پیامدهای داخلی و بین المللی پیروزی حزب بهاریتا جاناتا در هند
نتیجه انتخابات شانزدهمین دوره مجلس نمایندگان هند (لوک سابا) که بامداد روز شنبه با پیروزی قاطع ائتلاف دمکراتیک ملی این کشور به رهبری حزب راستگرای بهاریتا جاناتا (بی جی چی) اعلام شد. این حزب با به دست آوردن 278 کرسی مجلس به عنوان پیروز انتخابات معرفی شد و اینک این “هندو ناسیونالیست” ها برای چهار سال آینده در راس این کشور دارای یک میلیارد و دویست میلون نفر جمعیت است قرار خواهد داشت. در مقابل حزب کنگره تنها توانست 42 کرسی را در این رقابت ها به دست آورد. حزب بی جی پی با کسب 282 کرسی از 543 کرسی پارلمان هند توانست پیروز قطعی انتخابات شود و بدین ترتیب نارندرا مودی، رهبر ملی گرای حزب بی جی پی، نخست وزیر هند خواهد شد.به این ترتیب این رهبر هندومذهب ملی‌گرا برای نخستین بار پس از سی سال دولتی غیرائتلافی در هند تشکیل خواهد داد.
نگاهی به بهاراتیا جاناتا و پیروزی آن
انتخابات هند واقعا یکی از پدیده های ویژه درجهان است. مشارکت بیش از 67 درصد از 815 میلیون واجد شرایط رای دادن در انتخابات مجلس عوام هندو رقابت بین احزاب و گروه های مختلف دراین دوره بسیار نزدیک و شدید بود . در این بین حزب بي چي پي پیشیثنه زيادي ندارد و در سه دهه گذشته حزب بي جي پي نتوانسته بود به تنهايي به اندازه اي كرسي به دست آورد كه در مركز و پايتخت حكومتي را تشكيل دهد. حتي اين حزب در دو دوره حكومت داشت اما مجبور شد با احزاب ديگر ائتلاف تشكيل دهد. در این حال اگر نگاهی به علل پیروزی بی جی پی داشته باشیم باید گفت از یک سو باید مهترین علت این امر ار ناتوانی دولت ائتلافی حزب كنگره دانست. در این راستا در دو دوره حكومت گذشته مردم هند از اين رويكرد ناراضي بودند. لذا تغيير خواهي دليل مهمي براي پيرزوي حزب ملی گرا شد. در کنار این نیز حزب بی جی پی با برانگیختن علقه ای ملی و ناسیونالیستی و هندوگرایانه و همچنین الگو معرفی کردن گجرات به عنوان سمبل حرکت این حزب در بخش اقتصادی تا حد زیادی توجه بیشتر شهروندان هندی را به خود جلب کند. علاوه برا این نیز موفقیت این حزب در کسب حمایت های اقتصادی بخش خصوصی موجب موفقیت آن شد. گذشته از این نیز ناراندا مودی در ایام انتخابات هزینه های بسیاری برای پیروزی کرده بود. ادبیات او به شدت ضد نخبگان، فرهیختگان و دانشگاهیان بوده است. این روند باعث شده بود تا بیشتر طرفداران او از طبقه پایین جامعه هندوستان باشند. در واقع ادبیات نخست وزیر نوین به شدت مورد پسند طبقات فقیر و پایین جامعه بود. وی بیش از اینکه بر مسائل حقوق شهروندی و دموکراسی تاکید داشته باشد به روستاییان و اکثریت رای دهنده جامعه توجه کرد.
پيامدهاي داخلي پيروزي حزب بهاراتیا جاناتا
تمامی احزاب و گروه ها از جناح های مختلف در انتخابات شانزدهمین دوره مجلس عوام به مردم هند قول رشد اقتصادی را داده اند. در واقع هندجهت توسعه داخلی وبرای اینکه بتواند با تحولات سریع اقتصادی منطقه همراه باشد، نیاز به رشد بالای هفت درصد دارد اما رشد سال گذشته میلادی 8/4درصد بوده است. در این حال انتظار اين است كه حزب بي جي پي در كوتاه مدت رويكردي را نشان دهد تا شرايط مردم بهبود يابد. در واقع مودی رهبر حزب بهاراتیا جاناتا که از سال ۲۰۰۱ سروزیر ایالت گجرات در غرب هند بوده ضمن رشد اقتصادی قابل توجه در این ایالت در دوران زمامداری مودی، بر رشد این ایالت می بالد. در واقع اگر نگاهی به محور اصلی مبارزات در انتخابات این دوره پارلمان هند داشته باشیم این محورها شامل عبور از مشکلات اقتصادی به خصوص تورم، کسری تجارت خارجی، کاهش نرخ برابری روپیه و کمبود سرمایه‌گذاری در صنایع زیربنایی به خصوص راهسازی، برق و آب، و مسایلی مانند فساد اداری و امنیت شهروندان بود. در همین راستا حزب مودی که در اقتصاد هند حضور گسترده ای دارد تلاش میکند زمینه بهتر برای سرمایه گذاری های خارجی و بهبود وضعیت اقتصاد فراهم کند.
در بعد دیگری باید گفت هر چند پیروزی مطلق حزب مودی دست حزب پیروز انتخابات را برای حاکمیت باز می گذارد اما همچنان به نظرات گروه مخالف مجلس برای انتصاب های کلیدی چون کمیسیون ملی حقوق بشراست. همچنین باید توجه داشت که بی جی پی فقط مجلس سفلای هند را در کنترل خود گرفته است اما در مجلس علیای هند کنترلی ندارد. در کنار این نیز ساختار قدرت در هند بیشتر از طریق دولتهای ایالتی است و نه دولت مرکزی. درنتیجه امکان عمل و اقدام نارندرا مودی نخست وزیر نوین هند یا دیگر نخست وزیران هند در حوزه مسائل ملی ازقبیل مسائل آموزشی و بیمه و درمانی و اقتصادی بسیار محدود است.
در حوزه فرهنگی و مذهبی نیز حزب بهاراتیا جاناتا به هواداری از اکثریت هندو و کم توجهی به سایر اقوام و مذاهب شهرت دارد و برخی از مخالفان آقای مودی او را به افراطی‌گیری دینی متهم کرده‌اند. یعنی هر چند نارندرا مودی پیروزی خود را “پیروزی هند” قلمداد کرده و ادعا کرده است که روزهای بهتری در راه است اما در واقع اکنون هندی های زیادی نگران به قدرت رسیدن کسی هستند که در سال ۲۰۰۲ در ایالت گوجرات از کشتار قومی مسلمانان (بیش از هزار نفر که اکثر آنها مسلمان بودند به قتل رسیدند)جلوگیری نکردند. در همین راستا کشتار مسلمانان در سال 2002 باعث شد تا مودی در مضان اتهام قرار گیرد و حتی آمریکا از اعطای ویزا به مودی خودداری کرد و بریتانیا هم روابط خود را با این سیاستمدار قطع کرد. در همین راستا با توجه به اینکه حزب مودی بخشی از یک جنبش که شاخه های تندرو آن افکار فاشیستی را دنبال می کنند، است این امر می تواند برای هندو های ناسیونالیست سبب خشنودی و برای ، مسلمانان، مسیحیان و یا سیک ها باعث ناخرسندی گردد.
پیامدهای خارجی پیروزی بهارتیا جاناتا
در واقع به نظر میرسد برنامه های سیاست خارجی حزب بهارتیا جاناتا از یک سو به کشورهای همسایه، به ویژه پاکستان و چین، و از سویی به کسب جایگاه مناسب در اقتصاد و روابط بین الملل متمرکز خواهد شد .در این راستا هدف اصلی حزب مودی می تواند همکاری های اقتصادی با کشورهای بزرگ و رقیبان منطقه ای برای کسب جایگاه برتر هند در جنوب آسیا و منطقه و جهان باشد. مودی از سال ۲۰۰۱ وزیر اعظم ایالت گوجارات در غرب هند بوده و بسیاری معتقدند که رهبری با انرژی و فعال است که در این مدت توانسته گوجرات را به مرکز مهم فعالیت‌های اقتصادی کشور بدل کند. در همین بین پیش بینی میشود مودی بتواند روابط اقتصادی خوبی با دیگر قدرتها برای حضور و روابط بیشتر با هند داشته باشد. در بعد دیگری بهاراتیا جاناتا از یک سو در کنار تمرکز به روابط با کشورهای همسایه پاکستان و چین، تلاش خواهد کرد که مناسبات کنونی با روسیه را تعمیق بخشد. در حقیقت مودی تلاش خواهد کرد تا در مجموعه بریکس با قدرت های نوظهور جهانی همکاری کند.
گذشته از این هر چند ایالات متحده پیش از این به درخواست ویزای آقای مودی پاسخ منفی داده بود اما باراک اوباما در تماسی تلفنی، این پیروزی را به وی تبریک گفت و از او برای بازدید از آمریکا دعوت کرد.اما با این حال روابط هند با ایالات متحده امریکا در اثر پیروزی مودی نیز بهتر نخواهد شد. در همین راستا کاخ سفید ساعاتی بعد از معلوم شدن نتیجه انتخابات، در یک اعلامیه از پیروزی مودی استقبال کرد.
گذشته از این باید توجه داشت که چنانچه حزب مودی بر رویکردهای هندوگرایانه و تبعیض بر ضد مسلمانان هند توجه کند این امر موجب ایجاد مشکلاتی در سیاست خارجی هند بویژه در روابط با کشورهای مسلمان خواهد شد.با این حال باید در نظر د اشت که با توجه به نیاز هند به انرژی دهلنی نو خواهد کوشید تا روابط متوازنی با ایران و عربستان داشته باشد. در مورد روابط هند با رقیب سیاسی و مذهبی هند نیز باید گفت از آنجا که هند به عنوان قدرت اتمی با پاکستان هسته ای دچار اختلاف شدید در زمینه کشمیر و غیره می باشد نگاه این حزب به اسلام آباد از بقیه همسایگان جدی تر است. در این بین با توجه به سابقه حزب مودی در روابط با پاکستان روند مذاکره بین هند و پاکستان در صورت عدم بروز چالش عمده می تواند ادامه یافته و روابط به قبل از سال 2008 میلادی باز گردد.
فرزاد رمضانی بونش
پژوهشگر و کارشناس مسائل منطقه
