کابوس ناامنی غذایی در کمین جهان
افزایش هزینه‌های زندگی، فقر و نا امنی غذایی در جهان که از قبل به دلیل تبعات بحران کرونا تشدید شده بود، با شرایط جدید ناشی از بحران جنگ در اوکراین و کمبود کالاهای اساسی به ویژه در زمینه غلات، در مسیر یک بحران عمده و کابوس حرکت می‌کند.
نتایج تازه‌ترین مطالعات صورت گرفته در انگلیس نشان می‌دهد که از هر هفت بزرگسال یک نفر در خانه‌ای زندگی می‌کند که در آن افراد وعده‌های غذایی خود را حذف می‌کنند، وعده‌های کوچک‌تری می‌کنند یا در تمام روز گرسنه مانده‌اند، زیرا نمی‌توانند به غذا دسترسی داشته باشند.
بر اساس تحقیقات بنیاد غذا در انگلیس، تعداد افرادی که برای خرید غذا با مشکل مواجه هستند به میزان ۵۷ درصد طی سه ماه گذشته افزایش یافته است. این موسسه خیریه عنوان کرد که مشتریان بانک غذا به طور فزاینده ای اقلامی را درخواست می کنند که نیازی به پخت و پز ندارد، زیرا نگران افزایش قبوض انرژی خود هستند.
بنیاد غذا، پاسخ ۱۰ هزار و ۶۷۴ بزرگسال انگلیسی را که بین ۲۲ تا ۲۹ آوریل به پرسشنامه موسسه افکارسنجی یوگاو پاسخ داده‌اند تجزیه و تحلیل کرده است. حدود ۱۳.۸ درصد گفته‌اند که آنها یا یکی از اعضای خانواده‌شان یا وعده‌های غذایی کمتر از حد معمول خورده یا وعده‌های غذایی خود را با وجود گرسنگی حذف کرده‌اند، یا به‌دلیل عدم توانایی مالی برای دسترسی به غذا در ماه گذشته، برای یک روز کامل غذا نخورده‌اند.
تعمیم این یافته‌ها در سطح انگلیس نشان می دهد که حدود ۷.۳ میلیون بزرگسال در خانواده هایی زندگی می کنند که از ناامنی غذایی رنج می برند، از جمله ۲.۶ میلیون کودک. آماری که در مقایسه یافته‌های ژانویه گذشته ۴.۷ میلیون نفر بیشتر است.
تحقیق صورت گرفته نشان می دهد که نزدیک به نیمی از خانوارهایی که در شش ماه گذشته از مزایای معیشتی دولت استفاده کرده، دچار ناامنی غذایی بوده اند. همچنین افرادی که در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که فرد معلول و یا گروه‌های قومیتی غیرسفید پوست ساکن هستند در معرض خطر بالاتری از ناامنی غذایی بسر می‌برند.
این درحالیست که نا امنی غذایی در خانواده‌های دارای فرزند نیز افزایش یافته است. طبق آمار منتشر شده آمارها در این رابطه از ۱۲.۱ درصد در ژانویه به ۱۷.۲ درصد رسیده است.
بنیاد غذا هشدار داده که مردم بیشتر به غذاهای کم‌هزینه متکی خواهند شد، غذاهایی که دارای کالری متراکم و فاقد مواد مغذی هستند، که سلامت آنها را به خطر می‌اندازد و سطح چاقی را افزایش می‌دهد.
نگاهی به واقعیت‌ها و نظر کارشناسان
دومینیک واترز، پدری اهل منطقه کانتربری، به بنیاد غذا در انگلیس گفت: «چند ماه گذشته واقعاً سخت بوده است. من روزهایی را گذرانده‌ام که فقط دخترم غذا می خورد و من پس مانده غذای او را می خوردم.»
آنا تیلور، مدیر اجرایی بنیاد غذا می‌گوید که “افزایش بسیار سریع” قیمت مواد غذایی می تواند برای خانواده ها فاجعه بار باشد. او هشدار داد: «وضعیت به سرعت از یک بحران اقتصادی به یک بحران بهداشتی تبدیل می‌شود. نمی توان انتظار داشت که بانک های مواد غذایی این مشکل را حل کنند. دولت باید متوجه شود که قایق برای بسیاری از خانواده ها در حال غرق شدن است و باید تعمیر شود. نجات با بسته های غذای اضطراری کارساز نیست.
پروفسور «مایکل مارموت» مدیر مؤسسه برابری سلامت دانشگاه یوسی‌ای، می‌گوید: «اگر از هر هفت خانوار یک خانوار دچار ناامن غذایی باشد، جامعه به شکلی اساسی در حال شکست است.» وی آمار منتشر شده را وحشتناک توصیف کرد و افزود که اوضاع به جای حل شدن، رو به وخامت است.
دولت انگلیس تاکنون اقدام ملموسی را برای حل فوری اوضاع صورت نداده و ادامه این وضعیت باعث اعتراض احزاب سیاسی شده است. با وجود افزایش نگرانی عمومی در مورد هزینه زندگی، انتظار کمی وجود دارد که دولت به زودی کمک هزینه‌های معیشتی را افزایش یا وعده های غذایی رایگان مدارس را گسترش دهد.
هفته گذشته، جورج یوستیس، وزیر محیط‌زیست، غذا و امور روستایی، از مصرف‌کنندگان خواست برای صرفه‌جویی در هزینه‌های مواد غذایی در واکنش به افزایش قیمت مواد غذایی، اقلام ارزان‌تر خریداری کنند. این درحالیست که جدا از بحث افزایش قیمت‌ها، برخی از اقلام اساسی در فروشگاه های انگلیس با کمبود مواجه و جیره‌بندی شده است.
در همین حال موسسات خیریه هشدار می‌دهند که افزایش تقاضا برای مواد غذایی با کاهش بودجه سازمان‌های مردم نهاد مواجه شده است. «الن اسکارلت رایان» از بانک غذایی بست‌لو می‌گوید که بسته های غذایی ۲۴ خانواری را که در روز بعد از عید پاک ماه گذشته تهیه کرده، بسیار بالاتر از سال گذشته بوده است.
رایان با بیان اینکه بسیاری از مخاطبان این موسسه افراد آبروداری که هرگز از بانک های مواد غذایی استفاده نکرده بوده اند افزود: «ما مردم را در سیل اشک می یابیم. زمان بسیار سختی است.»
وی توضیح داد: خانواده‌ها غذا را در چند وعده مصرف می‌کنند؛ غذاهای کوچک‌تری را روی میز می‌گذارند و ظروف را با عدس و برنج پر می‌کنند. این درحالیست که تعداد فزاینده‌ای درخواست برای غذایی می‌کنند که نیازی به پختن با گاز نداشته باشد، زیرا نمی‌توانند قبوض خود را پرداخت کنند.
جاناتان اشورث، وزیر کار دولت در سایه انگلیس اظهار داشت: «اینها یافته‌های ویرانگری هستند که سطوح شدید گرسنگی را نشان می‌دهند که خانواده‌ها و کودکان را در سراسر کشور تحت تأثیر بحران هزینه‌های زندگی محافظه‌کاران قرار می‌دهد.»
امنیت غذایی رو به زوال
به گزارش سازمان خوار و بار جهانی فائو، شمار انسان‌های درگیر با کمبود مواد غذایی در جهان در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته و این افزایش در سال ۲۰۲۲ نیز ادامه داشته است. در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۱۹۳ میلیون نفر در سرتاسر جهان در معرض گرسنگی جدی قرار داشته اند.
به عنوان عوامل اصلی بحران غذایی، درگزارش فائو به جنگ و درگیری ها (مانند درگیری روسیه و اوکراین)، وضعیت جوی و تغییرات اقلیمی و همچنین شوک اقتصادی ناشی از بحران کرونا اشاره شده است.
کمیسر همکاری های اقتصادی اتحادیه اروپا می گوید «اشغال اوکراین توسط روسیه امنیت غذایی جهان را تهدید کرده است. جامعه جهانی باید برای جلوگیری از بزرگترین بحران غذایی تاریخ و عواقب اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن اقدام کند.» وی در ادامه می گوید «اتحادیه اروپا خود را متعهد به رسیدگی به همه جوانب ناامنی غذایی از جمله جنگ ها، تغییرات اقلیمی، فقر و نابرابری دانسته و در عین حال به ضرورت کمک های فوری برای نجات زندگی افراد وجلوگیری از قحطی متعهد است.»
سخنان فوق تایید دیگری است بر اینکه جهان در آستانه بزرگترین بحران غذایی تاریخ قرار داشته و کشورهایی که به خودکفایی غذایی نرسیده باشند دراین میان آسیب های جدی خواهند دید.
این اظهارنظر و اظهارنظرهای مشابه نشان می دهد که دولتهای اروپایی آماده دخالت مستقیم برای بیرون رفتن از این بحران از طریق ارائه کمکهای مستقیم به مردم هستند.
در کانادا قیمت مواد غذایی در ماه مارس به نسبت ماه مارس سال گذشته ۷.۷ درصد افزایش یافته است که شدید ترین تورم در قیمت مواد غذایی از سال ۲۰۰۹ به این سو است. در این افزایش قیمت موارد غذایی، علاوه بر مشکلات مرتبط با بحران کرونا باید بحران در سیستم حمل و نقل بین المللی، نظام توزیع مواد غذایی و از جمله افزایش هزینه های دریانوردی را در نظر داشت. در این میان مواد پروتئینی و گوشت بیشترین میزان افزایش قیمت در کانادا را شاهد بوده اند.
در آمریکا اداره کشاورزی این کشور در گزارش ماه مارس خود پیش‌بینی کرد که قیمت مواد غذایی در ماه های آینده افزایش خواهد یافت. این در حالی است که آمریکا از تولید کنندگان عمده غلات و سایر مواد غذایی بوده و نیازی به واردات این محصولات ندارد.
گزارش انجمن صادرکنندگان گندم در آمریکا نیز افزایش قیمت گندم در ماه مارس را نشان می دهد. پیش‌بینی می شود که این قیمت ها به ثبات رسیده و از ماه «مه» رو به کاهش بگذارد. با این حال باید دانست که قیمت گندم در ۱۲ ماه گذشته ۸۰ درصد افزایش یافته است. این بیشترین افزایش قیمت گندم در ۱۴ سال گذشته است. تنها در سال ۲۰۰۸ قیمت گندم چنین جهشی را تجربه کرده بود.
یک واقعیت خطرناک
جنبه کمتر مورد توجه قرار گرفته بحران غذایی این است که بخش عظیمی از تولید و تجارت محصولات کشاورزی فقط دراختیار چند شرکت بزرگ بین المللی است. در واقع تامین غذای ما را چند شرکت معدود کنترل می کنند.
به عنوان مثال می توان از شرکت «کارگیل» یکی از بزرگترین شرکتهای تجارت موارد غذایی و بزرگترین شرکت با مالکیت خصوصی (سهامی خاص) در داخل آمریکا نام برد. شرکت «بایر» پس از ادغام شرکت «مونسانتو» اکنون بزرگترین تولید کننده سموم دفع آفات و بذرهای اصلاح شده ژنتیکی است. به گزارش گاردین، «بیل گیتس»، سومین مرد ثروتمند جهان، اکنون بزرگترین مالک زمین های کشاورزی در آمریکا است.
موسسه خیریه «آکسفام» می‌گوید که طی بحران کرونا، ۱۰ مرد ثروتمند آمریکا ثروت خود را دو برابر کردند. مجموع ثروت این ده نفر از ۷۰۰ میلیارد دلار به ۱.۵ تریلیون دلار رسید.
ثروت میلیاردرهای دیگر در سایر نقاط دنیا نیز به همین ترتیب در طی بحران کرونا افزایش یافت. بحران کرونا نشان داد که یک بحران جهانی نه تنها به ضرر سرمایه داران نیست که حتی به شدت منافع آنان را تامین می‌کند.
اکنون دیگر هیچ مانعی بر سر راه آنان برای ایجاد یا استفاده از یک بحران جدید وجود ندارد. به همین دلیل باید نگران آن بود که شرکتهای بزرگ چند ملیتی، با توجه به انحصار روی تولید و توزیع مواد غذایی چه نقشه ای برای جهان و برای چند برابر کردن ثروت خود دارند.
