گزینش و ترتیب: حسین تلاش

اربابان جهان و محافظان آنها

بخش نخست: امپراتوری نظامی و ناتو

برگردان: پ. ص. پویا

دانش و امید شماره ۱۳

 شهریور – سنبله ۱۴۰۱

این نوشته سه‌بخشی، تلخیصی از یک فصل کتاب “غول‌ها”، نوشتۀ پیتر فیلیپس نویسنده آمریکایی است که در سال 2018 منتشر شد و مجلۀ “دانش و امید”، در شمارۀ سوم خود (آبان 1399) آن را معرفی کرد: مقاله‌ای دربارۀ اربابان جهان (غول‌ها) و محافظان آنها که عبارتند از امپراتوری نظامی و ناتو؛ سازمان‌های اطلاعاتی؛ شرکت‌های نظامی خصوصی. بخش نخست این مقاله در ارتباط با امپراتوری نظامی و ناتو در این شماره به خوانندگان تقدیم می‌شود و بخش‌های بعدی نیز به ترتیب در شماره‌های آتی منتشر خواهند شد.

—-

صاحبان قدرت درون طبقۀ سرمایه‌دار فراملی^۱ مدام نگران طغیان توده‌های استثمار شده‌اند. اینان به دلیل ناامنی‌های طبقاتی برای محافظت از ساختار ثروت متمرکز خود سخت تلاش می‌کنند: امپراتوری نظامی ایالات متحده، با بیش از 800 پایگاه نظامی در70 کشور جهان، مدت‌هاست که محافظ سرمایه‌داری جهانی است. 

نیروهای نظامی آمریکایی اکنون در 70درصد کشورهای جهان مستقر شده‌اند. فرماندهی عملیات ویژۀ ایالات متحده (سوکوم(^۲ با توسعه‌ای هشتاد درصدی از سال2010 تا کنون، شمار کشورهایی که در آنها نیروهای نظامی دارد را به عدد 147 کشور رسانده است.ادعا می‌شود که بیشتر مأموریت‌ها و تمریناتِ این نیروها آموزشی‌اند، اما به طور مرتب شاهد حملات مستقیمِ “ضدتروریستی”، از جمله ترور با پهپادهای بدون سرنشین و حملاتی هستیم که به کشتار یا دستگیریِ افراد منجر می‌شوند. 

در حال حاضر و درآفریقا، نیروهای ویژۀ آمریکا در بیش از 100 ماموریت نظامی درگیرند. به تازگی رهبران ارشد سوکوم در مورد وضعیت بحرانی در آفریقا مقاله‌ای منتشرکرده‌اند و در آن پیدایش ستیزهای مستمرِ آتی را پیش بینی کرده و دربارۀ آن‌ها هشدار داده‌اند:” قارۀ آفریقا چه از منظر فیزیکی و چه به لحاظ سیاسی و روانی، دارای شرایطی است که… فرصت مناسبی را برای گروه‌های تهدید کننده فراهم می‌کند تا بتوانند در میان جمعیت پنهان شوند و بدون مانع از مرزها عبور کرده و اطلاعات و تجهیزات را در سراسر منطقۀ عملیاتی سوکافریکا^۳ جابجا کنند. طبق تعریف، در چنین محیطی که “منطقۀ خاکستری” نامیده می‌شود… تهدید سازمان خشونت طلب افراطی^۴ در یک ساختار غیردولتی، فرامنطقه‌ای و فراملی، غیر متمرکز و پراکنده، با ایجاد بی‌ثباتی و بهره برداری از آن در آفریقا پدید می‌آید. این تهدید در دل پناهگاه‌های امن غیرقابل کنترل و تحت کنترل حکومت و مخفی گاه‌های ایجادشده در میان مردمی که امید خود را به حکومتی ناکارآمد ازدست داده‌اند به بقای خود ادامه می‌دهد.” 

در مقالۀ پیش گفته، دلایل و علل این که چرا بسیاری از مردم آفریقا امیدشان را به حکومت‌های خود از دست داده‌اند، همان قدر بی‌توضیح باقی مانده‌اند که علل و دلایل بنیادین و پایۀ تشکیل دهندۀ مقاومت گروه‌های سازمان یافتۀ خشونت طلب و افراطی. برای خانواده‌هایی که با چند دلار در روز زندگی می‌کنند و هیچ فرصتی برای بهبود وضعیت خود ندارند چه امیدی می‌تواند وجود داشته باشد؟ درچنین شرایطی البته که مقاومت کنندگان در مقابل امپراتوریِ نظامی ایالات متحده و اروپا در صفوف مردم جای خواهند داشت و حتی گاهی به آنها یاری رسانده خواهد شد. امپراتوری نظامی ایالات متحده بر صدها سال استثمارِ استعماری بنا شده است و همچنان به حمایت از حکومت ‌های سرکوبگر و استثمارگری ادامه می‌دهد که با برنامۀ امپراتوری سرمایۀ جهانی همکاری می‌کنند. حکومت‌هایی كه سرمایه گذاری خارجی‌ای را می پذیرند که تنها بخش كوچكی از قدرتمندان یك كشور از آن منتفع می‌شوند، کاملا آگاه‌اند که سرمایه ناگزیر، نیازمند بازده سرمایه است كه البته با به کارگیری منابع و نیروی کار برای منفعت اقتصادی به دست می‌آید. کل سیستم به تمرکز ثروت برای صاحبان قدرت و افزایش نابرابری فاجعه بار برای توده‌ها ادامه می‌دهد. در واقع خشونت‌های روزانۀ مناطق خاکستری، توسط این امپراتوری و به علت فقر و تیره روزی تحمیل شده، پدید می‌آیند. بسیاری از نیروهای سازمان‌های خشونت‌طلب افراطی- که عموماً “تروریست” نامیده می‌شوند- در واقع به شیوه‌ای “عُقلایی” عمل می‌کنند، چرا که برای به چالش کشیدن امپراتوری متمرکزِ سرمایه، ناگزیرند که از تنها وسایل موجود و در دسترس شان استفاده کنند.

ما می‌خواهیم در اینجا بیزاری خود را ازهمۀ اقدامات تروریستی و خشونت آمیز اعلام کنیم. ما از مفاد اعلامیۀ جهانی حقوق بشر کاملاً حمایت می‌کنیم. با وجود این، برای ما روشن است که ترور ساختاری، فقر و ناتوانی، عوامل مساعدی برای جنبش‌های مقاومت موسوم به سازمان خشونت طلب افراطی(س.خ.ا.) هستند. برای توجیه کنندگان امپراتوری بسیار ساده است که ادعا کنند مقاومت کنندگان فقط افرادی شرورند که هیچ اعتقادی به ارزش زندگی بشر ندارند: چنان که پس از 11 سپتامبر، جورج دبلیو بوش اعلام کرد:

“ما جهان را از دست شرورها خلاص خواهیم کرد” و “ آنها از آزادی‌های ما متنفرند – آزادی مذهب، آزادی بیان، آزادی رای و تجمع و مخالفت با یکدیگر.” 

این عبارات به زبان ساده، شیطان‌سازی از دیگران، به منظور توجیه سیاسی جنگ دائمی اند. رؤسای جمهور از زمان بوش تاکنون، در توجیه ادامۀ جنگ در سراسر جهان، عملکردی بهتر از پیشینیان خود نداشته‌اند. ارزیابی جنگ دائمی به عنوان دریچۀ کمک اقتصادی به سرمایۀ مازاد، بخش مهمی از درک سرمایه داری در جهان امروز است. جنگ است که فرصت سرمایه‌گذاری برای غول‌ها و طبقۀ سرمایه‌داران فراملی و بازگشت تضمین شده سرمایه را فراهم می‌کند. افزون براین، جنگ با نقش سرکوبگرانه اش، توده‌های رنجور را هراسان و مطیع نگه می‌دارد.

دلیل اصلی این که کشورهای عضو ناتو در حال حاضر 85 درصد از هزینه‌های نظامی جهان را به خود اختصاص داده‌اند و این واقعیت که ایالات متحده بیشتر از مجموع سایر کشورها در زمینۀ نظامی هزینه می‌کند، حفاظت از سرمایۀ جهانی است. دستورکار جهانی ناتو در آن چه که “جنگ علیه تروریسم” خوانده می‌شود، از وحشت اینان از نتایج نابرابری فزاینده، شورش‌ها و سایر اشکال ناآرامی‌ها پدید آمده است.

در بیانیۀ نشست سران ناتو در شیکاگو در سال 2012 چنین آمده است:

“به عنوان رهبران اتحادیه، ما مصمم هستیم اطمینان پیدا کنیم که ناتو توانایی‌های لازم را برای انجام وظایف اصلی خود – دفاع جمعی، مدیریت بحران و امنیت مشارکتی – به کار می‌برد تا بدین وسیله، نقشی اساسی در ارتقاء امنیت در جهان را ایفا کند. ما باید هنگام مواجهه با یک بحران حاد مالی و پاسخ به چالش‌های دگرگون شوندۀ ژئو-استراتژیکی، ازعهدۀ این مسئولیت برآییم. ناتو به ما این امکان را می‌دهد که امنیتی بیش از آنچه که هر یک از متحدان به تنهایی می‌توانست داشته باشد به دست آوریم.

ما اهمیت دائمی پیوند قدرتمند بین دوسوی اقیانوس اطلس و همبستگی اتحاد ]ناتویی] را به موازات اهمیت مسئولیت‌های مشترک، نقش‌ها و خطرات آتی موجود و مقابلۀ مشترک با چالش‌های اتحادهای آمریکای شمالی و اروپایی را تأیید می‌کنیم… [ما] با اطمینان خاطر، هدف نیروهای ناتو در سال2020 را برای خود تعیین کرده‌ایم: نیروهای مجهز متصل به همدیگر، نوین، آموزش دیده، کارآزموده، و فرمانبر، به‌نحوی که بتوانند با هم و با شرکا در هر محیطی عمل کنند.” 

ناتو به سرعت به نیروی مکمل پلیس امپراتوری نظامی ایالات متحده برای صاحبان قدرت جهانی و طبقۀ سرمایه‌دار فراملی تبدیل می‌شود. همزمان با متراکم‌تر شدن طبقۀ سرمایه‌دار فراملی در دهۀ 1980، مصادف با انحلال اتحادجماهیرشوروی، ناتو عملیات گسترده‌تری را آغاز کرد. قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، مأموریتی را برای عملیات در افغانستان، خارج از منطقۀ سنتی اقیانوس اطلس شمالی، و چارچوبی برای ماموریت آموزشی ناتو در عراق فراهم کردند. ساختار نظامی ناتو بین دو فرماندهی استراتژیک تقسیم شده است: ستادهای عالی نیروهای متفق اروپا^۵، واقع در نزدیکی مون^۶ در بلژیک؛ و ترادیس فرماندهی متفق^۷، واقع در نور فالک^۸ ویرجینیا فرماندهی عالی متحدۀ اروپا بر تمام عملیات نظامی ناتو نظارت می‌کند و همیشه تحت فرمانِ یک ژنرال (ارتشبد) ایالات متحده است. شورای آتلانتیک شمالی، مهم‌ترین نهاد سیاسی ناتو است که از نمایندگان سطح بالای هریک از کشورهای عضو تشکیل شده است. صاحبان قدرت غیرنظامی شورای اقیانوس اطلس، نخستین گروه غیرانتفاعی مشاورۀ برنامه‌ریزی است که توازن بین انتظارات عملیاتی ایالات متحده، ناتو و اولویت ‌های امنیتی جهانی را تعیین می‌کند. آلمان و دیگر قدرت‌های اروپایی در نوسازی زیرساخت‌های دفاعی ناتو نفع عمده‌ای داشته‌اند. درنشست وزرای دفاع ناتو در بروکسل در اواخر ژوئن 2017 گزارش شد که کشورهای عضو با اختصاص دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود برای مقاصد “دفاعی” توافق کرده‌اند. بودجۀ اتحادیۀ اروپا برای ناتو 5/38 میلیارد یورو (45 میلیارد دلار) برای سال 2018 تعیین شده است و تا سال 2021 به 4/42 میلیارد یورو (50 میلیارد دلار) می‌رسد. علاوه بر این، وزرای دفاع اتحادیه اروپا در مارس 2017 موافقت کردند که یک مرکز فرماندهی مشترک برای برنامه‌ریزی و عملیات نظامی مستقل از ناتو و ایالات متحده ایجاد کنند.

ناتو اولین عملیات نظامی را در بالکان انجام داد که همچنان ادامه دارد، و سپس عملیات مستقیم خود را در افغانستان، لیبی و عراق اجرا نمود. ناتو در حال حاضر عملیات متعددی را در سراسر جهان انجام می‌دهد، از جمله: گروه ویژه مبارزه با دزدان دریایی ^۹در خلیج عدن و ماموریت‌هایی در سومالی، سودان، مالی، اتیوپی، نیجریه، کنیا، لیتوانی، استونی، لتونی، گرجستان، مجارستان، اسلواکی، بلغارستان، لهستان، ترکیه، پاکستان (امداد رسانی در هنگام وقوع بلایا) و رومانی. ناتو همچنین با کشورهای شریک خود در آسیای مرکزی مانند قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان همکاری می‌کند. البته رهبران روسیه معتقدند که گسترش ناتو به کشورهای پدید آمده از تجزیۀ اتحاد جماهیر شوروی سابق، خیانت به توافقات بعد از سال1990 توسط جیمز بیکر، وزیر امورخارجه وقت ایالات متحده است که در جریان مذاکرات برای اتحاد مجدد آلمان، قول عدم گسترش ناتو به شرق را داد. 

در حالی که از حملات ناتو در خارج از اروپا به عنوان مأموریت‌های بشردوستانۀ صلح آمیز یاد می‌شود، مشخص شده است که صاحبان قدرت جهانی از ناتو و امپراتوری نظامی ایالات متحده برای امنیت جهانی خودشان استفاده می‌کنند. این بخشی از استراتژی گستردۀ تسلط نظامی ایالات متحده بر سراسرجهان است که براساس آن، با توصیۀ صاحبان قدرت شورای آتلانتیک، امپراتوری نظامی ایالات متحده/ ناتو در خدمت طبقۀ بنگاه‌دار اقتصادی فراملی ^۱۰برای حفاظت از سرمایۀ بین المللی درهرجای جهان عمل می‌کند.

جامعه‌شناسان، ویلیام آی. رابینسون و جری هریس^۱۱، در سال 2000 زمانی که به تغییرسمت گیری از دولت رفاه اجتماعی به دولت کنترل اجتماعی (پلیس)، اشاره می‌کردند، فرآیند گسترش چشمگیر نیروهای امنیتیِ دولتی و خصوصی، زندانی شدن دسته‌جمعی جمعیت‌های محروم (به‌طور عمده اقلیت‌ها)، اشکال جدید آپارتاید اجتماعی… و مقررات ضدمهاجرت را خاطر نشان کردند. نظریۀ رابینسون و هریس به‌طور دقیقی، دستور کار اربابان قدرت جهانی امروزی را پیش‌بینی کرد، مواردی همچون:

 • تداوم عملیات پلیس توسط رئیس جمهور ترامپ مانند پیشینیان خود، باراک اوباما، جورج دبلیو. بوش، بیل کلینتون و جورج اچ. دبلیو بوش؛ 

 •  برنامۀ سلطۀ بلندمدت بر جهان توسط قدرتمندان جهانی، که از نیروهای نظامی ایالات متحده ـ‌ناتو برای دلسرد کردن دولت‌های مقاوم و حفظ سرکوب پلیس داخلی در جهت حفظ سیستم سرمایه‌داری استفاده کند؛ 

 •  تحکیم مداوم سرمایه‌داری در سراسر جهان بدون دخالت دولت‌ها یا جنبش‌های برابری‌طلبانۀ اجتماعی؛

علاوه برموارد فوق، این دستورکارمستلزم فقر بیشتر نیمۀ پایین جمعیت جهان و مارپیچ نزولی بی‌وقفۀ دستمزدها برای 80 درصد مردم جهان است. جهان با بحران اقتصادی مواجه است و راه حل نئولیبرالی این است که برای نیازهای انسانی، خرج کمتری شود و برای امنیت، بیشتر. این جهانِ نهادهای مالی است که جنون آسا به سوی خودکشی می‌شتابد، جایی که در آن پاسخ به فروپاشی اقتصادی عبارت است از چاپ پول بیشتر، غرق کردن جمعیت با تریلیون‌ها دلارِ ایجاد کنندۀ تورم جدید. این جهانی است با جنگ دائمی که در آن برای خرابی به مراتب بیشتر از بازسازی هزینه می‌شود، چرخه‌ای که به نفع غول‌ها و شبکه‌های جهانی قدرت اقتصادی است. این دنیای پهپادهایِ قاتلِ بدون سرنشین، ترورهای غیرقانونی، مرگ و ویرانی در داخل و خارج از کشور است.

همانطور که‌اندریو کالن درکتاب قدرت دولتی و دموکراسی^۱۲خاطرنشان می‌کند: “در دیدگاه دولت [بوش، اوباما، و اکنون ترامپ] یک بُعد اوروِلی ^۱۳ وجود دارد. این کشور بی‌اعتنایی به قانون را انتخاب کرد، درعوض فرمان‌هایی را برای مشروعیت اقدامات غیرقانونی صادر کرد و به خود اجازه داد بدون تظاهر به تسهیم قدرت برطبق قانون اساسی یا حقوق بین‌الملل عمل کند.” دنیس لو^۱۴می‌نویسد: “نتیجۀ نهایی، تقسیم بنیادین جامعۀ ما، از یک سو بین کسانی است که منافع‌شان در تحت سلطه درآوردن و راندن جامعه و منابع سیاره به سوی انحصار است و از سوی دیگر، بین کسانی که منافع‌شان در استفاده صرفه جویانه از آن منابع در راستای منافع بخشی از جامعه [طبقه سرمایه‌داران] است نه کل جامعه.” 

جنبش اشغال در تظاهرات خود از اصل یک درصد درمقابل نود و نه درصد به عنوان یک مفهوم اصلی، در برابر اختلالات و چالش‌های ناشی از اقدامات بنگاه‌های اقتصادی فراملیتی استفاده کرد. اشغال دقیقاً همان چیزی بود که قدرتمندان جهانی از آن بیشتر می‌ترسیدند: جنبش دموکراتیک جهانی که دستور کار سرمایه‌داری و تداوم خیمه‌شب‌بازی انتخابات دولتی‌ای را افشا می‌کند، که اگرچه ممکن است بازیگران در هر اجرا تغییر کنند، اما خودِ خیمه شب بازی، ثابت می‌ماند. امپراتوری نظامی تحت تسلط ایالات متحده و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو(درخدمت حفاظت ازسرمایه‌گذاری‌های اربابان قدرت در سراسر جهان است. جنگ‌ها، تغییر رژیم‌ها و مشاغل پدیدآمده توسط سازمان‌های نظامی و اطلاعاتی در خدمت دسترسی سرمایه گذاران به منابع طبیعی، گردش آزاد سرمایه، وصول بدهی‌ها و مزایای سوداگرانه در بازارهای جهانی است.

===

غول‌ها و سرمایه‌گذاری اربابان جهان در جنگ

جداول زیر نشان دهندۀ سه تولیدکنندۀ برتر سلاح در جهان و غول‌هایی است که در سال 2017 در آنها سرمایه گذاری کرده‌اند.

1. Transnational Capitalist Class 2. US Special Operations Command (SOCOM)

3. SOCAFRICA 4.The Violent Extremist Organization (VEO)

5. Supreme Allied Commander Europe 6. Supreme Allied Commander Europe 

7. Allied Command Transformation 8. Norfolk

9. Counter-Piracy Task Force 10. Transnational Corporate Class

11. William I. Robinson and Jerry Harris

12. Andrew Kolin notes in State Power and Democracy

13. Orwellian : منتسب به جورج اورول، نویسندۀ کتاب قلعۀ حیوانات.م 14. Dennis Loo

۱۵. Lockheed Martin Corporation: شرکت سهامی لاکهید مارتین یکی از بزرگترین شرکت‌های صنعت هوافضا، پشتیبانی نظامی، امنیت و فناوری است. این شرکت،بزرگترین پیمانکار دفاعی جهان از نظر درآمد در سال مالی 2014 بود. در سال 2013، 78 درصد از درآمد لاکهید مارتین از فروش سلاح‌های جنگی به دست آمد؛ این شرکت در صدر فهرست پیمانکاران دولت فدرال ایالات متحده قرار گرفت و نزدیک به 10 درصد از بودجه پرداخت شده پنتاگون را دریافت کرد. در سال 2009، ارزش قراردادهای آن، با دولت ایالات متحده مبلغ 38.4 میلیارد دلار (85٪)، قراردادهای دولت‌های خارجی 5.8 میلیارد دلار (13٪) و قراردادهای تجاری و سایر قراردادها 900 میلیون دلار (2٪) بود. نیمی از فروش سالانه این شرکت به وزارت دفاع ایالات متحده است. لاکهید مارتین همچنین پیمانکار وزارت انرژی ایالات متحده و سازمان ملی هوانوردی و فضایی(ناسا) است. از مارس 2020، سهام لاکهید مارتین بطور عمده به سرمایه‌گذاران نهادی (شرکت استریت استیت، گروه ونگارد، بلک راک، شرکت‌های گروه سرمایه، و دیگران) تعلق دارد ( برگرفته از اینترنت، م(.

۱۶. Northrop Grumman Corporation: شرکت سهامی نورتراپ گرامن یک شرکت چندملیتی آمریکایی در زمینه فناوری هوافضا و دفاع است. با 90000 کارمند و درآمد سالانه بیش از 30 میلیارد دلار، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان سلاح و ارائه دهندگان فناوری نظامی در جهان است. این شرکت در فهرست 500 شرکت برتر مجلۀ فورچون 2020 از بزرگترین شرکت‌های آمریکا در رتبه 96 قرار دارد.

شرکت سهامی نورترپ گرامن و شرکای صنعتی آن هشت بار برنده جایزه Collier Trophy شده‌اند، که اخیراً برای توسعه X-47B، اولین سیستم هوایی بدون سرنشین و مستقلی است که از یک ناو هواپیمابر کار می‌کند.[9]ورترپ گرامن در حال حاضر هدایت توسعه B-21 Raider را بر عهده دارد، بمب افکنی راهبردی دوربرد و رادارگریز که می‌تواند سلاح‌های متعارف و هسته‌ای را پرتاب کند. این هواپیما جایگزین B-2 Spirit خود نورترپ، بعنوان تنها بمب افکن رادارگریز شناخته شده در جهان خواهد شد. از دیگر پروژه‌های فعلی آن می‌توان به توسعه و تولید تلسکوپ فضایی جیمز وب، رصدخانه مداری که در سال 2021 راه‌اندازی شد، و تولید تقویت کننده‌های موشک جامد برای برنامه سیستم پرتاب فضایی ناسا، اشاره کرد. این شرکت، پیشنهاددهنده برنامه بازدارندگی استراتژیک زمینی نیروی هوایی بود که هدف آن توسعه و ساخت یک موشک بالستیک قاره پیمای جدید است. از مارس 2020، سهام این شرکت بطور عمده به سرمایه‌گذاران نهادی (شرکت استریت استیت، گروه ونگارد، بلک راک، شرکت‌های گروه سرمایه، و دیگران) تعلق دارد ( برگرفته از اینترنت، م). 

۱۷. Boeing Company شرکت بوئینگ: یک شرکت چند ملیتی آمریکایی است که هواپیما، روتورکرافت، ماهواره، تجهیزات مخابراتی و موشک را در سراسر جهان طراحی، تولید و به فروش می‌رساند. این شرکت همچنین خدمات لیزینگ و پشتیبانی محصولات خود را ارائه می‌دهد. بوئینگ یکی از بزرگترین تولیدکنندگان جهانی محصولات هوافضایی است. این شرکت، سومین پیمانکار بزرگ دفاعی در جهان بر اساس درآمد 2020 و بزرگترین صادرکننده این محصولات در ایالات متحده از نظر ارزش دلاری است. سهام بوئینگ در میانگین صنعتی داوجونز گنجانده شده است. 

سهام این شرکت بطور عمده به سرمایه‌گذاران نهادی (شرکت استریت استیت، گروه ونگارد، بلک راک، شرکت‌های گروه سرمایه، و دیگران) تعلق دارد (برگرفته از اینترنت، م)

Share on Facebook

Tweet

Follow us