سرمایه داری سده 21
دکتر بیژن باران
سرمایه داری در 5سده از فاز عمده رشد کار یدی و 5دهه گذشته از فاز رشد کار فکری گذشت. در فاز اول ورود کارگران صنعتی/ یقه آّبیها، انقلاب صنعتی، کشف 2قاره آمریکا و استرالیا، پیدایش سندیکاها، بانکها، بیمه، انحصارات انجامید. انباشت سرمایه، صدور سرمایه، جنگهای امپریالیستی نتایج این فاز بودند.
در فاز 2 افزایش کارکنان فکری/ یقه سفیدها، انقلاب اطلاعات، پیدایش اینترنت، سلطه سرمایه مالی، افزایش خدمات، سیاحت، ثروتهای نجومی فردی دیده می شوند. کار یدی با 2دست از کار فکری با 100 میلیارد یاخته عصب مغز بارآوری کمتر دارد. لذا دارایی بشر 5دهه گذشته در زمانی کوتاه عددی از 5 سده بیشتر شد.
بویژه ثروتهای نجومی مدیران صندوقهای پوششی، مشترک، فراساحلی را بطور عددی می توان دید. قیاس داستانهای دیکنز، هوگو، دستایوسکی از قرن 19 در باره فقر مزمن کارگران با ادبیات سده 21 در باره فردیت، گزینه های زندگی، سیاحت و فیلمهای تخیلی، عشقی، درام – تفاوت این 2فاز را روشن می کند. در آمریکا تولید ناخالص داخلی از 1 تریلیون دلار در 1929 به 5.4 تریلیون دلار در 1973 به 17 تریلیون دلار در 2017 رسید. افزایش ثروت 3برابر در 40 سال گذشته عمدتا ناشی از بهینگی کار فکری است.
علل رشد سالانه تولید ناخالص داخلی اینهایند: 1- از 1944 توافق برنتوودز دلار ارز تجاری جهان شده؛ کاربرد دلار سالانه 500 میلیون دلار سود برای آمریکا دارد. 2-از دهه 1970 کارخانجات و کارگاهها به کوچکتر کردن پرداختند. این در نتیجه بهینگی پروسه، نوآوری، اتوماسیون، روباتیک، ارتباطات، حسابرسی، اینترنت، تجارت الکترونیک، امور بانکی برخط، مدیریت زنجیره تامین، بهرهوری، مدیریت پروسه کسب، مراحل کار می باشد.
در 2017 کل ثروت یعنی دارایی منهای بدهی جهان 280 تریلیون دلار بوده؛ آمریکا 93، اروپا 80، چین 29 تریلیون دلار بودند. در سده 20 سرانه تولید ناخالص داخلی آمریکا از 14هزار دلار در 1950 به 52هزار دلار در 2015 رسید. تولید ناخالص داخلی آمریکا در 1929 به 1، 1944 به 2.2، 1973 به 5.4، 2017 به 17.1 تریلیون دلار بودند. یعنی در یک سده 17 برابر شد. این افزایش نتیجه غلبه کار فکری و خدمات از جمله مالیگرایی بر کار یدی و صنعت در آمریکا با 270 تریلیون دلار دارایی در 2014 را نشان می دهد.
سرمایه داری متکی به کارخانه نخست با تصاحب زمینها از سده 15 در اروپا آغاز شد. در سده 20 تصاحب ایده ها تشدید شد. ایده ها ذاتا بخشی از میراث فرهنگ همگانی انسانهایند. ایده ها دارایی مشاع مشترک انسانها در چند هزار سال تمدن می باشند- تمام کشاورزی، معماری، دامداری، باغداری، ماهیگیری، ریسندگی، کنترل آتش، جوشانده برای سلامتی. مارکس “انباشت بدوی” را برای تصاحب زمینها با ثبت قباله مالکیت با اعمال خشن فردی بضد قانون در سده های 15 و 16 بکار برد. طبقه سرمایه دار نوکیسه دارایی مشاع را با مصادره، تصاحب، حصارکشی از مردم جدا کرد.
در عصر سرمایه داری شرکتها برای سود خودشان ایده های مشترک انسانها را به کالا تبدیل کردند. ایده های مشترک انسانها برای بهبود وضع جمعی بودند. نمونه دانش عامه: ایده جوشانده گل انگشتانه Foxglove با دیجیتالیس برای قلب مفید است. این ایده عمومی بود؛ به شرکتی متعلق نیست. انباشت دوم مصادره مشترکات خلاقیتهای انسانها بود. سرمایه، ج 1، ص885. بزرگترین شرکتهای جهان کنونی اپل، گوگل، فیسبوک، مایکروسافت، آمازون اند که محصولاتشان را چند میلیارد نفر بکار می برند.
بزرگترین 3 شرکت جهان اپل با 922، آمازون با 889، مایکروسافت با 746 میلیارد دلار در 2018 ارزش داراند. آمازون اطلاعات در ابر را امن می کند. این شرکتها ذات سرمایه داری را دگرگون کرده؛ پخش جهانی موسیقی، فیلم، برنامه تلویزیون، اخبار، کتب را تعیین می کنند. درآمد مولفان کاهش یافته؛ ولی برای گوگل صاحب یوتیوب، در آمد 400 میلیون دلار در 2001 به 745 میلیارد دلار در 2017 رسید. یوتیوب 60% محتوای خلاقیت صوتی و تصویری را بطور جویباری streaming کنترل می کند.
دارایی 2شکل دارد: مریی/ جسمانی tangible مانند باغ و کارخانه یا فکری/ نامشهود intangible مانند قطعه موسیقی و نرمافزار. الن گرینسپن، رییس فدرال ریزرو/ بانک مرکزی آمریکا گفت: تولید اقتصادی آمریکا عمدتا مفهومی conceptual یا نامشهود شده. در 2005 تا 75% ارزش شرکتها در بورس آمریکا از دارایی های نامشهود، مانند فیسبوک، بودند. از 40% در آغاز دهه 1980 در 2 دهه افزایش 2برابر داشت. مالیگرایی هم تلفیق ایده های کسبی، مالی، فنآوری می باشد.
گذار از سرمایه داری با وجه غالب مریی به وجه غالب نامشهود/ مفهومی با گلوبالیزاسیون و اینترنت تسهیل شد. مراکز اَبَر فنآوری/ هایتک در سیلیکون ولی شمال کالیفرنیا، Research Triangle کارولینای شمالی، Route 128 بوستون آغاز نوگرایی بودند. این مراکز فنآوری دیجیتال مراکز صنایع فلز بتلهم پنسیلوانیا، بافالو نیویورک، دیترویت میشیگان را به سراشیب کسادی کشاندند؛ تا جایی که شهر دیترویت در دهه 2010 ورشکست شد.
دارایهای مفهومی، نامشهود، فکری کدامند که افراد را خیلی متمول می کنند؟ ایده های افراد را شرکتها تصاحب می کنند. بخش عمده ثروت را شرکت نه مولف می گیرد. عمده این ثروت دارایی فکری یا ایده ها نام دارد. قوانین زیر با نظام قانونمدار، متخصصان امور بین المللی، 1.34 میلیون وکیل در آمریکا ممکن می شوند. در عصر اطلاعات سده 20 ببعد دارایی فکری intellectual property در 3 شکل اند:
1-علامت تجاری Trade mark نام و لوگوی یک نهاد، کالا، فرد، خدمات که در انحصار شرکت ثبت می شوند. آن را در “دفتر ثبت اختراع و علامت تجاری USPTO ” می توان با مخارج و فرم رسمی مجوزدار کرد. توافقنامه رسمی را باید امضاء کرد تا بتوان نام یا خدمات را بکار برد. آن را می توان کرایه کرده؛ ولی صاحب آن نمی توان شد. نمونه: نام ترامپ بر ساختمان کسب. تویوتا نام و نشانه/ لوگوی 3بیضی برای خودرو، فوکس نیوز برای تلویزیون کابل.
2- حق انحصاری patent ثبت اختراع عمدتا در اداره اختراعات ایالات متحده بوده؛ حفظ حقوق برای مخترع را تضمین قانونی می کند. ثبت اختراع چند سال وقت برده؛ چند سد هزار دلار خرج دارد. شرکتی اختراع را از مخترع در برابر سهام شرکت برای عملی کردن می خرد. شرکتها در دادن شغل، از متقاضی می خواهند فرم واگذاری حق اختراع را امضا کند تا اختراع متعلق به شرکت باشد. با اتوماسیون اکنون فرایند ثبت کوتاه تر است.
فرایند ایده به کالا یا خدمات از فرد به اجتماع با تداخل سرمایه رخ می دهد. کار بدون مواجب مخترع، “هسته پولی” از آشنایان، سرمایه گذارِ بعدی با تقبل ریسک، به تولید انبوه می انجامد. نمونه: نام برنج باسماتی، 20% دی ان ای انسان، نرم افزارها مانند اکسل مایکروسافت، داروهای برند مانند پراداکسا، اتاق و موتور خودرو برای بنز 360.
3- حق مولف Copy right ثبت اثر بنام مولف می باشد. در 1998 قانون حق تالیف دیجیتال هزاره ایالات متحده تصویب شد. تخطی از این قانون تا 10سال زندان برای مجرم در پی دارد. این قانون در خدمت شرکتهای بزرگ است. ادغام تایم وارنر- صاحب فیلم، موسیقی، تلویزیون- با ای او ال/ امریکن آنلاین پیشگام اینترنت چند سال پیش تلاقی رسانه و دارایی فکری بود. ای او ال در آغاز با ایمیل مجانی، بعد با جذب آگهیهای تجارتی رشد نجومی کرد.
“همآهنگی قوانین داراییهای فکری” برای توافق با قوانین مربوطه گذشته، سازمان تجارت جهانی، نشر آثار در اینترنت بود. آمریکا و اتحادیه اروپا حق مولف را پیگیرانه اجرا کرده؛ در چین و هند قانون و اجرای آن ناکامل اند. نمونه حق مولف: فیلم کاسابلانکا، موسیقی ریحانه، کتاب پدرخوانده. خود اینترنت روز به روز تجارتی تر می شود. از آغاز آزاد باز مجانی به مصارف تبلیغی، پولی، خصوصی رسید.
حراست ایده در مقابل رقبا را گروه وکیلان شرکت در رسانه و دادگاه انجام می دهند. مایکروسافت 100 میلیون دلار سالانه به وکلای دعاوی خود می دهد. بویینگ در دهه 1980 بیش از 1میلیون اختراع در قفسه محرمانه خود قفل کرده بود. با رقابت محتمل یا نیاز بهینه سازی برخی از آنها را بکار می برد. لذا شرکت سدی در برابر اختراع در خدمت به جامعه است. البته هزینه عملی کردن اختراع هم در فرایند ایده کوچک به تولید بزرگ با پول ممکن هست.
تولید ایده ها برای نظام سرمایه داری ثروت می سازد. اختراع در ذات برخی انسانهاست؛ سرمایه داران این اختراعات را برای پول می خواهند. مخترعین در آثار خود دیگر انسانها را می خواهند سهیم کنند. در ابعادی مایکروسافت بزرگترین شرکت و بیل گیتز ثروتمندترین فرد جهان است.
دارایی مایکروسافت بهرحال عمدتا سرمایه جسمانی نیست که همچون شرکتهای بزرگ گذشته مانند خودروسازی فورد، یخچال جی ای، کیف طرح گوچی محصولات جسمانی دارند. مایکروسافت چیزی که دارد تولید ایده هاست؛ این ایده ها برای کارخانجات، دفترها، ارتباطات افراد کارا یند. ایده های رقیب در مصرف آنها ندارند. کالا کردن ایده ها با کرایه دادن آنها در دیتابیس، روی دی وی دی، فروش در کتاب الکترونیک رخ می دهد.
*
سرمایه داری از سده 17 نوآوریهای زیر را داشت: بانک، سهام، انحصارات، امپریالیسم، گلوبالیزاسیون، ارز دیجیتال. در 1600 هند شرقی شرکت سهامی پدید آورد. سهام 2نوع اند: عام با حق رای، خاص با رجحان بر اولی بهنگام ورشکستگی. مشتق در بورس سهام یعنی لایه مالی شامل دارایی یا گروه سهام است که قیمت شان تابع نوسانات بازار است. دارایی می تواند سهام، باند/ قرضه، ارز، نرخ بهره، محصولات باشد. شاخص بازار بورس عدد متوسط کل بوده؛ لذا احتمالات در آن غالب اند. برخی شرکتها سهامی عمومی شده؛ بورس لندن برای مبادله سهام پدید آمد. سهم نسبت صاحب شرکت بودن می باشد.
پاترسون شرکت هند غربی برای تجارت خارجی و بانک انگلیس را در 1694 ایجاد کرد. این بانک بمثابه بانک مرکزی، برای وام، حسابهای سپرده، چاپ اسکناس بنیان مهم صدور سرمایه و امور مالی شد. پس از انقلاب صنعتی، پیدایش انحصارات، سرمایه داری به عالیترین مرحله یعنی امپریالیسم رسید. سامانه سرمایه داری از سده های 18 تا 20 رشد درخشانی با افتهای بحران، جنگ، رکود داشت. از دید سیاسی 1776 استقلال آمریکا، 1787 قانون اساسی فیلادلفیا، 1789 انقلاب کبیر فرانسه نوع جمهوری را در برابر سلطنت در جامعه مدرن اثبات کردند.
مارکس در کاپیتال 1867 و لنین در امپریالیسم 1917 سرمایه داری را تبیین کردند. پس از ج ج 2، با 2 ابرقدرت امریکا و شوروی جنشبهای رهایبخش در 3قاره رشد کردند. از دهه 1970 گلوبالیزاسیون با تلفیق فنآوری و سرمایه، پیدایش انقلاب اطلاعات، موج پناهجو به غرب رخ دادند. با فروپاشی اردوگاه 1991 الیگارشی نئولیبرابیسم در آمریکا نضج گرفت. آیا رشد گلوبالیزاسیون آمار فقر و بیعدالتی را رسانه ای کرد؟ از فروپاشی ابر قدرت شوروی موج پناهجویان به غرب، موج ضدخارخی، عامه گرایی در آمریکا، انگلیس، دیگرانی در غرب چون مجارستان، ایتالیا، صربستان اوج گرفتند.
فعالیت یدی یا فکری می تواند باشد. عینیت فعالیت فکری تولید را بهینه می کند. حجم سرمایه در سده 21 بیش از آغاز سده 20 است. فعالیت متغیر زمان را در خود دارد؛ ولی پدیده حقیقت بیزمان است. نمونه فعالیت: پویش جامعه را تضاد طبقات می سازند. نمونه حقیقت: روز روشن است. راسل از نوآوری “فعالیت” در فلسفه نوشت: مارکس نخستین فیلسوفی بود که مفهوم «حقیقت» را از دیدگاه “فعالیت” یا عملکرد آن نقد کرد. شیوه تحلیل او را راسل اینگونه نوشت: مارکس همیشه مایل و مشتاق بود که بر دلایل و شواهد استناد کند. هرگز بر هیچ دلیل غیر علمی تکیه نمی کرد.
در تحلیل کاپیتال سده 19 پدیده های اتوماسیون، تخیل، خلاقیت کسب در بازار رقابتی غایب اند. اتوماسیون یعنی ابزار، شیوه، سیستم خودکار در کنترل و اجرای روند صنعتی و تولید جانشین انسان می شوند. اتوماسیون در بهینگی پروسه کسب، مدیریت زنجیره تامین، تشخیص مرض در فیلم اشعه ایکس قلب و ریه بکار می رود. روباتیک در تولید بازوی اجرایی با هوش مصنوعی ترکیب شده؛ برای چاپگر های 3بعدی، خودروی بی راننده، هواپیمای بی خلبان، پهپاد بکار می رود. روباتیک ایستا در طرح، ساختن، اجرای صنعتی بکار می رود. روباتیک پویا در پهپاد کاربرد دارد.
اینترنت شبکه جهانی برای اطلاعات، ارتباطات، پردازش، انبار، مبادله با یک پروتوکل استاندارد بین گره/ رایانه ها، تلفنهای هوشمند، تراشه های دیجیتال است. این فنآوری در همه شئون شهروندی مانند امور بانکی، خرید، اطلاعات، تراکنش با دولت بکار می رود. خلاقیت کاربرد ایده های نو در تولید هنری، کسبی، علمی است. تخیل توان شکلدهی ایده ها، طرحها، مفاهیم، چارهجویی به اقلام عینی نامشهود در گذشته، خارج از حواس است. کار فکری یعنی خلاقیت و تخیل در تولید اقتصاد از دهه 1970 منجر به رشد بیشتر اقتصاد شد.
در بهبود جامعه تخیل فرد نقش اصلی دارد. تخیل در هنر نیاز به حمایت دولت دارد. در مهندسی نیاز به پول دارد. در کسب نیاز به رقابت و بازار دارد. نوآوری در کسب و تجارت مهم است. در کوبا هنر و ورزش را دولت حمایت کرده؛ ولی خلاقیت کسب را غدغن می کند. لذا فقر در قیاس با تایوان عادلانه تقسیم می شود! تولید اقتصادی بنا به تولید ناخالص ملی پیمانه شده که منجر به انباشت سرمایه، رشد تمدن، پیشرفت جامعه می شود.
انقلاب فنآوری اطلاعات از دهه 1970 پدید آمد. لایه یقه سفیدها در خدمات رشد شدید کرد. سرمایه هم در اینترنت مانند همه چیز دیگر دیجیتال شده؛ بصورت ردیف 0 و 1 در اینترنت مانند اطلاعات کالا جریان دارد. آیا کار مبادله سرورها، تکرار روباتها، بهینگی پروسه عرضه کالا- ارزش اضافی تولید می کنند؟ چگونه خلاقیت در ایجاد کودهای برنامه نرمافزار در اینترنت وارد تشریح بازار سرمایه– کار کلاسیک می شود؟
پروسه تولید تا توزیع با مداخله فنآوری اطلاعات، مزرعه سرورها، تجهیزات ارتباطی و امنیتی – قیمت کالای عرضه شده را کمینه کرد. چه نقشی بهینگی پروسه تامین در تحلیل سرمایه داری کلاسیک دارد؟ ترجمه ماشین برخط بین زبانهای گوناگون با گوگل نتیجه کار کیست؟ چه کسی/ نهادی عایدی تفریحات ویدیو، بازی الکترونیک، موسیقی دیجیتال، فیلم های دف، کتاب پی دی اف در اینترنت را باید جمع کند؟
با ویراست تغییر یافته، دیتابیس ویروسهای رایانه، داده های سهام، فهرست تلفن را می توان خرید یا کرایه کرد. ولی باید توافقنامه ای را امضا کرد. دیتابیس چینش داده ها بنا به ساختاری 2یا چند بعدی است که می توان ایندکس/ رتبه ای کرد. ویدیو کاست و ضبط صوت کنار رفته اند. از پرونده دیجیتال در اینترنت ارزانتر، محتوای تصویر و صوت قدیمی گرانتر، می توان حظ کرد. اکنون بجای رفتن در ترافیک قفل شهر به سینما، می توان از نتفلیکس، هلو، آمازون فیلم یا موسیقی را با پایین گذاری گرانتر یا جویباری ارزانتر دید. این شرکتها دیدن محتوا را ماهیانه یا دانه ای کرایه می دهند.
ارتباطات جهان از یک شهر به قاره های دیگر را واسطه های الکترونیک بهینه مجانی انجام می دهند. واسطه های الکترونیک در مدار ارتباط به 100ها سرور، تبدیلگر، مودم، انبارگر، گره/ رایانه نیاز دارند. آیا ارتباطات با واسطه سرورها “ارزش کار” دارند؟ شاید “ارزش اضافی” آنها با قیاس نوع کلاسیک کارگری، علت رشد نجومی سرمایه سده 21 شده است.
دارایی ثروتمندان آغاز سده 20 را با آغاز سده 21 می توان مقایسه کرد. ج د راکفلر در 1937 ثروتش 1.5% برابر بازده اقتصاد آمریکا بود؛ ثروت ش 340 یا به دلار 2017 و تورم 400 میلیارد دلار می شود- یعنی 4برابر بیل گیتز. هنری فورد در خودروسازی 200 میلیارد دلار، ون در بلت صاحب راه آهن 205 میلیارد دلار داشتند. خانوده راثچایلد در انگلیس سده 19 ثروتمندترین خانواده عهد خود بود. جف بزو 109 میلیارد دلار در آمازون، بیل گیتز 92 میلیارد دلار در مایکروسافت، زاکربرگ 72 میلیارد دلار در فیسبوک، لاری الیسن 58 میلیارد دلار در اوراکل دارند. ثروتمندان سده 20 در پیری و در سده 21 در میانسالی اند.
سلطه کار فکری در فنآوری اطلاعاتدر تولید از دهه 1970 آمریکا شدت گرفت. نخست با آوردن اتوماسیون و کوچکتر کردن هزینه شرکت، بعد با مدیریت زنجیره تامین، بهینگی و مدیریت پروسه کسب، بازمهندسی پروسه کسب، مراحل کار، ارزش افزوده بازفروش – بهرهوری شرکت را افزایش دادند. سپس با اینترنت و تجارت الکترونیک کل تولید و توزیع را مداربندی برخط کردند. نمونه: والمارت با وسایل خانگی، هوم دیپو با مواد ساختمانی، کوسکو با عمده فروشی وسایل خانگی.
مدیریت زنجیره تامینSCM، بخشی از فنآوری اطلاعات ITدر تجارت الکترونیک است. در این زنجیره پروسه خرید، فروش، انتقال، مبادله، تولید کالاها، خدمات، اطلاعات با شبکه های رایانه ای است. انواع آن کسب به کسب B2B مانند تی پی ان، کسب به مصرف B2C مانند آمازون، مصرف به مصرف C2C مانند ای بی، مصرف به کسب C2B مانند پرایسلاین اند. فایده برای کسب اینهایند: گستره جهانی، کاهش هزینه، 24ساعت هفته و سال، بسلیقه خریدار، بهنیگی مناسبات خرید. فایده برای خریدار اینهایند: کالا و خدمات بیشتر، ارزانتر، تحویل سریع، اطلاعات مربوط.
یکی از شیوه های بهینگی اینجا می اید. شیوه 6سیگما برای بهبود خروجی در برنامه نویسی نرمافزار است. این شیوه روی تشخیص، حذف، علل نقصها/ ارور تمرکز کرده؛ فرایند تولید برنامه نویسی را استاندارد می کند. در برنامه های بعدی تغییرات جزیی کمینه شده؛ بهینگی افزایش یافته؛ کاهش نقصها را مدیریت می کند. همه پروسه ها تعریف، اندازه گیری، تحلیل، بهبود، کنترل شده تا اجرا تکرارپذیر، پیش بینی پذیر، کم نقصتر شود.
بهینگی پروسه کسب BPI در شبکه توزیع کالا و قطعات بسیار مفید است. در پروسه های کسب توصیف، تعیین، اندازه گیری، تحلیل، کنترل، بهبود مهم اند. سنجش یا اندازه گیری هزینه پولی، زمان کاربرد، کاهش اغلاط، تعداد افراد، مسیر هندسی برای رساندن “کار” می تواند باشد. “کار” کالا، نقشها، مسیر، بها، زمان در تولید می تواند باشد. نمونه: قطعه سازی، ساختن فنجان، پخش پاکت پستی. فرآیند تجاری، مدیریت اسناد بازرگانی، امن بودن پروسه بهینگی مهم اند. بهینگی پروسه کسب در اجرا، حذف ناکارآمدی، اتلاف زمان و پول، افزایش کیفیت، آتوماسیون/ خودکاری می باشد.
مدیریت پروسه کسب BPM بررسی، تشخیص، تغییر، نظارت روند کسب برای بهینگی در “مراحل کار” می باشد. پروسه کسب با تحلیل، سنجش، بهینگی سازمانی مدل می شود. پروسه های آن سفارش، خرید، حسابداری، تحویل کالا یند. بازمهندسی پروسه کسب BPR مهندسی مجدد فرایندهای کسب با فنآوری دیجیتال انجام است. فرآیندهای اصلی کسب تعیین شده؛ پروسه تولید جدید اندازه گیری شده؛ ضریب بهینگی نسبت به گذشته، هزینه انجام بازمهندسی، سود و زیان بکار می روند.
“مراحل کار WF” مسیر پروسه های صنعتی، اداری، تولید است. یک “کار” از آغاز تا پایان در مسیر معین در نهاد، با کاربرد ابزار، بوسیله افراد می گذرد. “مراحل کار” با نرمافزار تصویری مدلسازی، اجرا، بهینه می شوند. نمونه: مراحل کار در پستخانه برای جمع پاکتها، تفکیک، تعیین مسیر، گروهبندی، منطقه ای کردن، گردآوری برای نامه رسانها، رساندن به مقصد. پروسه “مراحل کار” در ایمیل خودکار است.
ارزش افزوده بازفروش VAR اضافه ارزش، بهبود کیفیت، صرفه جویی در زمان، پول، تعداد کارکن می باشد. در این نوع بهینگی اصل محوری این است: در هر “کار” شمار دست زدن انسان کمینه باید باشد تا پروسه بهینه شود. بهینگی اندازه گیری در کوتاهی زمان، کاهش هزینه، کاهش ارور/ غلط است.
سرمایه داری در تنها ابرقدرت دچار بحران ساختاری مالیگرایی بضد سرمایه صنعتی است. بحران ابعاد زیر را دارد: کوچ سرمایه به شرق، پیدایش افراد با ثروت نجومی، جلوس ثروتمندان در حاکمیت، دستکاری قانون بنفع سرمایه. سیاست هم از دمکراسی لیبرال به نئولیبرالیسم و الیگارشی گرایش می یابد.
تلفیق سرمایه داری و اینترنت شاید حل بحران ساختاری فعلی باشد. وصل اینترنت به اقتصاد جهانی به پیدایش پناهگاههای پولی فراساحلی، “مرگ فاصله” با کار از راه دور، امور مالیاتی الکترونیک، ایجاد شبکه های جهانی مجازی محاط بر نهادهای اجتماعی و دفتری رسید. نیازهای کنونی سرمایه داری بقرار زیرند: بازآموزی مهارت کارگران، به روز کردن آموزش ابتدایی تا متوسطه، حمایت مالی از دانشگاهها.
از سده 16 انقلاب صنعتی و اطلاعات، فنآوی دیجیتال، اینترنت، تلفن همراه، بیسیم، پیشرفتهای طبی، افزایش 1میلیاردی طبقه متوسط در جهان رخ دادند. اوج سیاسی نظام سرمایه جهانی پس از ج ج 2 پیدایش سازمان ملل، اتحادیه اروپا، سازمان تجارت جهانی WTO بود.
سده 21 در جهان این امور حاد شده اند: افزایش شهرنشینی، هجوم پناه جویان به غرب، رشد راست افراطی عامه گرا و ضد خارجی در غرب، فقر ا میلیاردی زمین. با قانون مصوب دادگاه عالی مبنی بر پرداخت پول به کارزار انتخاباتی بمثابه آزادی بیان- شرکتها تبلیغات، لابیگری، کارزارهای مردمی برای حمایت از مزایای تجارت آزاد می کنند. جوزف ستیگلیتز، صاحب نوبل اقتصاد، در 2012 گفت: ارزشهای جهانشمول آزادی، عدالت، انصاف به آز، زور، تزویر در لایه ای از طبقات حاکمه تبدیل شده اند. سامانه اقتصاد و سیاست تخریب شده؛ نقصانهای آنها تحکیم می شوند.Taplin 2017.
مالیگرایی وال ستریت سرمایه صنعتی مین ستریت را به خفقان انداخته. وال ستریت مرکز بورس سهام در نیویورک و مین ستریت راسته فروش کالا و خدمات در شهرهای آمریکا یند. سرمایه صنعتی از دهه 1970 به شرق رفته؛ به صنعتی شدن بیشتر چین، هند، ویتنام، مالزی و پیدایش 1 میلیارد نفر طبقه متوسط منجر شد.
اکنون سرمایه داری جهانی با فنآوری دیجیتال ادغام شده؛ به فاز تجارت الکترونیکE-commerce رسیده؛ از غرب به شرق سریع نشت می کند. دیگر کسب در فروشگاه سیمان-آجری کمتر شده؛ تجارت الکترونیک با تمرکز بر کسب و خریدار فراز می آید. بهرهوری سازمانها و مصرفکننده ها با خرید برخط/ آنلاین جهت تجارت را نشان می دهد. اینترنت، تلفن هوشمند، لوح، رایانه جیبی/ کتابی، کارت اعتباری تراشه دار تسهیلگر کسب شده اند.
ایمیل مهمترین غول اینترنت بود. بیت کوین غول زنجیره بلوکی است. تجارت الکترونیک در بر گیرنده نقطه فروش الکترونیکPOS ، خرید-فروش سهام برخط از خانه/ رایانه شخصی از E-Trade، مناسبات برخط الکترونیک بانکی، ارز دیجیتال، زنجیره بلوکی، رمز نگاری می باشد. در 2009 زنجیره بلوکی پروتوکل ارز بدون مرکز، فعال بر شبکه ناامن اینترنت آمد. دیگر افراد، ملیت، کشور، هییت مدیره کنترل نمی کنند. لذا شبکه رمزی امن Ethereum برای مبادلات مالی با ارز رمز چون بیتکوین تشکیل شد. در 2013 ویتالیک بنیانگذار مجله بیتکوین برنامه توزیعی برای شبکه زنجیره بلوکی امن با ارز “پیمان هوشمند” در نهاد خودکار بدون مرکز را نوشت.
معماری تجارت الکترونیک یا کلاینت/ رایانه وصل به اینترنت+دیوار آتش یا سرور وب، اپ، دیتابیس دارد. تبادل الکترونیکEDI قلب کسب الکترونیک بوده که تولیدکننده، منابع، بانکها، خریدار، فروشنده، اعتبارات، پرداخت را بهم وصل می کند. مغازه های برخط در جهان فراوانند: فلیپکارت، خرید در خانه، آمازون.
در آغاز اینترنت Internet باز برای اشاعه اطلاعات به شبکه های اکسترانت Extranet برای ارتباط شرکتها با هم و اینترانت Intranet برای همکاری اعضای یک شرکت تکامل یافت. در اینترنت ناامن، معاملات تجاری با زنجیره بلوکی روند رمزی خرید و فروش، بیتکوین ارز دیجیتال، دفتر حساب توزیعی امن می شوند. توضیح: در سده 21 شرکت بزرگ در جهان پراکنده است. لذا دفتر حساب توزیعی در شبکه رایانه های آن پراکنده اند. حساب رسی در یک دفتر مرکزی نیست. نمونه: فروش بلیط هواپیما در 100ها فرودگاه جهان نیاز به دفتر حساب توزیعی دارد.
کاربرد اینترنت در کسب با تمهدیات امن بقرار زیراست: ایمیل، پیام آنی، خرید برخط، پیگیری دستور، بانک برخط، سبد خرید نرم، تله کنفرانس، صورتحساب الکترونیک. برای مصرفکننده پروسه خرید جستجو، ارزیابی، اجرا و برای کسب مدیریت، بازاریابی، تولید، اعتبار، سفارش، حمایت مصرفکننده را انجام می دهد.
زیر ساختهای اینترنت ابزار، گره ها، تورها، پروتوکل مبادله داده اند. مبادلات مالی با میانجیگری بانکها بقرار زیرند: امور مالی/ فانینس صنایع متعارف، برخط شدن بورسهای سهام جهان، خدمات دیجیتال، تکمیل تدارکات، پیامرسانی الکترونیک بین بانکها/ سویفت، تراکنش/ مبادله وجه، نقطه فروش الکترونیک، کارت اعتباری، سرورها، ارتباطات، ذخیره در ابر، کاربرد ابزار.
داده ها در دیتابیس ساختاربندی، ایندکس، مبادله پذیر می شوند. داده ها در باره مردم در شرکتهای فنآوری، بیمه، بهداشت، وام ذخیره می شوند. با استخراج/ ماینینگ داده ها الویت می یابند. تدارکات/ لوجستیک یعنی مدیریت عملیات با افراد، نهادها، منابع، زمان است. کیف الکترونیک اطلاعات، اعتبار، هویت، پول، نشانی خریدار را دارد.
تراکنشهای بانک با بانک، صاحب حساب بانکی، اداره مالیات- الکترونیک شده اند. ماشین خودپرداز در معابر عمومی 24ساعته فعال اند. در حساب بانکی با داشتن شناسه و کلمه رمز، فرد به حساب ش راه می یابد. ریز حساب بانکی روزانه و ماهانه را می بیند. سپرده ها، پرداختها، سود، حق کار، حواله به حساب دیگری یا دریافت وجه از کسی دیگر ممکن اند.
در خانه و دفتر پرداخت قبض خدمات خانگی، اقساط وامها، بدهی، جریمه- دیگر با کاغذ و پست نیستند. پرداخت الکترونیک با کارت اعتباری، کارت هوشمند با تراشه انتگرهIC ، بانک برخط بوده؛ با حساب بانکی، بخش پرداخت، قبض آنها تسویه حساب می شود. مناسبات شهروند با دولت شهری، ایالتی، فدرال الکترونیک اند. پرداخت حق عبور از بزرگراه ها هم الکترونیک اند.
پایگاه اینترنت هر نهاد کالا، خدمات، اطلاعات، پرسش و پاسخ به چارهجویی اشکال فنی، نشانی، ایمیل، آیفون خود را تبلیغ می کند. مصرفکننده با پرسه در این پایگاه ها نیاز خود را برطرف می کند. پیله ور در راه مانند لوله کش با آیفون زمان را بهینه می کند. زیرا او در هر نقطه شهر تلفن ورودی را پاسخ گفته؛ با جی پی اس نشانی مقصد را یافته؛ سر کار حاضر می شود.
خرید برخط یعنی کالا و خدمات از بازرگان در اینترنت اند. دموگرافیک آن زن و مرد تحصیلکرده، مرفه، جوان اند. آنها سریع، در خلوت خانه، 24ساعته، گوناگونی جنس را مقایسه می کنند. کاربرد خرید برخط/ آنلاین بقرار زیرست: بلیط کنسرت، نشریات، هدیه، گل، قطعات الکترونیک خانگی، داروی نسخه ای، برنامه و بلیط سفر. کاربر سبد گزینه اقلام را پر کرده؛ با کارت اعتباری پرداخت کرده؛ صورتحساب به بانک رفته، ریز اقلام به انبار رفته، آنها در باربر قرار گرفته؛ به نشانی کاربر فرستاده می شوند.
منابع: 2018/06/07
چند صفت دیجیتال، الکترونیک فارسی نیاز به پسوند “ی” صفت ندارند.
Taplin 2017, “Move Fast and Break Things: How Facebook, Google and Amazon Cornered Culture and Undermined Democracy,”
B2C: www.amazon.com C2B: www.priceline.com C2C: www.eBay.com B2B: www.tpn.com
https://www.thebalance.com/us-gdp-by-year-3305543 US GDP by Year Recessions and Events1929-2017
Snapdeal, flipkart, OLX, Quiker
BPI Business Process Improvement بهینگی پروسه کسب
BPM Business Process Management مدیریت پروسه کسب
BPR Business Process Reengineering بازمهندسی پروسه کسب
VAR Value Added Resale ارزش افزوده بازفروش
6Sigma 6سیگما
SCM Supply Chain Management مدیریت زنجیره تامین
IT Information Technology فنآوری اطلاعات
WF Workfow مراحل کار