بازی تاج و تخت،خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان !؟
بیست سال از اشغال افغانستان توسط نیروهای نظامی ایالات متحده امریکا و متحدانش سپری می‌گردد. در جریان این همه سالها، جنگ خانمانسوزی دامنگیر کشور و مردم گردیده که در مراحل نخست به سقوط حاکمیت متحجرانه و ستمگرانه طالبانی نقطه پایان گذاشت و امیدهای دلگرم کننده یی را بوجود آورد. چنین تصور می شد که موجودیت امریکا با توانایی های بسیار بزرگ مالی، مادی و نظامی زمینه و بستر یک نظم نوین سیاسی ـ اجتماعی در این کشور برباد رفته و برجا مانده از میراث نکبتبار طالبانی را بوجود خواهد آورد. با دریغ این تصور به واقعیت نه پیوست. جنگ تحمیلی، نیابتی و فرسایشی در سرزمین و جغرافیای افغانستان همچنان ادامه یافت. آن تروریستان دیروز به همکاران قابل اعتماد امروز شان مبدل شده اند. تروریستانی که در ماهیت آنها کوچکترین تغییری بوجود نیامده و هنوز هم شمشیر و شلاق شان بر سر مردم ستمدیده افغانستان فرود می آید، و رعب و دهشت می آفریند. بستن پیمانی به منظور آوردن صلح در افغانستان میان امریکا و طالبان این گروه متحجر و بدنام را که زیر دستور کامل نظامیان پاکستان قرار دارند، اعتبار بین المللی بخشید. تایید موافقتنامه آوردن صلح در افغانستان توسط شورای امنیت ملل متحد و تطبیق گام به گام آن به این اعتبار، هر چه بیشتر افزوده است.
بر اساس همین موافقتنامه قرار بود که نیروی های مسلح امریکا تا ماه می سال 2021 بگونه کامل خاک افغانستان را ترک بگویند. پیش از آن، آزادی پنج هزار زندانی طالب، آغاز مذاکره و دیالوگ میان افغانان، کاهش خشونت و اتش بس و در ادامه آن ایجاد یک نظم نوین سیاسی و قابل قبول برای همه مدنظر گرفته شده بود. این دیالوک با تاخیر آغاز گردید و با چالش و دشواری های جدی از لحاظ مسایل ارزشی روبرو گردیده است که مهمترین آن را مبنا قرار دادن موافقتنامه امریکا و طالبان برای پیشبرد مذاکره های میان افغانان می‌سازد که برای طالبان خیلی مهم است و گویا همین دیالوگ میان افغانان نیز بر آساس آن شکل گرفته است. رهبری حکومت افغانستان نیز بخوبی می داند که با پذیرش آن موافقتنامه، باید به ترک حاکمیت و قدرت تن دردهد و راه را برای یک حکومت نو اسلامی باز سازد. بنابرآن، این رهبری به هر وسیله ممکن و ترفندهای گویا حقوقی و قانونی دست می یازد تا از مهلکه سقوط نجات یابد و شعار « یا ارگ و یا مرگ » را هر چه بلندتر و جدی تر سردهد. جناب شان با صراحت می گویند که سر می دهم ولی این چوکی را نمی دهم!!
بگمان غالب، بخاطر همین لجاجتها و به بن بست بردن مذاکره های میان افغانان و به درازا کشیدن هر چه بیشتر آن بوده باشد که، رییس جمهور امریکا به مجرد بهبودی از بیماری کوید نزده در تویتی نوشت: ” ما باید شمار اندکی از مردان و زنان شجاع خود که در افغانستان خدمت می کنند را تا کرسمس به کشور برگردانیم.” این تویت کوتاه غوغای را برپا کرده و موج جدیدی از واکنشها، امید ها و نگرانی های زیادی را بوجود آورده است.
مقام‌های امریکایی، توییت ترمپ را یک اقدام حیرت‌انگیز و غیرقابل انتظار گفته‌اند. بسیاری از مقام‌های امریکایی که از گفتن نام خود ابا ورزیده‌اند، به روزنامه‌های این کشور گفته‌اند که توییت ترمپ غیرمنتظره و یک آرزوی شخصی برای تحریف افکار عمومی به خاطر ناکامی‌های ترمپ در مقابله با ویروس کرونا و خلاف منافع ایالات متحده است. در همین حال دبیر کل ناتو نیز در یک نشست مطبوعاتی روز پنج‌شنبه اذعان کرد که ناتو با امریکا وارد افغانستان شده و همراه با امریکا از این کشور خارج می‌شود. هرچند قبل از این مقام‌های امریکایی و ناتو حضور خود در افغانستان را بر اساس شرایط و توافقنامه صلح ایالات متحده – طالبان گفته بودند.
جنرال مارک میلی رییس ستاد مشترک ارتش امریکا روز یک‌شنبه ۲۰ میزان در گفتگو با یک رادیوی امریکایی بنام “ان پی آر” گفته است که ایالات متحد امریکا جنگ افغانستان را با مسوولیت پذیری و آگاهانه خاتمه خواهد داد و خروج نیروهای امریکایی از افغانستان “مبتنی بر شرایط” خواهد بود. او تاکید کرده است که امریکا برنامه‌ی مسوولانه برای پایان دادن به جنگ دارد که بر اساس آن منافع ایالات متحد حفظ شود و نیز در آینده هیچ تهدیدی از آدرس افغانستان متوجه امنیت امریکا و متحدان آن نگردد. این مقام ارشد نظامی امریکا همچنان گفته است که با رییس جمهور ترمپ از نزدیک در تماس است و اوضاع افغانستان هم با دقت بررسی می‌شود.
| از سوی دیگر، گروه طالبان در عکس العمل به توییت رئيس جمهوری امریکا و احتمال خروج سربازان آن کشور تا دو ماه دیگر از خاک أفغانستان گفته است: «امارت اسلامی از این اعلان استقبلال می کند و آن را گام مثبتی در مورد عملی نمودن توافقنامه امارت اسلامی و امریکا می داند. امارت اسلامی به همه مندرجات توافقنامه متعهد است و در آینده خواهان روابط مثبت با همه کشور ها به شمول امریکا است.» همچنان گروهی از دیپلمات های ارشد پیشین امریکا در یادداشت مشترکی که در صفحه شورای اتلانتیک منتشر شده است و در اندیپندنت بازتاب دارد، از دولت ایالات متحده خواسته‌اند که نباید تمام سربازان امریکایی را تا کریسمس پیش رو از افغانستان خارج کند، چرا که به گفته این مقام های آشنا با افغانستان، این اقدام توازن قوا را به نفع طالبان تغییر خواهد داد و تاثیر ناگواری بر حقوق زنان افغان خواهد داشت. این سفیران پیشین امریکا در افغانستان به تصمیم عجولانه ترامپ به خروج نیرو های امریکایی از أفغانستان در آستانه یا در روز های پس از انتخابات ریاست جمهوری امریکا، ابراز نگرانی کرده‌اند. آنان توضیح داده‌اند که اجرایی کردن طرح خروج پیش از وقت، آب سردی بر تلاش های دو ساله امریکا برای مذاکره با طالبان و پایان مسوولانه جنگ افغانستان در یک روند مورد تایید جامعه جهانی می ریزد.حکومت افغانستان گفته است که آماده خروج مسوولانه نیرو های امریکایی پس از ۱۹ سال جنگ در این کشور است و بیرون رفتن آن ها از خاک افغانستان هیچ تاثیری روی اوضاع نخواهد گذاشت؛ این بلوف و یاوه گویی که صرف زمامداران ارگ و حامیان شان را خوشحال می سازد، اما در عمل و در همین روزها می بینیم که جنگ در ولایت هلمند و لشکرگاه بدون حمایت و حملات بسیار موثر هوایی نیروهای “حمایت قاطع” به چه سرنوشتی دچار می گردید؟ آنان به خوبی می دانند که اردوی افغانستان فاقد تسلیحات مدرن استراتژیک و اوپراتیفی بر طبق معیار های پذیرفته شده در اردی های امروز می‌باشد که بدون آنها نمی توان حرفی از دفاع مستقلانه زد. یوناما یا هیات معاونت ملل متحد در افغانستان به بی‌بی‌سی گفته است که در سه روز جنگ هلمند، حدود ۳۵ هزار نفر از مناطق جنگی آواره و به شهر لشکرگاه، مرکز ولایت هلمند پناه آورده‌اند. شاید این شمار تا حال چندین بار بیشتر شده باشد و برعلاوه ده ها و صدها نظامی و غیر نظامی به شمول اطفال و زنان در این جنگ و جنگ در چندین ولایت دیگر به هلاکت رسیده اند. تاسیسات بجا مانده در این جنگها را طالبان و اوباشان محلی به غارت برده اند. اکنون که هیات مذاکره کننده حکومت کابل برای رسیدن به توافق با طالبان به شدت سرگرم چانه زنی در دوحه است، هر اقدام امریکا در این زمینه تاثیر مستقیمی بر میز مذاکره و مواضع طرفین خواهد داشت. تقریبا یک ماه از آغاز مذاکرات بین‌افغانی در دوحه می گذرد، اما دو طرف نتوانسته‌اند به پیشرفت قابل ملاحظه‌یی دست یابند و مذاکرات برای چگونگی آغاز روند صلح هم چنان ادامه دارد. |
در همین حال نیویورک تایمز به نقل از یک دیپلمات آمریکایی نوشت: ایالات متحده تخریب پایگاه‌های کوچک و بزرگ نظامی خود را در سراسر افغانستان آغاز کرده و قرار است تا پایان سال جاری میلادی ۴۰۰ پایگاه نظامی را در این کشور از بین ببرد. از قرار معلوم و بحث های که در شورای ملی به عمل آمده همین اکنون تخریب پایگاه های بزرگ امریکا در افغانستان به شمول پایگاه های بزرگ در میدان های هوایی قندهار و بگرام آغاز شده و نوارهای از چگونگی این تخریب در رسانه ها به نشر رسیده است. امریکایی ها سلاح و وسایط نظامی شانرا به پاکستان انتقال می دهند. ساخت این پایگاه ها ملیاردها دالر هزینه در پی داشته و مقام های امریکایی ادعا دارند که دولت کابل توانایی و ظرفیت کنترول این پایگاه ها را ندارند.
برخی از تحلیگران به این باور اند که علاوه بر بحث‌های انتخاباتی، ترمپ با این توییت‌های غیرمنتظره اهداف چندگانه در مساله افغانستان را دنبال می‌کند. بحران افغانستان یکی از معضلات جهانی است. امریکا در صدد است تا این بحران را هرچه بیشتر تشدید کند تا برای جهان نشان دهد که امریکا چگونه بحران را حل می‌کند و در کنار آن حکومت‌های افغانستان، هند و روسیه را متوجه تهدیدات و مسوولیت‌های‌شان بگرداند تا فشار مسوولیت را از دوش خود کم کرده و به این کشورها بیفزاید. این تحلیلگران به این باور اند که ایالات متحده برای حفظ هژمونی خود و جلوگیری از هژمون شدن قدرت‌های در حال ظهور، به همان اندازه نیازمند افغانستان است که افغانستان به روابط با این کشور نیازمند می‌باشد. همان‌گونه که امریکایی‌ها به این باور اند که افغانستان بدون امریکا یعنی افغانستان هرج‌ومرج، این را هم می‌دانند که امریکای بدون افغانستان یعنی جنوب آسیا و آسیای مرکزی با هژمونی چین و روسیه و بدون امریکا. به همین منظور، امریکا حداقل در آینده‌های نزدیک نفوذ خود در افغانستان را همچنان حفظ خواهد کرد، فرقی نمی‌کند که رییس جمهور امریکا ترمپ باشد، بایدن و یا هر شخص دیگر. اقدام‌های مقطعی و توییت‌های غیرمنتظره تنها تاثیری که بر حکومت و جامعه افغانستان دارد، افزایش فشار روانی است تا حکومت و جامعه را به قبول آنچه امریکایی‌ها می‌خواهند، بدون کم‌وکاست، وا دارد.
هرچند خشونت‌ها پس از تفاهم‌نامه‌ی صلح ایالات متحده، اندکی فرو کاسته بود، ولی پس از هدایت رهبری این گروه زیر فشار پاکستان به جنگ‌‌جویانش، به گونه‌ی کم‌سابقه افزایش یافته و جنگ‌جویان این گروه دست از کشتار شهروندان و نیروهای دفاعی-امنیتی و حملات بر کلان‌شهرها بر نداشته‌اند. این جنگ‌جویان هرچه در بساط دارند، بر سر مردم خسته از جنگ، می‌ریزند. پس از موافقت‌نامه‌ی امریکا-طالبان، گروه طالبان نقش «بلک واتر افغانی» را که با هزینه کم منافع بزرگ ایالات متحده امریکا را در منطقه تامین می‌کند، ایفا می‌کنند.
در این بازی تاج و تخت، این مردم افغانستان است که باید همچنان قربانی بدهند. مردم در میان دو سنگ آسیاب قرار دارند؛ یکی سنگ امارت اسلامی و دیگری سنگ جمهوریت قلابی. از یک‌سو طالبان با آن همه تحجر، تعصب و ترسی که ایجاد کرده و جنایاتی که انجام داده‌اند و از سوی دیگر حامیان جمهوریت قلابی که مردم تا اکنون از آنها جز فساد بسیار گسترده و سیستماتیک، بی کفایتی و ناکارآیی، تعصب و بی‌عدلتی و برتری‌خواهی و قانون‌ستیزی چیزی دیگری ندیده‌اند، به درد و غم جانسوز مردم افزوده است.
هیچ‌کس نمی‌داند که آینده‌ی صلح افغانستان و روند آن چگونه به پیش خواهد رفت؟ بازی‌گران منطقه‌یی و جهانی صلح افغانستان و مدعیان امارت و جمهوریت، چگونه با هم تفاهم خواهند کرد؟ ولی آنچه مسلم است اینکه در این بازی تاج و تخت، این مردم افغانستان اند که هست و بود شان را هر چه بیشتر از دست می دهند و بیشتر از آنچه که تا حال از دست داده اند، قربانی خواهند داد.
دستگیر صادقی
19 اکتوبر 2020
