زیر کاسهء توافقنامه طالبان و آمریکا نیم کاسه است
نویسنده: مهرالدین مشید
صداقت امریکا و پاکستان در پیوند به افغانستان هنوز هم در پردۀ ابهام است
پس از امضای موافقتنامه میان امریکا و طالبان، هنوز شور و هیجانات امیدوار کنندۀ در مردم جان نگرفته بود که یک سلسله مسایل تازه رخ داد و گویی بر ریشۀ درخت آرزوی نوپای مردم زهرپاشی نمود. هنوز سایۀ اختلاف میان حکومت و طالبان بر سر رهایی و تبادلۀ زندانیان طالب و نیرو های امنیتی کشور و از سویی هم اختلاف حکومت و گروه های سیاسی برسر تعیین هیأت مذاکره کننده با طالبان برچیده نشده بود که آقای پمپئو وزیر خارجۀ امریکا به تاریخ ۱۱حوت در گفت وگو با سی بی اس گفت که توافقنامۀ امریکا و طالبان”میکانیزم‌های عمیق، پیچیده و خوب سنجیده شده” دارد که امریکا با آن می تواند همه طرف‌های دخیل را نظارت کند و حسابده قرار دهد.
وی به ادامه، از موجودیت دو سند پنهانی در توافق با طالبان سخن گفت و افزود: “دو عنصر تطبیق کننده وجود دارد که (به کانگرس) فراهم خواهد شد. آن دو محرم اند. اسناد اجرایی نظامی اند که برای حفظ نظامیان مان مهم است. هر عضو کانگرس فرصت دیدن این اسناد را خواهد داشت” پیش از این مارک اسپر، وزیر دفاع امریکا و جنرال مارک میلی لوی درستیز عمومی قوای مسلح امریکا روز چهارشنبه ۲۶ فبروری (۷حوت) به سوالات اعضای کمیته خدمات نظامی مجلس نمایندگان امریکا در مورد توافقنامه صلح با طالبان پاسخ ارایه کردند. لیز چینی، دخترمعاون پیشین رییس جمهور دیک چینی در یک سوالی از آقای اسپر چنین پرسید:” آیا از معاملات “فرعی و پنهانی” توافقنامه اطلاع دارد یا خیر؟ اسپر در جواب گفت:” دراین مورد چیزی به ذهنم خطور نمی کند”. وزیر دفاع امریکا علاوه کرد که در مورد بعضی مسایل پنهانی توافقنامه اطلاع ندارد.
وزیر خارجۀ امریکا سخنان یاد شده را به دنبال هشدار و اعتراض ۲۲ تن از اعضای کانگرس آمریکا بیان کرد که آنان کاخ سفید را متهم به امضای اسناد پنهانی با طالبان کرده اند. وی افزود که این اسناد را به کانگرس پیشکش خواهد کرد و در ضمن گفت که به دلیل محرم بودن آن اسناد از افشایش خودداری کرده است. وی افزود که این اسناد مربوط به حفاظت جان سربازان آمریکایی است. شگفت آور این‌که طالبان در مورد این اسناد پنهانی چیزی نگفته اند و اما از اظهارات جسورانه شیر محمد ستانکزی در قطر معلوم بود که زیر کاسهء طالبان نیم کاسهء آمریکا است. بویژه ز مانی ستانکزی در گفت و گو با بی بی سی از دیدار ویژۀ خود را پمپئو یادآور شد و گفت که وزیر خارجۀ امریکا برایش اطمینان داده است که خروج نیرو های شان از افغانستان تا ده روز دیگر آغاز می شود. مقام های دولت افغانستان نیز از موجودیت چنین سندی چیزی نگفته اند و این اسناد میان آمریکا و طالبان امضا و تبادله شده و به رسانه ها نرسیده است. بعید نیست که نکاتی در سند توافق سری یادشده درج باشد که شک آفرین است و نشان دهندۀ برخورد دوگانۀ آمریکایی ها را با حکومت و مردم افغانستان می رساند. نام بردن از طالبان به نام امارت اسلامی، رهایی زندانیان طالبان تا ۱۰ مارچ و حالا هم افشای اسناد پنهانی نشانگر این است که آمریکا با طالبان بر سر افغانستان معاملهء پنهانی کرده است. این که حکومت و مردم افغانستان از این گفت و گو ها کنار زده شدند، شاید دلیل اش پیش گیری از افشای اسناد یادشده است. در این میان روابط تنگاتنگ پاکستان با طالبان و حضور نخست و زیر و وزیر خارجه اش چندین روز در قطر تا زمان امضای توافقنامه و سفر باجوه به بگرام و واکنش تند ریس جمهور غنی در رابطه به عمق ستراتیژی پاکستان در افغانستان و اظهارات وزیر خارجه پاکستان مبنی بر نقش تعیین کنندۀ کشورش در رسیدن توافق طالبان با آمریکا و چیز های دیگر بیانگر این نکته است که ترس آن می رود که در اسناد پنهانی مسائلی در مورد سرنوشت سرحد و عمق ستراتیژی پاکستان مطرح شده باشد که بر نقش حمایت گرانۀ پاکستان پرده کشیده و روابط طالبان با این کشور برای همیش بدون تعریف باقی بماند. از سویی هم ترس آن می رود که آمریکا باری از سازش های پنهانی را با پاکستان دراین اسناد مخفی زیر نام حمایت از نظامیانش رقم نزده باشد. مثلی که امریکا با آغاز حمله اش بر افغانستان بسیاری چیز ها را به سود پاکستان کلید زد. تحت چتر این سازش های پنهان بود که هزاران طالب ونظامیان پاکستان بوسیله طیاره ها از کندز و سایر ولایت ها به شهر های کویته و پشاور پاکستان منتقل شدند.
شگفت آور این است، که از پنهان کاری های امریکا پاکستان آگاه است و بعید نیست که از جزییات اسناد پنهانی امریکا و طالبان هم آگاهی داشته باشد و اما حکومت و مردم افغانستان بحیث یک طرف اصلی منازعه هیچ آگاهی از آن ندارند و این خود پرسش برانگیز است. از این رو هراس آن می رود که این کشور تروریستی فرصت بازی دوباره را بدست آورد و در تبانی با امریکا بازی پشت پردۀ دیگری را برضد مردم افغانستان به راه اندازد که برای سال های دیگر مردم افغانستان را به خاک و خون بکشد. با توجه به بازی های پنهان و دسایس آفتابی پاکستان در افغانستان، ترس آن می رود که بار دیگر با سر هم بندی همچو معاملات پنهانی برای مردم افغانستان تلک جدید را نمانده باشد که سال های دیگر پاکستان را فرصت بدهد تا موش های تروریستی را در اطراف آن فربه تر بسازد و معاملات پنهانی را بر ضد مردم افغانستان سر و صورت تازه بدهد. زیرا اظهارات مقام های پاکستانی پس از امضای توافقنامه و حضور پررنگ و موثر و تعیین کنندهء مقام های ارشد این کشور در قطر در غیاب مطلق حکومت و مردم افغانستان برای مردم افغانستان نگران کننده است. زیرا مردم افغانستان با توجه به مداخله های بی شرمانه ء پاکستان در افغانستان و ضد و بند های پنهان این دو کشور بر ضد افغانستان و بویژه با توجه به بازی های پیشین خلیل زاد در سال ۲۰۰۱ به سود پاکستان و فعالیت های یک مداخله گرانه و یک جانبۀ بعدی اش در مسائل داخلی افغانستان سخت نگران اند تا مبادا در این اسناد پنهانی، رازی های پنهانی سر و صورت داده شده باشد که برای مردم افغانستان امروز و فردا های نگران کننده را در پی داشته باشد.
گمانه زنی ها بر این است که برخورد یک جانبۀ امریکا با طالبان سبب شده تا طالبان بیشتر احساس پیروزی کنند و به تعبیری حکومت و مردم افغانستان را دست کم بگیرند. این را در اعلامیهء عفو عمومی رهبر طالبان می توان، به گونۀ روشن دید که گویا آمریکا وعده تسلیمی افغانستان را برای این گروه داده است. وی در اعلامیه خود گفته که طالبان همه را با آغوش باز می پذیرند. از سویی هم اعلام رئیس جمهور امریکا مبنی بر آماده گی برای دیدار با رهبران طالبان از جمله چراغ های سبزی است که پی در پی موضوع سخت گیرانۀ طالبان بر ضد حکومت و مردم افغانستان را بیشتر تقویت می کند. چنانکه گفت و گوی تیلفونی ترامپ با ملا برادر و وعدۀ او مبنی بر فرستادن وزیرخارجه اش به کابل، برای حل مشکلات بوجود آمده پیرامون رهایی زندانیان و پیشنهاد لغو تحریم ها بر طالبان به شورای امنیت از سوی امریکا و انکشافات دیگر نشان دهندۀ اشتیاق بیش از حد امریکا برای عملی شدن توافقنامه با طالبان است که هرنوع مخالفت ها را در بیرون از آمریکا به چالش می کشد و ذوب می سازد. پمپئو هم از احتمال ملاقات ترامپ با رهبران طالبان سخن گفت و چنانکه وی در مصاحبه با سی بی اس گفت که نمی‌داند، ملاقات آقای ترمپ با رهبران طالبان در کجا و چی وقت انجام خواهد شد. وی همچنان در همین مصاحبه با لبخندی نیش دارهمچنان دربارۀ اظهارات تازۀ رییس‌جمهور غنی مبنی بر مشروط کردن رهایی طالبان در گفت و گو های بین الافغانی گفت: “شماری از مردم چیزهای زیادی می‌گویند. سروصداهای زیادی خواهد بود. همۀ این‌ها برای جلب توجه و دیده‌شدن در رسانه‌ها رقابت می‌کنند، اما آنچه مهم است، اقدامات ما است.” در همین حال رئیس جمهور غنی در جلال آباد طالبان را مورد انتقاد قرار داد و گفت که طالبان خواهان رهایی زندانیان شان هستند و اما به شرط های حکومت افغانستان وقعی نمی گذارند و وی افزود، که طالبان با خارجی ها مذاکره می کنند و اما حاضر به گفت و گو با حکومت افغانستان نیستند. وی افزود که طالبان باید از پاکستان خارج شوند و رابطۀ شان را با پاکستان واضح بسازند.
از سویی هم ترس آن می رود که صدای قربانیان در روند اجرای این توافقنامه پنهان بماند و شنیده نشود. عادلانه بودن این پروسه برای مردم افغانستان و بویژه برای زنان مهم است. زنان بصورت خاص در پیوند به این توافقنامه نگران اند و نقش زنان و حقوق زنان در این گفت و گو ها در حاشیه مانده است. و در گفت وگو های بین الافغانی هم این موضوع دشوار است که حل شود. زیرا موضع طالبان به مشکل تغییر می کند و هنوزهم قابل اعتماد نیست که آیا طالبان قطری تسلط کامل بر سربازان شان دارند. زیرا تفاوت در عمل کرد طالبان دشوار است و اعتماد بر آنان چندان ممکن نیست. از سویی هم تفاوت نظر از قطر تا پاکستان فرسنگ ها فاصله دارد که نمی توان آن را دست کم گرفت.
این مسایل در حالی شکل گرفت که قرار است پس از امضای این توافقنامه تا ده روز دیگر نشست بین الافغانی در ناروی یا المان برگزار شود؛ اما هنوز مشکلات زیادی موجود است و موضوع رهایی ۵۰۰۰ زندانی طالبان و تعیین هیأت مذاکره کننده از مهم ترین مسایلی اند که هنوز ناحل باقی مانده اند. این در حالی است که رهایی زندانیان و تعیین هیأت مذاکره کننده از جمله پیش شرط های نشست بین الافغانی خوانده شده است. رئیس جمهور غنی تبادلۀ زندانیان را شامل نشست های بین الافغانی می داند و از سویی هم حکومت و گروه های سیاسی بر رغم تلاش های شماری بزرگان چون، استاد سیاف رهبر جهادی و حامد کرزی رئیس جمهور پیشین نتوانشته اند، روی تشکیل یک هیأت به توافق برسند.
ارگ از هیأت ۸ تا ۱۵ نفری سخن می زند که محدود، موثر باشد و تعهد داشته باشد و در صف حکومت قرار داشته باشد و شامل نماینده گان جوامع مدنی، رسانه ها، زنان و جوانان است و ارگ مدعی است که این هیأت باید متعهد به حکومت بوده و در صف حکومت قرار داشته باشد. مشاور رئیس جمهور آقای عمر مذاکرات بین الافغانی را رد کرد و گفت که جنگ میان گروه های متعدد نیست که طرفین بیایندو با هم صحبت کنند. وی افزود، این در حالی است که اکنون طالبان و جمهوری اسلامی افغانستان بحیث دو جناح باهم می جنگند. این در حالی است که احزاب سیاسی ارگ را متهم به انحصار گرایی کرده و مدعی اند که حکومت تا حال در رابطه به ترکیب این هیأت با آنان چیزی نگفته است. انجنیر حکمتیار در گفت وگوی خود با آریانا نیوز گفت، در صورتی که حکومت از موضع خود پایین نیاید، احزاب روی یک مرجع قوی و تعداد هیأت به توافق خواهند رسید و این هیأت با طالبان وارد مذاکره خواهد شد. وی افزود در صورتی که یک هیأت نیرومند با طالبان کنار بیاید، هر کسی که در تقابل با آنان قرار بگیرد، منزوی می شود. یاهو
