زنانِ زنداني حرمسراي تیمورشاهی
از آنجا که در طول تاریخ،یکی از دلایل عقب ماندگی ملت ها وجود حرمسرا ها در راس قدرت بوده است. لذا بسیاری از تاریخ نگاران درکنار شرح سرگذشت پادشاهان و نقل تاریخ،اشاره ای نیز به کم و کیف حرمسرای شان داشته اند.اما داستان حرمسرا و علت ساخت و بافتش به همین سادگی نیست و دارای تضادها و مساله ها و مشکل هاي پیچیده و دشوار است. اگر گرفتاری ها و دشواری هاي یک حرمسرای کالبد شکافی شود و تضادها و کارکردهای زنان مختلفی که در آن حضور دارند ، به نقش و جایگاه خاص هریک شان پرداخته شود.
دیده می شود که بسیاری از حرمسراها اجزا و اعضای نزدیک به هم و مشابهت هایی دارند. بیشتر حرمسراهای بزرگ و کوچکی که در تاریخ آمده است دارای زنان جاه طلب،قربانی،اسیر و زنان سوگلی و متفاوت به هم بودند.چرا که از ابتدا زنان حرمسرا از یک نوع و یک گروه و محصول یک طبقه اجتماعی از جنس سواد و خواستگاه و انگیزه ها نبودند. بلکه گاهی هم تفاوت های ماهوی با هم داشتند و کارکردشان نیز با هم فرق می کرد اگرچه همه گی، زنان حرمسرا شمرده می شدند.
در راس حرمسرا، یک مرد و در پایین زنانی که در هیئت جلاد و قربانی به سر می برند و همه تابع قوانین زورمدارانه استند. برای روشن شدن و باز شدن این موضوع اسفبار تاریخ، حرمسرای تیمور شاه از نظر می گذرانم.
در دوره ی که احمد خان سلطنت را در دست گرفت، کنیزک کردن زنان رواج جهانی خود را از دست داده بود و از آنجاییکه احمد شاه ملتانی مردی سیاست بود و کشور گشایی را دوست می داشت،خود به زنان علاقه چندانی نداشت، اما فرزندان جانشین او حرمسراهایی زیادی تشکیل دادند. از جمله حرمسرای شهرکابل از نخستین ساختمانهای ارگ به شمار میرود که پس از کوتی باغچه کار اعمار آن آغاز شد. این حرم سرای در تحت ریاست و سر پرستی عمومی حبیب الله در سنۀ (۱۳۰۸)قمری مطابق سال (۱۲۶۹)شمسی درمرحلۀاکمال رسید.حرمسرای ارگ کابل دارای ۳۳ اتاق است و ازمهمترین و بزرگترین حرمسراهای عصر خود به شمار میرفت.
میرمحمد صدیق فرهنگ از قول میرعبدالکریم بخارایی تاریخ نگار معاصر دوره تیمورشاه “جانشین احمدخان ملتانی”،روایت می کند: « تیمورشاه (۱۷۷۳-۱۷۹۳) جانشین احمد خان مولتانی۳۳۰ کنیزداشت. برای این کنیزان حرمسرایی تشکیل داده بود.
“حرمسرا در حقیقت جدا شدن محیط زیست زن و مرد را افاده می کند و موجب می شود تا هریک برای خود جهان دیگر داشته باشند و قرابت بین زن و شوهرفقط در زیر لحاف محدود گردد.”
درحرمسرا ها،شاعره ها،عالمه ها، قاریه ها،خطیبه ها،منشیه ها،ندیمه ها،کاتبه ها،مصاحبه ها،قصه خوان ها،مطربه ها،خیاطه ها، چلم دارها، بوت نگهبان ها، آشپزها، نانواها، طبیبان، معلمان کودکان، آبدارباشی،خامک دوزان،موجود بودند.درمواقع جشن های سلطانی،اعیاد و مراسم مذهبی از زنان شهرکابل نیز دعوت رسمی درحرمسرا به عمل می آمد.
اداره و سرپرستی حرمسرا ها توسط مادران شاهان و یا هم ملکه ها صورت می گرفت. گاهی این بانوان دراداره کشور ومسیرسلطنت هم نقشِ می داشتند. .
هریک از بانوان فوق الذکر دارای حقوق معینی بودند که از مالیات کشور بدست می آمد. ملکه های عبدالرحمان وامیرحبیب الله معاش سالانه درحدود دوصد هزار روپیه داشتند. ازجمله آن کنیزکان یکی هم مادر شهزادگان شاهپور وعباس بود، او دختر شربت علی چنداولی بود که به زیبایی شهرت داشت وسرپرست این کنیزکان به شمار میرفت. شاه هفته دو بار به تماشای زنان حرمسرا میآمد، کنیزکان به امردختر شربت علی،با لباس هایی نو،زر وزیور و آرایش های جذاب آراسته میگردیدند.
آنان درحیاط مخصوص که نزدیک تخت سلطنت واقع بود،دردو قطار به صف میایستادند، پادشاه با تشریفاتِ خاصِ که دختر شربت علی را در کنار خود داشت، وارد حیات مخصوص میگردید و بر بالای تختی به نظاره زنان مینشست. سپس برمیخواست و به صفوف کنیزان اندر میشد و با کنیزکان چندی که وی را پسند میآمد،شوخی و مزاح میفرمود، خواجهگانی که از عقب او روان بودند،اسامی کنیزانی را که چنین مورد ملاطفت شاهانه قرار گرفته بود، یاد داشت میکردند و شب هنگام به اتاق خواب شاه به قدر نیاز، یکی یکی اندر مینمودند.بعضی وقت ها واقع می شد که شاه تا ده نفر را در عین شب می پذیرفت، این مراسم در تمام دوره سال به طور لاینقطع ادامه داشت و در ضمن آن هر ماه یک دختر باکره به حرم شاه افزوده می شد».
مطالعه تاریخ مارا به کنه طبیعت مردم وحقایق تلخ و اسفباررهنمونی می کند.اگر مردم ما بیدار و برازنده می بودند،هیچوقت از ابتدا تا انتهاشاهان درباری غرق درخوشگذرانی وعیاشی
نمی شدند .
شاهی که درعین حال وظایف رییس مملکت ،رییس دولت،قوه مقننه،حتا قوه قضاییه را به شانه های ناتوان خود تلنبار کرده و خویشتن را اولامرهم می خواند.اینسان روزگاربه بیهودگی وهوسرانی بگذراند و صاحب ده ها فرزند باشد.
می توان یکی از عوامل عقب ماندگی کشورها و ملت هارا در نگرش و نزدیکی از زن دید. زن را تنها در گوشەی از خانە و یا فراوانتر درحرمسرا اسیر کردەاند و شخصیت زن را درهم شکستە اند و آن را بە مالکیت مرد درآوردەاند و این سبب در هم شکستن و اسیر شدن جامعە شدە است . این حاکمان عیاش و خوش گذران کجا توان و وقت پرداختن به امور مهم کشور را خواهد داشت.آیا نمی توان یکی از راز های عقب مانی کشوری ما را در همین گم کردن زمام دارها درشبستان حرمسرا ها بازیافت؟
در حال حاضر اگر حرم سرای هایی به شکل سابقه اش وجود ندارد. اما باز هم حاکمان کشور ما مصروف زراندوزی ،دسیسه سازی و دامن زدن به تبعیض و تعصب و ده ها ناهنجاری دیگر استند تا حدی که کشور را بر لبه پرتگاه سقوط رسانیده اند.
با تاسف فراوان در طی 300 سال پسین؛ تاریخ کشور ما پر از حقایق تلخ و درد آورِ حاکمان مرد سالار بوده است.آنان با ایجاد حرمسرای ها و دربند کشیدن زنان ستمدیده، صاحب ده ها فرزند شدند. با گذشت زمان این فرزندان حرامی حرمسرا ها، سوار بر گرده های مردم بی دفاع، ده ها سال در مقابل یکدیگر جنگیدند، بی اتفاقی و ویرانی کردند و هزاران انسان بی گناه این سرزمین راکشتند و حتا یکی دیگر خود را کور و کر کردند و جلو هر نوع پیشرفت و ترقی را گرفتند و سبب عقب ماني ملت ما شدند.
شیرین نظیری
نوت:اشرف غنی یک سال پیش فرخنده زهرا نادری را به جایگاهی دختر شربت علی در حرمسرای ارگ مقرر کرد.اما فهمیده نشد که چه پیش آمدی سبب برکناری فرخنده زهرا نادری شد؟
در برنامه ککتوس از فرخنده زهرا پرسش های زیادی در این باره بعمل آمد.اما او از سخن گفتن در این باره ابا ورزید. دلیل آن ممکن افشای فحشا در ارگ باشد. در نهایت زمان در این مورد پاسخ خواهد داد.
