معادن سنگهای قیمتی افغانستان

نوشته کریم پوپل

15 اکتبر 2017

سنگهای قیمتی عبارت از سنگهای است که دارای رنگ مرغوب غیر شکنند و خاصیت خوب کم یاب باشد. در کشور عزیز ما افغانستان به نامهای گوهر ، احجار کریمه، احجار قیمتی یا منرالهای قیمتی نامیده میشود . استخراج این سنگ‌ها از چند هزار سال قبل الی امروز توسط اهالی محل صورت می‌گیرد. منرالهای با ارزش معمولاً در قسمت شرقی و شمال شرقی افغانستان زیاده متبلور شده‌اند. اکثرمعادن این منرالها در ولایتهای پنجشیر بدخشان نورستان وقسمتهای هندوکش مرکزی وجود دارد. منرالهای و سنگهای باارزش افغانستان عبارتند از فلوریت گانزیت سپایر یاقوت سرخ و کبود، لعل بدخشان گارنیت امارالت اکومارین زمرد بیروچ انواع کورندم می‌باشد. منرالهای و سنگهای نیمه قیمتی عبارتند از لاجورد توپاز تورمالین وکوارتز می‌باشد. چهار معدن مهم این کشور عبارتند از معادن پنجشیر، یاقوت جگدلک، لعل بدخشان و, بیروچ نورستان میباشد. این معادن به شکل غیر فنی استخراج گردیده به بازار هندوستان و مارکیت پاکستان بفروش می‌رسد.

معادن شاه مقصود(Serpentine)

(Mg, Fe)3Si2O5(OH)4

معدن سنگ شاه مقصود در غوربند وردک وکوهستان‌های اطراف شهر قندهار قرار دارد. این معدن در قسمت غربی زیارت امام زاده شاه مقصود که از نسل امام کاظم (ع) می‌باشد قرار دارد. سنگ شاه مقصود معمولاً به رنگ سبز روشن موجود می‌باشد که البته رنگ‌های سفید و سرخ آن بسیار نادر است. تسبیح‌های شاه مقصود را، تسبیح پادزهری نیز می‌خوانند. شاه مقصود یک سنگ قیمتی و زینتی محسوب شده و انواع با کیفیت و اعلی آن نادر و کمیاب هستند.

خواص و فواید سنگ شاه مقصود:

سنگ شاه مقصود سبب دفع نیروهای منفی و تقویت انرژی‌های مثبت بدن می‌گردد و آرام بخش است. همچنین شاه مقصود سبب تقویت گرده، قلب، سیستم عصبی و دستگاه گردش خون می‌شود. سختی سنگ شاه مقصود۵،۵ بوده نور آز آن می گذرد. جواهر فروشان از این سنگ تسبیح می سازند. خرید این تسبیح ها در ایران بین ۲۵۰۰۰-۷۵۰۰۰ تومان در کشورهای عربی ۱۰۰- ۲۵۰دالر میباشد. تسبیح ها ۳۳ دانه ای و ۱۰۱ دانه ئی ساخته میشود.

تسبیح شاه مقصود
سنگ تسبیح شاه مقصودی جز سنگ‌های گران‌بهای جهان طبقه بندی می‌شود. چنانچه از اسم این سنگ پیدا است، از آن تسبیح درست می‌کنند که شهرت جهانی دارد. معدن این سنگ در ۶۰ کیلومتری شمال شهر قندهار در منطقه «خاکریز» یا در 8 کیلومتری جنوب‌غرب زیارت شاه مقصود در ارتفاع نزدیک به ۲۰۰۰ متری قرار دارد . قابل ذکر است که در حال حاضر بسیاری از تسبیح‌های که به اسم تسبیح شاه مقصودی در بازار به فروش می رسند، واقعی نبوده بلکه سنگ جلال‌آباد، کابل و یا سنگ‌های چینی هستند. ارزش تسبیح شاه مقصودی به رنگ و کیفیت آن بستگی دارد. با ارزش‌ترین نوع تسبیح شاه مقصودی، زرد روشن مایل به رنگ کدو است. البته اندازه دانه‌های تسبیح هم بر ارزش آن می‌افزاید مثلاً به هر مقدار که دانه‌های تسبیح درشت و بزرگ باشد، ارزش آن بیشتر است. دیگر این که دانه‌های تسبیح شاه مقصودی نباید دارای خال، لک و درز باشند. یک عدد تسبیح مرغوب شاه مقصودی که البته خیلی کم‌یاب است، تا صد هزار افغانی/ ۱۵۰۰ دالر و یا بیشتر هم خرید و فروش می‌شود. از سنگ‌های سیاه و مایل به سبز و قهوه‌ای هم درشاه مقصود تسبیح درست می‌کنند اما ارزش آنچنانی ندارند. ناگفته نباید گذاشت که در حال حاضر تسبیح اصیل شاه‌مقصودی بسیار نایاب است. محدودیت و دشواری در استخراج و احتمال تمام شدن این سنگ، از جمله دلایل کمیاب بودن تسبیح شاه مقصودی است. یکی از مشکلات تهیه سنگ تسبیح شاه مقصود، استخراج غیراصولی آن توسط مواد منفجره است که بخشی از این سرمایه ملی ضایع می‌شود.

معادن زمرد افغانستان

(Afghan emerald)

Be3Al2(SiO3)6

”’زمرد”’ پس از الماس دومین سنگ قیمتی است که در افغانستان و بعضی از کشورهای جهان یافت می‌شود. زمرد افغانستان به نسبت شفافیت که در خود دارد درجهان بی نظیر است. پس از کشورهای مانند برازیل کلمبیا و زامبیا چهارمین صادر کننده زمرد می‌باشد. آنچه زمرد افغانستان را غیر معمول می‌سازد، شفافیت بسیار خوب آن است. اغلب زمردها حتی زمردهای با کیفیت، دارای ترک‌های سطحی هستند، ولی زمرد افغانی معمولاً به طور فوق‌العاده‌ای روشن است و با وجود اندازه کوچک دارد ولی از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. معادن زمرد افغانستان در دل کوهای دره پنجشیر و کوه‌های هندوکش در ۱۰۰ کیلومتری شمال شرق کابل، در ارتفاع ۳ تا ۴ هزار متری زمین قرار دارند. تنها با پای پیاده می‌توان به معادن نامبرده دسترسی داشت. هکذا زمرد در در منطقۀ کوهستانى بادام ولسوالى نرخ نیز وجود دارد.

در دره پنجشیر تا اکنون ۱۷۲ معدن کوچک و بزرگ سنگ زمرد کشف شده است. معدن زمرد افغانستان برای اولین بار در سال ۱۹۷۰ توسط یک زمین‌شناسی روس کشف گردید. درجه سختی این سنگ 7.5-8 میباشد.

شرایط استخراج

استخراج معدن به دو شکل صورت می‌گیرد قانونی و غیرقانونی. در مجموع شرایط کار در معدن ابتدایی و خیلی خطرناک می‌باشد. گاه گاهی معدنچیان زیر سنگها جان می‌دهند.

کارگران در این کار خطرناک دو چند سهم بدست می‌آورند. شرکای مضارب آنها سهم واحدی را بدست می‌آورند و حکومت خواهان ۱۵ درصد این سود است. این یک مزد حیاتی به مقایسه مزد کارمندان ملکی می‌باشد که ۶۰ دالر در ماه است.

تا اکنون حدود هزار نفر در معادن افغانستان کار می‌کنند. کار در معادن افغانستان در شرایط بسیار سخت انجام می‌شود . دستمزد معدنچیانی که روزانه به دور از خانه و کاشانهٔ شان ۱۸ ساعت کاردر ناامن‌ترین شرایط دل کوه‌ها و با خرید خطر مرگ به جان شان، صخره‌ها را انفجار می‌دهند و از امراض مزمن تنفسی و گرده رنج می‌برند، هفته‌ای تقریباً ۳۵۰۰ افغانی بدست می آورند.

سود اصلی تجارت زمرد افغانستان که بیشتر از طریق پاکستان وهند به خارج صادر می‌شود، به جیب مافیا این تجارت می‌رود که سالانه به ۱۵۰ میلیون دالر می‌رسد، اما درصورتی که این صنعت به شیوه مسلکی به پیش برده شود، در حدود ۱ میلیارد دلار نصیب دولت افغانستان خواهد کرد.

سرمایه‌گذاری

در حال حاضر، کشورهای برازیل، زیمبابوه، زامبیا و کلمبیا بیشترین معادن زمرد را در اختیار دارند و تولیدات شان در سطح جهانی بیشتر است، مجموع درآمدهایشان از همین جواهر به ارزش ۴ میلیارد دالر است، در مقابل افغانستان سالانه به ارزش ۵۰ میلیون دالر زمرد پنجشیر را پس از صورت نمودن بفروش رسانیده بخش زیاد این سنگ قیمتی غیرقانونی به پاکستان قاچاق می‌شود. جواهر فروشان در افغانستان دارای اتحادیه بوده تمام فعالیت آنها از طریق اتحادیه پیش می‌رود. گزارش برنامه توسعه سازمان ملل متحد نیز نشان می‌دهد که سنگ‌های قیمتی افغانستان قبل از تراش دارای ارزش مجموعی سالانه پنج میلیون دلار است و این ارزش می‌تواند، بعد از استفاده فنی و روش‌های مناسب استخراج به مرز صد و شصت میلیون دلار در سال افزایش می‌یابد..

معادن یاقوت در افغانستان

Al2O3:Cr نوع کرندوم

یاقوت نوع از منرال کورندم بوده از اکساید المونیم که دارای درجه سختی 9 میباشد ساخته شده است. یاقوت عادی دارای رنگ سرخ میباشد اما با موجودیت عناصر چون مگنیزم تیتانوم مس کرومیت و آهن برنگهای آبی، زرد، بنفش، شیرچائی ، نارنجی، و سرخ در کوراندوم دیده میشود. یاقوت بعد از الماس و زمرد؛ سومین سنگ قیمتی شناختهٔ شدهٔ جهان است.معمولاً درمیان سنگ مرمر سفید (چقماق) به شکل سرخ کم رنگ، سرخ، کبود، و رنگ‌های دیگر پیدا می‌شود. یاقوتی که رنگ سرخ پخته شده دارد، به نام یاقوت اناری و یاقوتی که رنگ پختهٔ آبی دارد، به نام یاقوت کبود در بازارهای تجارتی افغانستان نامیده می‌شود. یاقوت زمرد را تراش نموده میتواند.

سنگ‌های قیمتی یاقوت در ولایات مختلف کشور چون بدخشان، کنر، پنجشیر، نورستان و منطقهٔ جگدلک کابل وجود دارد؛ اما تا کنون به اساس کدام سروی، دقیقاً مشخص نشده که معادن مذکور درکدام مناطق این ولایت موقعیت دارد و درمجموع تا هنوز معلوم نگردیده است که ذخایر موجود یاقوت افغانستان تا چه حد است .

معدن یاقوت جگدلک

معدن یاقوت جگدلک؛ در صد کیلومتری شهر کابل، نزدیک به ۳۵ کیلومتری جنوب غرب ولسوالی سروبی موقعیت دارد.

هرچند روس‌ها بالای معدن یاقوت جگدلک تا حدی کار کرده‌اند؛ اما هنوزهم ذخیرهٔ معدن جگدلک مشخص نیست و تنها گفته شده که درهرمتر مکعب، از ۱۲۲/۲ تا ۱۵۷/۳ گرام یاقوت وجود دارد.

معدن جگدلک، به دو بخش تقسیم گردیده است. یک بخش آن را مردم منطقه از حکومت‌های امیر شیرعلی خان و امیر دوست محمدخان به اینسو، ملکیت خود می‌دانند؛ و بخش دیگر آن که تحت تصرف دولت می‌باشد، توسط گروه‌های مختلف کندن کاری می‌شود.

یاقوت معدن جگدلک، درسال ۱۳۹۲ خورشیدی توسط چکش و کلنگ استخراج می‌شد و در آن زمان، یاقوت به شکل وسیع از این معدن استخراج شده و این معدن، به شکل رسمی و غیررسمی مورد استفاده قرار گرفته است.

نقاط مختلف یاقوت جگدلک در هرساحه به نام مخصوص ، چون پیتایی، لارپور، کانی کلان، و خلوت مسمی گردیده است. همچنان یاقوت معدن جگدلک، از یاقوت مشهور و نامدار افغانستان نامیده شده است.

یاقوت منطقه جگدلک؛ به رنگ‌های مختلف از قبیل، زنگ، پیروتین، کروند، کروم فولوگونیت به چشم می‌خورد که این همه انواع یاقوت می‌باشد.

بار اول، یاقوت این معدن بزرگ؛ در زمان شاه جهان از سوی وی، در اعمار قصر تاج محل مورد استفاده قرار گرفت.

قابل ذکر است که معدن ياقوت در منطقۀ شاه کابل از مربوطات ميدان شهر وجود دارد. اين معدن، به نام ياقوت سوختۀ شاه کابل نيز مسمى است.

لعل بدخشان

Spinel(MgAl2O4)

آگاهان امور بدین نظر اند که هرچند لعل از خانواده یاقوت محسوب می‌شود؛ اما از بابت ساختار و رنگ، با یاقوت تفاوت دارد. درجه سختی این سنگ7.5-8 بوده توسط یاقوت تراش شده میتواند.

معدن یاقوت مشهور به لعل بدخشان که از سال‌ها بدینسو به شهرت رسیده، در منطقهٔ غران ولسوالی اشکاشم ولایت بدخشان موقعیت دارد. لعل بدخشان از جمله نوع گارنیت میباشد.

سال‌های زیادی قبل؛ لعل‌های معدن ولایت بدخشان، توسط چکش و کلنگ استخراج می‌شد و همچنان این معدن، به شکل رسمی و غیررسمی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

سایر معادن یاقوت

معادن دیگر یاقوت در منطقه (خاش و کشکان) ولایت بدخشان نیز وجود دارد که توسط کدام سروی رسمی تثبیت نشده؛ اما تقریباً پنج سال قبل، کندن کاری خودسر از سوی زورمندان در این معادن ادامه داشت.

هر چند پنج سال قبل، جلوگیری از کندن کاری خودسرمعادن یاقوت ولایت بدخشان صورت گرفت؛ اما از اینکه امور استخراج این معدن خیلی مشکل بود، از همینرو کدام پیشرفت در بخش اکتشاف و استخراج آن از سوی دولت صورت نگرفت.

یاقوت در معدن بدخشان به آسانی یافت نمی‌شود و از همین رو، کدام کار در این راستا صورت نگرفته است. معادن جگدلک و غران بدخشان توسط وسایلی چون دینامت و چکش و کلنگ اسخراج می‌گردد. در سال ۱۳۹۲ یاقوتی به وزن ۲۰۰ قیراط بدست آمد. سنگهای این معدن بشکل رسمی و قاچاق فروخته می‌شوند.

معدن یاقوت نورستان

به گفته شماری از باشندگان ولایت نورستان، تعداد زیادی از سنگ‌های یاقوت در این ولایت وجود دارد؛ اما از سوی اداره معادن به شکل رسمی تثبیت نشده و نه هم معلوماتی در مورد ذخیرهٔ آن به دست آمده است.

محمد ابراهیم رئیس اتحادیهٔ زرگران کابل میگوید کندن کاری‌های غیرفنی در یاقوت ولایت نورستان صورت می‌گیرد، که بعد ازکندن کاری، به بازارهای پاکستان و هندوستان قاچاق می‌شود.

همچنان نشانه‌های یاقوت در ولایات کنر و پنجشیر نیز دیده شده؛ اما تا کنون ذخیره و اندازهٔ آن به شکل رسمی از سوی کدام سروی تثبیت نشده و هم کدام پیشرفت در بخش اکتشاف و استخراج آن نیز صورت نگرفته است.

خواص سنگ یاقوت

یاقوت از نوع سنگ متحوله بوده و اندازه سختی آن ۹ می‌باشد. یاقوت از اکسید آلومینیوم در شرایط خاص ساخته شده‌است. رنگ سرخ این کانی را یاقوت و رنگ‌های دیگر آن از قبیل سفید زرد نصواری و سایر رنگ‌ها را به نام «کورندم» می‌نامند که در افغانستان از خود نامهای محلی دارند. یاقوت در معادن بشکل پخته و خام یافت می‌شود. یاقوت پخته شفاف و نور از آن می‌گذرد. یاقوت خام شکنند و شفاف نمی‌باشد و ارزش تجارتی ندارد به همین ترتیب رنگهای دیگر نیز خام و پخته دارد. وزن مخصوص این کانی ۴٫۰۰ ضریب شکست آن ۱٫۷۶۵–۱٫۷۷۰ است؛ از این رو در برابر اشعه ایکس موج کوتاه و بلند مقاومت نشان می‌دهد. یگانه خاصیت مخصوص در سنگ‌های قیمتی یاقوت این است که مقاومت آن، با مرور زمان بلند می‌شود؛ از همینرو در بین جواهرات، به نام سلطان سنگ‌ها یاد می‌شود. بطور عموم تمامی یاقوت از نگاه رنگ به ۱۲ نوع تقسیم شده است.

تاریخچه استخراج

در جهان معادن یاقوت در کشورهای تایلند و برما و سریلانکا و افغانستان وجود دارد. استخراج این معدن از زمانه‌های قدیم رواج داشته است. شماری ازتاریخ‌دانان ایرانی و عرب در نوشته‌های خود از یاقوت افغانستان ذکر نموده‌اند چنانچه اصطخری درسال ۹۵۱ میلادی، الطالبی در سال ۹۶۱–۱۰۳۸، ابن هواکل در سال ۹۷۸ میلادی، المقصدی در قرن دهم، ابوریحان بیرونی|بیرونی ۹۷۳–۱۰۵۰، و ابن بطوطه درسال ۱۳۲۵–۱۳۵۴ میلادی از یاقوت افغانستان نام برده‌اند. گفته می‌شود تاج ملکه انگلیس از این یاقوت ساخته شده‌است. امیر تیمور نیز از این یاقوت برای دربار خود استفاده نموده‌است. این معادن درقرن ۱۶۰۰ در دسترس مفولان هند بود. در ۱۶۳۷ شاه جهان پادشاه هند برای ساخت تاج محل از سنگ مرمر این معادن استفاده نمود.

معادن فیروزه افغانستان

(turquoise) CuAl6(PO4)4(OH)8·4H2O

فیروزه از جمله سنگ های قیمتی است که دارای رنگ آبی مایل به سبز می باشد.

فیروزه افغانی با فرمول کیماوی CuAl6 [ (OH)2 – PO4]4.4H2O یک کانی کمیاب و ارزشمند به رنگ‌های فیروزه‌ای (آبی روشن تا سبز) و از ردهٔ فاسفیت است. فیروزه (turquoise)، در واقع فاسفیت آلومین آبدار می‌باشد که مقداری مس در ترکیب خود دارد. سنگ در برگیرنده آن تراکیت معادل دانه ریز ولکانیکی و نیمه عمق سینیت می‌باشد که از نظر ترکیب کیماوی از انواع غنی از کوارتز تا انواع غنی از فلدسپاتوئید تغییر می‌یابد. این سنگ توسط فیروزه‌ تراشان شکل داده می‌شود و به عنوان نگین برای جواهرات به کار می‌رود. فیروزه شفاف نبوده از آن نور گذشته نمی تواند. درجه سختی این سنگ بین 6-5 است.توسط کوارتز تراشیده شده می تواند. در تیزاب HCL حل میشود. معدن فیروزه در دل کوهای هندوکش وبابا وجود دارد. طور مشخص در ولایت پروان و بامیان درمنطقۀ قوم سلطان ولسوالی ورث ، در منطقۀ اندر ولسوالى نرخ ولایت میدان وجود دارد.

علت رنگ آبی و سبز در فیروزه

فیروزه یک فسفات آلومینیوم با سختی حدود ۶ است. با این حال به طور قابل ملاحظه‌ای از کوارتز نرمتر است. این کانی به طور طبیعی در طیف وسیعی از رنگ‌ها، از آبی آسمانی روشن تا سبز خاکستری یافت می‌شود. فیروزه با رنگ آبی خوشرنگ، بهترین کیفیت را دارا می‌باشد و بسیار کمیاب است و در حالی که رنگ سبز یا آبی کمرنگ که از ارزش کمی برخوردار است، فراوانی بیش‌تری دارد.

مشخصات فیروزه مرغوب
معادن فیروزه در اکثر ممالک وجود دارد . این معدن در مناطق مرکزی افغانستان وجود داشته از سالها به این سو از کان بدست می آید .فیروزه در گذشته بصورت عموم طبیعی بود، ولی امروزه بیشتر فیروزه مصنوعی در بازار خرید و فروش می شود که حتی تشخیص آن برای کارشناسان هم بسیار دشوار است.
فیروزه را حکاکان و زرگران پس از شکل دادن به عنوان نگین در زیورات مانند انگشتر، گردن بند، گوشواره و دیگر جواهرات به کار می برند همچنان از فیروزه در برخی اشیای زینتی نیز استفاده می شود.مردم افغانستان در استفاده از فیروزه باورها و شگون های دارند که اگر انگشتری با نگین فیروزه در دست داشته باشند در زندگی موفق و کامیاب خواهند بود.

معادن بیروج در افغانستان

بیروچ و صوفه بیروچ(تورمالین)

بیروج از جمله سنگهای قیمتی بشمار آمده زیاده در صفحات شرقی و شمال شرقی مرکزی افغانستان مانند ارتفاعات کوه های بلند نورستان، بدخشان، هزاره جات، مناطقی که دریای هلمند از آن سرچشمه می گیرد، جلال آباد، لغمان و بعضی قسمت های پنجشیر و سالنگ پروان به گونۀ گسترده یافت میشود.این سنگ برنگهای سفید، سبز، زرد، گلابی، آبی و رنگ های مختلف دیگر در طبيعت پیدا میشود. واحد اندازه گیری آن قیراط (کریت) بوده در رگهای پگماتیت ( سنگهای آتش فشانی که بلور آن از ۲.۵ سانتی بزرگتر باشد) پیدا میشود.

بزرگترین معدن بیروچ در پارون مرکز این ولایت، دواب، وامی، پییین و کولین وجود دارد که به علت ناامنی تا هنوز اندازه آن مشخص نگردیده است.علاوه بر این بیروچ در محلات مانند کامدیش، پیروک، آژمون، اشپی، نچینکل، مومدیش، کوتیا، تیتن، شام، ودهو، قریه چکران، پشهگر، کلتن، پشه نر، که نلو، موسه، منجه گل، کوردر، کوشت، اسلام اباد نیکموک، بدین شاه، اتتی، پچیگرام، پپرا، اپسی، نوآباد فقیرآباد، دیوانه بابا، کانتیوا مرکز، موکلی، اسلام پیت، کانتوا علیا، کشت کانتیوا، قریه چمن، کشت اشتاپ، چتراس، دیوه، پرونس، اشتوی، کشتکی، وتوز، کشتون، کترای کل، ذی تو، کورکل، ماوی، پجیکل و نیلاب، وجود دارد

چهار معدن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی در ولسوالی دواب شناسایی شده است که این معادن از سوی باشنده گان محل با کمک تاجران استخراج می‌شود. از این معدن حدوداً چهار سال می‌شود که استخراخ جریان دارد و در این مدت به ارزش بیشتر از ۵ میلیون افغانی مواد استخراخ گردیده است.

در پارون مرکز ولایت نورستان هم سنگ بیروچ و صوفه بیروچ به پیمانه زیاد وجود دارد که تصویر آن ذیلاً به نمایش گذاشته میشود.

معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه استوی

در ساحه استوی مرکز ولایت نورستان ۶ معادن بیروچ و صوفه بیروچ شناسایی شد است که فعلاً از سوی وزارت معادن استخراج از این معادن جریان دارد.

معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه فرونس

در منطقه فرونس پارون مرکز ولایت نورستان ۷ معدن بیروچ و صوفه بیروچ هم شناسایی شده است که اکنون روند استخراج از این معادن جریان دارد، اما مشخص نیست که از سوی دولت یا به شکل غیرقانونی توسط بعضی افراد استخراج از آن صورت می‌گیرد.

معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه دیوه

در منطقه دیوه مرکز ولایت نورستان ۴ معادن بیروچ و صوفه بیروچ وجود دارد که هم اکنون روند استخراج از آن جریان دارد.

معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه کوشتکی

در منطقه کوشتکی مرکز ولایت نورستان ۱۰ معادن شناسایی شده است که هم اکنون استخراخ غیرقانونی از آن جریان دارد.

معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه څوڅوم

در مربوطات څوڅوم مرکز ولایت نورستان ۴ معدن بزرگ وجود دارد که در جریان سال روان ریاست معادن و پطرولیم از رهگذر فروش سنگ‌های قیمتی از این معادن به مبلغ شش لک افغانی عواید بدست آورده است.

معادن بیروچ و صوفه بیروچ در منطقه پیشکی

در مربوطات پیشکی مرکز ولایت نورستان ۴ معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی وجود دارد که از یکی آن بسیار بزرگ می‌باشد، از سال گذشته بدینسو استخراج سنگ بیروچ در آن جریان دارد که تا هنوز مشخص نیست که از طرف کی و به چی پیمانه استخراج می‌شود.

معادن بیروچ و صوفه بیروچ در ولسوالی وانت وایگل

پنج معدن بیروچ و صوفه بیروچ در ولسوالی وانت وایگل ولایت نورستان وجود دارد که توسط باشنده گان محل به شکل غیر فنی و غیرقانونی استخراج می‌شود.

بر علاوه ۵ معدن یک تعداد معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی نیز در این ولسوالی وجود دارد که قرار ذیل می‌باشد.

الف: وټوز

در مربوطات ولسوالی وانت وایگل در منطقه وټوز معدن بیروچ، تخته بیروچ و بعضی سنگ‌های قیمتی دیگر وجود دارد که در این ولسوالی معادن بیروچ و صوفه بیروچ نیز جود دارد که که بالای یک معدن این سنگ‌های قیمتی روند استخراج جریان دارد. در ساحات کسترایگل، نیستو، منی و برخی ساحات دیگر این ولسوالی هم یک تعداد معادن کشف شده از پیش و معادن کشف شده نو وجود دارد

معادن بیروچ و صوفی بیروچ درولسوالی کامدیش در این ولسوالی یک تعداد معادن بیروچ که قبلاً شناسایی شده، وجود دارد که هم اکنون یک تعداد آن به شکل غیر فنی وغیر قانونی از سوی باشنده گان محل استخراج می‌شود و حکومت توانسته جلو استخراج غیرقانونی یک تعداد آن را بگیرد

معلومات در مورد برخی از معادن در این ولسوالی قرار ذیل می‌باشد.

الف: معدن پپړک

معدن پپړک ولسوالی کامدیش ولایت نورستان یکی از بزرگ‌ترین معادن در سطح این ولایت شمرده می‌شود که در جریان ۱۲ سال گذشته به شکل غیر فنی و قانونی توسط مواد منفجره کندن کاری و استخراج از آن صورت می‌گرفت که اکنون به دلیل نبود مواد منفجره کندن کاری و استخراج از آن توقف یافته است.

ب: معدن نیچیگل

این معدن بیروج از نگاه کیفیت و حجم درجه اول در سطح جهان می‌باشد که زمان شهید سردار محمد داوود خان توسط روس‌ها کشف گردیده است، که در همان وقت توسط دیوار سمنتی راه آن مسدود گردیده است.

معادن ولسوالی واما

در ولسوالی واما ولایت نورستان یک تعداد معادن سنگ‌های قیمتی وجود دارد، اما تا بحال کدام سروی و بخاطر شناسایی معادن این ولسوالی نگرفته است، تا بحال ۴ معدن در این ولسوالی وجود دارد که از سوی باشنده گان محل به شکل غیر فنی وغیر قانونی کندکاری و قاچاق می‌شود.

معادن بیروچ ولسوالی ننگراج

نسبت به هر ولسوالی دیگر ولایت نورستان در این ولسوالی معادن بیشتر وجود دارد، که دارای کیفیت عالی و حجم بیشتر می‌باشد، که با داشتن معدن بیروچ بیشتر یکی از ولسوالی‌های سرشار از معدن بیروچ به شمار می‌رود که به اندازه وسیع استخراج در آن جریان دارد. همچنان یک تعداد سنگ‌های قیمتی دیگر نیز در این ولسوالی شناسایی شده و تاهنوز مشخص نگردیده است که این سنگ در کدام قسمت این ولسوالی و چی پیمانه سنگ قیمتی موجود است.

معادن فلوریت در افغانستان

نام تجارتی این سنگ فلوروسپایر بوده ار ترکیب کلسیم وآهن ساخته شده است. معادن فلورسپایر در ولایت ارزگان طور وافر پیدا میشود. این سنگ همچنان در ولایات بامیان بدخشان و بغلان نیز پیدا میشود. تا حال تحقیقات در مورد این سنگ نشده ولی امکان زیاد میرود که در معادن حاجی گک وجود داشته باشد.

جیولوجی

جیولوجی افغانستان از پارچه آسیا اروپا نیم قاره هند و پارچه کابل ساخته شده است این پارچه از قاره گندوانا جدا گردیده است. بعضی معادن افغانستان در اثر فشار همین پارچه ها ساخته شده است. روی همین دلیل معادن فلوریت از فشار وحرارت پارچه ها ساخته شده است.

معادن فلورایت ارزگان

ارزگان دارای ۵ معدن فلورایت میباشد. این معادن در مناطق باخوند اناگی چوره سروه در ۳ ناحیه گنی غای میباشد. بزرگترین معدن باخوند بوده دارای حجم 8.8 میلون تن CaF2 فلوریت ۴۷ فیصده می باشد. باید گفت سنگ فلوریت برای زیورات طبابت ، کریم دندان ، صناعی چینی سازی وغیره موارد مورد استفاده قرار می گیرد. این سنگ به هر رنگ بوده دارای سختی 4 میباشد.

انواع رنگهای فلورسپایر و گیم ستون

معادن اکوامارین

این سنگ معمولا برنگ شیشه و آبی یافت میشود. معادن این سنگ در نورستان و کنروجود دارد. درجه سختی این سنگ ۷.۵- ۸ میباشد که نزدیک به یاقوت است. درین اواخر کلانترین اکوامرین جهان از نورستان بدست آمده است.

معادن کونزیت

LiAl[Si2O6]

کونزیت یکی از جمله احجار قیمتی به حساب آمده معمولاً بشکل شیر چائی و بنفش روشن خیره در کوهای نورستان و کنر یافت میشود. درجه سختی این سنگ بین ۶.۵الی ۷ میرسد. کونزیت برای اولین بار در سال 1902 میلادی توسط یک معدن شناس به نام George F. Kunz، در کشور آمریکا کشف شد. به همین سبب نام این سنگ کونزیت است. تراش کونزیت سخت بوده باید از زاویه مخصوص آنرا تراشید. کونزیت نظر به زاویه خود رنگهای مختلف را به نمایش می گذارد. این سنگ کمیاب بوده در کشورهای برزیل ،کنر افغانستان ، برمه ، ماداگاسکار ، پاکستان و آمریکا به مشکل یافت میشود.

سپودومین یا کونزیت زرد

Li Al(Si O3)2

معدن این سنگ در ولایت کنر یافت میشود. رنگ آن زرد خیره و شفاف می باشد. قیمت بین المللی این سنگ که ۸ قیراط باشد از ۱۵۰۰تا ۴۰۰۰ دالر میباشد. درجه سختی این سنگ بین ۶.۵ تا ۷ میباشد. گوهر کمیاب بوده در کم کشورا ها یافت میشود.

منابع

۱.سنگ‌های قیمتی، سرمایه مدفون افغانستان نوشته سراج الدین ایثار در وبگاه بی بی سی فارسی

http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2012/03/120329_l09_afghanistan_gem_in_lond_

۲.معادن افغانستان بخش معادن سنگهای قیمتی افغانستان نوشته بنده در سال 2011 در ویکی پیدیا فارسی و انگلیسی

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86