اتحاد چین و روسیه برای ایجاد پایگاهی در کره ماه
نویسنده: تام فودی *مترجم: سایت «۱۰ مهر»
برگرفته از : RT انگلیسی، ۱۶ ژانویه ۲۰۲۲ **
اگر قبلاً مشخص نبود، مسابقه فضایی جدید فقط در این‌باره نیست که چه کسی می‌تواند به ماه برسد، بلکه چه کسی می‌تواند بر آن تسلط داشته باشد، بهره‌برداری کند و از آن استفاده نماید. مسئله این است که چه کسی زیرساخت‌های مخابراتی ماه را می‌سازد، چه کسی منابع آن را به‌دست می‌آورد، چه کسی تحقیقات خود را بیشتر می‌کند، چه کسی آن را در دسترس بشریت قرار می‌دهد، چه کسی ابتدا از آن به‌عنوان سکوی پرتاب برای مأموریت‌های عمیق‌تر در فضا استفاده می‌کند، و چه کسی از آن برتری نظامی می‌گیرد. فقط یک دهه پیش ممکن بود این چیزها هنوز علم تخیلی به‌نظر برسند ، اما الان اینجاست، و همه چیز خیلی سریع پیش می‌رود. چین و روسیه در حال مبارزه با ناسا هستند. دهه آینده نتایج و مفاهیم بزرگی برای بشریت خواهد داشت.
ممکن است آمریکا ابتدا به ماه رسیده باشد، اما اکنون، چیزی فراتر از فخرفروشی و خودنمایی مطرح است، پکن و مسکو با استفاده مشترک از توان و نیروهای خود، اولین پایگاه قرن بیست و یکم در ماه را می‌سازند.
هنگامی که آپولو ۱۱ در سال ۱۹۶۹ بر روی ماه فرود آمد، یکی از نمادین‌ترین لحظات در تاریخ بشر بود؛ و پیامدهای ژئوپلیتیکی عظیمی داشت. برای یک‌و‌نیم دهه، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در یک رقابت فضایی با ریسک بالا محبوس شده بودند و هر قدرتی به‌دنبال نشان دادن توان تکنولوژیکی و ایدئولوژیک خود در گشودن «مرز نهایی» بود و میراثی را به‌وجود آورد که حتی تا به امروز تخیل عمومی جهانی را تسخیر می‌کند. با این حال آنطور که آمریکا ادعا می‌کرد این دستاوردها یک‌طرفه نبود، فراموش نکنید که مسکو قبلاً واشنگتن را در هر مرحله از سفر شکست داد و اولین ماهواره، حیوان، و مرد و زن را در فضا قرار داد؛ با این حال آمریکا در نهایت با نیل آرمسترانگ «جهش عظیم برای بشریت»، نمایش را دزدید.
اکنون، ۵۳ سال بعد، ممکن است تاریخ از برخی جهات در شرف تکرار باشد. ماه دوباره در چشم قدرت‌های بزرگ روشن می‌شود، اما به‌دلایل عملی‌تر و ملموس‌تر، و نه دلایل احساسی یا غرور در میان آنچه که به‌طور گسترده به‌عنوان «جنگ سرد جدید» توصیف شده است. این بار، تا حد زیادی بین ایالات متحده و جمهوری خلق چین، اما همچنین در ترکیبی با فدراسیون روسیه. با همکاری مسکو و پکن، مسابقه جدیدی برای رسیدن به ماه آغاز شده است؛ نه فقط برای رسیدن به آن، بلکه برای ساختن روی آن، رقابتی برای یک لحظه تاریخی تعیین‌کننده دیگر، اولین سازه‌ها و تأسیسات ساخته دست بشر، خارج از جهان، تاکنون؛ و توسعه و پیشرفتی که پیامدهای نظامی و استراتژیک عظیمی دربر خواهد داشت.
برنامه آرتمیس ناسا و نظامی کردن فضا
اولین مسابقه فضایی، را می‌توان اصطلاحاً، قدم‌های یک کودک نامید. همانطور که یک نوزاد راه رفتن را یاد می‌گیرد، اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا برای اصول اولیه دسترسی به فضا تلاش می‌کردند. اسپوتنیک در آن زمان یک فناوری بی‌سابقه بود، با این حال تنها جزیی از قدرت پردازشی گوشی‌های هوشمند امروز ما را داشت. منطقی است که با پیشرفت توانایی‌های تکنولوژیکی ما، ظرفیت کارهایی که در فضا می‌توان انجام داد نیز افزایش یافته است، و این خود با توجه به نحوۀ استفاده از آن، پیامدهای جدیدی، به‌ویژه در مورد طراحی نظامی به‌همراه دارد. چیزهایی مانند ماهواره‌ها که به‌طور فزاینده‌ای به‌عنوان ابزار فعال جنگ مورد توجه قرار می‌گیرند، به این معنی که استراتژی‌های دفاعی دولت‌ها تغییر کرده است.
زمانی که دونالد ترامپ چند سال پیش «نیروی فضایی» را راه‌اندازی کرد، این ایده به‌طور گسترده‌ای مورد تمسخر قرار گرفت. حداقل به‌دلیل لوگوی ظاهراً الهام گرفته از پیشتازان فضا (Star Trek). مطرح ساختن آن به‌عنوان یک پروژه غرورآمیز، نمونه‌ای از حماقت ظاهری او، آسان بود. امّا مسئله اینطور نبود، ایجاد یک نیروی فضایی آن چیزی نبود که مورد نظر «ترامپ» باشد، بلکه یک تغییر استراتژیک توسط پنتاگون بود که اکنون فضا را نیز به‌عنوان یک مرز نظامی حیاتی می‌بیند. کسب برتری نظامی بر مسکو و پکن نه تنها در هوا، زمین یا دریا، بلکه در فضا نیز برای ایالات متحده به‌عنوان یک ضرورت تلقی می‌شود.
در سال ۲۰۱۷، در نیروی فضایی، برنامه آرتمیس ناسا آمد. هدف این برنامه بازگرداندن انسان‌ها به ماه در کوتاه‌مدت، و در دراز‌مدت استفاده از توسعه سطح ماه به یک منبع استراتژیک و در نهایت ایجاد حضور دائمی انسان می‌باشد. این شامل مجموعه‌ای از ماموریت‌های پیشرو برای راه‌اندازی یک ماهواره قمری، یک کمپ پایه، شبکه‌های مخابراتی و راهی برای استخراج منابع اقتصادی از ماه خواهد بود. از هر نظر، ماه دیگر برای آمریکا منظره نیست، بلکه چیزی برای تسلط است. آرتمیس، مانند آپولو، یک تغییر‌دهنده تاریخی خواهد بود.
ظهور چین به‌عنوان یک قدرت فضایی
و البته اگر آمریکا اولین کشوری باشد که به آنجا می‌رسد. جاه‌طلبی‌های بین ستاره‌ای آمریکا می‌تواند با این واقعیت محدود شود که دیگران، یعنی چین، نیز در پی املاک و مستغلات قمری می‌باشد. علیرغم تلاش واشنگتن برای مهار رشد فضایی چین با ممنوعیت همکاری آن با ناسا در سال ۲۰۱۱، پکن از طریق انبوهی از دستاوردهای فضایی در فاصله زمانی کوتاه، به‌سرعت همراه با واشنگتن پیش رفته و به‌طور مشابه، ماه را در معرض دید خود قرار داده است. در سال ۲۰۱۹، کاوشگر Chang’e-۴ در سمت دیگر ماه فرود آمد که اقدامی تاریخی برای اولین بار بود. در سال ۲۰۲۰، Chang’e-۵ مواد را از ماه بازگرداند و سپس در سال ۲۰۲۱، چین ایستگاه فضایی Tiangong خود را پرتاب کرد و روی مریخ فرود آمد.
اما چین قصد ندارد به‌سادگی به ناسا برسد، بلکه قصد دارد به‌طور کامل از آن عبور کند. با در نظر گرفتن این موضوع، اکنون در همکاری با مسکو، به‌دنبال ایجاد پایگاه ماه، تا سال ۲۰۳۵، «ایستگاه بین‌المللی تحقیقات قمری» برای خود می‌باشد و آرتمیس واشنگتن را به‌دلیل تلاش برای ایجاد «ناتوی فضایی» محکوم می‌کند. روابط فزاینده نزدیک چین با روسیه در بحبوحه چالش‌های مشترک توسعه یافته است؛ چالش‌هایی که توسط ایالات متحده ایجاد می‌شود و همکاری رو به رشد این دو کشور را در زمینه‌های علم، فناوری و تسلیحات تثبیت کرده است.
پایگاه پیشنهادی، اوج منافع مکمل آنهاست که تخصص و تجربه فضایی روسیه کارکشته را با توان فنی و اقتصادی چین ترکیب می‌کند. پایگاه پیشنهادی توسط گلوبال تایمز به‌عنوان «سیستم پرواز زمین به ماه، یک سیستم عملیات بلندمدت کمکی در سطح ماه، یک سیستم سفر و عملیات سطح ماه و امکانات خودکار با مجموعه‌ای از ابزارهای علمی» توصیف شده است. هر دو طرف در سال گذشته یادداشت تفاهمی را در این زمینه امضا کردند و انتظار می‌رود در سالجاری برنامه جامعی را تدوین کنند. پس از ساخت این پایگاه، چین نیز ماموریت‌های سرنشین‌دار به مریخ را پیشنهاد کرده است.
مسابقه فضایی جدید در راه است
اگر قبلاً مشخص نبود، مسابقه فضایی جدید فقط در این‌باره نیست که چه کسی می‌تواند به ماه برسد، بلکه چه کسی می‌تواند بر آن تسلط داشته باشد، بهره‌برداری کند و از آن استفاده نماید. مسئله این است که چه کسی زیرساخت‌های مخابراتی ماه را می‌سازد، چه کسی منابع آن را به‌دست می‌آورد، چه کسی تحقیقات خود را بیشتر می‌کند، چه کسی آن را در دسترس بشریت قرار می‌دهد، چه کسی ابتدا از آن به‌عنوان سکوی پرتاب برای مأموریت‌های عمیق‌تر در فضا استفاده می‌کند، و چه کسی از آن برتری نظامی می‌گیرد. فقط یک دهه پیش ممکن بود این چیزها هنوز علم تخیلی به‌نظر برسند ، اما الان اینجاست، و همه چیز خیلی سریع پیش می‌رود. چین و روسیه در حال مبارزه با ناسا هستند. دهه آینده نتایج و مفاهیم بزرگی برای بشریت خواهد داشت. برای کسانی مثل ما که در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ برای دیدن اولین مسابقه فضایی نبودیم، چه زمان جالبی برای زنده بودن.
* نویسنده و تحلیلگر بریتانیایی در زمینه سیاست و روابط بین‌الملل ــ تمرکز اصلی او بر آسیای شرقی است.
