کشمکش نگاه عربستان و روسیه به کجا می‌رسد؟
همچنان که رفت‌و‌آمدهای سیاسی و رایزنی‌های دیپلماتیک برای حل بحران سوریه شدت گرفته، اختلافات به نقطه مرکزی خود رسیده است؛ اولویت رفتار در سوریه کدام است؟ برکناری دولت در دمشق یا مبارزه با داعش؟
همراه با پایان تدریجی تعطیلات تابستانی از اول سپتامبر، میشود گفت که پرونده سوریه شاهد تحرکات سریع بی‌سابقه‌ای خواهد بود؛ سوای دیدار بین «ملک سلمان» و «باراک اوباما» در جمعه هفته آینده، نشست عمومی و سالانه برخی از رهبران و وزرای خارجه عربی نیز بزودی برگزار خواهد شد.
به نوشته عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه الکترونیکی و لندنی «رأی الیوم» و نویسنده مطرح عربی، دو نشانه مهم در این رابطه وجود دارد که باید رصد شود:
اول: دیداری که روز دوشنبه (31 آگوست) در شهر «جده» بین «مایکل راتنی» فرستاده آمریکا به سوریه و «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان برگزار شد و مقدمه‌ای برای دیدار پادشاه عربستان از واشنگتن بود.
دوم: سندی که «استفان دی‌میستورا» نماینده سازمان ملل در امور سوریه به شورای امنیت تقدیم کرده و در آن تشکیل چهار کمیته را پیشنهاد کرده است.
اول: کمیته امنیت و پشتیبانی، که موضوع وصول مواد غذایی به تمام نقاط سوریه و پایان محاصره را مد نظر دارد. دوم: کمیته مربوط به موضوعات قانون اساسی و موضوعات سیاسی. سوم: کمیته اصلاحات سیاسی و چهارم: کمیته تشکیل دولت انتقالی که با تروریسم مبارزه کند و بر بازسازی‌ها نظارت داشته باشد.
دو دیدگاه برای حل پرونده سوریه:
عطوان معتقد است دو دیدگاه برای حل پرونده سوریه مطرح است؛ اولی که در رأس آن عربستان قرار گرفته است و اعتقاد دارد که اولویت مطلق در موضوع سوریه، برکنار بشار اسد است؛ و دومی که روسیه نماینده آن است؛ اعتقاد دارد که اولویت باید مبارزه با تروریسم و داعش باشد.
«عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان، چندی پیش در سفر به روسیه، گفت که برکناری بشار اسد باید اولویت مطلق بحران سوریه باشد و بشار اسد جزئی از مشکل است نه بخشی از راه‌حل و اما در مقابل روسیه معتقد است که بشار اسد، ستون فقرات هر گونه مبارزه‌ای علیه تروریسم است و «سرگی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در این باره می‌گوید که طرح موضوع برکناری بشار اسد به عنوان یک پیش‌شرط غیر قابل قبول است و این تنها مردم سوریه هستند که باید سرنوشت خود را تعیین کنند.
تلاش‌های عربستان برای تغییر موضع روسیه به رغم پیشنهادات اغواگرانه مالی ریاض به مسکو تا کنون شکست خورده است و منابع مطلع از نا امیدی سعودی‌ها برای تغییر نظر روسیه خبر می‌دهند و این ناامیدی از سفر «ملک سلمان» به واشنگتن و عدم تعیین تاریخ مشخصی برای سفر به مسکو پس از دعوت روسیه مشخص میشود.
روسیه در صورت عصبانیت عربستان، چیزی را از دست نمی‌دهد، چرا که در حال حاضر به سمت ایران متمایل شده است که بزودی تحریم‌هایش برداشته میشود و این مسأله از فروش سامانه اس300 مشخص است؛ علاوه بر این، هفته پیش «عبدالفتاح السیسی»، «ملک عبدالله دوم» و «ولی‌عهد امارات» به مسکو سفر کردند و این دیدارها نشان می‌دهد، روسیه جایگزینی برای هرگونه تعاملات سیاسی و اقتصادی با عربستان دارد.
سردبیر روزنامه رأی الیوم به نکته دیگری در موضوع سوریه اشاره می‌کند و می‌نویسد: برکناری «بشار اسد» محل اختلاف اصلی است، اما وحدت بین مخالفان و معارضان سوریه، پیچیدگی بیشتری دارد؛ ائتلاف معارضان سوریه (مخالفان خارج‌نشین)، جایگاه خود را از دست داده است و بدتر از این تمام گروه‌هایی که برای شرکت در کمیته پیشنهادی «دی میستورا» تعیین نماینده کرده‌اند؛ هیچ حضور و بروزی در صحنه سیاسی و نظامی سوریه ندارند و اختلافات بین آن‌ها بیشتر از اختلافشان با دولت سوریه است.
****
بشار اسد در جایگاه خود باقی خواهد ماند
عبدالباری عطوان در انتها می‌نویسد: برکناری بشار اسد یا مبارزه با تروریسم در سوریه، دو اولویتی از نگاه عربستان و روسیه به جدل قدیمی تبدیل شده که یادآور جدل «اول مرغ بود یا تخم مرغ» است؛ اول برکنار بشار اسد یا مبارزه با تروریسم؟
عطوان یادآوری کرد: به هر حال آن‌چه در نهایت اتفاق می‌افتد از نظر ما از این قرار است که درگیری‌ها همچنان ادامه خواهد داشت و حتی شدیدتر نیز خواهد شد؛ بشار اسد در جایگاه خود باقی خواهد ماند و داعش نیز به حیات خود ادامه خواهد داد و هر روز خون مردم سوریه را خواهد ریخت و هرکسی که از درگیری‌ها نجات یابد؛ چاره‌ای ندارد جز اینکه سوار قایقی یا کشتی شود و در جست‌و‌جوی مکان امنی برای خود و بچه‌هایش باشد.
