دیگر از پیشهوران تقدیر به عمل آمد.
مساعی مشترک با اداره شاروالی کابل در احداث سرکهای مارکیت میوه، جلب یکصد ماشین مکسر، مخلوط کن خمیر، سی و پنج پایه ماشین آلات تصفیه گاز توسط اتحادیه پیشهوران ولایت هرات به همکاری مؤسسه GIZ، اخذ ویزه برای هزاران تن پیشهوران غرض سفر به کشورهای ایران، تاجکستان، جلب دهها قلم اجناس و ماشین آلات توسط هیئت شوراهای ولایتی، تخار، بدخشان، کندز، سمنگان به کمک GIZ، تدویر ورکشاپهای آموزشی و علمی تحت عنوان بازاریابی، استندرد و پروپوزل نویسی، مدیریت، ایجاد مغازه و توزیع دوکان برای اتحادیه بوت دوزان شهر کابل، طرح و ترتیب کتاب آرایشگری، طرح و ترتیب و نشر و پخش شعارها، و استن بخاطر بلند بردن آگاهی، نشر و پخش دهها هزار مجله پیشهور خبرنامه، معرفی پیشهوران صادق و ورزیده از طریق وسایل اطلاعات جمعی ملاقات با داکتر عبدالله عبدالله رئیس اجرائیه احمد ضیاء مسعود نماینده فوق العاده رئیس جمهور در امور اصلاحات و حکومت داری خوب، کنفرانس مطبوعاتی به اشتراک معاون اتاق تجارت و صنایع افغانستان در مقر اتاق متذکره بخاطر حل چالش های مالیاتی صورت گرفت.
هم چنان مظاهره مسالمت آمیز به تاریخ 17/12/1393 زیر عنوان “سیستم موجود مالیاتی فساد بر انگیز است و قابل قبول نیست” به اشتراک ده ها هزار تن اصناف و پیشه وران در پارک شهر نو راه اندازی شد. اشتراک کننده در پارک شهر نو از زیاد دکاکین خویش را به رسم اعتراض مسدود و تا چهار راهی پشتونستان وات راه اندازی نمودند. هئیت رهبری یک هزار و سه صد تن از شاگردان را غرض کسب دروس نظری به معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی وزارت معارف معرفی نموده است.
با وجود تقاضاها، طرحها و پیشنهادات هئیت رهبری اتحادیه ملی پیشه وران افغانستان مسئولین مقامات ذیصلاح طی چهارده سال گذشته بجای حمایت از تولیدات خارجی زمینه فعالیت خصمانه مافیای اقتصادی، زورمندان، عاملین فساد و کمپرادورها و حامیان خارجی شان زیر نام بازار آزاد مساعد ساختند که لیلام نمودن هزاران دستگاه های دولتی، مختلط به نرخ کاه ماش زیرنام خصوصی سازی تورید اجناس و مواد بی کیفیت، کم کیفیت، تجملی، غیر ضروری یا اجناس و موادیکه در داخل کشور تولید خواستهای هموطنان ما را مرفوع مینمود. عدم تصویب و تطبیق قانون جلوگیری از انحصار، احتکار نبود خریداری اجناس و مواد مورد ضرورت ارگانهای داخلی و خارجی از تولیدات داخلی، عدم توجه به احیا و ایجاد دستگاه های پروسس مواد غذایی پیشه وری، گدام های ذخیره، هنگرها، شرکت های میکانیزه زراعتی در ولایات و ولسوالی غیر فعال ساختن بانک های انکشاف زراعتی، رهنی و تعمیراتی، صنعتی شرکت توزیع کود کیمیاوی و ادویه زراعتی، عدم توجه به بازار یابی در مارکیت های داخل و خارج کشور، حل نکردن مشکلات ترانزیتی با کشورهای همسایه از جمله تاجکستان، ازبکستان، قرغزستان، عدم توجه به تقویه جنبش کوپراتیف در کشور، عدم جلوگیری از چاپ و نشر بانک نوت های جعلی افغانی در خارج کشور، فرار سرمایه، فرار مغزها، بی ثبات شدن پول افغانی، عدم تثبیت مالیات عادلانه، کرایه مارکیت های تولیدی تجارتی، خدماتی محصولات گمرکی ازعواملی اند که سبب ورشکست شدن تولیدات داخلی از جمله صنایع دستی در کشور گردیده کشور ما را منحیث بازار مصرفی، و تهیه کننده مواد خام برای کشورهای منطقه و جهان مبدل ساخته است.
ثمره آن مهاجر شدن میلیون ها تن کارگران و کارمندان ماهر آنها به کشورهای منطقه و جهان که هزاران تن آنها قربانی هوسهای قاچاقبران انسان شده اند که ده ها هزار تن آنها در کشورهای جهان در حال بی سرنوشتی قرار داشته، شب و روز خویش را در زمستانهای سرد و تابستانهای گرم در جاهای بسیار خراب سپری مینمایند. هزاران تن در کشور ایران زندانی بوده صدها تن آنها محکوم به مرگ شده اند.
بیش از شش میلیون تن هنوز هم در کشورهای ایران و پاکستان به نسبت مشکلات بیکاری پناهنده شده، بیش از چهل فیصد مردم در زیر خط فقر زیست می نمایند. صدها هزار تن به نسبت مشکلات اقتصادی به مخالفین مسلح و مافیای مواد مخدر پیوسته اند. قریب یک و نیم میلیون تن به مواد مخدر مبتلا شده، قریب هفتاد فیصد به نسبت تشدید شدن جنگهای خونین و مشکلات اقتصادی و هوای آلوده، عدم دسترسی به تداوی مجانی، آب های آشامیدنی به امراض های فزیکی و روانی مبتلا شده اند.
به باور آگاهان بزرگترین عوامل گسترده جنگهای خونین بر علاوه مداخلات صریح اداره استخباراتی کشورهای منطقه در امور داخل کشور، گسترش فقر و بیکاری می باشد. این کار سبب رشد فعالیت های هراس افگنی، تروریستی، اختطاف، سرقت های مسلحانه در کشور گردیده و برای باشنده گان زمین جنت نشان ما را به جهنم مبدل ساخته است. فریاد مردم از ناحیه دشواریها و مشکلات اقتصادی به آسمانها بلند شده.
خلاصه اینکه صدور فرمان اشرف غنی در رابطه به خریداری از تولیدات داخلی با امتیازات پانزده فیصد یک امیدواری ها را به وجود آورده به باور ما زمانی میتوانیم که زمینه کاهش دشواریهای فوق را در کشور مساعد سازیم با عمل شدن فرمان فوق ذکر و سایر پیشنهادات شورای مرکزی اتحادیه ملی پیشه وران اداره صنعت کاران و سایر نهادهای ذیربط مقامات ذیصلاح تن دهند زیرا که بدون حمایت از تولیدات داخل از جمله تثبیت مالیات عادلانه، صلح واقعی در کشور تامین نمی گردد زیرا که بزرگترین عوامل نا امنی ها گسترش فقر، بیکاری، بی سوادی در کشور می باشد.
10 جوزا 11394
آقا شیرین دردمند
- اولین رئیس شورای مرکزی اتحادیه ملی پیشهوران افغانستان، مرحوم رضوان قل (تمنا)
1344 – 1375
بار دوم از سال 1381 – 1391
- دومین رئیس شورای مرکزی اتحادیه ملی پیشهوران افغانستان مرحوم داکتر محمد عزیز (مرزی)
از سال 1372 تا 1375
بعداً از سال 1380 – 1391
- سومین رئیس شورای مرکزی اتحادیه ملی پیشهوران افغانستان محترم محمدحسن (سپاهی) که در سومین کنگره اتحادیه انتخاب گردید.
از 1391 تا اکنون
