چگونه آقای نبیل کنار رفت
نویسنده : مهرالدین مشید
راز های پشت پردۀ استعفای آقای نبیل هنوز ناگفته باقی مانده است
تنش ها میان ارگ و بویژه رییس شورای امنیت و آقای نبیل رییس عمومی امنیت پیشین آخر به نقطۀ غیرقابل بازگشت رسید که تلاش های ارگ و به خصوص رییس جمهور برای پایان این منازعه کارگر واقع نشد. در نتیجه تمامی تلاش های ارگ برای ماندن آقای نبیل در مقامش عقیم شد تا آن که به نقطۀ انفجار رسید و آقای نبیل بررسم احنجاج شکایت نامۀ خود را از طریق صفحۀ فیزبوگ خود به نشر رساند و به گونۀ غیر متعارف سیاست های رییس جمهور را مورد حمله قرار داد و استعفایش را به ارگ سپرد. حکومت هم پس از نشست فوق العاده در پای استعفا نامه اش آری نوشت و تاییدش کرد.
آقای نبیل یگانه مامور رییس جمهور پیشین بود که دوباره از فلتر مجلس گذشت و رای اعتماد بیشتر اعضای مجلس را بدست آورد؛ اما ماۀ عسل آقای نبیل زود سپری شد معاونان و شماری از رییسان او خلتف خواست او تبدیل شدند که فاصله میان او ارگ و شورای امنیت افزایش یافت و این اختلافات در فضای مجازی به گونۀ چشمگیری بازتاب یافت. پس از امضای تفاهمنامۀ امنیتی با پاکستان تنش ها میان اتمر و نبیل افزایش یافت و دیوار بی باوری ها میان هردو هر روز بلندترمی شد. رییس جمهور تلاش کرد نا این دیوار بی اعتمادی فرو ریزد. وی برای حسن نیت اتمر را با جمعی به دفتر نبیل فرستاد و پس از آن تنش میان هردو اندکی کاهش یافت. پس از امضای تفاهمنامه با پاکستان دیوار بی اعتمادی میان هردو دوباره بلند شد و پس از آن که در اظهارات نبیل در مجلس و شورای امنیت و بین صحبت وی و هیأت حقیقت یاب تناقض بیشت آشکار شد. این دیوار بلندتر شد؛ اما گفته می شود که ارگ نمایندۀ خود را نزد نبیل فرستاد تا برای او اطمینان بدهد که به کارس ادامه بدهد و اما با رفتن رییس جمهور به پاکسنان همه رشته ها یک سره پنبه شد و نبیل با لحن شدید و به گونۀ غیرمتعارف سیاست های رییس جمهور را مورد انتقاد فرار داد. نظر به پیشینۀ اختلاف میان ارگ و آقای نبیل گفته می توان که استعفایش همزمان به سفر رییس جمهور به پاکستان شاید تصادفی بوده باشد. هرچند تبصره هایی وجود دارد که پاکستان خواهان برکناری وی از کابل بوده است.
پس از بروز اختلاف ها میان رییس شورای امنیت و رییس امنیت و شاید هم تن ندادن آقای نبیل به خواست رییس جمهور، فشار ها برنبیل افزایش یافت و صلاحیت هایش هر روز محدودتر شد تا آن که او خود را چنان در چهار دیوار های تنگ وظیفوی محدود یافت که دیگر ماندنش در قدرت حیثیت ببر کاغذی را داشت. از این رو او تن دادن به استعفا را یگانه راه برای اعادۀ حیثیت خود تلقی کرد. گفته می شود که آقای نبیل در نتیجۀ فشار رییس جمهور حاضر به استعفا شده است؛ اما این که رییس جمهور چگونه و چرا او را فشار می داده، دلیلش نامعلوم است؛اما نبیل دلیل استعفایش را محدود شدن صلاحیت های خود خوانده و در ضمن گفته است که رییس جمهور خواهان اسعفای او شده بود. چند روز پیش از این در رسانه های اجتماعی آمده بود که آقای غنی می خواهد سرپرست وزارت دفاع را بحیث رییس امنیت پیشنهاد کند. از این نوشته فهمیده می شود که نبیل دریافته بود، رییس جمهور در صدد برکناری او است تا شخص مورد نطرش را به جای او بگمارد. ممکن رییس جمهور برای برکناری او دنبال بهانه و فرصت بود تا دست کم به افکار عامه پاسخ مثبت گفته باشد؛ زیرا خود داری نبیل از امضای معاهدۀ امنیتی با پاکستان سبب سزافرازی او و سرافگنده گی ارگ شده بود که نبیل را در افکار مردم بحیث مخالف آشتی ناپذیر پاکستان جا زد که تاحدودی سبب محبوبیت او در میان مردم شد؛ زیرا مداخله و تجاوز پیهم اسلام آباد در افغانستان مردم این کشور را به جان رسانده است. از این رو مردم افغانستان از مخالفان پاکستان استقبال کرده و از آنان بحیث هیرو های ملی بدرقه می کنند که استعفای نبیل ابقای او را در چنین مقامی فرصت سازی کرد. بدون تردید استعفای نبیل فال خوبی برای نوکران دستگاهی و غیر دستگاهی پاکستان در افغانستان است که استعفای او را جشن گرفتند هرچند استعفای نبیل در شرایط کنونی موجه نیست و آقای نبیل با توجه به منافع علیای کشور در مقامش می ماند.؛ اما این را نمی توان دست کم گرفت که استعفای او برافزایش فاصله قدرت در حکومت اثرگذار است؛ زیرا ارگ سپیدار را در جریان عمل انجام شده قرار داد و تکانۀ آن زودتر سپیدارا خوابیده را بیدار خواهد کرد و آن وقت دیگر کار از کار گذشته خواهد بود. هرچند مردم بدین باور اند که قدرت هردو رابافت محکم داده و صرف با جنگ های زرگری حامیان شان را فریب می دهند؛ اما شگفت آور این است که پذیرش استعفای او برابر به زمانی است که آقای غنی از پاکستان می آید و تصمیم یک شبۀ پذیرش استعفای او را اتخاذ می کند. این در حالی است که سفر رییس جمهور به پاگستان پردستاورد خوانده شود که ضربه وارد شدن به یک ادارۀ کلیدی که حیثیت اعصاب یک کشور را دارد، شاید یکی از دستاورد های آن به شمار برود. هرچند نبیل در مورد برکناری خود چیزی نگفته است؛ اما آغاز این موضوع بر می گردد به زمانی که نبیل از امضای معاهدۀ امنیتی با پاکستان خود داری کرد. بعید نبست که رابطۀ نبیل با رییس جمهور پس از آن زمان بهم خورد و شاید هم باربار خواهان استعفای وی شده بود تا آنکه آقای نبیل از مقام اش ناچار کنار رفت. آیا کنار رفتنش نتیجۀ اظهاراتی است که خشم آقای غنی را برانگیخت و به آبرویش برخورد یا این که نه به گذشته باز می گردد. وی از سفر رییس جمهور به اسلام آباد انتقاد کرده و ابراز نگرانی کرد که چگونه به وعده های کشوری اعتماد کرد که در همان روز کنفرانس ده ها افعان را در ولایت های مختلف کشور می کشد؛ اما این که چگونه زمان استعفای نببل برابر به زمان بازگشت رییس جمهور از پاکستان است که در گذشته ها هم گفته می شد که یکی از خواست های پاکستان برکناری نببل است. انتخاب نبیل چنین زمان به گونۀ نمادین می تواند تفسبر کنندۀ بسیاری از ناگفته ها باشد. در این میان این اظهارات نبیل قابل دقت است که ملا فضل الله رهبر طالبان پاکسنان را شخصی خوانده است که شب ها در مهمان خانه های استخبارات پاکستان سپری می کند. این در حالی است که پاکستان به گونه یی باربار خواستار برگرداندن ملا فضل الله از سوی حکومت افغانستان شده است. این موضوع نه تنها از عمق اختلاف میان رییس جمهور و رییس پیشین امنیت پرده برمیدارد؛ بلکه بازگو کنندۀ هرچه پیچیده شدن جنگ نیابتی پاکسنان در افغانستان است که یکی از قربانی های آنهم آقای نبیل شاید باشد. در این صورت بازی آی اس آی در افغانستان پیچیده تر می شود. این حقیقت اندکی آشکارتر می شود که دست پاکسنان در افغانستان درازتر از آن است که تا کنون در موردش سخن گفته شده است. استعفای آقای نبیل یک روز بعد از بازگشت آقای غنی و ملاقاتش با راحیل شریف رییس عمومی ستاد ارتش پاکستان، قبول شد.
این که نبیل خودش این روز را انتخاب کرده و یا وی وادار به انتخاب چنین روز برای استعفای خود شده است. این هم معمایی است که به پیچیده کی نفوذ شبکۀ آی اس آی در افغانستان می افزاید. هرچند هنوز زود است که تبعات استعفای نبیل را محاسبه و ارزیابی کرد؛ زیرا او تاکنون از جزییات علل و عوامل استعفای خود سخن نگفته و صرف گفته است که صلاحیت هایش محدود شده بود و باربار رییس جمهور غنی از او خواسته بود تا استعفا کند. پس از این شاید نبیل سکوت را بشکند و جیز های نگفته یی را با مردم افغانستان شریک کند تا سیاه رو شود هرکه در او غش باسد؛ اما هرچه باشد، راز های پشت پردۀ استعفای آقای نبیل هنوز ناگفته باقی مانده است . وی تا حالا بررغم واکنش های رییس جمهور و تبصره های مردم، آقای نبیل تا کنون در رسانه ها ظاهر نشده و در مورد استعفای خود بیشتر تبصره نکرده است؛ اما آنچه مسلم است این که آقای نبیل با بخشی از سیاست های رییس جمهور غنی موافق نبود؛ این که در چه مورد و چگونه اختلافی موجود بوده است، هنوز پرده از روی آن برداشته نشده است. آقای غنی یک روز پس از برکناری نبیل، اعمال هر نوع فشار بر او را رد کرد و گفت که تغییرات تبدلات در مقام های حکومت یک امر عادی است و افزود که ریاست امنیت ملی یک پست ملی است و باید مورد قبول همه باشد. از این حرف هابش هم هوای نارضایتی از آقای نبیل برملا می شود. وی در پیوند به اتهاماتی مبنی بر این که برکناری نبیل به خواست پاکسنان صورت گرفته است،گفت: هرکس که می گوید به فرمایش خارجی ها کسی برطرف می شود صد سال آمادۀ جنگ با ما باشد. آقای نبیل از جمله مقام های دوران کرزی بود که در وظیفه اش باقی مانده بود و گفته می شود که طرف اعتماد کرزی است. بعید نیست که اسعفای وی بیرابطه به اعلامیۀ آقای کرزی در زمان سفر رییس جمهور به اسلام آباد جهت اشتراک در کنفرانس قلب آسیا نباشد. در این اعلامیه نوشته بود که آنسوی خط دیورند همه افغان اند و روزی به اصل خود بر می گردند. در حالی که به همگان آشکار است که آنسوی دیورندی ها خود را پاکستانی می دانند و تمایلی برای پیوستن به افغانستان را ندارند. از این رو این اظهارات کرزی جز تحریک پاکستان و تخریب پروسۀ صلح چیز دیگری نمی باشد؛ زیرا قربانی کردن صلح و ثبات کشور در پای دشمنی با پاکستان معقول نیست. شاید هم این اظهارات کرزی مزید بر علت شده و آقای نبیل را به قربانی گرفته باشد. از سویی هم شاید آقای نبیل کار کردن با رییس جمهور غنی را پس از سفرش از پاکستان دشوار و خلاف اهداف و آرزو های امنیتی خود تلقی کرده است. گفته می شود که پیش از این نیز شماری مقرری ها از سوی رییس جمهور خلاف میل نبیل در ریاست امنیت صورت گرفته بود که این هم بر استعفایش اثرگذار بوده است.
در این میان سکوت آقای نبیل را نمی توان دست کم گرفت و در پشت این خاموشی حرف هایی نهفته است که شاید اظهار آنها بهای گزافی را در پی داشته باشد و فرصت حالیه برای بیانش تنگ و نامناسب است. هرچه باشد، کناره گیری آقای نبیل در شرایط دشوار و پیچیدۀ کنونی امر مناسب نبود و رییس جمهور باید استعفای او را قبول نمی کرد و با وی مدارا می کرد؛ اما پذیرش استعفای او از سوی رییس جمهور و رییس اجراییه به گونۀ شتاب زده پرسش هایی را برانگیخته است که شابد در آینده پاسخ یابند. این که این ابراز نظر روزنامۀ فاینل شاین تایمز که آقای نبیل را شخص نزدیک به امریکا دانسته و دلیل کنار رفتن او را نزدیکی آقای غنی به پاکستان خوانده است. چقدر برتصمیم آقای غنی تاثیر گذار بوده است و یا خیر؛ گفته می توان که شناب زده گی ها در اتخاذ تصمیم برای استعفای نبیل ناممکن بودن ادامۀ کار به دلیل اختلافات بوده است. به هر حال پرسش های زیادی اند که نباید برای پاسخ گفتن آنها شتاب زده پیش داوری کرد و منتظر باید ماند تا از زیر کاسۀ این استعفا و تصمیم شناب آلود برای پذیرش آن به قول معروف”چه بور” خواهد شد. یاهو
