رمان های کارل مای و خاطرات چریک آلمانی
![](https://mashal.org/media/soltani.jpg)
علیشاه سلطانی
peter-jürgen Boock ( 1951- ? )
karl May ( 1842 – 1912 )
یورگن بووک ، چریک سابق 65 ساله ارتش سرخ آلمان(RAF) و گروه ” بادر – ماینهوف ” بعد از دهها سال زندگی چریکی و زندان ،و بعد از انحلال این سازمان چریکی بعد از سقوط استالینیسم در اروپای شرقی ، مرتب در رسانه ها ظاهر میشود و سعی میکند به همه پرسشهای ژورنالیستها و ماموران مخفی امنیتی پاسخ دهد ، گرچه چنان زیرک است که فقط اطلاعات سوخته میدهد تا خود و رفقای سابق را به خطر نیتدازد . او چون برای هر سئوالی پاسخی دارد و معمولا داستان سرایی میکند و حتی در عملیات و خانه های تیمی هم که نبوده ، خاطره ای را تعریف میکند ، چپ ها و آنارشیست های آلمان به او لقب ” کارل مای مشی چریکی در آلمان ” را داده اند ، چون کارل مای در پایان قرن 19 میلادی گرچه هیچ وقت در خاورمیانه و بالکان و امریکای شمالی نبود ، دهها رمان پرفروش خاطره ای – سفرنامه ای در باره این کشورها نوشت ؛ زمانی که بدلیل دزدی در زندانی در شرق آلمان بسر میبرد . کارل مای چنان باورمندانه این رمانها را نوشت که آنزمان غالب خوانندگان فکر میکردند او شخصا در ایران و کردستان و عراق و ترکیه و کشورهای بالکان و چین و میان سرخپوستان امریکای شمالی بوده و زندگی کرده است . حال غیرمستقیم یورگن بوک میان روشنفکران آلمانی سنبل خیالپردازی و داستانسرایی و لاف و گزاف و دروغ و تمسخر و خنده در باره سازمان ارتش سرخ و گروه بادرماینهوف شده است . البته وی از این طریق خودش را تامین مالی می نماید و برای چند کتاب خود مشتری کافی پیدا میکند .
حال در اینجا اشاره ای هم به زندگی و بیوگرافی و زمان و آثار کارل مای میشود . او میان سالهای 1912-1852 میلادی در شرق آلمان زندگی نمود و یکی از پرخواننده ترین نویسندگان نسل جوان تاریخ آلمان بود . ناشر او در سال 1962 اعلان کرد که رقم خوانندگانش در سراسر جهان به 175 میلیون رسیده است .
زمانیکه از او سئوال شد چرا صحنه و محیط حوادث رمانهایش را در شرق و یا محل سکونت سرخپوستان امریکا قرار میدهد ؟ او جواب داد چون در کشور خود خطراتی از جانب دولت و کلیسا و تیمارستان او را تهدید میکنند . عده ای هم با اغراق صلح خواهی او را از جمله نطفه های تشکیل سازمان ملل و اتحادیه خلقها میدانند . او در آثارش به سرنوشت مهاجرین آنزمان به قاره امریکا نیز میپردازد . در امریکا او به مشهوریت اینشتین و هرمان هسه رسیده بود .
ارنست بلوخ فیلسوف و منقد ادبی میگفت آثار کارل مای بخشی از ادبیات آرمانگرایی رویایی است که کوشش میکند عطش آرزوهای غیر ممکن محرومین و جوانان رمانتیک را ارضا کند . جامعه شناسان دلیل موفقیت آثارش را به سبب خشونت زندگی ماشینی مدرن میدانند که انسانها را در محیط کار و در زندگی روزمره جوری بخود مشغول نموده که انها خصوصیات و احساساتی مانند عشق و محبت و خلاقیت و شوق و هنردوستی و کنجکاوی و شهامت و همدردی و آرامش و زیبایی و عرفان و خیالپردازی را فراموش کرده اند .
مخالفان کارل مای آثار اورا چرکنویس ادبیات سرگرم کننده و مبتذل بی ارزش میدانند و او را محصول فرهنگ استعماری غارتگرانه سرمایه داری غرب و دشمن زحمتکشان به حساب می آورند . سالهای 1910-1880 اوج استعمارگرایی امپراتوری آلمان با قدری تاخیر بود . در نظر منتقدین کارل مای سیاست استعماری آلمان را با ادبیات خود همراهی نمود .
او با کمک رمانهای ماجراجویانه و سفرنامه ای خود نه تنها سیاست استعماری بلکه ایدئولوژی و اقتصاد و توسعه طلبی استعمارگران را پشتیبانی نمود چون آنها بدون حمایت ادبی و فرهنگی کارل مای توانایی سازماندهی هزاران نیروی جوان برای ارسال به کشورهای مستعمره شده را نداشتند .
پیش از کارل مای نویسندگان و شاعران مشهور دیگری مانند آلساندر دوما و والتر اسکات و سویفت و کوپر و زاماروف و شاتوبریان و شیلر و دانته و هومر آثار سیاحتی سفرنامه ای نوشته بودند گرچه نه دانته مسافر جهنم و نه شیلر به سوئیس رفته بود . قره بن رمزی یکی از قهرمانان رمانهای کارل مای یک وسترن و گانگستر پایان عصر استعمار اروپایی است .
کارل مای در غالب آثارش مبلغ نوعی اخلاق مسیحی است که مطابق علایق مسیونرهای مسیحی اروپایی در کشورهای جهان سوم است . خوانندگان آثار او معمولا جوانان 18-10 ساله بودند . رمان سرخپوستی “وینه تو” و رمان خاورمیانه ای “کردستان وحشی” از مشهورترین آثار او هستند که به صورت فیلم نیز درآمده اند .
از جمله دیگر آثار او – اردستان و چینستان ، فراخستان ، شاه قاچاقچی ، وصیت نامه قلابی ، ماموریت شاهانه ، از بغداد تا استانبول ، در سرزمین مهدی ، دیکتاتور در دهکده ، شیخ نفتی ، کاروان برده فروشان ، توطئه در استانبول ، قزاقها ، قبر کولی ، جزیره محکومین ، زندگی و مرگ من ، درویش دره مرگ ، هستند .
کارل مای سعی کرد از درون زندان نامهایی ساختگی ولی شرقی یا سرخپوستی برای قهرمانان رمانهایش بیابد ، مانند – محرمه ،مرزینه، جلیقه ، ربانا ، شکره ، گل شیراز، گل گدا ، حفیظ سوخار ، خواص باشی ، عبده افندی ، مخرج الدوله ، باش نظیر، حسن آل چربی ، زنده دور ، آقا دوبار ، سلیم حاج صواب ، مراد نصیر ، حسن الکبیر و غیره .
طبق ادعای رسانه ها در سالهای اخیر در کتابخانه های زندانهای اروپا غیر از رمانهای هری پوتر آثار کارل مای از جمله پرخواننده ترین کتابها بین زندانیان هستند