میر عبدالواحد سادات تراژیدی خونبار افغانستان معلول و محصول مداخله خارجی است، تصفیه حساب قدرتهای رقیب دراوج جنگ سرد که کشور ما بحیث نطع آن قربان گردید و تداوم وتداوم کشمکش های جیوپولوتیک رقبای بین املللی و منطقه یی وجنگهای نیابتی،  دردور جدید بازیهای بزرگ ، جنگ خانمانسوز را تداوم بخشیده است.             درین راستاویک…

نویسنده: جمعه خان صوفی برگردان: قاسم آسمایی   بخش چهاردهم   13 اپریل 1975: ملاقات براساس وعده قبلی. آنچه اطلاعاتی را که در مورد وضع پاکستان و پشتونستان داشتم، برایش بیان کردم. نامۀ ما عنوانی اعضای کانگرس امریکا را نیز برایش سپردم. نظر او در مورد اینکه نامه طولانی است و نمایندگان کانگرس فرصت خواندن…

نویسنده: جمعه خان صوفی برگردان: محمد قاسم آسمایی   بخش  13   20 نومبر 1974: ملاقات در وقت معین و محل معین. باید علاوه نمایم که برای هر ملاقات، وقت و کوچه/ سرک جداگانه تعیین میشد و از همانجا وی [کارمند سفارت شوروی] مرا به منزل خویش انتقال و بعد از داخل شدن موتر در…

برگی از تاریخ جنبش جهانی پرولتاریا ـ ناشر: نشر نوید، برلین، زمستان ۱۳۷۵ نویسنده: کارل مارکس مترجم: ا. برزگر (زنده‌یاد رفیق ‌صادق انصاری) بررسی «نقد برنامه گُتا» که در آن «حاصل ۳۰ سال کار غول‌آسای مارکس، بنیادگذار سوسیالیسم علمی، بازتاب یافته است»، گذشته از راهیابی به‌سوی آینده، پژوهشگران را در تحلیل رویدادهای جهانی ـ تاریخی…

پـروفـیسور استـاد عنـایـت الله شهـرانـی  در این اواخر بعضی  اشخاصـیکه  در خصوص مغشوش ساختن تاریخ  کشور عزیز ما افغانستان دست  میزنند٬درحقیقت آنها به بیگانگانی که نمیخواهند در  کنار شان  تاریح افغانستان ازنگاه  های  مختلف  با عظمت٬ باشکوه و درخشانجلوه نماید٬ با مزد کم٬ خوش خدمتی ها مینمایند. طبعاٌ آن اشخاصیکه به خدمت  بیگانگان خودرا قرار میدهند٬ درحقیقت اشخاص  ضعیف النفس و خود فروخته می باشند ٬ کهبخاطر خوشی  دشمنان برعلیه  افتخارات تاریخی  کشور خود چیزهای بی  اساس مینویسند. جناب استاد دانشمند احسان یار شاطر یکی  از نویسندگانشهیر ایرانی  در مقاله ء« راز بقائی فارسی » گفته اند کهایران یک هزار سال  زیر دست تورکها بوده ٬ بشمول غزنویان ٬ مغلها٬ تیموریان٬ سلجوقیان٬ صفویان٬ قاجاریان٬وافشاریان  و….. همچنان کشور همسایه دیگر  افغانستانیعنی  پاکستان از زمان سلطان محمود غزنوی کبیر بجز  از صد سال  اخیر زیر اثر دیگران  بشمول  قایدین افغانستانبوده  است. همین  خاک فعلیه  افغانستان به هر اسمی که  یاد میشده امپراتوری  بزرگ کوشانیان٬ یفتلیان ٬ شهنشاهی  غزنویان ٬ شهنشاهی غوریان٬تیموریان  مخصوصاٌتیموریان  هرات ودیگران  نشانه  های  از عظمت  تاریخی  و سیاسی  خاک  قدیم  افغانستان  میباشد٬ که بصورت  مستقل در خاک قدیم افغانستان و یا وطن خود شان حکم رانده  اند. در  کتاب  ماندگار  جنت مکان  میرغلام  محمد  غبار « افغانستان در  مسیر تاریخ» مختصری  در قسمت مشروطه  خواهان  در  افغانستان  ذکر بعمل  آمده و مقالات و نوشته  های  کوتاه  نیز  در آنباره  تحریر  و بطبع رسیده  است. اما قابل  یاد اوریست  که جناب  پرفیسور استاد  سید  سعدالدین  هاشمی  ٬ از  مورخین  نامدار وبرازنده  افغانستان ٬ پیش از  همه برای  بار اول  در موضوع  مشروطه  خواهی  در  افغانستان کتاب مستقل  تحریر نموده  اند ٬ که  میتوان بی  تردید آن  کتاب  را اولین  کتاب  در ساحه  مذکور  بشمارآورد. کتاب  مذکور  اصلاٌ به جهت  ترفیع علمی  تحریر  یافته بود ٬ چونکه  استادان  پوهنتون در هر رتبه علمی  خود باید در باره  مسلک شان کتاب  های  تحقیقی  را می نوشتند٬ تا رتبه  علمی  را درهرمقام  و مرحله  که باشند٬ بدست بیآورند. پوهاند  استاد  هاشمی  با  مشوره  سه  تن  از استاد مشهور  و دانشمند  و زبده  پوهنتون  کابل چون  پروفیسور استاد  میر حسین  شاه٬ پروفیسور داکتر فاروق  اعتمادی و استاد سومی که اسمش رابخاطر ندارم  که اعضای  کمیته  اول  و سه نفری  بودند کتاب  «نخستین کتاب  در باره جنبش مشروطه خواهی » که در آن وقت  نام  کتاب  مذکور تغیر وبه شکل  دیگری  بود وبه یادم نمانده است٬از جانب  اعضای  متذگره  تائید گردیده  بود. سپس  کتاب « مشروطه  خواهی  در افغانستان» از طریق  ریاست  فاکولته ادبیات  وعلوم بشری بریاست  پوهنتون کابل  به  کمیته  ترفعیات علمی  پوهنتون  فرستاده  شد. و  کمیته  مذکور متشکلاز  دانشمندان بزرگ  چون  مرحوم استاد پوهاند عبدالحی  حبیبی و دیگران بودند. بالاخره  بعداز طیمراحل  کمتیه  هااز شورای  عالی پوهنتون  پاس  و به  امضای  ریئس پوهنتون  وقت  رسانیده  شد. نویسنده  این سطور  بوقت تحصیل  در لیسه  و بعداٌ در فاکولته  شاگرد حضور  حضرت محترم پوهاند  سید سعدالدین هاشمی  دروس  را  فراگرفته و شاگرد شان  بودم.  بعد از آن  که در فاکولته  های  تعلیم و تربیه ٬ ادبیات و علوم بشری  و هنر  های  زیبا استاد بودم بااستاد والاشان   پوهاند صاحب  هاشمی  منظماٌ در دفاتر  و مجالس  استادان دید وا دید ها و ملاقاتهای علمی داشتم. در ان مدت یادم  میآید که استاد گرامی ام جناب پوهاند صاحب  بی  نهایت و به  حداعظمی  در جمع و ترتیب  معلومات  در خصوص  جرنات مشروطه خواهی  در افغانستان تلاش میورزیدند و نا قرارانه  نزد  اشخاص  با صلاحیت  در خارج  از  پوهنتون رفته و از  ایشان معلوماتبدست  میآوردند. زیاد ترین ملاقات های شان با ارواح شاد مورخ نامدار میر غلام محمد غبار بود. گویا اینکه بسیمعلومات را از آن مرحوم بدست میاوردند٬ دو دیگر با جنابان دکتور روان فرهادی ٬استاد محمد آصفآهنگ و باز مانده گان بسی از مشروطه خواهان در تماس بوده و به معلومات خویش می افزودند. من  جناب  پوهاند صاحب  هاشمی  رابخوبی  می شناسم٬ جناب  شان با همه مهربانی  های  که بادوستان وشاگردان دارند و طبعیت خوش  خلقی وملامیت  که در شان آنها  وجود دارد  در کار  های علمی  سختگیر و سخت کوش  میباشند. لذا در هر  فصل و عنوان  کتاب٬ که  کار میکردند بدفعاتبرسر آن فکر غور و مقایسات نموده ٬ بعد از دقت  وتدقیق نوشته  های  شان راانجام  میدادند.  گویا اینکه  تا صد درصد  حقیقت را نمی یافتند ویا سند نمیداشتند به ان  موضوع  مهرُ تصدیق نمیگذاشتندو از آن است که زمانیکه  کتاب  شان  در خارج  در  سویدن  و ایران  بچاپ رسید با علاقه  خاص  دوتبصره مطول  نقد گونه در هر چاپ  آن در مجله آریانا بیرون مرزی بطبع  رسانیدم. کتاب  اول در پوهنتون کابل درسال ( ۱۳۵۴) هـ ش مطابق  ( 1975 ) ترسایی بطبع رسیده بود٬ و بعدها کتاب ارواح شاد جنت مکان  پوهاند عبدالحی  حبیبی در سال  ( ۱۳۶۴) هـ ش طبع  و بدسترس مردم  قرار گرفت. بعضی  ها فکر میکردند  که  کتاب  مرحوم  پوهاند استاد حبیبی ٬ بار اول  در باره  مشروطه  خواهی تالیف  گردیده  است٬ در  حالیکه به  حضور داشت  خود  مرحوم  پوهاند استاد  حبیبی که خود  عضوشورای  عالی  بودند ٬ سالها قبل  از  آنها کتاب  بلند پایه  استاد  پوهاند  هاشمی  تحریر  شده بود.    چون این  کمیته  در طول  سالهای  زیادی  شاهد کار های  علمی  پوهاند صاحب  هاشمی  بوده  و درهمه  حال  در جریان  قرار داشتم. از  آن سبب  نکات بالا را به  جهت توضیح  وروشنی  موضوع  درقید  تحریر  آوردم.…

نویسنده: جمعه خان صوفی برگردان:  محمد قاسم آسمایی   بخش دوازدهم   یاد آوری ضروری: برای درک بهتر مطالب روایت شده این بخش، مرور بر بخش قبلی وسوم این سلسله که بیانگر انتقال مخفیانه جمعه خان صوفی به مسکو و سپری کردن کورس اختصاصی در مکتب مخصوص در اطراف شهر مسکو است؛ ضرور خواهد بود.…

فصل پنجم.   اوضاع منطقه در دوران پسا استعماری هند. برقراری مناسبات پاکستان- افغانستان   گاندی پس از انکه سوگند رهبران جماعتهای هندوباور و مسلمان را برای قطع برخوردهای قومی با پایان بخشیدن به اعتصاب غذایی اش  بدست آورد، تصمیم داشت تا به پنجاب رفته و در آن ولایت آشتی قومی را عملی نماید. مگر…

نویسنده: جمعه خان صوفی بر گردان: محمد قاسم آسمایی   بخش یازدهم تأثرات شخصی، معاملات و مشکلات. در گرماگرم دوران دولت رئیس جمهور داودخان که مطالبات وفعالیتها پشتون زلمی و بلوچ ها ادامه داشت و در رفت و آمد بودند، من گاه گاهی در یاداشت های شخصی خویش تأثرات، مشکلات سیاسی و شخصی را در…

نویسنده: جمعه خان صوفی بر گردان: محمد قاسم آسمایی   بخش دهم 20 جولای 1975: مولانا (سازش)، طی نامۀ اطلاعیه مورخ 14 جولای همیش خلیل را در مورد جلسه یازده جنرال با اشتراک شماری از اعضای حزب مردم تأیید نموده است. براساس این اطلاع، تلاش میگردد تا براساس تکتیک تغییر چهره، بکمک امپریالیسم به عوض…

15 ژانویه 2018   نوشتۀ حمید محوی                                            حمید محوی 2016   در پیشگفتار « رساله دربارۀ سه شیاد» یادآور شده بودم که فقط بخشی از پیشگفتارها را همراه با خود کتاب منتشر می کنم و بقیۀ فرازهای آن را جداگانه منتشر خواهم کرد. در اینجا نوشته هایم را در سه بخش تنظیم کرده ام. بخش…

درباره کتاب “تروریسم غرب”اثر نوام چامسکی و آندره ولچک نویسنده: خسرو باقری این نویسندگان با آن که خود را در طیف چپ تعریف می‌کنند اما از جهان‌بینی منسجمی ‌برخوردار نیستند؛ متفکرانی هستند که تا حدود زیادی سرمایه‌داری به‌ویژه سرمایه‌داری نولیبرال را می‌شناسند و آن را رد می‌کنند، اما از جایگزین مارکسیستی آن آگاهانه یا ناآگاهانه…

نویسنده: جمعه خان صوفی برگردان: محمد قاسم آسمایی   9 9 جولای: ایرانشاه [یکی از اعضای نیپ] آمد. پرچم سرخ و سایر نشرات را آورده بود و این دلالت برآن دارد که آنها بدون خطر رسیده بودند.. ایرانشاه میگوید که اجمل بر من شک  نموده که پیرو طریقه پنج پیره هستم، در حالی که من…

خوانندگان گرامی اینک ترجمه قسمت دوم فصل چهارم سیاست بریتانیای کبیر در هند و مرحلهء آغازین مناسبات پاکستان و افغانستان (سپتامبر ۱۹۴۵- پایان ۱۹۵۰) برای تان پیشکش میشود. در این بخش مولفان کتاب یکبار دیگر رویدادهای زمانه های پایانی استعمار انگلیس، بازیهای سیاسی بازیگران داخلی و خارجی در نیمقاره هند در پایان جنگ دوم جهانی…

نویسنده: جمعه خان صوفی برگردان: محمد قاسم آسمایی   بخش هشتم معذرت فراوان بخاطر وقفه در  تسلسل برگردان *** 3 جون 1976، رادیو پاکستان اعلان کرد که بوتو از تاریخ 7 تا  10 جون  به افغانستان سفر رسمی و دوستانه مینماید. امروز برای بار نخست مشکوک شدم که ما تحت تعقیب قرار داریم. ( ممکن…

ارسالی حسین زاهدی برای این است که نباید سرنوشت یک ملت به یک فرد ویا یک گروه واگذارشود برای این است که دولتمردان باید به وسیلۀ مردم انتخاب شده وبه آن هاپاسخگوباشند برای این است که نباید شیادانی به نام شاه، وطن، ومذهب مردم را سرکوب کرده وبچاپند برای این است که مردم باید دشمنان…