تاملی بر  دیدگاه های «خدا مرده و یا اینکه سکوت…

نویسننده: مهرالدین مشید درامدی بر دو تجربه‌ی متفاوت از غیبت الهی اندیشه‌ی…

نصایح نامچه

موسی فرکیش «نصایح‌نامچه»، در حقیقت متن گفتار و پیشنهادهای عبدالرحمان خان…

یازدهم سپتامبر؛ مبارزه با تروریسم یا چرخه معکوس تحول در…

نویسننده: مهرالدین مشید حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ نه تنها سیاست خارجی…

 آیا راه رشد غیر سرمایداری پاسخگوی  اهداف استراتیژیک خلقهای جهان…

مقدمه این را همه میدانند که در ایجاد جنبشها وحریانات تند…

استاد ګل پاچا الفت 

خدای بخښلی  استاد گل پاجا الفت  هغه  لوی  او وتلی…

د سیاسي ګوندونو په جوړولو او فعالیت کې د مرام…

 انسان له اوله په ټولنیز ژوند کې د ګډو موخو…

خاطر شاد 

رسول پویان  تـو گـویی خامـۀ پاییز کلک استاد است  به هر طرف…

برجحان تعلقات!

امین الله مفکر امینی                     2025-07-09 برجحان ز تـــــــــعلقات وافکاری واهی خدا جوییــــــــم با…

اگر سقراط ‌پدر فلسفه است، کنفوسیوس یا ملاصدرا چرا چنین…

بخش دوم از مقاله‌ی سقراط، تیشه‌زنی، به ریشه‌ی دانایی. بحثی از…

پاسخی به پرسشی

محمدعثمان نجیب  آغا صاحب گرامی، نه دانستم دلیل شتابان شما برای…

استاد قیام الدین خادم 

استاد خادم د پښتو ادبیاتو په اسمان کې له هغو…

روشنگری روس، ملی گرا، رفرمیستی، علم گرا

Lomonossow, Michail(1765-1711 آرام بختیاری لومونسف؛- شاعر، دانشمند، روشنگر. میشائیل لومونسف(1765-1711.م)، شاعر، محقق، فیلسوف،…

د سیاسي ګوند او سازمان اساسي او تشریفاتي سندونه

د یوه سیاسي ګوند او د هر سیاسي او ټولنیز…

اعتراف به خطا؛ اخلاق و پل عبور از تاریکی به…

نوسنده: مهرالدین مشید  تاریخ، دادگاه اشتباهات مشترک ما تاریخ معاصر افغانستان و…

وقتی اژدها می‌غرّد، خرس می‌خروشد و فیل می‌خرامد؛ بشکه زرد…

نوسنده: مهرالدین مشید  پیام نشست شانگهای برای طالبان؛ نشانه‌ای از افول…

در سوگ کنر

بمناسبت زلزله ي مهلک ولایت کنر از زمین لرزه کنر هر…

درمراثی قربانییان زمین لرزه ی مشرق زمیـــن !

امین الله مفکرامینی                   2025-02-09! بدیــــــــده اشکِ ماتم و بدل خونم ز لغزشِ…

اشک قلم 

رسول پویان  اشک قلم به صفحـۀ دل ها چکیده است  صد لاله…

استاد عبدالروف بینوا

استاد بینوا د هېواد، سیمې او نړۍ په کچه ستر…

کودکانی که کودکی نمی‌ کنند

خیابان، خانه بی‌در و پیکر کودکان فراموش‌ شده! فرشید یاسائی *  ما…

«
»

آیا امریکا ، افغانستان فدرالی می خواهد ؟

 نوشته ی : اسماعیل فروغی 

     جیمزدابینزنماینده ی پیشین امریکا درامورافغانستان میگویدکه : « فدرالیسم به نفع افغانستان بوده وبه توسعه ی این کشورکمک می‌کند… » او حکومت جمهوری با والی های انتخابی را برای توزیع قدرت درافغانستان مفید می پندارد .
    آقای دابینز این سخنان صریح و بی پرده رااخیراً درمصاحبه ی اختصاصی با تلویزیون افعانستان انترنشنل بیان داشته است.

     بحث فدرالی که همواره بحثی تابو وقدغن درمحافل سیاسی- روشنفکری افغانستان بوده است ، اینبارنه ازسوی متفکران و سیاسیون افغانستانی ؛ بلکه ازسوی یک امریکایی داغ شده است. 

    آقای دابینز فدرالی شدن افغانستان را درزمانی مطرح می‌کند که اقوام مختلف افعانستان درزیرسیطره ی خشن وافراطی طالبان عذاب کشیده و بعضاً بافشار و زورازخانه های پدری شان بیرون کشیده می شوند .

     آقای دابینزفدرالی شدن افعانستان رادرشرایطی مطرح می‌کند که مقاومت وایستاده گی مردم افغانستان دربرابر تروریزم طالبی روزتاروزقدرت و وسعت بیشترکسب کرده و آرام آرام پرخاش های عمومي درکل کشور- بخصوص ولایات شمال افغانستان علیه حکومت تک قومی ، تک مذهبی وتک جنسیتی طالبان ، پخته گی وقوام بیشترمی یابد .

     هنوزروشن نشده است که آیا سیاست رسمی ایالات متحده ی امریکا هم بسوی قبول یک افغانستان فدرالی چرخ خورده است ؟ آیا وزارت خارجه ی امریکا هم بجای نظام متمرکز، به توزیع قدرت درافعانستان ازراه یک نظام فدرالی باورمند شده است ؟ یا اینکه این نظرفقط نگاه شخصی آقای دابینزاست .

   باآنکه هنوزنمی‌توان باورکرد که مقامات رسمی امریکایی ، نظام فدرالی را نظام شایسته برای افغانستان دانسته باشند ؛ اما هرچرخشی درسياست امریکاییان پیش آمده باشد یا پیش بیاید ، انتخابِ نوعِ نظام ، کارمردم افغانستان است . هموطنان ما بخوبی می دانند که نظام طالبی اوجِ نفرت انگیزیک نظام متمرکزاست . هموطنان ما این حقیقت را نیزمی دانند که حالا زمان آنست تا بدون تبعیض و تشدد ــ برای تعین وانتخاب نوع نظام حکومتی ، به یک گفتمان ملی روی بیاورند .

     به باورمن هیچ گفتمانی را نباید تابو پنداشت و قدغن کرد . نباید فوراً وباخشونت مُهرکفربه پیشانی کسانی زد که طرفداریک نظام غیرمتمرکز برای افعانستان استند . باید دانست که تنها درپرتویک گفتمان ملیست که میتوان عوامل اصلی عقب مانی ها ونزاع های چندقرنه و مزایای یک نظام غیرمتمرکزرا مشخص ودرک کرد . تنها درپرتویک گفتمان ملیست که میتوان فهمید نظام غیرمتمرکزهرگزبه معنای تجزیه ی یک کشورنبوده ونیست. وبالاخره تنها درپرتو یک گفتمان ملیست که به آسانی میتوان فهمیدــ درجهان ماکشورهای بزرگ وقدرتمندی چون ایالات متحدامریکا ، جمهوری فدراتیف روسیه ، جمهوری فدرال آلمان ، امارات متحدعربی ، جمهوری اسلامي پاکستان و دهها کشوردیگری استند که نظام غیرمتمرکزیا فدرالی داشته و این کشورها تاهنوزهیچکدام تجزیه نشده اند . 

    خلاصه ی کلام : اگرما گفتمان ملی نداشته و پیهم به پیشانی همدیگرمُهرکُفربکوبیم ، بازهم به دردها وبدبختی های هلاکتبارخویش ادامه داده و بادستان خود، خودمان را عذاب کُش می نماییم .

    وبالاخره ، اگرما گفتمان ملی نداشته باشیم ،پاکستانیان بوسیله همین طالبان تندرو و تمرکزگرا ، افغانستان را بسوی تضعیف بیشتروحتا بسوی تجزیه سوق خواهند داد .