بلندی‌های جولان ـ وارونه‌سازی سیستم روابط بین‌الملل توسط ترامپ
امضاء بیانیه‌ای درباره شناسایی حاکمیت اسراییل بر بلندی‌های جولان اشغالی توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسراییل در ۲۵ ماه مارس به هر دو سیاستمدار پیروزی و برد قابل‌توجه، اما کوتاه‌مدت را می‌دهد. نتانیاهو علی‌رغم اتهام فساد در پشت نام او فرصت خوبی برای پیروزی در انتخابات پارلمانی نهم آوریل به‌دست آورد. محبوبیت حزب او، حزب «لیکود» در جامعه روسی‌زبان در حال حاضر به ۴۰ درصد می‌رسد که به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از رهبر یهودی «روس» «آ. لیبرمن» است. ترامپ اکنون با توجه به افزایش تمایل و علاقه جامعه بسیار بانفوذ یهودی آمریکا به او، به رهبر قطعی و بلاشرط انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ تبدیل می‌شود. تأثیر این امر می‌تواند قوی‌تر باشد، به‌ویژه اینکه بیانیه ترامپ به‌طور تصادفی نیست که با پایان تحقیق مساعد مولر دادستان آمریکا درباره رئیس‌جمهور در یک زمان به‌وقوع می‌پیوندد تا به این برد و پیروزی ختم شود. البته عواقب بعدی این جریان دیرتر شروع خواهد شد.
وزیر امور خارجه پومپئو اعلام کرد که «ترامپ توسط خدای یهودیان فرستاده شده است»! از آنجا که در روز جشن یهودی پوریم این توافق انجام گرفت، برخی حتی رئیس‌جمهور آمریکا را با کتاب مقدس استر، حامی یهودیان در برابر پادشاه ایران مقایسه کردند. بلندی‌های جولان به‌عنوان مانعی طبیعی که اسراییل و سوریه را جدا می‌کند، دارای اهمیتی استراتژیک است. اما بدون این هم اهمیت اقتصادی و جمعیتی این سرزمین بسیار زیاد است. بلندی‌های جولان الماس جغرافیایی تاج سر اسراییل است. این فلات کوهستانی هموار و پوشیده از خاک بارور است؛ بخش بزرگ آن در ارتفاع هزار متری از سطح دریا قرار دارد. بلندی‌های جولان که در خاورنزدیک منطقه نادری است، غنی از منابع آب است که به دریاچه طبریه (به عبری کینرت) سرازیر می‌شود. تا یک سوم آب شیرین مصرفی اسراییل از بلندی‌های جولان می‌آید. قلمرو جولان که توسط اسراییل اشغال شده، حدود ۱۱۵۰ کیلومتر مربع با طول فاصله ۶۰ کیلومتر و عرض متوسط ۲۵ کیلومتر است. تا همین اواخر این فلات به‌خاطر موقعیت مورد اختلاف خود در عمل توسعه‌نیافته باقی مانده است. در اینجا تنها گردشگری و کشاورزی توسعه یافته است. در بلندی‌های جولان بیش از ۵۰ درصد آب معدنی اسراییل، حدود یک چهارم همه شراب‌ها (از‌جمله ۴۰ درصد شراب‌های صادراتی)، از ۳۰ تا ۵۰ درصد انواع میوه‌ها و سبزیجات تولید می‌شوند. مرتفع‌ترین نقطه مورد کنترل اسراییل در ارتفاعات جولان، کوه حرمون یا جبل‌الشیخ به ارتفاع ۲۲۳۶ متر است، جایی که مرکز بزرگ اطلاعات الکترونیکی اسراییل قرار دارد.
مردم سوری جولان پیش از تصرف این ارتفاعات توسط اسراییل حدود ۱۴۰هزار تن بود. امروزه در جولان حدود ۴۰هزار تن که از آنها حدود ۲۰هزار دروزی‌های سوری و ۲۰هزار مهاجرین یهودی که در کیبوتزیم و موشاوها (۱) هستند، زندگی می‌کنند. اقتصاددانان و جمعیت‌شناسان مدت‌ها ارزیابی می‌کردند که اگر بلندی‌های جولان توفیق می‌یافت که برای همیشه در ترکیب اسراییل نهادینه شود، در این‌صورت در آنجا می‌توان تا نیم‌میلون تن را در شرایط تا حدود زیادی بهتر از بقیه کشور اسکان داد. برخلاف برنامه بهره‌برداری از کویر نگب، به جولان به‌ویژه می‌توان یهودیان متمکن و ثروتمند مهاجر را از غرب کشاند. این مهاجرین آخرین ذخیره آلیای (۲) (پیش از هر چیز فرانسه با یهودی‌ستیزی در حال رشد در آن کشور) بزرگ باقی خواهند ماند. این مسأله جهش در رشد و توسعه اسراییل را تضمین می‌کرد و تعادل جمعیت‌شناسی (دموگرافی) در مناطق شمالی (الجلیل جنوبی و شمالی) جاییکه اعراب ـ شهروندان اسراییلی (که مجموع آنها در این کشور ۱/۷میلیون تن است) حداقل نیمی از جمعیت را تشکیل می‌دهند، تغییر می‌داد. رهبری اسراییل راه‌حل‌ها و گزینه‌های مختلف حل مسأله بلندی‌های جولان را درنظر گرفته بود ـ از بازگرداندن آن به سوریه «در مقابل صلح» تا تلاش برای صورت قانونی دادن تثبیت کامل آن برای خود. در اواخر دهه ۱۹۷۰ دولت برای دادن شهروندی اسراییلی به شهروندان سوری که در جولان سکونت دارند، اعلام آمادگی کرد. در عمل همه دروزی‌ها از این مسأله امتناع کردند. اشخاص انگشت‌شماری که شهروندی اسراییل را پذیرفتند فلات را ترک کردند و بقیه شهروندی سوریه را حفظ کردند. بدین‌ترتیب اراده مردم محلی که تمایل ندارند تحت حکومت اسراییل قرار بگیرند، اعلام شده بود.
با وجود این در نوامبر سال ۱۹۸۱ اسراییل بلندی‌های جولان را جزو اختیارات قانونی خود ملحق کرد. جهان این الحاق را به‌رسمیت نمی‌شناسد. قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۱۷ دسامبر سال ۱۹۸۱ این منطقه را بخشی از خاک اشغال شده سوریه اعلام کرد. این الحاق بار دیگر از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۸ محکوم شد. علاوه‌بر‌این سازمان ملل متحد خواستار بازگشت بخش شمالی جولان (مزارع شبا ـ منطقه مورد اختلاف بین لبنان، سوریه و اسراییل که حدود ۲۲ کیلومتر مربع است. مترجم) به طرف سوم یعنی لبنان شد که منافع آن گاهی فراموش می‌شود. تا آنجا که به دروزی‌های جولان مربوط می‌شود پس از تصمیم رئیس‌جمهور ترامپ آنها همه بدون استثناء در تمامی شهرک‌های خود به اعتراض برخاستند.
بدین‌ترتیب آمریکا هیچ دلیلی برای به‌رسمیت شناختن الحاق بلندی‌های جولان به اسراییل ندارد. حتی امنیت اسراییل از این امر هیچ فایده‌ای نمی‌برد، زیرا سنگ بنای آن در حکم پیمان صلح با همسایگان است که توسط جامعه بین‌المللی تضمیین شده باشد. اکنون امکان رسیدن به چنین معاهداتی با سوریه و لبنان و به احتمال قوی با فلسطینی‌ها به نظر غیرقابل دست‌یابی است. تصمیم ترامپ حتی توسط متحدان غربی آمریکا رد شد. از رئیس‌جمهور آمریکا، اتحادیه اروپا و هیچ‌یک ازاعضای آن حتی لهستان و جمهوری‌های بالتیک حمایت نکردند. واکنش به تصمیم ترامپ در جهان اسلام بسیار شدید بود. دبیر کل اتحادیه کشورهای عرب احمد ابوالغیط تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا را «در شکل و محتوا فرومایه و پست» اعلام کرد، ضمن اظهار اینکه «اشغال ـ یک جنایت بزرگ است، اما تلاش برای قانونی کردن و مشرعیت بخشیدن به این اشغال ـ کمتر از اشتباه جدی نیست». دبیرکل کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین صائب عریقات تصمیم ترامپ را به این صورت مورد تفسیر قرار داد: «دیروز وی اورشلیم را به‌عنوان پایتخت اسراییل به‌رسمیت شناخت، امروز او می‌خواهد که بلندی‌های جولان متعلق به سوریه، تحت حاکمیت اسراییل باقی بماند. فردا او دیگر چه خواهد کرد؟ بی‌ثباتی و خون‌ریزی در منطقه ما تضمین شده است».
رئیس‌جمهور ترکیه، اردوغان در کنفرانس سازمان همکاری اسلامی اعلام کرد که: «نمی‌توان انتظار داشت که ترکیه و سازمان همکاری اسلامی سکوت کند یا به این مسأله حساس راضی شود. ما مشروعیت اشغال بلندی‌های جولان را نمی‌توانیم تحمل کنیم و هرگز اجازه نخواهیم داد این مسأله اتفاق بیفتد». موضعی که همه ۵۷ عضو سازمان همکاری اسلامی با آن توافق داشتند. حتی نیویورک تایمز که معمولا به اسراییل حسن نیت دارد در تصمیم ترامپ چیز مثبتی را نمی‌بیند. نیویورک تایمز می‌نویسد: «این امر باعث تشدید مسأله در سراسر خاورمیانه خواهد شد و می‌تواند به پیشنهاد بلند‌مدت ترامپ برای اسراییل و فلسطینی‌ها لطمه بزند». این روزنامه به نظر دیپلمات‌های بلند‌پایه آمریکایی اشاره می‌کند که معتقدند این امر «دیگر رهبران جهان را که سرزمین‌هایی را برخلاف هنجارها و موازین بین‌المللی تصرف و غصب کرده‌اند تشویق می‌کند».
توضیحات مترجم
۱ـ کشتگاه‌هایی هستند که اعضای آن در کمون‌های زراعی یهودی کار می‌کنند و دارای اقتصاد اجتماعی هستند. یا می‌توان گفت که نوعی روستا و محل سکونت در اسرائیل است که با «مزرعه اشتراکی» کشاورزی اداره می‌شود و در آن هر خانواده مزرعه و خانه خویش را در تملک دارد، ولی برخی از وسایل تولیدی روستا به‌طور اشتراکی در اختیار همه ساکنین موشاو قرار دارد.
۲ـ یعنی: بازگشت به کشور مادری ـ دولت اسراییل.
