یازدهم سپتامبر؛ مبارزه با تروریسم یا چرخه معکوس تحول در…

نویسننده: مهرالدین مشید حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ نه تنها سیاست خارجی…

 آیا راه رشد غیر سرمایداری پاسخگوی  اهداف استراتیژیک خلقهای جهان…

مقدمه این را همه میدانند که در ایجاد جنبشها وحریانات تند…

استاد ګل پاچا الفت 

خدای بخښلی  استاد گل پاجا الفت  هغه  لوی  او وتلی…

د سیاسي ګوندونو په جوړولو او فعالیت کې د مرام…

 انسان له اوله په ټولنیز ژوند کې د ګډو موخو…

خاطر شاد 

رسول پویان  تـو گـویی خامـۀ پاییز کلک استاد است  به هر طرف…

برجحان تعلقات!

امین الله مفکر امینی                     2025-07-09 برجحان ز تـــــــــعلقات وافکاری واهی خدا جوییــــــــم با…

اگر سقراط ‌پدر فلسفه است، کنفوسیوس یا ملاصدرا چرا چنین…

بخش دوم از مقاله‌ی سقراط، تیشه‌زنی، به ریشه‌ی دانایی. بحثی از…

پاسخی به پرسشی

محمدعثمان نجیب  آغا صاحب گرامی، نه دانستم دلیل شتابان شما برای…

استاد قیام الدین خادم 

استاد خادم د پښتو ادبیاتو په اسمان کې له هغو…

روشنگری روس، ملی گرا، رفرمیستی، علم گرا

Lomonossow, Michail(1765-1711 آرام بختیاری لومونسف؛- شاعر، دانشمند، روشنگر. میشائیل لومونسف(1765-1711.م)، شاعر، محقق، فیلسوف،…

د سیاسي ګوند او سازمان اساسي او تشریفاتي سندونه

د یوه سیاسي ګوند او د هر سیاسي او ټولنیز…

اعتراف به خطا؛ اخلاق و پل عبور از تاریکی به…

نوسنده: مهرالدین مشید  تاریخ، دادگاه اشتباهات مشترک ما تاریخ معاصر افغانستان و…

وقتی اژدها می‌غرّد، خرس می‌خروشد و فیل می‌خرامد؛ بشکه زرد…

نوسنده: مهرالدین مشید  پیام نشست شانگهای برای طالبان؛ نشانه‌ای از افول…

در سوگ کنر

بمناسبت زلزله ي مهلک ولایت کنر از زمین لرزه کنر هر…

درمراثی قربانییان زمین لرزه ی مشرق زمیـــن !

امین الله مفکرامینی                   2025-02-09! بدیــــــــده اشکِ ماتم و بدل خونم ز لغزشِ…

اشک قلم 

رسول پویان  اشک قلم به صفحـۀ دل ها چکیده است  صد لاله…

استاد عبدالروف بینوا

استاد بینوا د هېواد، سیمې او نړۍ په کچه ستر…

کودکانی که کودکی نمی‌ کنند

خیابان، خانه بی‌در و پیکر کودکان فراموش‌ شده! فرشید یاسائی *  ما…

بحران هویت ملی؛ ناکامی ملت سازی و به زنجیرکشیده شدن…

نویسنده: مهرالدین مشید نیم قرن مبارزۀ سیاسی و فرهنگی و تبدیل…

سقراط، تیشه‌زنی به ریشه‌‌ی دانایی

دیدگاهی از مکتب دینی-فلسفی من بیش‌ از این نه می‌دانم. در…

«
»

هیچ گفتمانی را نباید تابو پنداشت

                    بحث روی حکومت فدرالی گناه نیست      نوشته ی : اسماعیل فروغی

     همه می دانیم که نظام طالبی اوج نفرت انگیزیک نظام متمرکزاست . هیچگاهی به اندازه ی امروزنیازبه گفتگو درباره ی نظام متمرکز وغیرمتمرکزنداشته ایم . حالا زمان آنست تا برای تعین وانتخاب نوع نظام حکومتی ، بدون تبعیض و تشدد ، به یک گفتمان ملی روی بیاوریم .

     به باورمن هیچ گفتمانی را نباید تابو پنداشت و قدغن کرد . نباید بی مهابا مهرکفر به پیشانی کسانی زد که طرفداریک نظام غیرمتمرکزیا فدرالی برای افعانستان استند .

   ــ تازمانی که ما تاریخ پرازرنج واشتباه خود راکه درسایه ی نظام های مطلق العنان متمرکزرقم خورده است ، بی غرضانه نقد ننمایییم ؛

   ــ تا زمانیکه از برتری جویی ها وتمامیت خواهی های مذهبی و قومی دست نکشییم؛

   ــ وتا آن گاهی که درباره ی عوامل اصلی سیاه روزی های ما با همدیگرگفتگو ننماییم ؛ درد وعذاب ما همچنان ادامه خواهد یافت. 

     تنها درپرتو یک گفتمان ملیست که میتوانیم عوامل اصلی عقب مانی و نزاع های چندقرنه را ومزایای یک نظام غیرمتمرکزراشناسایی نماییم . نباید مردم را با زور و تهدید ازین حق محروم کرد تا درباره ی دلایل وعوامل اصلی بی اتفاقی ها و جنگ های چندین ساله نیندیشند و درباره علل اصلی عقب مانی های شرم آورفرهنگی واقتصادی ، به بحث و گفت وگو نپردازند . 

     نظام غیرمتمرکزهرگزبه معنای تجزیه ی یک کشورنبوده ونیست.این عمق نادانی و ناآگاهی ازمزایای ساختارهای سیاسی گونه گون وسرتمبه گی محض است که گفتگو درباره ی نظام غیرمتمرکزیا فدرالی را ، تابو و تجزیه طلبی فکرنماییم .

    درجهان ما کشورهای خیلی بزرگ و قدرتمندی چون ایالات متحده ی امریکا ، جمهوری فدراتیف روسیه ، جمهوری فدرال آلمان ، امارات متحدعربی ، جمهوری اسلامي پاکستان و دهها کشور دیگری استند که نظام غیرمتمرکزیا فدرالی دارند . این کشورها تاهنوزهیچکدام تجزیه پذیرنبوده اند . 

    فشرده اینکه : اگرما گفتمان ملی نداشته و پیهم به پیشانی همدیگرمهرکفربکوبیم ، بازهم به دردهای هلاکتبارخویش ادامه داده و بادستان خود، خودمان را عذاب کُش می نماییم . 

   واگر ما گفتمان ملی نداشته باشیم ، طالبان تندروِتمرکزگرا ، به دستور بیگانه گان ، افغانستان را بسوی تضعیف بیشتر و حتا بسوی تجزیه سوق خواهند داد .