تاملی بر  دیدگاه های «خدا مرده و یا اینکه سکوت…

نویسننده: مهرالدین مشید درامدی بر دو تجربه‌ی متفاوت از غیبت الهی اندیشه‌ی…

نصایح نامچه

موسی فرکیش «نصایح‌نامچه»، در حقیقت متن گفتار و پیشنهادهای عبدالرحمان خان…

یازدهم سپتامبر؛ مبارزه با تروریسم یا چرخه معکوس تحول در…

نویسننده: مهرالدین مشید حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ نه تنها سیاست خارجی…

 آیا راه رشد غیر سرمایداری پاسخگوی  اهداف استراتیژیک خلقهای جهان…

مقدمه این را همه میدانند که در ایجاد جنبشها وحریانات تند…

استاد ګل پاچا الفت 

خدای بخښلی  استاد گل پاجا الفت  هغه  لوی  او وتلی…

د سیاسي ګوندونو په جوړولو او فعالیت کې د مرام…

 انسان له اوله په ټولنیز ژوند کې د ګډو موخو…

خاطر شاد 

رسول پویان  تـو گـویی خامـۀ پاییز کلک استاد است  به هر طرف…

برجحان تعلقات!

امین الله مفکر امینی                     2025-07-09 برجحان ز تـــــــــعلقات وافکاری واهی خدا جوییــــــــم با…

اگر سقراط ‌پدر فلسفه است، کنفوسیوس یا ملاصدرا چرا چنین…

بخش دوم از مقاله‌ی سقراط، تیشه‌زنی، به ریشه‌ی دانایی. بحثی از…

پاسخی به پرسشی

محمدعثمان نجیب  آغا صاحب گرامی، نه دانستم دلیل شتابان شما برای…

استاد قیام الدین خادم 

استاد خادم د پښتو ادبیاتو په اسمان کې له هغو…

روشنگری روس، ملی گرا، رفرمیستی، علم گرا

Lomonossow, Michail(1765-1711 آرام بختیاری لومونسف؛- شاعر، دانشمند، روشنگر. میشائیل لومونسف(1765-1711.م)، شاعر، محقق، فیلسوف،…

د سیاسي ګوند او سازمان اساسي او تشریفاتي سندونه

د یوه سیاسي ګوند او د هر سیاسي او ټولنیز…

اعتراف به خطا؛ اخلاق و پل عبور از تاریکی به…

نوسنده: مهرالدین مشید  تاریخ، دادگاه اشتباهات مشترک ما تاریخ معاصر افغانستان و…

وقتی اژدها می‌غرّد، خرس می‌خروشد و فیل می‌خرامد؛ بشکه زرد…

نوسنده: مهرالدین مشید  پیام نشست شانگهای برای طالبان؛ نشانه‌ای از افول…

در سوگ کنر

بمناسبت زلزله ي مهلک ولایت کنر از زمین لرزه کنر هر…

درمراثی قربانییان زمین لرزه ی مشرق زمیـــن !

امین الله مفکرامینی                   2025-02-09! بدیــــــــده اشکِ ماتم و بدل خونم ز لغزشِ…

اشک قلم 

رسول پویان  اشک قلم به صفحـۀ دل ها چکیده است  صد لاله…

استاد عبدالروف بینوا

استاد بینوا د هېواد، سیمې او نړۍ په کچه ستر…

کودکانی که کودکی نمی‌ کنند

خیابان، خانه بی‌در و پیکر کودکان فراموش‌ شده! فرشید یاسائی *  ما…

«
»

خپلواکي مو اخيستې؛ خو څنګه يې وساتو؟

د افغانستان د خپلواکۍ سلمه کلیزه 

د زمري اته ويشتمه د افغانستان په تاريخ کې هغه وياړلې ورځ ده چې د دې هيواد دوست او دښمن، افغان ولس او بهرنيان يې نه شي هیرولی او تر ابده به د تاريخ پاڼې پرې زرينې وي. افغان ولس يې ځکه نه شي هيرولی چې په دغه ورځ ستر غازي امان الله خان د خپلو نورو مجاهدينو سره اوږه په اوږه د نړۍ د هغه زبر ځواک په مقابل کې بريا ته ورسيدل چې لمر يې په امپراطورۍ کې نه ډوبېده. په دغه ورځ ستر غازي امان الله خان او نورو همسنګرانو يې د افغانستان لپاره او د ټول افغان ولس لپاره تاريخ وياړ (خپلواکي) وګټله. ولس يې د انګليس له جال او غلامۍ خلاص کړ او د عزت او ابرو ژوند خاوندان يې کړل.

او دښمن يې ځکه نه شي هيرولی چې هغوی ته د خپل ظلم، وحشت، بربريت او د دوی د ستر قدرت په مقابل کې د افغانانو او غازي امان الله خان مېړانه ور په يادوي. دوی ته خپله هغه ماتې ورپه يادوي چې غيور افغان ولس ورته په ډيرو ساده وسايلو او نشت امکاناتو ورکړه. دغه ورځ انګليس او د نړۍ پخوانيو او اوسنيو زبرځواکونو ته په يادوي چې افغانان د تاريخ په هيڅ پاڼه کې د پرديو د غلامۍ په نوم څه نه لري، افغانان هيڅکله د چا امر ته غاړه نه ږدي او افغانان خپلواک پيدا شوي، خپلواک اوسېدل غواړي  او خپلواک به واوسي. دغه ورځ نورې نړۍ ته د عبرت درس ورکوي چې افغانان هيڅکله د سر د پاسه سر نه مني.

غازي امان الله خان د افغانستان او افغانانو د سرلوړۍ او سوکالۍ پراخ پلانونه درلودل، خو په څنګ کې يې دښمن هم د غازي د پلانونو د شنډولو لپاره پراخې دسيسې جوړې کړې. غازي يې خپل هدف ته د رسيدو او د سوکاله او پرمختللي افغانستان د ارمان پوره کېدو ته پرېنښود. امان الله خان د ولس د سياسي او اقتصادي خپلواکۍ ارمان درلود. د هيواد د پرمختګ، ساينسي ودې، ټيکنالوژيک پرمختګ او د نړۍ له نورو پرمختللو هيوادونو سره په قطار کې د افغانستان درولو لپاره کار کاوه. که قسمت ورسره ياري کړی وای او دښمن مو د ولس له ناپوهۍ ګټه نه وای اخيستې؛ نن به افغانستان پرته له شکه د اروپايې هيوادونو سره د سيالۍ په ډګر کې ولاړ و.

که امان الله خان خپلو پلانونو عملي کيدو ته کورنيو او بهرنيو دښمنانو پريښی وای؛ نن به مو ولس غاصبين، فاسدين، پردي پال او غله رهبران مسلط نه ول. نن به مو په ملي نواميسو، ارزښتونو او وياړونو سودا نه کيدله، نن به د ګاونډيو د دسيسو ښکار نه و، نن به مو نړيوالو ته د سوال لاس نه اوږدولو او نن به مو په ولس آسماني او ځمکني آفتونه نه راتلل. د غازي امان الله خان تلل او د افغانستان د بربادۍ ورځ شروع کيدل پيل شول. تاسې وګورئ له امان الله خان وروسته تر ننه د افغانستان کوم رهبر، کوم حزب، کوم مشر او کومې ډلې دلته ولس سم رهبري کړی دی او يا کم تر کمه يې د غازي د ارمانونو د پوره کولو لپاره د نوموړي په پل پل ايښی وي؟ یوازې د افغانستان اوسنی ولسمشر محمد اشرف غني چې د غازي امان الله خان په پل پل ایښی دی او د غازي امان الله خان د وخت پروژې پلي کوي د هغه په وړاندې هم جنګسالاران او د سیمې هېوادنو ګوډاګیان د دین او مذهب تر نامه لاندې خنډونه جوړوي . 

دا،چې موږ د افغانستان د خپلواکۍ د سلمې کلیزې نمانځلو په درشل کې یو نو اړینه ده چې بايد د ستر غازي د روح خوشاله کولو لپاره د زمري اته ويشتمه په پراخو ولولو ولمانځل شي، لکه څنګه چې سر له اوسه حکومت دا لړۍ پیل کړې ده د غازي ياد تازه شي او د پلانونو د عملي کولو لپاره يې حکومت بايد لا نور کارونه هم ترسره کړي. که هر څومره د دغې ورځې په اړه وويل شي نو بيا هم کم دي، د دغې ورځې اهميت او ارزښت تر هغه څه ډير لوړ دی چې اوسمهال د دغې ورځې په پار ترسره کيږي. زه خوشحاله په دې يم چې په اوسنيو سختو شرايطو کې او په داسې حالاتو کې د هېواد، ولس او د خپلواکۍ دښمن مو ورځ تر بلې هڅه کوي چې د ملا، معلم او  سياسيون په نوم د خپلواکۍ د ورځې اهميت په خلکو کې کم رنګه کړي؛ بيا هم د نورو تيرو کلونو په پرتله سږکال د زمري اته ويشتمه د افغانستان د خپلواکۍ ورځ په شاندارو مراسمو لمانځل کيږي. 

حکومت بايد د دغې ورځې مخالفو کړيو سره قانوني چلند وکړي او هغوی چې ستر غازي امان الله خان او د خپلواکۍ ورځې پسې بدرد وايې؛ د خپلو کړنو په سزا ورسوي. که نن د غازي امان الله خان او د دې ورځې يو مخالف ته ځواب ورنه کړل شو نو پرته له شکه چې سبا به شل نورمخالفین او بله ورځ به سل تنه پيدا شي. بيا به مو خدای مه کړه تاريخي وياړونه ورځ تر بلې بې ارزښته او له منځه ځي.

لیکنه : خوشحال آصفي