ترامپ آغازی برای امریکای نوین و یا آغازی برای افول آن
نویسنده : مهرالدین مشید
از ترامپ تجارت پیشه و مطرود تا ترامپ سیاست گر موفق و پیشتاز زیر عینک تحلیلگران جهانی
از آنجا که گفته اند در سیاست دوست دایمی و دشمن دایمی وجود ندارد و بویژه در دنیای متحول امروز که نه تنها زنده گی متحول تر از هر زمانی و نیاز های او هر روز بیشتر می شود. این تحول هر ازگاهی در موجی از منازعات جهانی همزمان یاس و امید را برای انسان به ارمغان می دهد که در فضای آن هر روز رابطه ها میان کشور ها و ملت ها شکننده تر می شود فضای عدم اعتماد افزایش می یابد. آشکار است که سیاستگری در چنین شرایط کار ساده نیست و موفق بیرون شدن از آزمون های هفت خوان سیاست امری ناممکن شمرده می شود و به قول معروف در وادی های پرفراز و نشیب سیاست گاهی کاهبه کوه و زمانی کوه به کاه بدل می شود. از همین رو است که بسیاری از سیاستگران پس از به قدرت رسیدن نتوانسته اند که از خم و پیچ سیاست سفید روی بدر شوند و به قول مولانای روم ” ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم” در خم یک کوچهء آن هاچ و واج مانده اند. از این رو از جهان باستان تا کنون مردان انگشت شماری در میدان سیاست خوشنام بیرون بدر شده اند و انگشت شمار نام هایی چون کوروش کبیر و انوشیروان در جهان باستان و از اولاف پالمه و تیتو در اروپا، گاندی در هند و ماندیلا در افریقا به خوبی یاد شده است و بس. حال دیده شود که درخشیدن ترامپ به گونهء شگفت انگیز در میدان دشوار و پیچیدهء سیاست امریکا، از ترامپ یک تجارت پیشهء موفق تا گفت و گو کنندهء جنجالی در بحث های تلویزیونی و بالاخره رسبدن به کاخ سفید که از یک موضع یک تاجر موفق پا به میدان بزرگترین سیاست مدار جهان گذاشته و از موضع بلند و در ضمن شگفت آور سیاست سخن می گوید، از این آزمون به خوبی بدر خواهد شد. دیده شود که او در میدان سیاست هم به گونهء یک تجارت پیشهء موفق خواهد در خشید و در تغییر جهان به سوی تحولات مثبت سیاسی نقش ماندگاری بازی خواهد کرد و در کنار انوشیروان ها و ماندیلا ها و گاندی ها همردیف مردان بزرگ و خوشنام تاریخ خواهد شد و خوش خواهد درخشید و یا این که در سیاست ”انده” خواهد ماند و در بازی های سیاسی کاخ سفید خورد و خمیر خواهد شد و با افتادن در تار عنکبوتی سیا و جوال پنتاگون چنان به زمین خواهد خورد که در میان بدترینان بدتر و در میان بدنام ترین ها بدنام تر خواهد شد؛ اما امید است که او با سیاست های انسانی کار های بزرگی را در عرصهء انجام بدهد که تغییرات حتمی و بنیادی را در سرنوشت مردم جهان در پی داشته باشد تا بالاخره جایگاهء ترامپ یک تجارت پیشهء موفق را به مقام والای انسانی بحیث یک سیاستگر موفق رقم بزند و او را از پرتگاه آتیلای تاریخ به بلندای نوشیروان های تاریخ نقل مکان بدهد.
ترامپ شاید جنجال برانگیز ترین و شگفت انگیز ترین رییس جمهور امریکا باشد که دوستان و دشمنان زیادی در امریکا دارد وهر روز فاصله میان دشمنان و دوستانش شکننده تر می شود. پیروزی غیر مترقبۀ او در سطح امریکا و بیرون از آن گمانه زنی های متفاوت را برانگیخته است. تحلیل گران سیاسی چه در امریکا و چه در بیرون از آن در موجی از خوش بینی ها و بد بینی ها گفتنی های خویش را در مورد او گفته اند. چنانکه فرانسس فوکویاما تحلیل گر امریکایی در “فارن افرز” زیر عنوان ترامپ و زوال سیاسی امریکا پس از انتخابات 2016 ” نوشته است، ترامپ که رای بیشترین سفید پوستان امریکایی را بدست آورده است، دو مشکل بنیادی در سیاست امریکا را برجسته کرده است. نخست برابری که به طبقۀ کارگر قدیمی به شدت آسیب وارد کرده و دوم سیطرۀ گروه های دارای نفوذ بر سیستم سیاسی امریکا است و اما فوکویاما می گوید که ترامپ طرح و برنامه یی برای هر دو موضوع ندارد. ترامپ وعده سپرده است که فرصت های شغلی را در بخش های تولید و ذغال سنگ فراهم خواهد کرد و این کار را پس از گفت وگو های مجدد در بارۀ توافق های بازرگانی از قبیل “نفتا” یا کاهش و تعدیل قوانین محیط زیستی انجام می دهد. این در حالی است که روابط بازرگانی با توسعۀ فناوری و تکنالوژی و در درجۀ دوم با جهانی شدن ایجاد شده است و بویژه موضوع جهانی شدن که کارگران را در رقابت با میلیون ها کارگر در جهان قرار داده است. وی می نویسد که ترامپ این را دست کم گرفته است که کاهش اشتغال بر می گردد به کارخانجات به شدت میکانیزه و خودکار و نه این که مشاغل یادشده تحت فشار سیاست های اقتصادی اوباما قرار گرفته باشند؛ بلکه موضوع به انقلابی در سطح تولید رابطه دارد که با “شیوۀ نوین استخراج” برمی گردد. وی تلاش های او را به نقد گرفته است که گویا با وضع قوانین برای استفاده از فناوری های جدید از طریق بازارهای خارجی حاصل می‌شود؟ در حالی که تنها ابزار واقعی سیاستگذاری در اختیار او اعمال تعرفه‌های تنبیهی است که احتمالا یک جنگ تجاری را برانگیخته و سبب از بین رفتن فرصت‌های شغلی در بخش تجاری برای شرکتهایی چون اپل، بوئینگ و جنرال موتورز می‌شود.به همین گونه او اقدام های ترامپ چون ممنوعیت استخدام و اشتغال مقام های دولتی به عنوان لابی را مورد انتقاد قرار داده و می گوید که این شاید اندکی اثر گذار برای جلوگیری از ستطرۀ گروه های دارای نفوذ بر سیاست امریکا ایجاد کند و اما به گونۀ ریشه یی کاری را از پیش برده نمی تواند؛ زیرا علت ریشه‌ای این موضوع، وجود مبالغ هنگفت پول در سیاست است که به گفتۀ او در پیوند به این موضوع، ترامپ هیچ طرح واقعی ارائه نداده؛ بدین منظور باید طرحی ارائه شود که به معکوس کردن و از بین بردن تصمیم های دادگاه عالی در پرونده «باکلی»، «والئو» و پرونده شهروندان امریکا به آن نیاز است. وی تصمیم های را کارا نمی داند که استدلال می‌کنند پول، نمادی از آزادی بیان است و در نتیجه از نظر قانون اساسی موضوعی حفاظت شده است. این در حالی است که کارشناسان اقتصادی بدین باور اند که سیستم سیاسی فرسوده و دچار پوسیدگی آمریکا تنها از طریق یک شوک خارجی نیرومند که آن را از توازن و تعادل کنونی‌اش خارج و اصلاحات سیاسی واقعی را ممکن کند، قابل جبران است. پیروزی ترامپ چنین شوکی را تشکیل می‌دهد اما متاسفانه تنها پاسخ او همان پاسخ پوپولیستی و اقتدارگرایانه است که می گوید: «به من اعتماد کنید»، رهبر کاریزما به مشکلات شما رسیدگی می‌کند. این همانطور که در مورد شوک وارده توسط سیلویو برلوسکنی به سیستم سیاسی ایتالیا وارد شد، هدر رفتن فرصتی برای اصلاحات واقعی خواهد بود که به تراژدی واقعی منجر خواهد شد. این دانشمند امریکایی پس از سقوط شوروی پبشین کتاب مشهور” پایان تاریخ و آخرین انسان ” خود را نوشت. وی در این کتاب پایان تمامی اندیشه های افراطی چپ و راست را اعلان کرد و با راه اندازی آخرین انسان بحث جهانی شدن را مطزح کرد و از پایان تاریخی سخن گفته است که برای نجات آن به دنبال آخرین انسان است.
تنها وعده های های بلند پروازانۀ ترامپ تحلیل گران امریکایی را در داخل این کشور شگفت زده نکرده و شهروندان امریکایی را نگران نکرده است که هر روز در مورد آنها چیز هایی می نویسند؛ بلکه اظهارات او در پیوند به سیاست های آیندۀ امریکا درمورد ایران، کشور های عربی و کشور های جنوب شرق و جنوب آسیا از چین تا جاپان و پاکستان و کوریا و همچنان آیندۀ روابط امریکا با ناتو و امضای معاهدۀ بدون کاربن سازی جهان نگرانی های زیادی را برانگیخته است که در این میان کشوری که البته تا حالا خود را پس از انتخاب ترامپ خوش بخت یافته و حتا پیروزی او را جشن گرفتند، زمامداران روسیه ومردم آن است که دیده شود که این ماۀ عسل روابط میان دو کشور زود هنگام است و یا درازمدت. این گونه اظهارات ترامپ حتا زمامداران کنونی کاخ سفید را بیشتر از دیگران نگران کرده است. از همین رو است که در صدد آن برآمده اند تا ترامپ را شخص انعطاف پذیر نشان بدهند و از نگرانی های مردم جهان بکاهند. چنانکه اوباما در اروپا گفت که لغو توافق با ایران به نفع هیچ طرف نبست. این در حالی است که تحلیل گران تقرری هر یک جولیان یا اولتون و یا میترانی (نامزد جمهوریخواهان در انتخابات سال 2012 و منقد سرسخت ترامپ)، را بحیث وزیر خارجهء ترامپ به سود ایران نمی بینند؛ زیرا که از مخالفان سرسخت توافقنامه با ایران استند. تنها ایران نیست که در هاله یی از تردد از رسیدن ترامپ به ریاست جمهوری امریکا نگران اند؛ بلکه کشور های اروپایی هم که برنامهء “بدون کاربن” را دنبال می کنند، با اطهارات ترامپ که گفت توافقنامهء محیط زبست با اروپا را لغو می کند، شدید مخالفت کرده اند؛ اما ترامپ به تدریج می خواهد تا از سیاستگری های عوام فریبانه ببرد و بحیث یک سیاستمدار صادق رخ بنماید تا او بحیث یک سیاست دان آگاه و هم یک سیاتگر خوب بدرخشد که این نگرانی ها و دلگرمی های کشور ها و سیاستگران را در جهان برانگیخته است. وی از کوریا و جاپان خواست که دیگر امریکا از آنان رایگان حمایت نمی کند یا برای این گونه پشتیبانی ها برای امریکا پول بدهند و یا ابنکه اسلحه بخرند و ساز و سامان دفاعی خود را تقویت کنند. این سخن هم مایهء نگرانی و هم مایهء دلگرمی چین است؛ زیرا چین علاقمند گشت زنی کشتی های امریکا در سواحل خود نیست و از سویی هم نارصایتی فلپین از امریکا سبب دلگرمی چین شده است. از سوی دیگر باج خواهی ترامپ از قطر و سعودی هرچند السیسی را نگران کرده و اما وعدهء او برای سرکوب داعش روح تازه در السیسی و اسد دمیده است. از سوی دیگر موقف ترامپ در برابر کرد ها مایه های نگرانی ایران و ترکیه را نیز برانگیخته است و جالب تر این که ترامپ از وال اسریت ژورنال لابی بزرگ اسراییل در امریکا پول نگرفته است که این هم برای اسراییل می تواند نگران کننده باشد. از سوی دیگر کانادا و مکزیک از حذف پیمان تجارت آزاد نگران اند و اما بیکاران مکزیک از ساختن دیوار چندان خفه نیستند. در این میان کیوبا دشمن امریکا است، چه در راس آن اوباما باسد و چه ترامپ، در کولمبیا هجنگ ادامه دارد و در گواتیمالا و جزایر پانامه هم مانند افغانستان مافیای مواد مخدر حاکم است. در آنسو در امریکای جنوبی از ارجنتاین تا برازیل ایتلاف بزرگی به رهبری پاپ و مارکس بوجود آمده که مایهء نگرانی امریکا است و زمینه را برای آن تنگ کرده است. هرچند امریکا تلاش می کند تا با حمایت از برازیل، ارجنتاین و گواتیمالا در برابر ابتلاف مارکس و پاپ راهء بیرون رفت از نگرانی هایش را در آنسوی مرز هایش جست و جو کند و اما خطر آن موجود است که ایتلاف مقدس مارکس پاپ جنازهء شرکت های بزرگ امریکایی را بردارد.
این سخنان ترامپ برای کشور هایی مانند افغانستان و عراق هم چندان خوشایند نیست و اما از این که خطر تروریزم خطری برای امریکا نیز است. از این رو ترامپ با این کشور ها ناگزیر به مدارا است و اما این کشور ها دیگر به چک های سفید امریکا دل نبندند ، مبارزهء جدی با فساد کنند و خود را اصلاح نمایند و در غیر آن با آتش خشم ترامپ رو به رو خواهند شد؛ زیرا پشت دادن ترامپ با سرمایه داران نمایانگر سازگاری او با قشر پایین جامعۀ امریکا است . سناتور برنی سندرز سوسیالیست و رقیب هیلاری در انتقاد به او سخن جالبی در مورد ترامپ دارد. وی راز پیروزی ترامپ را پشت دادن او به سرمایه داران و کمک نخواستن از آنان و اتکای او به مردم کم در آمد امریکا می داند که حتا با وجود نداشتن حمایت بسیاری جمهوریخواهان در برابر کلنتن پیروز شد. همین اتکای واقعی ترامپ به قشر پایین جامعهء امریکا بود که مردم به حرف های او خوب گوش دادند و از وی پشتیبانی کردند. وی می افزاید که راز شکست کلنتن در اتکای وی به سرمایه داران و اما ترامپ از سرمایه داران پول نگرفت و در حالی برنده شد که حنا اسانژ پایه گذار ویکی لکس هم به برد او باورمند نبود.در این میان گفته های کیسنجر وزیر خارجهء پیشین امریکا جالب است که او هم از به قدرت رسیدن ترامپ شگفت زده شده است. وی برای نخستین بار پس از جنگ جهانی دوم می گوید که دنیا نمی داند با ترامپ چه بکند. هرچند او نگفته است مردم امریکا نمی دانند با ترامپ چه بکنند و اما راه پیمایی ها بر ضد ترامپو تمایل امریکایی ها برای رفتن به کانادا نمایانگر این است که امریکا درسیاست داخلی و خارجی خود درگیر بحران شده است. بویژه ارسال محموله های اسلحه به شمول راکت های ضد هوایی از سوی اوباما برای کرد های سوریه برای ایجاد مانع در راه برنامهء مشترک ترامپ، پوتین و اردوغان به نوشتهء پایگاه اسراییل دبکا فایل نشانگر پیچیده شدن سیاست های خارجی امریکا است. این روزنامه افزوده که ترامپ با ترکیه و روسیه در تماس است تا محموله ها را بمباران کنند. گفتنی است که اوباما و کلنتن تروریستان را تقویت کردند و منابع مالی شان را نخشکانیدند و اما ترامپ گفته است که برضد تروریزم بویژه داعش مبارزه می کند. پول نگرفتن ترامپ از سرمایه داران امریکایی، قطری و سعودی و این که برای هر دو کشور گفت بجای حمایت از آنان پول میگیرد، مبارزهء او را با داعش جدی پنداشت. این در حالی است که اوباما در گفت و گو با العالم عملیات در سوریه را ناممکن خواند و گفت که در آنجا نماینده گانی از دیگر کشور ها حضور دارند و وی به راهء حل سیاسی سوریه تاکید کرد.شماری ها ترامپ را نقطهء زوال امریکا می داتتد که ترامپ را آغازگر این افول می دانند. در این شکی نیست بشریت از زمان های قدیم تا کنون باوجود ادعا های شکست ناپذیری شاهد زوال امپراتوری های بررگ در جهان بوده اند. زوال امپراتوری ها بررغم نلاش ها برای مشروعیت نشان دادن آن انجام شده است. ماکس وبر جامعه شناس آلمانی از سه نوع مشروعیت قدرت سیاسی چون مشروعیت سنتی، مشروعیت کاریزمایی بر بنیاد سرسپرده گی و قداست افراد و مشروعیت عقلانی یادآور شده و می افزاید که هر کدام از این مشروعیت ها برای بقای خود سود جسته اند. شماری تحلیل گران باتوجه به سخنرانی های تند ترامپ، به او بحیث پدیدهء زوال امریکا می نگرند،مثلی که با آمدن گرباچوف شوروی پیشین و پیش از آن امپراتوری عثمانی و امپراتوری انگلیس رو به زوال نهادند. تحلیل گران بدین باور اند که زوال امریکا از مدتی بدین سو آغاز شده و با آمدن ترامپ گراف نزولی را می پیماید. چنانکه توماس آل فریدمن روزنامه نگار امریکایی در اشاره به جهانی شدن می گوید، جهانی شدن همه قابلیت های توانمند سازی و ناتوان سازی، همگون سازی و ویژه سازی یا مردم سالاری و فرد سالاری را در بطن خود دارد؛ اما ترامپ جانب ویرانگر آن را دیده و می خواهد که برای برگشت دوبارهء کارگران امریکایی به بازار کار، دست به اقدام های بازدارنده بزند، به گونهء عملی خود را در برابر موچ تکامل جهان قرار می دهد. در کنار این امریکا قابلیت های سیاسی خود را از دست داده و بسیاری کشور های اروپای شمالی موفق تر از امریکا اند؛ اما در این میان آنچه شگفت آور است، این که انعطاف پذیری های ترامپ در برابر رقبایش جهانیان را بیشترشگفت زده کرده است و او را از یک بازیگر تجارت پبشۀ تازه سیاستگر به یک سیاستمدار موفق و با تانی می نمایاند که انعطاف پذیری های او هم می تواند، حرکتی یک گام به پیش و دو گام به عقب برای ضربه وارد کردن به رقیبانش باشد تا با استفاده از این خلا خود را زودتر به اهداف اش برساند. از همین رو شماری های می گویند که واقعیت ترامپ چیز دیگر است و آنچه که رای دهنده گانش به او رای داده اند دیگر است. در تصویر ترامپ غیر سنتی برخلاف خرب اش که محافظه کار است چیز های دیگر دیده می شود؛ اما آنچه مسلم است ، اینکه هنوز روشن نیست که آیا جنگ ترامپ و هیلاری بر سر ارزش های جهانی است و یا اقتصادی و یا جابجایی جغرافیای اقلیت و اکثریت در امریکا. این در حالی است که شماری ها ترامپ را در این نبرد بازنده بررسی می کنند. چنانکه مایکل مور یک سینماگر امریکایی و سازندهء فلم های مستند که پیروزی ترامپ را پیش بینی کرده بود، می گوید که او به دلیل اشتباهات مکرر و نقض قانون برکنار و یا وادار به استعفا خواهدشد .به همین گونه شماری شخصیت های دیگر از جمله آلن لیختمن مورخ و کارشناس مسایل سیاسی امریکایی که پیروزی ترامپ را پیش بین شده بود، می گوید که یا به دلیل به خطر افگندن امنیت ملی و یا بخاطر منافع شخص خود اش عزل خواهد شد. وی می افزاید که حزب جمهوریخواه بیشتر متمایل به مایک پنس معاون او اند و به دور او جمع خواهند شد. همچنان مور تظاهرات میلیونی را در روز مراسم تحلیف ترامپ پیش بینی می کنند؛ اما انعطاف پذیری های ترامپ نشانگر رویکرد هایی است که سیمای قدرت او را ناشکننده نشان می دهد. به راست های افراطی و نیونازی ها از اروپا تا امر یکا به رقص آمده اند که بازی را برده اند.؛ اما ترامپ شعار های آل برایت نیونازی ها را که در روز برد اش سر داده بودند، محکوم کرد. وی در یک حرکت نمادین دیگر در هنگام گفت و گو با مدیران نیویارک تایمز گفت که زنده گی انسان با محیط رابطهء مستقیم دارد که این گفتهء وی نشاندهندهء تغییر موضع پیشین اش در پیوند به معاهدهء جلوگیری از آلوده گی هوا یا معاهدهء آسیا پسیفیک می باشد. هرچه باشد، بالاخره زمان به اثبات خواهد رساند که ترامپ آغازی برای امریکای نوین است و یا آغازی برای افول آن و آشکار خواهد شد که با توجه به دیدگاه ها و تحلیل های متفاوت و متضاد ترامپ تجارت پیشه و از نظر شماری ها پیش از انتخابات شخص مطرود پله های سیاست را با تانی خواهد پیمود و به مثابۀ سیاستگر موفق و پیشتاز، امریکا را تکان خواهد داد و وارد مرحلۀ نوینی خواهد کرد و یا این که در موجی از دشواری های دست و پا گیر داخلی و خارجی امریکا ذوب خواهد شد و یا این که با سیاست های یک رو و بی پیرایه او عامل افول امریکا خواهد شد. یاهو
