غلات به‌عنوان مهم‌ترین منبع استراتژیک
نویسنده: ولادیمیر پروخواتیلوف مترجم: ک. رادینبرگرفته از : بنیاد فرهنگ استراتژیک، ۲۰ ماه مه ۲۰۲۲ *
روسیه با مسدود کردن خروج کشتی‌های حامل غلات بارگیری شده با گندم از بنادر اوکراین، خود اوکراین را از قحطی آینده نجات می‌دهد. در کیف خوشحالند که علیرغم محاصره بنادر دریایی، امکانی پیدا کرده‌اند تا صادرات غلات به غرب را ترتیب دهند. گندم، چاودار، حبوبات، دانه‌ها و گیاهان روغنی با کامیون‌ها و قطار‌های باری به اروپا می‌روند. مقامات اوکراینی ضمن فروختن منابع غذایی خود به این فکر نمی‌کنند که خود اوکراین چه خواهد خورد.
نشریه چینی «گلوبال تایمز» در سرمقاله‌ای درباره «غارت» اروپا در اوکراین می‌نویسد: «اکنون که غلات هرچه بیشتر مورد تقاضا و اهمیت استراتژیک قرار میگیرد، غرب بار دیگر طبیعت حریص و شیطانی خود را به نمایش می‌گذارد.» «ملانی جولی»، وزیر امور خارجه کانادا، به اوکراین در سامان دادن و روبراه کردن تحویل غلات پیشنهاد «کمک» کرده و وعده دادن کشتی‌های باری که بتوانند گندم اوکراین را به کانادا منتقل کنند را داد. «جولی»اعلام کرد که غرب باید به‌سرعت برای کمک به اوکراین جهت صادرات ذخایر فزاینده غلات در پاسخ به وخامت بحران جهانی غذا وارد عمل شود. این وزیر کانادایی گفت که: «در اوکراین، میلیون‌ها تن غله در سیلوها مانده است». و رئیس بانک سرمایه‌گذاری اروپا، «ورنر هویر»، اعلام خطر می‌کند ضمن گفتن اینکه «اوکراین روی مقدار بی‌نهایت گندم نشسته است که نمی‌تواند صادر کند، زیرا اوکراین راه خروج به دریا را ندارد». «جوزپ بورل»، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی، در یک کنفرانس مطبوعاتی با توجه به نتایج نشست شورای اتحادیه اروپا در بروکسل، سهم خود به جنگ صلیبی غرب در مورد «آزادسازی» سیلو‌های اودسا ادا کرده و اعلام کرد: «ما باید به اوکراین برای ادامه تولید و صادرات غلات و گندم کمک کنیم». «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل متحد، به تلاش‌های غرب برای «آزادسازی» گندم اوکراین پیوست. در آستانه جلسه مشاورتی در مورد امنیت غذایی که در ۱۹ مه در شورای امنیت سازمان ملل متحد به ریاست «آنتونی بلینکن»، وزیر امور خارجه آمریکا برگزار شد، «گوترش» به روسیه پیشنهاد توافقی را داد: «در ازای اجازه ورود کودهای پتاس از روسیه و بلاروس به بازارهای غربی، امکانی برای صادر کردن غلات از اوکراین به غرب بدهد». «وال استریت ژورنال» با استناد به منابع دیپلماتیک گزارش می‌دهد، که روسیه در حال حاضر هیچ مذاکره‌ای را در مورد چنین توافقی نمی‌کند. پیش از اعمال تحریم‌ها علیه روسیه، ایالات متحده آمریکا ۶ درصد از «کربنات پتاسیم»، ۱۳ درصد «اوره» و ۲۰ درصد «دی آمونیوم فسفات» مورد نیاز خود را از فدراسیون روسیه وارد می‌کرد. در طول سال، بهای کود در آمریکا ۲/۳ برابر افزایش یافت. و از آغاز عملیات نظامی ویژه نیروهای مسلح فدراسیون روسیه ــ به ۴۳ درصد، به حداکثر تاریخی رسیده است. به‌دلیل کمبود کودهای معدنی در ایالات متحده آمریکا، کشاورزان آمریکایی شروع به کاشت مزارع با دانه سویا کردند که نیازی به کود ندارد. تا پایان آوریل در ایالات متحده آمریکا، تنها ۷ درصد از زمین‌های زراعتی غلات کاشته شد. نخستین بار از سال ۱۹۸۳، کشت سویا از پرورش و کشت غلات پیشی گرفت. نظرسنجی انجام شده توسط دانشگاه «کوینیپیاک» نشان داد که ۳۵ درصد از آمریکایی‌ها در مصرف غذا صرفه‌جویی می‌کنند. آنطور که واشنگتن پست گزارش می‌دهد، در آمریکا، نرخ گرسنگان رسمی ثبت شده در حال افزایش است که شمار این نرخ به ۱۳ درصد رسیده است.
روزنامه «دیلی میل» می‌نویسد، رئیس بانک انگلستان، «اندرو بیلی»، در سخنرانی خود در مجلس عوام، هشداری «آخرالزمانی و فاجعه‌بار» درباره افزایش شدید قیمت مواد غذایی داد که «نگرانی جدی» است. به‌ویژه این با گندم و روغن نباتی مربوط است. «بیلی» گفت که در زمان دیدار او در کیف وزیر دارایی اوکراین ــ اوکراین ۱۰ درصد گندم جهان را تولید می‌کند و بزرگ‌ترین تولیدکننده روغن آفتابگردان است ــ به‌دلیل ادامه عملیات ویژه روسیه، در مورد مشکلات صادرات مواد غذایی شکایت کرد. «آنالنا بوربوک»، وزیر امور خارجه آلمان، مقامات روسیه را مسئول افزایش قیمت مواد غذایی و انرژی دانست، اگرچه اقتصاد جهان از تحریم‌های اعمال شده علیه فدراسیون روسیه آسیب دید. «بوربوک» روسیه را متهم کرد به اینکه گویا «جنگ غلات به‌راه انداخته» و «بنادری را که می‌توان از آنجا غلات صادر کرد مسدود کرده است». اکنون گندم اوکراین از طریق زمینی از این کشور صادر می‌شود که بسیار گران‌تر است و همانطور که «دیوید بیزلی»، رئیس برنامه غذایی سازمان ملل متحد اشاره کرد، «کامیون‌ها و قطارها می‌توانند تنها سهم کوچکی از غلات اوکراین را حمل کنند». «گلوبال تایمز» اشاره می‌کند که« برخی از کشورهای غربی که ضمن کمک به اوکراین برای «آزادسازی گندم آن» تلاش می‌کنند … از بدبختی اوکراین برای خرید مواد غذایی بیشتر با قیمت‌های نسبتاً پایین‌تر سوءاستفاده می‌کنند. این نوع «غارت» نشان می‌دهد که «غرب حتی در شرایط بحران نیز خودخواه است». صدور غلات و سایر فرآورده‌های کشاورزی از اوکراین در پاییز ممکن است در آنجا باعث کمبود مواد غذایی شود. چنین خواهد بود پیامدهای افزایش بی‌ملاحظه صادرات، از‌جمله ذخایر استراتژیک مواد غذایی، که رژیم زلنسکی با آن هزینه کمک‌های نظامی غرب را پرداخت می‌کند. در پایان ماه آوریل، کمیسیون اروپا به‌طور کامل عوارض و سهمیه صادرات اوکراین را برای یک دوره یک‌ساله لغو کرد و بریتانیا نیز همین کار را کرد. با این وجود، طبق پیش‌بینی‌های بانک جهانی، انتظار می‌رود اقتصاد اوکراین حداقل ۴۵ درصد افت یابد که دلیل آن در گسست زنجیره همکاری با روسیه، گرانی و کمبود سوخت است که حتی پیش از آغاز دوره عملیات ویژه به‌وجود آمد. تا آنجا که به خود محصولات کشاورزی و کمبود جهانی آن که در سازمان ملل مورد بحث قرار میگیرد، کاهش برداشت در اوکراین و فقدان و عقیم ماندن کشت مربوط است، این امر توسط کارشناسان در ابتدای سال ۲۰۲۱ به‌دلیل افزایش روزهای خشکسالی پیش‌بینی شده بود.
در نتیجه لغو سهمیه‌ها منجر به صدور بدون کنترل گندم، ذرت و آفتابگردان به خارج از کشور شد. اکنون در غرب ما سخن در مورد تقریباً ۲۰ میلیون تن گندم و ذرت است که ایالات متحده آمریکا و متحدانش تلاش می‌کنند از اوکراین خارج کنند. این حدود نیمی از برداشت سال گذشته است که اوکراین آن را برای مصرف داخلی و پُر کردن ذخیره استراتژیک غلات گذاشته بود. در اول ژوئن ۲۰۲۰، «میخائیل آپوستول»، مشاور رئیس وزارت امور داخلی اوکراین، اعلام کرد که ذخیره دولتی خالی است. دلیل‌اش به گفته او پیش‌پا‌افتاده است: «همه اینها را موش‌ها خورده‌اند». موش‌ها هم اما پیدا نشدند. «الکساندر واسیلچنکو»، مدیر کل انجمن صنعت نانوایی «Ukrkhlebprom» گفت: صدور بی‌ملاحظه گندم به خارج از کشور منجر به آن شد که اوکراین در سال ۲۰۲۲ مجبور خواهد شد آرد از ترکیه از غلات اوکراینی که سال گذشته به ترکیه فروخته شد، بخرد. امروزه اوکراین شاید تنها کشوری در جهان است که به‌شدت غلات خود را صادر می‌کند. روسیه، هند، مصر، قزاقستان و صربستان صادرات گندم را به‌خاطر نگرانی‌های امنیت غذایی ممنوع کرده‌اند. روسیه با مسدود کردن خروج کشتی‌های حامل غلات بارگیری شده با گندم از بنادر اوکراین، خود اوکراین را از قحطی آینده نجات می‌دهد. در کیف خوشحالند که علیرغم محاصره بنادر دریایی، امکانی پیدا کرده‌اند تا صادرات غلات به غرب را ترتیب دهند. گندم، چاودار، حبوبات، دانه‌ها و گیاهان روغنی با کامیون‌ها و قطار‌های باری به اروپا می‌روند. مقامات اوکراینی ضمن فروختن منابع غذایی خود به این فکر نمی‌کنند که خود اوکراین چه خواهد خورد. «ملانی جولی»، وزیر امور خارجه کانادا، به اوکراین در سامان دادن و روبراه کردن تحویل غلات پیشنهاد «کمک» کرده و وعده دادن کشتی‌های باری که بتوانند گندم اوکراین را به کانادا منتقل کنند را داد.
