مهاجر ستیزی پاکستان و ایران و رنج های بی پایان آواره گان افغانستان
نویسنده: مهرالدین مشید
حکومت های تروریست پرور پاکستان و ایران و اخراج اجباری مهاجران
در این روزها پاکستان و ایران در یک تصمیم شتاب زده دستور اخراج اجباری آواره گان افغانستانی را صادر کرده و محدودیت های جدی ایرا بر آنان وضع کرده اند که از زمان تجاوز شوروی تا کنون در هر دو کشور بی پیشینه می باشد. بسیاری از این مهاجران بیش از چهل سال بدین سو بدون هرگونه مدرک قانونی در این دو کشور زنده گی دارند؛ اما حکومت های پاکستان و ایران، یکی زیر فرمان نظامیان تروریست پرور و دیگری هم تحت اداره ی آخوند های لجوج و بیمار با نقض آشکار از حقوق بشر و حق مهاجرت و روابط نیک همسایگی فشار های شدیدی را بر آواره گان افغانستانی وارد کرده اند تا آنان با جبر و زور وادار به بازگشت به افغانستان شوند. این در حالی است که زنده گی بسیاری از این مهاجران در افغانستان تحت حاکمیت طالبان با خطر جدی روبرو است.
اینکه این تصمیم های پاکستان و ایران چقدر رابطه با مناسبات این دو کشور با امارت طالبان دارد و یا برخاسته از اوضاع بد امنیتی و اقتصادی دو کشور است؛ هر دو قابل بحث اند. در این میان آنچه مسلم است، اینکه تنش های مرزی از دیر زمانی بدین سو میان افغانستان و پاکستان و ایران ادامه دارد و هر از گاهی گزارش هایی از تیر اندازی سربازان مرزی پاکستان و ایران با سربازان طالبان به نشر می رسند. تنها کشیده گی های مرزی نیست که روابط کابل با اسلام آباد و تهران را به تشنج کشانده؛ بلکه افزایش حمله های تی تی پی بر نظامیان پاکستان و موضوع حقابه ایران از دریای هلمند بیشتر بر فضای تنش آلود میان این دو کشور و طالبان تاثیر گذار است. پاکستان و ایران خواسته تا با اخراج جبری آواره گان فشار بر طالبان را افزایش داده و خواست های شان را بر طالبان تحمیل نمایند.
سیاست های مهاجر ستیزی پاکستان و ایران تازه نیست و این روند بویژه پس از تهاجم شوروی به افغانستان به شدت ادامه دارد. این دو کشور هر از گاهی از موجودیت آواره گان افغانستانی در کشور های شان استفاده ابزاری نموده و از آنان استفاده های سیاسی و اقتصادی و امنیتی کرده اند. کارنامه های آخوند های ایران در این عرصه سیاه تر از رویکرد های مهاجر ستیزی پاکستان است؛ زیرا جنایاتی که ایرانی ها در حق مهاجران افغانستان پ س از تهاجم شوروی مرتکب شده اند. به مراتب سنگین از پاکستان است. هر دو کشور به نحوی برای باجگیری ها و اخذ پول از سازمان های بین المللی چون، کمیشنری سازمان ملل و اداره ی مهاجرت بین المللی از موجودیت آواره گان در کشور های شان سود برده اند.
اگرچه نیروهای امنیتی و پولیس پاکستان در سالهای اخیر به طور معمول افغان‌هایی را که بدون مدارک معتبر وارد این کشور شده‌اند دستگیر و اخراج کرده‌اند؛ اما این نخستین بار است که اسلام آباد در این راستا چنین برنامه بزرگی را اعلام میکند. گروه‌های حامی حقوق بشر از این تصمیم انتقاد کرده و سفارت گروه طالبان در اسلام‌آباد هم آن را از جنس آزار و اذیت دانسته است.
پاکستان از زمانی که میلیونها شهروند افغانستان، طی اشغال شوروی در سال های ١٩٧٩ تا ١٩٨٩ به این کشور پناه برده و یکی از بزرگترین جمعیت پناهندگان جهان را ایجاد کردند، پناهگاهی برای افغان‌ها بوده است.
تصمیم پاکستان مبنی بر اخراج سریع مهاجران غیرقانونی، در بحبوحه افزایش حمله های گروه “تحریک طالبان پاکستان” گرفته شده که در طول مرز پاکستان با افغانستان مستقر اند و هر از گاهی نیروهای امنیتی پاکستان را هدف حمله قرار می‌دهند. اسلام آباد مدت ها است که از مقام های طالبان در افغانستان خواسته تا حمایت خود از این گروه را متوقف کنند. طالبان در این زمینه وعده همکاری با اسلام آباد داده و هرگونه دخالت خود در این ماجرا را رد کرده اند. مرز دیورند غیر قابل کنترول بوده و از سال ها بدین سو محل تردد میان قبایل دو طرف است. دولت های پاکستان از زمان تهاجم شوروی و بعد از آن حمله ی آمریکا به افغانستان بدین بهانه توانسته اند که دخالت های تروریستی و صدور تروریستان به داخل افغانستان را از طریق این مرز رد کنند.
در حالیکه طی بیست سال گذشته پایگاه های طالبان در آنسوی دیورند بود، اما اسلام آباد همیشه ادعا های حکومت های افغانستان را مبنی بر حمایت از طالبان رد می‌کرد. اکنون که تروریسم چون مار آستین دامن اسلام آباد را گرفته است، با افزایش فشار بر مهاجران از طالبان می خواهد تا مانع حمله های تی تی پی به داخل پاکستان شوند.
در حالیکه اخراج اجباری آواره گان افغانستان از پاکستان می‌تواند منجر به نقض شدید حقوق بشر شود. بنا بر اعلام دولت پاکستان، ١.٧ میلیون مهاجر افغانستانی که بدون مدرک اقامت قانونی در این کشور زندگی می‌کنند، برای اینکه از دستگیری و اخراج دسته جمعی در امان بمانند، باید تا اول ماه نوامبر، پاکستان را ترک کنند. طرحی که به گفته کارشناسان سازمان ملل می‌تواند برای مهاجران پیامدهای جدی در بر داشته باشد. دولت پاکستان، هدف قرار دادن شهروندان افغانستان را رد میکند و می‌گوید “بدون در نظرگرفتن ملیت افراد”، تمرکز بر کسانی است که به‌طور “غیرقانونی” ساکن این کشور هستند.
سازمان ملل متحد، شنبه هفتم اکتبر، به پاکستان هشدار داد جدایی کودکان از خانواده‌ها و اخراج خوردسالان بدون همراه که می‌تواند از پیامدهای اخراج اجباری مهاجران افغانستانی باشد، نقض شدید حقوق بشر محسوب شود؛ زیرا همه کسانی که مجبور به ترک افغانستان شده‌اند و ممکن است پس از بازگشت با خطر های جانی مواجه شوند. به گفته آژانسهای سازمان ملل متحد، افغانستان در یک بحران انسانی شدید قرار دارد که به ویژه حقوق زنان این کشور را که پس از سلطه طالبان، از تحصیل، اشتغال و حضور در بیشتر اماکن عمومی منع شده‌اند، به گونه یی شدید به چالش می‌کشد.
پس از تصمیم پاکستان مبنی بر اخراج پناهجویان غیرقانونی افغان از پاکستان، دفتر کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR) و سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) از پاکستان خواسته اند تا به حمایت از افغان‌های آسیب‌پذیر ادامه دهد. در همین حال ریچارد بنیت، گزارشگر ویژۀ ملل متحد در امور حقوق بشر افغانستان درخواست «UNHCA» و «IOM» از پاکستان در مورد پناهجویان افغان را مهم خوانده و در شبکۀ ایکس خود نوشته که خروج اجباری اتباع افغان ممکن است باعث نقض جدی حقوق بشر شود.
اما پاکستان بی توجه به این هشدار ها به مالکان و صاحبان املاک در اسلام آباد، پایتخت پاکستان، اخطاریه‌هایی داده و از آنان خواسته شده تا پایان ماه اکتوبر، افغانستانی‌های غیرقانونی و خانواده‌هایشان را بیرون کنند و در غیر این صورت با پیگرد قانونی مواجه خواهند شد. رادیو آزادی به نقل از میر احمد رؤفی رئیس شورای مهاجران افغانستان در اسلا آباد می گوید: “در «جناح گاردن» و «بی۱۷» اطلاعیه‌های رسمی برای خالی کردن خانه‌ها و دکان‌ها از سوی مهاجران افغانسنان منتشر شده و به آن‌ها مهلت داده شده که باید خانه‌های شان را خالی کنند، در صورت سرپیچی گفته شده که مجازات قانونی خواهند شد. ظاهر بهاند، خبرنگار در پاکستان نیز می گوید: «به مهاجران افغانستان که در هوتل‌ها و دکان‌ها مصروف کار بودند، هم هشدار داده‌اند که کار خود را ترک و به افغانستان برگردند.
منیژه یک تن از مهاجران افغانستان به رادیو آزادی چنین گفته است که باوجود داشتن اسناد قانونی مالک خانه اش برای او گفته که بر بنیاد اطلاعیه ی حکومت پاکستان در دو هفته خانه را خالی کند. در برخی از مسجد های پاکستان، پولیس از روحانیون خواسته تا به نمازگزاران، شان وظیفه بدهند که مقام های امنیتی را از حضور افغانستانی‌ها آگاه بسازند.
به گفته جان اچکزی، وزیر اطلاع رسانی دولت ایالت بلوچستان پاکستان، صدها خانواده افغانستانی از زمان اعلام خبر طرح استرداد، داوطلبانه پاکستان را ترک کرده و نیروهای امنیتی این کشور، بیش از ١٠٠ نفر از جمله شهروندان افغانستان و ایران را بازداشت کرده‌اند. در چند روز گذشته در مناطق مختلف اسلام‌آباد از بازداشت صدها افغان که دارای اسناد قانونی بود‌وباش هستند، خبر داده شده است.
هرچند این تصمیم پاکستان در داخل و بیرون ازین کشور به گونهٔ گسترده نکوهش و نقض حقوق مهاجرین خوانده شده، اما حکومت پاکستان تا این لحظه موقف خود را در این مورد تغییر نداده است. این در حالی است که همین اکنون بیش از ششصد زن مهاجر افغانستانی با کودکان شان در زندان های پاکستان به سر میبرند و سفارت پاکستان از رد درخواست‌های ویزای آن کشور تنها در کابل، نیم میلیون دالر درآمد کسب میکند. به گفته ی سلام وطندار، 1024 شرکت در زمینه‌ی گرفتن ویزای پاکستان در کابل فعالیت می‌کنند. درخواست کننده گان برای ویزای پاکستان 8.18 دالر هزینه می نمایند. بهای ویزای فوری پاکستان حدود 1200 دالر است.
به همین گونه ویزای ایران به دوصد دالر خریداری می‌شود و مصارف هر فامیل چهار نفره مهاجر در ایران ماهانه پنجصد دالر امریکایی است که بوسیله ی وابسته گان و فعالین مدنی سیاسی افغانستان از بیرون پرداخت می‌گردد. جوانان در ایران همه به کارهای ثقیل و کم درآمد مصروف اند. سالانه از درک مهاجران افغان (مزد کار و کمک های خارجی خانواده های مهاجر ) ملیونها دالر وارد چرخه پولی مارکیت های مسکن، غذا و لباس ایران می‌گردد. در حالیکه ایران زیر تحریم مطلق قرار دارد؛ اما از برکت سیل مهاجر افغانستانی تجارت دارو، غذا و البسه ی تولیدی ایرانی به افغانستان تا مرز های دور تر، حلقه ی تحریم را شکسته است؛ اما آخوند های ایران بی توجه به گفته های بالا با عنوان کردن موضوع افاغنه و حقابه نه تنها مهاجران؛ بلکه مردم افغانستان را توهین می کنند. چنانکه روزنامه جمهوری اسلامی نوشته است: ما اکنون در افغانستان با گروهی به عنوان حاکم مواجه هستیم که خود را علیرغم تمام امتیازات بیجائی که گرفته است از ما طلبکار می داند! با اینکه افاغنه موجود در ایران سالانه بیش از 1000 میلیارد تومان آب مصرف می کنند طالبان حاضر نیستند تا حقابه هیرمند را به ما بدهند. از ایران گزارش هایی به نشر رسیده که حاکی از حمله های ایرانی ها به خانه های مهاجران افغانستان است. این نشان می دهد که دستان نیرومندی در عقب این جنایت ها قرار دارند.
در همین حال نظامیان پاکستان با نصب یک نخست وزیر پشتون و وزیر داخله بلوچ زیر چتر افزایش فشار بر مهاجران خواسته تا بر سیاست های تروریست پرورانه ی خود پرده بکشد. از سویی هم چون، عربستان وامارات متحده ، بودجه امارت دوم طالبان را به پاکستان نمی پردازند تا قسمتی از آن به جیب نظامیان این کشور بریزد و از سوی دیگر طالبان پاکستان هم فرهنگ و متحد طالبان افغانستان ، مصروف حمله های تروریستی در داخل پاکستان اند. این سبب شده که حتا وزیر صحت پاکستان، موجودیت مهاجران را تهدید امنیتی و صحی در این کشور عنوان کند.
از اینکه دست رهبران طالبان زیر سنگ نظامیان پاکستان و حکومت ملکی این کشور است. آنان در برابر جنایت اسلام آباد واکنش نرم نشان داده و متقی خواهان تجدید نظر در این مورد گردید تا مبادا املاک و دارایی های آنان در کراچی و محل های دیگر به خطر نیفتد. ممکن این تصمیم پاکستان در تبانی با طالبان گرفته شده باشد تا بدین بهانه از یک سو مخالفان طالبان در چنگ آنان افتد و از سویی هم بدین بهانه تی تی پی را فشار بدهند؛ زیرا طالبان پاکستان متحدان استراتیژیک طالبان افغانستان اند و با یکدیگر قول و قرار هایی دارند که یکطرفه از آن عدول کرده نمی توانند.
از آنچه گفته آمد، فهمیده می شود که در پشت مهاجر ستیزی پاکستان و ایران اهداف گوناگونی نهفته است که بهای آن را باید آواره گان افغانستان در هر دو کشور بپردازند. ممکن نظامیان پاکستان و آخوند های ايران فکر کرده اند که بیرون راندن مهاجران به ثبات این کشور کمک می کند؛ البته بدین باور که تی تی پی و سایر گروه های تروریستی در پاکستان از آواره گان افغانستان سربازگیری می کنند. این در حالی است که پاکستان نقش بازیگران دیگر مانند هند و ایران و روسیه و آمریکا را در این کشور دست کم گرفته است. در حالیکه در بی ثباتی پاکستان دست های قوی ای کار می کند که هنوز برای مقام های این کشور نامرئی باقی مانده است. از وضعیت رو به وخامت رفتن اوضاع پاکستان طوری فهمیده می شود که نیرو هایی برای برچیدن طومار پاکستان دست بدست هم داده اند و ناامنی ها در این کشور را به نقطه ی غیر قابل بازگشت رسانده اند. حالا کار بجایی رسیده است که مقام های پاکستان قادر به کنترول اوضاع و حمله های تروریستی در این کشور نیستند. این در حالی است که پاکستان از لحاظ سنتی مرکز گروه های تروریستی بوده است. پاکستان و ایران در حالی سیاست های مهاجر ستیزی خود را تشدید بخشیده اند که در افغانستان حکومت قانونی وجود ندارد و اداره ی کابل در دست طالبان است؛ اما دو کشور پاکستان و ایران بی توجه به رنج های بي پایان آواره گان افغانستان و روابط نیک همسایگی و اشتراکات دینی و فرهنگی دنبال منافع سیاسی، امنیتی و اقتصادی خود هستند. این روز های دشوار مردم بویژه آواره گان افغانستان دیر یا زود سپری خواهد شد و ممکن روزی این مصیبت دامنگیر پاکستان و ایران شود؛ اما رویکرد های مهاجر ستیزانه ی این دو کشور را هرگز مردم افغانستان فراموش نخواهند کرد. یاهو
