بسم الله الرحمن الرحیم

عبادت اسم جامعی است كه تمام آنچه را كه پروردگار با عظمت ما  دوست می دارد و به آن خوشنود می گردد، در بر می گیرد اعم از عقاید و اعمال قلوب و اعمال جوارح و همه اعمالی كه بنده به نيت قُربت الهی اجراء نموده و مسلمان را به الله ( ج) نزدیك میسازد. 
بنابراین همه آنچه كه خداوند در كتابش قرآن عظیم الشأن و سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم مشروع قرار داده در تعریف عبادت داخل است.
عبادات انواع مختلفی دارند، بعضی از آنها عبادات قلبیاند، مانند اركان ششگانـﮥ ایمان، ترس، رجاء، تَوَکُل، رغبت، رهبت و غیره، و بعضی عبادات ظاهری اند، مانند: نماز و زكات، روزه  و حج.
اساساً عبادت الله تعالی بر سه اصل و اساس استوار اند:
محبت ، ترس و رجاء (امید) 

وعلماء این سه اصل را مانند په پرنده ای تشبه نموده ومی فرمایند که : سر آن محبت است، و دو بالش مانند ترس و رجا (امید) اند، پس اگر محبت در عبادت خداوند در کار نباشد، عبادت باطل است، چنانچه پرنده ی بدون سرباشد، و اگر ترس و امیدش به خداوند برابر نباشد، مانند پرندهء  پر و بال شکسته است که هر بالی که شکسته باشد به همان طرف کشیده خواهد شد و توازنش را از دست میدهد. 

و خداوند متعال این سه اصل را چنین بیان فرموده است:« أُوْلَئِکَ الَّذِینَ یَدْعُونَ یَبْتَغُونَ إِلَی رَبِّهِمْ الْوَسِیلَةَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ وَیَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَیَخَافُونَ عَذَابَهُ» (سوره الإسراء: 57)
«آن‌ کسانی‌ که‌ کافران‌ آنان‌ را می‌پرستند، خود به‌سوی‌ پروردگارشان‌ تقرب‌ می‌جویند و به‌ رحمت‌ وی‌ امیدوارند و از عذابش‌ می‌ترسند چرا که‌ عذاب‌ پروردگارت‌ همواره‌ در خور پرهیز است‌» 

و خواستن وسیله طلب کردن عبودیت و محبت خداوند است، و کسی که محبت خداوند داشته باشد با عمل صالح به او نزدیک میشود و ترس از او سبب ترک مصیتش میشود.

و محبت اصل و اساس اخلاص است و عبارت است از تذلل در برابر خداوند و تعظیم او، و ترس واقعی از خداوند اینست که بنده را از ارتکاب محرمات و گناه باز دارد، و رجاء (امید) به خداوند آن است که اگر عبادت خداوند را انجام دهد امید آن داشته باشد که خداوند از او قبول میکند و پاداشش دهد، و اگر گناه کند و توبه کند، امید آن داشته باشد که خداوند توبه اش را میپذیرد و او را میبخشد، و علماء اجماع کرده اند که رجاء بدون عمل مفید نیست، و اگر کسی طاعت خداوند نکند و کارهای نیک انجام ندهد و سپس به خداوند امید داشته باشد که او را زیر رحمت خویش قرار دهد و یا اینکه او را ببخشد، به این آرزو و غرور و سفاهت میگویند و منفعتی برای او نخواهد داشت، و رجاء و امید داشتن به خداوند مانند کسی است که مثلا دانه ای بکارد و اسباب رویش آنرا فراهم سازد و سپس به خداوند امید داشته باشد که رشد کند و ثمر دهد، ولی آرزو وغرور داشتن مانند کسی است که بدون کاشتن بخواهد درو کند ومحصول بر آورد کند که هرگزنخواهد کرد.

ریا چیست؟

کلمه  « ریا » از « روئت » مشتق شده وبه معنای « تظاهر کردن به نیکی، دورویی و 

نفاق و انجام کار صرف برای نشان دادن به دیگری آمده است.»
شخصی ریاكار سعی وکوشش بخرچ میدهد، هر كاری را كه انجام می دهد آن را به رُخ دیگران می کشد تا مورد تشویق وتکریم قرار گیرد. 
علماءدر تعریف ریا میفرمایند که: ریا عبارت است از تظاهر منافقانه به کاری نیک است.  

همچنان علماءدر تعریف ریا می افزایند که: ریا عبارت است از : تظاهر و نشان دادن به غیر  میباشد، یعنی تظاهر منافقانه به کاری نیک واین بدین معنی است که یک شخص عمل خوبی را انجام میدهد، وهدف مقصد آن باشد که به این عمل تظاهر کند، وخود را برای مردم واجتماع شخصی خوبی معرفی بدارد ، ودر نهایت اش عمل اش برای تقرب رضای پروردگار نباشد ، .ودر این تظاهر عبادتی میخواهد  اهداف  دنیوی را درنظر گیرد وبالای جامعه فخر فروشی کند .
ولی نام ریا در اصطلاح شرعی، مخصوص است به اینکه انسان در انجام عبادات، اهداف دینوی را قصد داشته باشد. 
ازتحلیل  برخی علمای اخلاق چنین استفاده میشود که ریا صرفاً اختصاص به اعمال عبادی نداشته و شامل سایر افعال غیر عبادی انسان نیز میگردد.

پروردگار با عظمت ما با زیبای خاصی در این مورد میفرماید :«لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى‏ كَالَّذِي يُنْفِقُ مالَهُ رِئاءَ النَّاسِ»(آیه 264  سوره بقره ) (صدقات خود را با منّت گذاشتن و اذيت باطل نكنيد. مثل آن كس كه مال خويش براى تظاهر به مردم خرج مي كند كه عمل چنين شخصي باطل است.)
شخص رياء کار میخواهد با نشان دادن اعمال وكارهای نيك خودمیخواهد نوع از اصطلاح اعتبار و منزلت را كسب كند.

و اگر عبادتي انجام مي دهد يا اقدام به كار خيری و عمل صالحی می كند، هدفش اين است كه مردم را از كار خود آگاه سازد، تا بدینترتیب در بین مردم مورد احترام وستایش قرار گیرد .
در مقابل رياء «اخلاص» قرار دارد كه عبارت است از خالص كردن قصد و نيت براي خداوند متعال و خالي كردن نيت از غير الله و اين كه همه كارها فقط و فقط براي اطاعت امر پروردگار و كسب رضاي الهي انجام شود.

احتیاط باید کرد :
ریا خصلتی ناپسند است ودر برخی از اوقات چنان پنهان و آرام در وجود انسان  رخنه ونفوذ میکند که خود انسان هم  نمی فهمدومتوجه آن نمی شود ، و چه بسا سال ها عمل ریایی انجام دهد و تصور كند كه برای خدا عمل كرده است. 
تذکر قابل دقت وضروری :
نكته مهم اين كه نباید اشتباه کنیم که در بسياري از موارد واقعاً انجام كاري به صورت آشكار ريا نيست، بلكه انجام وظيفه است، ولی شيطان وسوسه می كند تا انسان را از فيض شركت در انجام كارهای خير و عبادات دسته جمعي باز دارد، بايد اين موارد را شناخت و برای مبارزه با شيطان شائبه ريا را ناديده گرفت و آنها را آشكارا انجام داد.

خوانندهء  محترم !
طوریکه در فوق یاد اور شدیم : یکی از امراض اخلاقی که اعمال انسان را تباهی می کشاند همانا ریا و تظاهر است که در دین مقدس اسلام با شدت تام مورد نکوهش قرار گرفته و شخص ریاکار خارج از دایره ایمان دانسته شده است.

حکم شرع همین است که عمل ریا، با طل کننده عبادات است . این بدین معنی است، هر زمانیکه شخص عمل عبادی از جمله نماز، روزه ، زکاه یا حج بیت الله شریف را بدون اخلاص بجاء می اورد، درمقابل آن هيچ گونه اجرو ثواب را از جانب پروردگار دريافت نمی دارد ، بالعکس درعوض مرتكب گناه و مستحق جزا هم میگردد، زیرا عبادت خویش رابطور خالص ودر نهایت امر به نیت پاک براي پروردگار جهانيان انجام نداده است .
پروردگار با عظمت ما با جه زیبای واعجاز می فرماید : «فويل للمصلين. الذين هم عن صلاتهم ساهون. الذين هم يراءون. و يمنعون الماعون.» (سوره ماعون: 4-7)

يعني:(پس واى بر نمازگزاران ، همآنانكه از نمازشان غافلند، آنان كه ريا مى‏كنند و از [دادن] زكات [و وسايل و مايحتاج خانه] خوددارى مى‏ورزند.)
كساني كه صدقه و خيرات مي دهند و بخاطر كارهايشان بالای مردم منت نهاده و آن را خالص براي خداوند انجام نمي دهند، درعوض ازصدقات خويش اجري از جانب الله دريافت ننموده .و مانند زمين سخت ومحکمی مبدل مي شود كه در آن هيچ كشتي و كاري به عمل نمي آيد، و قرآن عظیم الشان آنرا چنین بیان فرموده است :
« فمثله كمثل صفوان عليه تراب فأصابه وابل فتركه صلدًا لا يقدرون على شيء مما كسبوا» (سوره بقرة: 264) يعني: (…پس مَثَل او همچون مَثَل سنگ خارايى است كه بر روى آن‏، خاكى (نشسته‏) است‏، و رگبارى به آن رسيده و آن (سنگ‏) را سخت و صاف بر جاى نهاده است‏. آنان (يعني: رياكاران‏) نيز از آنچه به دست آورده‏اند، بهره‏اى نمى ‏برند …)
خداوند عزوجل عبادت رياكاران را برايشان بيهوده و بي فايده دانسته و مي فرمايد:

«وقدمنا إلى ما عملوا من عمل فجعلناه هباء منثورًا» (سوره فرقان: 23)يعني: (و به هر گونه كارى كه كرده‏اند مى‏پردازيم و آن را [چون] گردى پراكنده مى‏سازيم!

ریا در قرآن:
کلمه ریا بصورت کل ،پنج بار در قرآن عظیم الشان تذکر  یافته است از جمله :
در (آیه 264 سوره بقره) آمده است : «ای کسانی که ایمان آورده اید! بخششهای خود را با منت و آزار، باطل نسازید؛ همانند کسی که مال خود را برای نشان دادن به مردم، انفاق میکند؛ و به خدا و روز رستاخیز، ایمان نمی آورد؛ ….. آنها از کاری که انجام داده اند، چیزی به دست نمیآورند؛ و خداوند، جمعیت کافران را هدایت نمیکند».

همچنان در( آیه 47 سوره انفعال ) آمده است:-«و مانند کسانی نباشید که از روی هوی پرستی و غرور و خودنمایی در برابر مردم، از سرزمین خود( به سوی میدان بدر) بیرون آمدند؛ و(مردم) را از راه خدا باز می داشتند؛(و سرانجام شکست خوردند) و خداوند به آنچه عمل میکنند احاطه(و آگاهی دارد) دارد». 
هکذا در آیه 38 سوره نساء می فرماید :
– «و آنها كساني هستند كه احوال خود را براي نشان دادن به مردم انفاق مي‌كنند و ايمان به خدا و روز باز پسين ندارند؛(چرا كه شيطان، رفيق و همنشين آنهاست؛) و كسي كه شيطان قرين او باشد، بد همنشين و قريني است». 
هکذا  در( آیات 4-7 سوره ماعون ) و( آیه 142 سوره نساء) ، اعمال ریاکارانه مورد نکوهش قرار گرفته است.

انواع ریا در عبادت :
توجه باید داشت که : ريا خيلي ظريف و دقيق است و در شكل هاي مختلف ظاهر مي شود، خواه در پنهان و خواه آشكار و گاهي شخص رياكارحتی خودش هم متوجه نيست كه ريا در اعمال او رخنه كرده است. ريا در اعمال انسان و عبادات و غيره وارد مي شود وبدینوسیله آن اعمال و عبادت را نابود و تباه وزمینه وسوس  شیطان را مساعد می سازد.
وقتي انسان عبادتي را بدون اخلاص به جاي مي آورد، درمقابل آن هيچ گونه اجر و پاداشي را دريافت نمی کند ، بالعکس درعوض مرتكب گناه و مستحق سزا هم میکردد ، چرا كه عبادت را خالص و پاك براي پروردگار با عظمت ادا نه نموده است.
خداوند متعال مي فرمايد:« فويل للمصلين، الذين هم عن صلاتهم ساهون، الذين هم يراءون، و يمنعون الماعون.»(سوره ماعون: 4-7 ) يعني: (پس واى بر نمازگزاران. همآنانكه از نمازشان غافلند. آنان كه ريا مى‏كنند. و از [دادن] زكات [و وسايل و مايحتاج خانه] خوددارى مى‏ورزند.)
كساني كه صدقه و خيرات مي دهند و بخاطر كارهايشان منت نهاده و آن را خالص براي خداوند انجام نمي دهند، درعوض صدقات خويش اجري از جانب خدا دريافت ننموده و مانند زمين سخت وبی حاصل که در آن هيچ كشتي و كاري به عمل نمي آيد، كه در قرآن در وصف رياكار آمده است: « فمثله كمثل صفوان عليه تراب فأصابه وابل فتركه صلدًا لا يقدرون على شيء مما كسبوا » (سوره بقرة: 264) يعني: ( …پس مَثَل او همچون مَثَل سنگ خارايى است كه بر روى آن‏، خاكى (نشسته‏) است‏، و رگبارى به آن رسيده و آن (سنگ‏) را سخت و صاف بر جاى نهاده است‏. آنان (يعني: رياكاران‏) نيز از آنچه به دست آورده‏اند، فایده وثمره ای نمى‏برند …) 
خداوند عزوجل عبادت رياكاران را برايشان بيهوده و بي فايده دانسته و مي فرمايد:

«وقدمنا إلى ما عملوا من عمل فجعلناه هباء منثورًا» (سوره فرقان: 23) يعني: 

(و به هر گونه كارى كه كرده‏اند مى‏پردازيم و آن را [چون] گردى پراكنده مى‏سازيم!)

خوانندهء محترم !
ریا در عبادات انواع واقسام متعددی دارد از جمله این نوع  ریا در آن است که شخص از همان اغاز عبادت در نظر دارد که خود را برای مردم نشان دهد . بطور مثال شخص بخاطری  نماز میخواند تا مردم اورا  در حال نمار خواندن ببیند ، و مردم اورا شخص نماز خوان ونمازگزار در بین مردم تعریف ،تمجیدوتوصیف نماید . 
مثلا بگویند این شخص چقدر مقبول نماز میخواند . این شخص بسیارشخصی نماز خوان ونماز گزار است این نوع عبادت در جمله عبادات  ریایی شامل بوده  واین نوع از عبادت بصورت مطلق باطل ونزد الله غیر قابل قبول است .
خداوند متعال خصوصیت این اشخاص ریاکار از جمله منافقین دانسته ودر این مورد با زیبای  خاصی می فرماید : «إن المنافقين يخادعون الله و هو خادعهم و إذا قاموا إلى

الصلاة قاموا كسالى. يراءون الناس و لا يذكرون الله إلا قليلاً.» (سوره نساء: 142) يعني: (منافقان با خدا چال ونيرنگ مى‏كنند و حال آنكه او با آنان نيرنگ خواهد كرد و چون به نماز ايستند با كسالت برخيزند با مردم ريا مى‏كنند و خدا را جز اندكى ياد نمى‏ كنند.)
رياكاري جزو صفات منافقان است و انسان مسلمان تا جاييكه ممكن است بايد از آن دوري نمايد و قلب و نيت دروني اش را پيوسته براي خداوند پاك و خالص نگه دارد. پيامبر صلي الله عليه و سلم فرموده است: «إن الله لا ينظر إلى أجسادكم و لا إلى صوركم، و لكن ينظر إلى قلوبكم»(مسلم)يعني: ( همانا خداوند به جسم واسکلیت وکالبد شما نمي نگرد، بلکه به دلها و اعمال شما مي نگرد.)
صورت دوم ریا کاری در اثنای عبادت به او دست بدهد؛ بدين ترتيب  که در ابتدای امر خالصانه عبادتش را شروع می‌کند، ولی در اثنای عبادت دچار ریا کاری می‌شود. این عبادت از دو حالت، خالی نیست:
حالت اول: این‌که اول عبادت به آخر آن ارتباطی ندارد، در این صورت اولش صحیح و آخرش باطل است. مانند شخصی که می‌خواهد یک‌صد درهم صدقه کند، پنجاه درهمِ اول را خالصانه برای خدا صدقه می‌کند و پس از آن ریا کاری بر اوغلبه میکند، در این صورت صدقه‌ی پنجاه درهم اولی ( ان شاء الله) صحیح و مقبول شده و صدقه‌ی باقیمانده مردود و باطل است؛ زیرا ریا را با اخلاص در آمیخته است.
حالت دوم: این‌که اول عبادت به انتهای آن مرتبط است؛ این مسئله نیز دو صورت دارد: اول این‌که انسان ریای پیش آمده را از خود دفع کرده و به آن تن نمی دهد، بلکه از آن روی می‌گرداند. این نوع ریا، ضرری به عبادت او وارد نمی‌کند، چون پیامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّم فرموده است: « إِنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ عَنْ أُمَّتِی مَا حَدَّثَتْ بِهِ أَنْفُسَهَا مَا لَمْ تَعْمَلْ أَوْ تَتَکَلَّمْ» بخاری (5269) و مسلم (127).«الله تعالی از وسوسه‌هایی که در دل امتم پیدا می‌شود چشم پوشی می‌کند، مادامی که به آن عمل نکند و یا به زبان نیاورد».
 دوم این‌که به ریای پیش آمده راضی شده و به آن تن می‌دهد؛ در این صورت همه‌ی عملش باطل می‌گردد، زیرا اول و آخر عبادت با هم مرتبط است. مانند کسی که نمازش را با خلوص نیت آغاز می‌کند و در رکعت‌های بعدی دچار ریاکاری می‌گردد، این نماز همه‌اش باطل می‌گردد.
صورت سوم: این‌که ریا پس از اتمام عبادت پیش بیاید، در این صورت تاثیری بر عبادت نداشته و موجب بطلان آن نمی‌گردد، زیرا این شخص عبادت را بطور صحیح به پایان رسانده است و با حدوث ریا پس از اتمام آن فاسد نمی‌شود.

انسانی که عبادتی را انجام می‌دهد و پس از اتمام آن خوشحال ومسرور میگردد ، که مردم مرا در حال عبادت دیده‌اند، این عبادت نیز باطل نمی‌شود، به شرطی که توقع مادی و معنوی از مردم نداشته باشد. همچنین خوشحالی بخاطر انجام طاعات و عبادات ریا محسوب نمی‌شود، زیرا این کار نشانه‌ی ایمان است.

رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّم گفته است: « مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ وَسَاءَتْهُ سَیِّئَتُهُ فَذَلِکُمْ الْمُؤْمِنُ »«هر کس که نیکی‌ها او را خوشحال و بدی‌ها ناراحتش کنند مؤمن است».  (ترمذی (2165)

پیامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّم در مورد انسانی که عمل نیک انجام می‌دهد و مردم او را بخاطر آن مورد ستایش قرار می‌دهند فرموده است: « تِلْکَ عَاجِلُ بُشْرَی الْمُؤْمِنِ »

«این مژده‌ی زود هنگام مؤمن است».( مسلم (2642) متن حدیث این گونه است.
« ارأیت الرجل یعمل العمل من الخیر، و یحمده، الناس علیه؟ فقال: «تلک عاجلُ بُشر المؤمن»(شیخ ابن عثیمین- فتاوای عقیده(200-201)

رياكاری، شرك است:
حکم شرع در مورد ریا کاری همین است که ریاکاری شرک است .شخص مسلمان باید خود را از ریا نگاه دارد ،زيرا كه ريا شريك قرار دادن با خداوند سبحانه و تعالي است.
ناگفته نباید گذاشت که حتی ریا کاری احیاناً به شرک اکبر هم منتهی می‌شود.

از جمله عالم دانشمند جهان اسلام امام ابن قیم: از شرک اصغر بعنوان (ریای اندک) تعبیر کرده است و این نشان می‌دهد که ریای زیاد به شرک اکبر ختم می‌شود. (اغاثة اللّهفان (1/59 ).
الله تعالی می‌فرماید:« قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحَی إِلَیَّ أَنَّمَا إِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ کَانَ یَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلا صَالِحًا وَلا یُشْرِکْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا»(سوره کهف:110)

«ای پیامبر بگو: من تنها انسانی چون شما هستم -فرقم این است که- به من وحی می‌شود که معبود شما یکی است، پس هر کس خواهان دیدار پروردگارش است باید کار شایسته انجام دهد و در پرستش پروردگارش کسی را با او شریک نسازد».

پيامبر صلي الله عليه و سلم مي فرمايد: «إن أَخْوَفَ ما أتخوَّف على أمتي الإشراك بالله، أما إني لستُ أقول: يعبدون شمسًا و لا قمرًا و لا وَثَنًا، ولكن أعمالا لغير الله و شهوة خفية» ( ابن ماجه) يعني: ( بيشترين ترس و نگراني من براي امتم تنها شرك به خداست، منظور من اين نيست كه: آن ها افتاب یا مهتاب و يا بت خواهند پرستيد، بلكه كارهايي بخاطر غير الله و شهوت و تمايل پنهاني.) و نيز فرموده است: « إن أخوف ما أخاف عليكم الشرك الأصغر». قالوا: و ما الشرك الأصغر يا رسول الله؟ قال صلى الله عليه و سلم: «الرياء، يقول الله -عز وجل- يوم القيامة -إذا جزي الناس بأعمالهم-: اذهبوا إلى الذين كنتم تراءون في الدنيا؛ فانظروا هل تجدون عندهم جزاءً؟» (احمد) يعني:‌ ( بيشترين ترس من درباره ي شما شرك كوچكتر است. گفتند: يا رسول الله، شرك كوچكتر چيست؟ آنحضرت صلي الله عليه و سلم فرمود: رياء، خداوند عزوجل در روز قيامت و هنگام جزا و پاداش اعمال مردم مي فرمايد: برويد نزد آنان كه در دنيا براي آنان ريا مي ورزيديد؛ ببينيد آيا پاداشتان نزد آنان مي يابيد؟)
عمل صالح :

عمل صالح آن عمل است که صحیح و خالصانه باشد و عمل خالصانه آن است که هدف از آن کسب رضای الله تعالی باشد و عمل زمانی صحیح می‌شود که مطابق شریعت الهی انجام بگیرد. پس آنچه برای غیر الله انجام گرفته و خارج از شریعت اسلامی باشد جزء اعمال صالح محسوب  نمی‌شود و به خود انجام دهنده برگشت داده می‌شود؛ پیامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّم فرموده است:«مَنْ عَمِلَ عملاً لَیْسَ علیه أمْرُنَا فهوردّْ»َ( مسلم (1718) (هر شخصی عملی انجام دهد که مطابق دستور شریعت ما نباشد آن عمل مردود است».

«إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ، وَإِنَّمَا لِکُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَی». بخاری (1) و مسلم (1907)

«قبولی اعمال به نیت‌ها بستگی دارد، هر کس آنچه را که نیت می‌کند به آن می‌رسد».
بعضی از علما گفته‌اند: که این دو حدیث ترازوی اعمال هستند، حدیث نیت ترازوی اعمال باطنی و حدیث اولی ترازوی اعمال ظاهری است.(مراجعه شود فتاوای عقیده ، شیخ ابن عثیمین، صفحه: (199-100)

شخص رياكار در آتش است:
رسول الله صلي الله عليه و سلم در يكي از جنگها به ياران خويش خبر داد كه فلان كس داخل آتش (جهنم) خواهد شد، در حالیکه شخص متذکره همراه مسلمانان در نبرد عملآ اشتراک داشت . به كارهاي آن مرد نگاه كرده و او را درنظر گرفتند تا ببينند قضيه ي او چيست؟ اما مشاهده كردند به سختي در حال نبرد مي باشد.
صحابه تعجبشان افزون شد ولي كمي بعد حادثه ای عجيبي رخ داد. مرد جنگجو دچار جراحتي شد و شمشيرش را برداشته و با آن به خود ضربتي وارد ساخت. انگاه صحابه به او گفتند: واي بر تو! آيا خودت را به قتل مي رساني؟ آن شخص جواب داد: من براي ان مي جنگيدم تا ديگران بي پروايي مرا ديده و به شجاعت من پي ببرند. آن مرد فوت كرده و سخن رسول الله صلي الله عليه و سلم درباره اش راست پديدار گشت. 
همچنين پيامبر صلي الله عليه و سلم ما را باخبر ساخته است كه رياكاران اولين گروه عذاب شوندگان در روز قيامت مي باشند. سه گروه نخست وارد شوندگان به آتش جهنم اينان هستند: عالم، قاري قرآن و شهيد! چون در اعمالشان آن را خالص و پاك براي خداوند ننموده و از آن كارها خوشنودي خدا را منظور نداشتند.

معالجه ریا در نماز :

مطابق تعریفات که در فوق از« ریا » بعمل آمده طوری فهیمده میشود که ریا دارایی درجاتی مختلفی است ، که معالجه وتدوای آن بحثی مفصلی برای خود میخواهد ولی ما در این مبحث میخواهیم روی معالجه این مرض مهلک نکاتی مختصری را خدمت خوانند گان محترم شریک سازیم :
– اولین واساسی ترین عامل که در معالجه «ریا » موثر، مفید وکاری می افتد ، باید حب‌ جاه‌ و منزلت‌ طلبی درنزد مردم‌ كه‌ اساس وجوهر « ریا» را تشکیل میدهد باید آنرا از فکرخویش بیرون کنیم ، ماباید د ر مورد خوب گفتن وبد گفتن مردم واینکه مردم در باره ما  چه قضاوت میکنند، ودرباره ما چه فکر میکنند ، نباید جزترین اهیمت قایل شویم بلکه کوشش بعمل اریم تا فکر وقلب خویش را متوجه الله وکسب رضایت الله بسازیم . وعبادات واعمال خیریه خویش را با نیت خالص وقلب سلیم آغاز وانجام  دهیم .

– باید  یقین داشته باشیم که عزّت و ذلّت و روزى و نعمت به دست الله است و دلهاى مردم نیز در اراده و اختیار اوست هرگز به خاطر جلب رضاى این و آن اعمال خود را آلوده به ریا نه سازیم . اگر به یقین بدانیم هرکسى که با الله است همه چیز دارد، و کسى که از او جداست فاقد همه چیز است. «اِنْ یَنْصُرُکُمْ اللّهُ فَلا غالِبَ لَکُمْ وَ اِنْ یَخْذُلُکُمْ فَمَنْ ذَا الَّذى یَنْصُرُکُمْ مِنْ بَعْدِهِ» (اگر خداوند شما را یارى کند هیچ کس بر شما غلبه نخواهد کرد و اگر دست از یارى شما بر دارد هیچ کس نمى تواند شما را یارى وکم رساند ) 
( سوره آل عمران ، آیه 160 ) و اگر به این حقیقت قرآنى توجّه کنیم ، در خواهیم یافت که تمام عزّت نزد پروردگار است .«الَّذِینَ یَتَّخِذُونَ الْکَافِرِینَ اَوْلِیَاء مِن دُونِ الْمُوْمِنِینَ اَیَبْتَغُونَ عِندَهُمُ الْعِزَّهَ فَاِنَّ العِزَّهَ لِلّهِ جَمِیعًا» (آیا کسانى که با دشمنان الله طرح دوستى مى بندند، مى خواهند عزّت و آبرو نزد آنها کسب کنند، با این که همه عزّتها از آن الله است ) ( سوره نساء آیه 139 )  

– در طول زندگی خویش باید به خطرات وزیان ها ی ریا متوجه بود ، ریا قلب انسان را تاریک می سازد واصلاح قلب را می رباید .
ثانیآ :همین عمل ریا است که ثمره اعمال نیک ما را طعمه حریق ساخته وبه اصطلاح جنت نعیم را برای ما به جهنم واسفل من النار مبدل می سازد .
ریا در عبادات و اوامر الاهی در حقیقت نوعی استهزا و مسخرکردن هدایات ودساتیر

پروردگار است وبه یقین موجب غضب الهی خواهد شد.
– باید در طول حیات خویش در برخی از اوقات طوری کوشش نمایم که برخی از مستحبات  نماز را برای زدون اثار ریا ،بطور خفی دور از انظار بجا اریم .

یقین باید کرد ، زمانیکه انسان ایمان قوی قلبی داشته باشد ، وایمان در اعماق وجودش مستقر باشد ، دلیلى وجود ندارد که انسان براى جلب توجّه مردم و کسب وجاهت و آبرو یا جلب اعتماد آنها خود را آلوده به اعمال نفاق کند!
بعضى از علمای اخلاق گفته اند: ریشه اصلى ریاکارى حبّ جاه ، مقام ومنزلت دنیایی است ، اگر دقیق توجه نمایم به سه اصل بازخواهیم گشت : علاقه به ستایش ، تعریف وتوصیف مردم، فرار از مذّمت و نکوهش آنها، و طمع ورزیدن به آنچه در دست مردم است. 

بطور مثال برخی از انسانها خواستار اشتراک در امرجهاد میشوند، تا مردم او را انسان شجاع وقهرمان به نامند ،، وگاهی در جهاد فی سبیل الله اشتراک می ورزند که غنائم جنگی بدست ارند ، ولی فراموش کرده اند که انسان زمانی از جهاد خویش بهرمند خواهد شد که جهادش خاص بخاطر رضای پروردگار واعلای کلمت الله باشد .نه بخاطر حب دنیا چوکی ومقام .

-اگر حقیقت وجوهر ریا مورد تحلیل وارزیابی قرار داده شود :در خواهیم یافت که :

ریا مانند آتش سوزانى است که در خرمن اعمال انسان مى افتد و همه هست وبود انرا به خاکستر مبدل می سازد ، نه تنها عبادات و طاعات انسان را بر باد مى سازد ، بلکه گناه بزرگی است که مایه روسیاهى ریاکار در دنیا واخرت میگردد.
– ریا همچون موریانه اى است که ستونهاى کاخ سعادت انسان را از درون خالی وپوسیده می سازد .
– ریا کارى نوعى کفر و نفاق و شرک است.
– ریاکارى شخصیّت انسان را لکدار می سازد و آزادگى و حریّت و کرامت انسانى را از او مى گیرد و بدبخترین مردم در روز قیامت ریاکاران اند .

– توجه به این فهم که ریا نابود کننده اجر و پاداش اخروی اعمال انسان است؛ کسی که توجه داشته باشد که عملی که ذره ای ریا و نا خالصی در آن وجود داشته باشد در پیشگاه خداوند متعال فاقد هر گونه ارزش و پاداش است و خداوند هیچ اجری به آن نخواهد داد .

در اخیر باید گفت :

ـ شيطان‌ در بسياري‌ مواقع‌ براي‌ گمراه‌ كردن‌ انسان‌ از اين‌ راه‌ها واردمي‌شود که تو  مصروف ریا باشی ‌ و… بنابر اين‌ انسان باید سعي‌ عظیمی خویش را بخرچ دهد ، تا راه نفوذ را بر شيطان‌ ببندد، وبا همه توانمندی بکوشد تا اعمال عبادی خویش منزه ومبرا از ریا انجام دهید .
همچنان نباید فراموش کرد که در برخی از اوقات چنین حالتی پیش می اید که تفکیک کردن حدومرز بین اخلاص وریا کاری سخت ودوشواری است ، واین متعلق به نیت انسانها  که بجز الله تعالی از آن مطلع است ، پس نباید به حکم عقلی وبطور عاجل واحساساتی بر دیگران بدگمان شویم ، وانان را متصف به ریا سازیم . اصدار حکم دور از انصاف ومخالف احکام شرعی می باشد .
ـ توبه‌ از هر گناهي‌ ـ حتي‌ شرك‌ ـ نزدپروردگارپذيرفتنی شدنی است، اگر انسان هر وقت از ریا واعمال ریاکارانه خویش توبه بکشد ،توبه اش نزدپروردگار مستجاب میگردد ، الهی مارا از ریا واعمال ریاکارانه در امان بداری . امین یارب العالمین  .
نفاق وریا :
گفتیم ریا گناه اکبر ودر بسیاری از موارد شرک اکبر است ولی نباید فراموش کرد که نفاق بدتر از ریا است .
نفاق یعنی اینکه انسان خیر و خوبی را اظهار نماید، در حالی که در باطن خود شر و بدی را نهفته داشته است. فرق نمی‌کند چه نفاق عملی باشد یا نفاق عقیدتی اما نباید فراموش کرد که نفاق عقیدتی انسان را از دین خارج می‌کند (والعیاذ بالله) و نفاق عملی گاهی انسان را از دایرة دین بیرون می‌نماید و گاهی نه.
بصورت کل دیده میشود که نفاق از ریا بدتر است، با این که ریا علامتی از نشانه‌های منافقین است، خداوند متعال فرموده است: «یُرَآؤُونَ النَّاسَ وَلاَ یَذْکُرُونَ اللّهَ إِلاَّ قَلِیلاً» (نساء: 142). یعنی: «با مردم ریا می‌کنند و خدای را کمتر یاد می‌کنند و جز اندکی به عبادت او نمی‌پردازند».(مأخذ های عمده: کتاب « قواعد و رهنمونهای بیداری اسلامی»

از فتاوی و نصائح علامه شیخ محمد صالع بن العثیمین رحمه الله تعالی )

فهرست مندرج :

معالجهء ریا در عبادات!

تـتـبع، نګارش و نوشـــتـه  از:
امیـن الــدین «  سعـیـدی – سعید افغانی »
ادرس ارتباطی :
saidafghani@hotmail.com

Share on Facebook

Tweet

Follow us