شکست مفتضحانۀ جنگ سالاران امپریالیسم آمریکا
دور جدید جنگی که رژیم ارمنستان برغم آتش‌بس۲۶ ساله و در زیر اشغال داشتن قریب ١۴ هزار کیلومتربع از خاک جمهوری آذربایجان (برابر با نصف مساحت ارمنستان) و بیرون راندن بیش از یک میلیون نفر از خانه و خاک آباء و اجدادی خود همزمان با وقوع انقلاب رنگی در جمهوری‌های بلاروس و قرقیزستان به تحریک ایالات متحده آمریکا با حملۀ توپخانه‌ای به شهر تووز در ۲۷ سپتامبر (۶ مهر- میزان) آغاز کرد، در ادامۀ تقریبا یک ماه و نیم خود، به آزادسازی بیش از ۳۰۰ شهر و روستای جمهوری آذربایجان توسط نیروهای دفاعی این جمهوری و زمین‌گیر شدن ماشین جنگ نیابتی امپریالیسم انجامید.
لازم به یادآوری است، که حاکمیت جدید ارمنستان در پی انقلاب رنگی در سال ٢٠١٨ به قدرت رسید. در مورد وقوع انقلاب رنگی در ارمنستان و سلطۀ ایالات متحدۀ آمریکا به این جمهوری رجوع شود به مقالۀ «برخی از سفارتخانه‌های آمریکا به بزرگترین مراکز نظامی- اطلاعاتی تبدیل می‌شوند».
در نتیجۀ شکست ارمنستان، معاهده ٩ ماده‌ای ترک مخاصمه از سوی رئیس جمهور آذربایجان، نخست وزیر ارمنستان و رئیس جمهور روسیه در ساعت صفر روز ١٠ نوامبر (٢٠ آبان- عقرب) بوقت مسکو با وساطت و ضمانت روسیه امضاء شد. امضای این معاهده و تن دادن جمهوری ارمنستان به ترک خاک آذربایجان (هر که سخن ناصحان نشنود، بدو آن رسد که به باخه رسید)، هیچ معنی دیگری جز شکست مفتضحانه جنگ سالاران آمریکا و خاموش شدن کانون آتش آن در منطقۀ قفقاز ندارد.
این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت، که اظهارات رئیس جمهور آذربایجان و نخست وزیر ارمنستان بعد از امضای قرارداد ترک مخاصمه بسیار تأمل برانگیز است. رئیس جمهور الهام علی‌یف، بلافاصله بعد از امضای معاهده اظهار داشت: «خوشحالم که جنگ تمام شد…». اما نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان گفت: «راه دیگری نداشتم…».
طبق معاهدۀ امضاء شده، جمهوری ارمنستان متعهد شده است نیروهای نظامی خود را تا ۲۵ نوامبر (١١ آذر- قوس) از سه شهرستان بزرگ آغدام، کلبجر و لاچین آذربایجان خارج کند، رانده شدگان با نظارت کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور آوارگان به منطقۀ قره‌باغ و مناطق آزاد شده برگردند، ارمنستان بجای پرداخت غرامت، راه ارتباط زمینی (جاده و راه‌آهن) آذربایجان با جمهوری خودمختار نخجوان را از منطقۀ مهری باز کند. جمهوری آذربایجان نیز متعهد شده است امنیت شهروند ارمنی را تضمین کند…
بر اساس این توافق سه جانبه، نیروهای حافظ صلح فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه بر حسن‌اجرای توافقنامه نظارت خواهند کرد.
بدون احساس نیاز برای پرداختن به جزئیات جنگ اخیر بین دو جمهوری همسایه و سابقا متحد ارمنستان و آذربایجان، لازم است به این نکته نیز اشاره کنم، که رسانه‌های وابسته به جنگ سالاران و حتی، برخی رسانه‌های ایران و روسیه از همان ابتدای شروع جنگ به تبلیغات گسترده دایر بر شرکت تروریستهای سلفی علیه نیروهای ارمنستان دست زدند. تا جایی که آقایان ظریف و لاورف وزرای خارجه ایران و روسیه نیز حضور تروریستهای اسلامی در جنگ را غیرقابل قبول خواندند. در مقابل این تبلیغات، مقامات عالی آذربایجان، در رأس آنها رئیس جمهور الهام علی‌یف بارها و بارها چنین ادعاها را جعلی خوانده، خواستار ارائه سند و مدرک شد، اما هیچیک از مدعیان هیچ سند و مدرکی در اثبات ادعاهای خود ارائه ننمودند.
با این وجود، بنظر می‌رسد این تبلیغات با چند هدف دامن زده شد. مهمترین آنها عبارتند از:
ــ مخالفت با صلح و علاقمندی به ادامه جنگ و حفظ کانون آتش دایمی در منطقۀ قفقاز؛
ــ تحریک احساس اجتماعی ایران و روسیه علیه آذربایجان؛
ــ ایجاد اختلال در مناسبات مودت‌آمیز و حسن‌همجواری ایران و روسیه با جمهوری آذربایجان و بالعکس؛
ــ تحریک احساسات کور پان‌ایرانیستی مخالف با حل عادلانۀ مسئلۀ ملی در ایران؛
ــ ممانعت از کمک جمهوری اسلامی ایران برای حل و فصل صلح‌آمیز مشکل. البته، تبلیغات غیرمستند در این مورد مؤثر واقع شدند. تا جایی که اظهارات بحق رهبر ایران آیت‌الله خامنه‌ای، مبنی بر برسمیت شناختن حق جمهوری آذربایجان برای آزادسازی اراضی اشغال شدۀ خود و بازگشت رانده شدگان، نتوانست ادعای بی سند آقای ظریف را خنثی سازد. در نتیجه، ایران از کمک به حل این مناقشه محروم شد.
به هر صورت، مایۀ خرسندی است که یکی از کانون‌های تشنج خاموش گردید. جنگ، دهشتناک‌ترین جنایت است. انتظار می‌رود، توافق حاصله بین دو جمهوری همسایه دائمی باشد و به سایر کانون‌های جنگ در جهان نیز تسری یابد تا همۀ انسانها، همۀ خلقها و ملتها و قومیت‌ها در صلح و صفا، در امنیت و آرامش، دوستی و برادری با هم زندگی کنند.
پاینده باد صلح و امنیت جهانی!
ا. م. شیری
١٠ آبان- عقرب ١٣٩٩
