گزارنده به پارسی دری: عزیز آریانفر

مساله دینلین ها

نوشته: اکادمیسین لئو گومیلیُف[1]

یادداشت گزارنده:

بدون داشتن آگاهی تاریخ توده های باستانی دینلین ها، دی ها (دهایی ها)، خیانیان، سکاییان و…؛ پی بردن به منشاء و خاستگاه تباری توده های تورکی زبان باشنده آسیای مرکزی در کل و آسیای میانه و قفقاز و جنوب روسیه علی الخصوص، امری است محال.

پس از آن که اروپاییان (به ویژه فرانسویان،آلمانی ها، انگلیسی ها و روس ها و…) با اسناد و مدارک تاریخ باستانی چین آشنا شدند، آغاز به پژوهش همه جانبه در باره توده های باشنده استپ های واقع در میانه های آسیا در شمال دیوار چین تا سیبیری غربی (که سرزمین مغولستان در قلب آن جا دارد)، نمودند و مقالات و کتاب های بسیاری نوشتند. در پهلوی این ها، کاوش های باستان شناسیک روس ها در یک سده و نیم اخیر در آسیای مرکزی و جنوب سیبیری، توسعه علوم زبانشناسیک، نسب شناسیک، سکه شناسیک، تبارشناسیک و ده ها علم دیگر، زمینه را برای بررسی همه جانبه تاریخ توده های باشنده این سرزمین ها فراهم گردانید.

با توجه به پیشرفت روزافزون علوم، بایسته است تا همواره دیدگاه های ارائه شده در گذشته از سوی دانشمندان بار دیگر به بررسی و ارزیابی گرفته شده و پیوسته در آن ها ویرایش هایی وارد آورده شود. مقاله زیر تلاشی است در همین راستا که نیم سده پیش از امروز انجام شده و روشن است کنون بار دیگر نیاز به بازبینی آن دیده می شود.

به هر رو، اینک مقاله گومیلیف را پیشکش می داریم:

مساله دینلین ها

بازنگری فرضیه گروم- گرژیمایلو در پرتو داده های نو تاریخی و باستان شناسی

طرح فرضیه:

پروفیسور گروم- گرژیمایلوGE Grum Grzhimailo   با مطالعه تاریخ چین باستان، به یک رشته برداشت های پالیو اتنوگرافیک (دیرین تبارنگاریک) دست یافت.[2]

1. نژاد مو بور (مو قهوه یی) که چینی ها آن را به نام دینلین dinlin یاد کرده اند، در سپیده دم تاریخ چین در آسیای میانه در گستره پهناوری می زیست.

این ادعا بر شالوده یک رشته مشاهدات و چند فرضیه مبتنی است. گاهنامه نگاران چینی، توده هایی به نام های داها، دالی ها و دینلین ها را می شناختند که در دره رود  هوان هی (زرد) می زیسته اند. چنین بر می آید که دا، دالی و دینلین، چند شکل تلفظ یک نام تباری بوده است. روشن است این ها مردمانی بودند غیر چینی. چینی های باستان خود را به نام «سیاه موها» می خواندند. در حالی که دینلین ها موبور و چشم آبی بودند.

یکی از این قبایل به نام «چا-دی»، یعنی دی های سرخ یاد می شد. تیپ آن ها را می توان بر پایه اطلاعات دست داشته چنین پرداز کرد: «دی های سرخ دارای ویژگی های زیر اند: میانه قد​​، بیشتر بلند و رسا، اندام های نیرومند، چهره های دراز، جلدهای سفید رنگ، گونه های گلگون، موهای بور، بینی های برجسته، بیرون برآمده و راست، بیشتر عقابی و چشم های رنگین…»[3]

شیوه زندگانی شان، آن ها را چونانِ ستیزه جویان فردگرا به بار آورده بود و همین امر موجب گردیده شده بود تا دینلین ها هرگز نتوانند برای خود دولتی بسازند. آن ها در جوامع کوچک زندگی می کردند و به شکار و ماهیگیری می پرداختند و با فروش شمشیرهای خود روزگار بسر می بردند و به سرداران چینی جنگجویان مزدور  می فرستادند. در میان شان ازدواج های مونوگامی (monogamy ازدواج مرد با چند زن یا تعدد زوجات) رواج داشت. دین شان- آیین قهرمان پرستی بود. آن  ها بسیار یادآور سلت های باستانی و ژرمن ها هستند. چنین می نماید که زبان شان یکی از زبان های هندوچینی بوده باشد.[4]

2. دینلین ها در برگیرنده چهار قوم باستانی آسیای مرکزی بودند:

-قرغیزهای باشنده حوضه علیای رود ینی سی،

 -دینلین های کرانه های دریاچه بایکال،

– اوسون ها، که در تاریخ از آن ها در کرانه های دریاچه لوب نور یاد شده است اما پسان ها به سوی غرب- به شمال تین شان رفتند.

و- بوماها boma در گستره سایان-آلتای»[5].

هر چهار قوم آبی (سبز) چشم و مو بور (قهوه یی) بودند و کم و بیش با همسایگان شان آمیزش یافته بودند. اوستیاک ها  Ostiaks -کیت های حوضه رود ینی سی  هم  دینلینی تبار اند.[6]

3. ظهور قبایل دینلین در شمال بیابان گوبی با جنگ هزاران ساله دینلین ها با چینی ها آژند زده می شود که دنیلین ها در فرجام آن را باختند. از قبیله دی در چین در هزاره سوم پیش از میلاد چونانِ باشندگان بومی یاد شده است».[7] طی سه هزار سال بخشی از دینلین ها نابود شدند، بخشی گریختند و برخی هم با چینی ها مخلوط شدند. در عهد پادشاهی چژو در سده دوازدهم پیش از میلاد بود که دینلین ها با چینی ها آمیختند. در این حال، قبایل چژویی بیشتر متشکل از دی ها بودند. حضور آدم های دارای بینی های بلند و ریش های انبوه در چین باستان گواه بر همین است.[8]

4. بخش دیگری از دینلین های شکست خورده به جنوب به جنگل های سیکانا و یوننان عقب نشینی کردند که در آن جا به قبایل جنگلی یی مبدل شدند. جغرافی دانان چینی این قبایل را به نام مان هاManh   یاد کرده اند. پولوهای سیاه که دارای طیف گسترده یی از ویژگی های اروپاییدی اند، و نیز قبایل تسیلیان  tszelyan، یائو، مایو، وونی ها، ئی ژن ها، پوتی ها  puteو موسوها Moso   از بازماندگان آنان اند.[9]

5. بازماندگان دینلین ها که با تبتی ها، مغول ها و چینی ها آمیخته شدند، عبارت اند از تانگوت ها Tanguts در منطقه امدو Amdo  و حومه گانچژو  Ganzhou که کوه نشنیان جنگجویی اند و بیشتر به قفقازیان همانند اند تا به مغولان و به زبان تبتی سخن می گویند.[10]

6. دینلین ها که از نگاه زبانی به مردم گروه هندوچین نزدیک اند، از نگاه ویژگی های فیزیکی و روانی خود به آن نژاد موبور  نزدیک بودند که برخی از انسان شناسان ایشان را از باشندگان اولیه اروپا می شمارند.[11]

این نتیجه گیری آخری بس پر مخاطره، مبتنی بر پایه استدلال زیر است: «آیا ممکن است که موجودیت دو نژاد دارای منشاهای مختلف اما برخوردار از نشانه های فیزیکی و ویژگی های روانی همسان را مجاز بشمریم؟  روشن است که نه.»[12]

برای تایید این نتیجه گیری آخری ناچار به پنداشت در باره تغییرپذیری نژاد بسته به شرایط زیست محیطی رو بیاوریم، و در این حال به این باور باشیم که چنین تغییری می تواند بسیار سریع رخ بدهد: در ظرف دو تا سه سده.[13]روند ناپدید شدن دینلین ها از صحنه تاریخ، اگر همه نتیجه گیری های بالا را درست بپنداریم، در آغاز هزاره دوم پیش از میلاد به پایان رسیده بود.

فرضیه دینلین در آغاز واکنش منفی سختی را چه به لحاظ نو بودن خود و چه به لحاظ کمبود آوندهای بایسته در زمینه برانگیخت. با این حال، چه دلایل موافق و چه دلایل مخالف آن زیاد نبودند. کنون، از آن زمان چهل سال آزگار گذشته است که یک دوره قابل توجه است. کنون دیگر مواد بسیاری انباشته شده است، و بسیاری از مفاد این فرضیه را می توان در بوته آزمون گذاشت.

فرضیه دینلین در بوته آزمایش:

1.دینلین ها مردمانی بودند که به لحاظ نژادی متفاوت از چینی ها بودند. شبهه یی نیست که چنین مردمانی وجود داشتند. دی و دالی، هر چند با تفاوت های  آوایی، به راستی نام های یک توده اند. با این حال، بایسته است تدقیق شود: دی ها- بومیان شمال باختری چین، در کوهستان های شمال سیچوان بسر می بردند- در خاور گانسو و شانسی. در این حال، در گانسو- بئی دی ها (دی های شمالی) می زیستند.[14]

باید در نظر داشت که بخش اصلی دی ها در جنوب زندگی می کردند. به راستی، در عصر او-هو (سده های چهارم- پنجم) در شمال سیچوان سردارنشین «وو-دو» فرمان می راند که باشندگان آن–شاخه یی از دی ها- قبیله بوماboma  بودند. بیخی احتمال دارد که این ها  شاخه یا تراشه یی از توده یی باری فزونشمار بوده اند که بخشی از آن هنوز در عصر چژو (یک هزار سال پیش از میلاد) در ترکیب دودمان چژوی چینی شامل بود. دیلی ها، چنین بر می آید که با دی ها خویشاوند و همرشته و همریشه بوده باشند زیرا نام دوم شان «چی دی» (دی های سرخ) بود. چی دی ها، مردمانی بودند استپی، که در هیسیHexi   (استپی در غرب اردوس Ordos  و شاید هم در خاور آن) به کوچروی می پرداختند.

اما در عصر تاریخی دیگر از اُردوس و این شان (کوه این Inshan ) رفته بودند. چی دی ها (دی های سرخ) چونانِ یک توده ناب برای ما ناشناخته اند. با این هم ما با آن ها چونانِ یک سازواره پیشتاز در گام نخست در میان تیلی ها (شاید واریاسیونی از نام تباری دی لی ها) یعنی گروه قبیله یی که شامل اویغورها بودند، و شاید هم در میان مردم اوسون و چونانِ  ژون دی ها یا یونگ دی که من آن ها را نیاکان تانگوت ها Tanguts می پندارم، بر می خوریم.

 اسکان آن ها در شمال- پدیده نسبتا متاخر است: در سده سوم پیش از میلاد آن ها از همتباران شان در سیچوان جدا شدند و به استپ رانده شدند و در سده چهارم پیش از میلاد به شمال جونگاریاDzungaria  کوچیدند.[15] با این هم، امکان  دارد که آن ها پیشتر از این به شمال رخنه نموده باشند. کاوش های باستانشناسیک حضور عنصر چینی را در عصر «کاراسوکی» در فرورفتگی مینوسین نشان می دهد.[16]

بیایید ببینیم که علم دیرین انسان شناسی یا پالیوانتروپولوژی paleoanthropology و باستان شناسی مدرن به ما چه می گویند: از ژرفای دوران باستان تا آغاز دوره تاریخی در سایان- آلتای سه فرهنگ شناخته شده است:

-افاناسیفی (پیش از 2000 سال پیش از میلاد)،

-اندرونفی (از 2000 سال پیش از میلاد تا 1200 سال پیش از میلاد)

– و کاراسوکی (از 1200 پیش از میلاد تا سال 700 میلادی). هر کدام از این فرهنگ ها به نوع نژادی خاصی پیوند دارد.

افاناسفی ها دارای بینی های بلند بیرون زده، چهره های نسبتا کمبر، کاسه های چشم فررفته، یپیشانی های فراخ بودند- که همه این نشانه ها گواه بر وابستگی آن ها به اروپاییان اند. افاناسی ها از اروپاییان کنونی که دارای چهره های پهن تر اند، متفاوت بودند. از این لحاظ آن ها با انسان های دارای جمجمه های اوایل دوران دیرینه سنگی باختر اروپا همانند هستند. یعنی با تیپ کرومانیون ها به مفهوم وسیع آن.[17]

قبایل دارای فرهنگ تاگار Tagar وارثان افاناسیفی ها بودند.[18] که تا سده سوم پیش از میلاد زندگی می کردند که پس از آن، تا اندازه یی سازواره های منگولوییدی پیدا کردند و فرهنگ تشتیکیTashtyk  را به میان آوردند. در باره حاملان این فرهنگ ها کزلتسئف Kyzlasov  اندیشه بکری را ارائه کرد و آن ها را به اوگورها مربوط دانست و بالاتر از آن، همه اوگرهای سیبیری باختری را باشندگان گستره میان سیان و ینی سئی انگاشت  و آنان را چونانِ بازماندگان دینلین های تاگاری شناسایی نمود. [19]

فرضیه Kyzlasov را سمیرنف بازآفرینی نمود.[20] اما او هم  بایسته نمی پندارد این موضوع بحث انگیز را به گونه آوندمند ارائه بدارد. با این دیدگاه نمی توان همنوا گردید. کزلتسف می خواهد پنداشت های خود را با تکیه بر دیدگاه های دِبِتس Debets استوار گرداند. اما دبس قاطعانه می گوید که جمجمه های دولیخوسفالیک dolichocephalic (دراز رخ ها) اوگرهای باشنده حوضه رود اوبی از جمجمه های اروپاییان متفاوت اند و دارای شکل ویژه آسیایی می باشند.[21] نامجاها یا توپونیم های اوگری در خاکاسیا را آسان تر است به دلیل آمدن اوگرها به آن جا توضیح داد تا برعکس. این گونه، دلایل فراوانی در دست داریم که دینلین ها را مردمان ویژه اروپایی یعنی از نژاد سپیدپوست بشماریم. اما یکی بودن آن ها با توده های اروپایی تایید نمی گردد. دِبِس  به این نتیجه می رسد که «این نوع، نوع تمایز نیافته عمومی بسیار قدیمی تنه نژادی اروپایی است».[22] سر انجام، سومین نتیجه گیری دبس مهم است، «اروپاییان عصر حجر، هنوز در اوایل پالیولیت در نوار یا کمربند جنوبی استپی (از سیبیری تا ینی سئی) بسر می بردند».[23] این یافته های به گونه بیخی بنیادی مدلل شده از سوی دبس، مغایر فرضیه اسکان گزیدن مهاجران جنوب خاوری به سیبری اند. یعنی مخالف یک پنداشتن دینلین ها و دی ها.

دارندگان فرهنگ اندرونفی به دینلین ها- دارندگان فرهنگ افاناسیفی نزدیک اند، اما با آنان  یکی نیستند. «کانون های تشکل نوع فرعی اندرونوفی، استپ های قزاقستان و مینوسین Minusin  بود و در سرزمین  مینوسین  اندرونفی ها تازه واردان غربی شمرده می شوند».[24]

در غرب، عناصر فرهنگ اندرونفی گزینه مینوسینی  Minusinsky  آن را از سر می گذرانند و به همین علت، ممکن می گردد در میان اندروفی ها، قبچاقی های باستان- کیو شی ها را دید-  توده یی را که بی تردید دارای خاستگاه دینلینی بودند.[25]

در چین باستان، در باره قبچاقی ها شاید  بسیار کم می دانستند. از آن ها در میان قبایل رام شده از سوی هونوها در سال های  205-203 یاد شده است.[26] در آغاز قبچاقی ها در آلتای بسر می بردند. اما پس از آن هنگامی که با مردمان سیاه موی کنگلی Kangly آمیزش یافتند، توده یی نوی به میان آمد که در گاهنامه های دیرین روس به نام پولوفتسی ها Polovtsi و در تقویم های مجارها به نام کومان ها Cumans یاد شده اند. پولوفتسی در زبان روسی قدیم به معنای آدم های دارای موهای زرد کاهی به کار می رفت. اطلاعات نویسندگان چینی و مسلمان این نشانه کومان ها (داشتن موهای زرد کاهی) را تایید می کنند.[27]

این گونه، هیچ دلیلی نیست که قبچاقی های اندرونوفی را چونانِ نوع غربی نژاد دینلینی نشماریم. به ویژه با توجه به این که چینی ها از حضور دینلین های غربی در حوضه ایرتش[28] یاد کرده اند[29] که آن ها را از دینلین های خاوری دیرآشنا برای شان به خوبی تفکیک می نمودند.[30] پیوند آن ها با دی ها  تثیبت نگردیده است، اما این که ایشان از آریایی های اروپایی و آسیایی متفاوت بوده اند، تردیدی بر نمی انگیزد.

متفاوت از نوع نژادی گذشته، جمعیت عهد کاراسوکی مردمان بس مخلوطی بوده اند. در واقع، در میان آن ها سازواره های مردمان رو باریک منگولوییدی برخاسته از نژاد خاور دور آسیایی وجود داشت. [31]این گونه نژادها در چین در عصر یانگ شائو تشکل یافته بودند. باستان شناسی داده های انسان شناسی را  تایید می کند: در زمان کاراسوک در جنوب سیبیری اشیای همانند به ساخته های شمال چین دیده می شود.[32]

فاکت کوچیدن آن ها از جنوب کنون دیگر هیچ شک و تردیدی بر نمی انگیزد. اما دلچسپ و و مهم است که مردمان مخلوط شده یی آمده بودند- آمیزه یی از مردمان کوتاه روی منگولوییدی جنوب و مردمان اروپاییدی یی که خاستگاه و جایگاه شان در طبقه بندی مردمان سپیدپوست مشخص نیست.[33]

پی بردن به مساله نوع منگولوییدی ساده است، اما این که عنصر مرموز اروپاییدی آمده از  چین، چگونه مردمانی بوده اند، این پنداشت را مطرح می سازد که آن ها باید دی ها بوده باشند. در نتیجه، ما بار دیگر به بحث یکی بودن دی ها و دینلین ها کشانده می شویم. چینی ها زادگاه دینلین ها را «کشور ریگی شاس» sand country Shas یعنی بیابان گوبی می پندارند.[34]اگر چنین باشد، پس دینلین ها بومیان چینی نه، بل که باشندگان دیرین دشت های مغولستان اند. آن چه مربوط به دیلی ها می گردد، آن ها در دوره تاریخی زیر فشار به استپ ها رانده شده بودند. یعنی، دینلین ها با دی ها یکی نیستند.[35] راستش، چینی ها اغلب دی ها را به نام دینلین ها یاد می کنند. اما هرگز دینلین ها را دی نمی خوانند.

شاید کلمه دینلین یک کلمه دارای معانی بسیار (متعدد المعانی)  polysemous بوده و نیز دارای اهمیت اسمی کنیه  appellative و اتنونیمی. کلمه دینلین در متن جملات (کانتکست) دارای بار استعاره یی metaphor بوده است. اما همراه با این، دی دینلین دارای یک نوع تقارب نژادی بودند. اما چه تقاربی؟

موجودیت عنصر اروپاییدی در نوع های مختلف نژادی در سیبیری و در چین  مساله را چنین حل خواهد کرد: دی ها و دینلین ها توده های دارای بدنه نژادی اروپایی اند. مگر از شاخه های گوناگون همانند با هم. اما نه این که یکی باشند.

گروم- گرژیمایلو بیخی دادگرانه و به درستی خاطرنشان می سازد که : «بسار دشوار است بگوییم که نژاد دراز سر که در دوره نوسنگی در جنوب سیبیری بسر می برد، کدامین پیوند ژنتیکی با قبایل دی یعنی دینلین ها (؟) (که به گونه یی که می دانیم، از زمان بسیار قدیم در گستره حوضه رود زرد، می زیستند)، داشته بود. شاید در سیمای آن بتوان نژادی را دید که بازمانده های آن  تا عصر حاضر هم در خاور دور  آسیا حفظ گردیده باشند- اینوها Aino .»[36] اما بحث بر سر این است که چینی ها همو همین نژاد دراز سر را به نام دینلین ها یاد می کردند و کوه های سایان را به نام دینلین می خواندند.[37]

دینلین ها در میانه های سده دوم میلادی از صحنه تاریخ ناپدید شدند. اما دیلی ها یعنی چی- دی ها (دی های سرخ) در سده چهارم پا به صحنه تاریخ گذاشتند. و باید گمان زد که قرغیزهای ینی سئی همانا با بومیان سیبیری یعنی دینلین ها مربوط بودند نه با دی های آمده از جنوب. شاخه جنوبی دینلین ها که در جنوب کوه های سایان کوچروی می کردند، با هونوها آمیزش یافتند و از  همین رو هم تصادفی نیست که چینی ها مشخصه ممیزه هونوها را داشتن بینی بالا می شمردند. هنگامی که شی مین در 350 دستور داد تا همه هونوها را تا آخرین فرد آن ها بکشند، بسیاری از چینی بینی بلند کشته شدند.»[38]

در باره سرنوشت شاخه غربی دینلین های ساکن حوضه رود ایرتش (در خاور قزاقستان) اطلاعات روشنی در دست نیست. اما از روی سیر حوادث، می توان گمان برد که آن ها باید با اوگرها مخلوط شده باشند. آن ها با مردمان سابیر Sabirs که در سده پنجم در قفقاز رخنه نموده بودند، همسایه بودند. در آن جا سابیرها مدت ها دست اندر کار خرید و فروش شمشیر بودند و گاه در خدمت امپراتور بیزانتین (روم شرقی) و گاه هم در خدمت شاهنشاه ایران و سر انجام هم در میان اقوام قفقازی حل شدند.

…و اینک، می پردازیم به مرموز ترین توده های مو قهوه یی- بوماهای شمالی  boma. بوماها در دامنه های شمالی کوه های سایان-آلتای بسر می بردند. در باره آن ها،  از روی ترجمه شاوان   Chavannes چنین می دانیم: «بوماها کوچ نشین هستند، ترجیح می دهند در میان کوه های پوشیده از درختان کاج و سرو  و ناجو (در کاجستان ها) زندگی کنند، با اسپان شان زمین ها را شخم می زنند. همه اسب های شان کبود (نیله یا چیتی) اند، از این رو، نام کشور شان- بوما است (یعنی کشور اسپ های کبود یا چیتی).

در شمال، زمین های شان تا دریا پهن است. آن ها پیوسته درگیر جنگ با خاگاس ها (نیاکان قرغیزها)  (که بسیار چهره های شان باهم همانند است، اما زبان های شان مختلف و از همین رو، یکدیگر را درک نمی کنند)[39]، اند. خانه های شان از چوب ساخته شده است که آن را با پوست های کُنده ها و شاخ و برگ های درختان می پوشانند. بوماها به قبیله های کوچکتر تقسیم می شوند و رهبر  مشترک ندارند.»[40]

ترجمه ایاکینف  Iakinf(بیچورین) با ترجمه شاوان سر نمی خورد و تفاوت دارد: «رنگ اسپان شان- کبود (نیله) است. بوماها اسب سواری نمی کنند و مادیان ها را تنها برای دوشیدن شیر نگهداری می نمایند. شمار سپاهیان بوما به سی هزار نفر می رسد». «… و این گونه، بوماها در مقیاس سیبیری توده یی بودند بزرگ. خوشبختانه، نام درست این قوم را در ترانسکریپسیون چینی داریم: بیتسی- بیکی  Bice-Bike و اولوچژه olochzhe ».[41] از این جا، چنین بر می آید که بوما تنها یک نام مستعار است و یک چیز شمردن بوماهای سیبیری با بوماهای گانسویی مدلل نمی باشد. به ویژه که با هیروگیلف های گوناگون نوشته می شوند.

نام های تباری آن ها با بیکین ها (قوم باستانی یی که رشید الدین در جامع التواریخ از آن ها یاد کرده است) و القچین ها (که ابوالغازی در باره شان نوشته است: «همه اسب های شان کبود (نیله) و خانه های شان پر از طلا  است») همخوانی دارد.[42] او محل موقعیت کشور القچین را در آنگارا قرار می دهد.

این گونه، ما نمی توانیم بوماها را نه به دیلی ها و نه به دینلین ها متعلق بدانیم.

برای یافتن گستره بودوباش الاقچین ها به انسان شناسی (انتروپولوژی) پیرامون دریاچه بایکال رو می آوریم: در آن جا در دوره نوسنگی، که شاید بسیار به درازا کشیده بود، سه نوع آدم ها به مشاهده می رسید:

1. اسکیموییدی ها- در جریان میانی رود آنگارا، جایی که در آن سازواره های اروپاییدی دیده نمی شود.
2. Paleosiberian    سیبیری های قدیمی ) در جریان علیای رود آنگارا و رود لینا
3. اروپاییدی ها که از گستره سایان-آلتای برخاسته و با بومیان ممزوج شده بودند. گستره بودوباش این نوع در پیرامون دریاچه بایکال به نواحی جنوب آن (در همسایگی جزیره گک های استپی و یا زمین های دارای خاک سیاه چرنیزیوم chernozem ، که زنجیره آن ها از منطقه مینوسین Minusins  تا منطقه کانسKans   امتداد می یابد) محدود می باشد.[43] منظره همانندی را در منطقه کرسنویارسک می بینیم.

این گونه، موجودیت بوماهای شمالی، دقیق تر الاقچین ها[44] و بیکین ها تایید می گردد. تفاوت های تباری آن ها با دینلین ها در عین شباهت نژادی نباید ما را شگفتی زده سازد. به احتمال زیاد آن ها در گستره بسیار بزرگی پهن بودند: از کوه های آلتای تا دریاچه بایکال.

آن چه مربوط به کیت ها می گردد، در اروپاییدی بودن آن ها اغراق و گزافه گویی شده است. دِبِس آن ها را به نوع نژادی ینی سیئی بدنه آسیایی مربوط می داند. او این نوع را ، یک نوع بسیار قدیمی به شمار می آورد. مشاهدات فیزیوگونومیک (سیماپردازی) شخصی من در تانگوسک سفلی این مشخصه را تایید می کنند.. بیشتر کیت ها منگولوییدی از کار برآمدند. تنها یک پیر مرد بینی عقابی داشت، اما هیچ چیز او مانند اروپاییان نبود. از دید فرهنگی، کیت ها به گروه اوگری (سیبیری باختری) نزدیکی داشتند و هرگاه آن ها سازواره هایی از تراشه های دینلینی هم داشته بودند، مبنای کافی در دست نمی دهند که آن ها را از بازماندگان دینلین ها بشمریم.

می رویم به سوی جنوب به چین.

تیلی ها، اوسون ها و بای دی های مرموز از گروه استپی دی ها اند. در باره گروه قبیله یی تیلی که اویغورها به آن تعلق دارند، شبهه یی وجود ندارد، زیرا نام نخستین آن چی- دی یعنی دی های سرخ  بود که در آغاز در هئسی Hexi به کوچروی می پرداختند و از آن جا به خلخا Khalkha و ژونگاریا Dzungaria  گسترش یافتند. در یک فرتور بر جا مانده از چین باستان، یک آدم اویغوری به پرده تصویر  کشیده شده است: «مردی با بینی گوشتی، چشم های بزرگ، سبیل و ابروان پر پشت و ریش انبوه و بدنِ سراسر پشمالو. در این حال، ریش او از زیر لب پایینش سرازیر است.»[45]

کنون، بازماندگان تیلی ها تنها در نان شان  Nanshan (کوه نان) (استان گانسو) بسر می برند. آن ها چشمان بادامی (استرابیسم) و رخساره های زرد ندارند. خود شان، خود را به نام سارئگ یوگور   Saryg yugury می خوانند و نام چینی شان هوان- سیفان است. یعنی تانگوت های زرد غربی که این نام، بر جنبه انسان شناسیک تاکید دارد تا نزدیکی زبانی، چرا که چنین چیزی وجود ندارد.

بسیار مهم است که همین گونه همانندی ها را چینی ها و تبتی ها با دینلین خواندن برخی از قبایل دی خاطر نشان ساخته اند. در این جا بیشتر سخن از همانندی ظاهری دی ها و دینلین ها است تا تشابه نام های تباری شان- (دینلین و دی). زیرا چینی ها، اویغورها و قرغیزهایی از نظر ظاهر و حتا زبان با هم نزدیک را، هرگز با هم خلط نمی کردند.

اوسون ها را تا جایی که می شناسیم، آمیزه یی بودند از سکایی ها و یوئه شی ها. چنین چیزی را دیرین انسانشناسی (پالیوانتروپولوژی paleoanthropology  ) تایید می نماید.[46] برخی از جمجمه های به دست آمده در روند کاوش های باستانشناسیک، به نوع دریای مدیترانه یی و برخی دیگر آن ها به نژاد پامیری-فرغانه  یی تعلق دارند. با این حال، یافته ها چنان اندک اند که ممکن نیست از روی آن ها چنین انگاشت که آیا به راستی متعلق به اوسون های راستین بوده اند و یا ساک ها و یوئه شی های آمیزش یافته با ایشان؟ مساله اوسون ها به پدیدآیی آثار گوناگونی در باره آن ها انجامیده است.[47]

اما تقریبا همه آن ها مربوط دوره تاریخی می گردد، هنگامی که اوسون ها تیان شان را گرفتند. اما چیزی که برای ما کنون دلچسب می باشد، منشای اوسون هاو گستره نخستین بودوباش آن ها- یعنی «زمین های قدیمی اوسونی» است.[48]این گستره را چژان تسیان جهانگرد سده دوم پیش از میلاد میان دونهوان و تسیلیان شان یادآور می شود. این را شی تسزی با تصریح این نکته که در اواخر  سده سوم پیش از میلاد، اوسون ها از این جا زیر فشار یوئه شی ها گریخته بودند، تایید می نماید. این امر، دیدگاه اریستف را که می پنداشت اوسون ها بخشی از قرغیزهای ینی سئی اند که در یک سده و نیم پیش از میلاد از منگولیای میانه به تیان شان آمده بودند، ؛ رد می نماید. دلیلی که او قرغیزها و اوسون ها را یکی می پنداشت- شرحی بود در باره نوع اوسون ها: «ظاهر اوسون ها از ظاهر سایر خارجی های سرزمین غرب بس متفاوت بود. تورکی های کنونی با چشمان آبی و ریش های سرخ که به میمون ها می مانند، از بازماندگان آن ها هستند».[49]

با این حال، با توجه به اطلاعات چژان کیان و شی تسزی، دادگرانه تر است اگر در سیمای اوسون ها- دیلی ها را ببینیم تا دینلین های سیبیری را که دلیلی برای پیمودن چنین راه پر خم و پیچ برای رسیدن به تیان شان نداشتند. با این حال، در این که اوسون ها دارای سیماهای اروپاییدی بودند، جای هیچ گونه شک و تردیدی نیست. زیرا دانشمندان بعدی چینی روس ها را از بازماندگان اوسون هایی می دانند که به شمال شتافته بودند.[50] از این رو، باید چنین بپذیریم که در چین باستان نوع اروپاییدی اوسون ها نزد کسی تردیدی بر نمی انگیخته است.[51]

…و سرانجام بای-دی ها یعنی دی های سفید. تا سال 636 پیش از میلاد، آن ها در هئسی یکجا با دی های سرخ می زیستند، اما در همین سال وان گون- سردار چینی آنان را از آن جا راند.[52]

در باره چی دی ها یا دی های سرخ، ما در دوره های بعدی مطالب بسیاری را می بینیم. اما پرسشی که مطرح می گردد، این  است که دی های سفید (بای دی ها) چه شده بودند؟

به گونه یی که شگفتی برانگیز نیست، آن ها از کوه های پامیر، در اشکاشم و در دامنه های هندوکش سر برآوردند. در این جا آن ها را به نام «بادی» ها می خوانند که به پنداشت باشندگان بومی پارسی زبان، باشندگان سرزمین «وزش بادها» معنا می دهد. نیازی به گفتن نیست که در این جا سر وکار ما با برخورد معمول یکی پنداشتن کلمه های دارای همانندی ظاهری است. پایتخت شان بعدها شهر «بادیان» گردید و یفتلی ها از جمع آن ها می باشند و شاید هم به همین دلیل است که «هون های سفید» نامیده شده اند. [53]

ظاهر بادی ها بیخی با نوع مفروض دی ها مطابقت می کند: موهای بلوند، تناور بودن، چشم های آبی و….

بادی ها و همسایگان جنوبی شان- افریدی ها بیشتر یادآور سلت ها اند تا همسایگان شان- افغان ها و تاجیک ها.

فرضیه یی مطرح می گردد، مبنی بر این که: همان گونه که چی دی ها به استپ به شمال باختری عقب نشینی کردند، بای- دی ها به جنوب باختری، به کوه ها عقب نشینی کردند.

برای آزمودن درستی این فرضیه، به درون چین می نگریم و می بینیم که در آن جا، در دوران باستان، عنصر سرخ موی چه جایگاهی داشته بود و مناسبات آن با قبایل ژون (یونگ)، که دی های سرخ و سفید از میان شان برخاسته بودند؛ چگونه بود.

تز در باره مبارزه هزار ساله چینیان سیاه مو با «اهریمن های سرخ مو»- یعنی دی ها در پرتو داده های علم اتنوگرافی (تبارنگاری) مدرن اندکی متفاوت می نماید.

گروم-گرژیمایلو از یک سو، می پندارد که مبارزه میان سرخ موهای بومی و بیگانگان مهاجم سیاه مو، تنها در دوران فرمانروایی دودمان چژو بیشتر حدت یافت و از سوی دیگر می انگارد که چژوها آمیزه یی بودند از چینی ها و دی ها که در این حال، نقش دی ها در مراحل بعدی در اشتراک جنگ های خانگی شاهزادگان چینی به عنوان پیشتازان این کشمکش ها خلاصه می گردید.

در این جا، یک نوع ناهمخوانی به نظر می رسد. سپس او اشاره می کند که بسیاری از امپراتوران چین دارای چهره هایی با نیمرخ عقابی و ریش انبوه بودند. بسیار خوب، در دوره «پادشاهی سه گانه» بسیاری از قهرمانان را دقیق همین گونه توصیف می کردند که یکی از آن ها، سون تسیوان سرخ ریش بود که «پسر چشم آبی» لقب گرفته بود.[54]

 اما باید متوجه بود که این ها اشراف چینی بودند. در حالی که اشراف نمی توانستند از جمع مردمان مقهور تشکل یابند. اگر مبارزه یی در میان بود، پس باید در این صورت فرض کنیم که دی ها به پیروزی دست یافته باشند. حال آن که چنین نبود.

به احتمال زیاد، می توان گمان برد که همسایگی دو توده، زمینه آمیزش آن ها را فراهم آورده بود که در نتیجه، موهای سیاه بر موهای بور، چشم های قهوه یی بر چشم های آبی و قد های پست بر قدهای بلند چیزگی یافت و با گذشت زمان نوع دی می بایستی جای خود را به نوع چینی منگولوییدی سپرده باشد و این گونه، شاید نیازی به یک جنگ گسترده نیفتاده باشد.

اما در پرنسیپ گروم- گرژیمایلو حق به جانب بود و تلاش برای توضیح ظاهر اروپاییدی چینی های باستان با تکیه به آلبینیسم (سفید پوست) آنان قابل دفاع نیست: زیرا در این صورت، باید شمار آدم های آلبینوس (زال ها یعنی آدم هایی با پوست سفید) بیش از حد زیاد بوده باشد و در عین حال با بینی های بلند  و ریش های انبوه.

تا جایی منابع کلاسیک غربی، به ویژه نوشته های بطلمیوس بر این مساله گیج کننده و سر درگم روشنی می افگنند.[55]بطلمیوس دو قوم مختلف را در گستره کشور چین کنونی جا می دهد: سین ها و سیرها. سین ها در گستره جنوبی تر  سیرها بسر می برند و نام پایتخت شان- تینا بود که در فاصله های بسیار دوری از بندر کاتیگاری Kattigary  واقع بود.

نقشه بطلمیوس هرگاه نگوییم خیالپردازانه، چنان تقریبی بود که دست کم شناسایی سرزمین های یاد شده از روی آن بسیار دشوار می نمود. اما این برای موضوع مورد برسی ما مهم نیست. چیز دیگری بسیار مهم است: «سین» ها بی چون و چرا اتباع امپراتوری چینی سین یا شین بودند و از سیری ها که دست اندر کار  صدور ابریشم به پارت و امپراتوری روم بودند، تفاوت داشتند.

از سیرها پیش تر از سین ها در بافت دیگری یادآوری می شود: «اوتیدم  Evtidem – پادشاه یونانی باختری حدود 200 سال پیش از میلاد متصرفات خود را در شرق تا قلمرو فاون ها یا سیان ها (tsyan) و سیرها گسترش داد.»[56] پس از آن، هنگامی که بازرگانی ابریشم در مسیر کاروان بزرگ به راه افتاد، نام «سیرها» به فروشندگان ابریشم در حوضه رودبار تاریم اطلاق می شد، نه به چینی ها.

 اشاره یی دیگر از این هم مهم تر به سیرها که تامپسون آن را «پوچ» ارزیابی می کند، مبتنی بر داستان سفیران سیلونی می باشد که به گفته آن ها، سیرها- بلندبالا، سرخ مو و آبی چشم اند که در امودوم Emodom (در کوه های هیمالیا) بسر می رند. ژول Yuille هم این داستان را رد می کند و آن را باور نکردنی می پندارد.[57] اما بیخی بیهوده. چرا که آریان مستعار (پیریپلوس Periplus دریای اریتره)، از راه هایی نام می برد که از کشور سیرها به سوی باکتریا و از آن جا به بندرگاه های دریایی هند می رسند. این گونه، شگفتی برانگیز نیست که سیلونی ها در جایی با سیرها برخورده باشند. سرزمین «سیری ها» به پندار تامسون- از کاشغر تا شمال چین، از شمال گستره بودوباش «باوت ها» یعنی تبتی ها– باوت ها پهن بود.

در این سرزمین، به گونه یی که در بالا دیدیم، دی ها بسر می بردند و از هیمن رو ما محق خواهیم بود هرگاه آنان را چه از نظر جغرافیایی و چه از نظر نشانه های جسمانی somatic signs  با سیری ها یکی بپنداریم. این گونه، می بینیم که نظریه های گروم- گرژیمایلو با اطلاعات بیشتری تایید می گردند که روشن است خودش نمی توانست آن ها را به سنجش بگیرد.

[با این هم پرسشی مطرح می گردد مبنی بر این که-گ.] آیا آدم های دارای سیماهای اروپایی در سمت جنوب رود آبی بسر می بردند یا نه؟ کتاب «سه پادشاهی»  The Three Kingdoms لوگوان-چونگ همه مجموعه تلفیقی کمیاب ( rarities) را خاطرنشان می سازد: هم رنگ آبی چشم ها، هم موهای سرخ و هم دیگر نشانه های اروپاییدی را.

در این اثر، هنگام توصیف مانMan  های جنوبی[58] یعنی قبایل باشنده سیکان و برمه، از چنین نشانه ها چیزی به چشم نمی خورد،[59] در حالی که به ظاهر شاهزاده دولت فان  Guofanبه پیمانه بایسته یی پرداخته می شود:

«همه رزمندگان مانی پرمو و برهنه اند، مجهز با نیزه های دراز، کمان، شمشیر، تبر و سپر. رهبر آن ها شاهزاده یی از قبیله فان به نام شاموکا Shamoka است. چهره او به رنگ خون گلگون و سرخ است و چشمان آبیش می درخشد. جنگ افزارش گرز خاردار آهنی است و در کمربند خود دو کمان آویخته است. چهره او بس خشن و ترسناک است».

پرسش دیگری که مطرح می گردد، این است که فان ها در کجا زندگی می کردند؟ بر پایه یکی از اشاره ها، آن ها در شانشی زندگی می کردند، اما خاستگاه شوماکا و سپاهیانش از سیچوان بود. تانگوت های باشنده آن جا را به زبان چینی فان می خواندند. یعنی، سیمای ظاهری توصیف شده در بالا که بیخی با سیمای فرضی دی ها همخوانی دارد، مربوط تانگوتی های عادی بوده است. به راستی هم،  تانگوت ها از دید تیپ به اروپاییدی ها نزدیک تر بودند تا منگولوییدی ها.

پرژیوالسکی دریافت که آن ها به کولی ها (جت ها یا سگوین ها) همانند بوده اند.[60] عین مطلب را کازلف[61] و ابروچیف[62] هم تایید می کنند:« تانگوت ها توده یی بودند که از آمیزش دی ها و تسیان ها (تبتی ها) پدید آمده بودند.»

با این هم، مواد ارائه شده از سوی گروم- گرژیمایلو در باره حضور عنصر اروپاییدی در جنوب چین، به آن پیمانه گسترده و متنوع است که نادیده گرفتن و رد آن ممکن نمی باشد. به ویژه اروپاییدی بودن قبیله لولو بس آشکار است. این در حالی است که این قبیله به یکی از گویش های زبان تبتی سخن می گفته است و بیخی ممکن است که تانگوت به شمار رفته باشد. گروم- گرژیمایلو آن ها را از بازماندگان بوماهای سیچانی می شمارد. اما اگر چنین باشد، با گزارش لو گوان جونگ در تعارض قرار نمی گیرد. زیرا وو-دو دولت دی های سیچوان بود که در میان آن قبیله پولو در سده ششم حضور داشت. یعنی پس از عصر سه پادشاهی.

در این جا فرهنگ عامه (فلکلور) به یاری ما می شتابد- رمان مشهور در باره گئسیر Geser – رهبر قبیله بدوی، بیگانگانی بر قبیله یورش می آورند و همه را نابود می کمند. افراد گیسر نیز کشته می شوند و او خود در جایی پنهان می شود. بنا به افسانه ها، او در زیر زمین زندگانی انوشه و جاودان یافت و در انتظار لحظه یی است تا باز گردد و جهان را پر از عدل و داد سازد.

 تبتی ها زمان غیبت گئسیر را- زمان شاه توترو  Totoro، یعنی سده چهارم می دانند.[63] این زمان با زمان فشار توباها بر پادشاهی تانگوتTangut – لین و بودا مطابقت دارد. شاید گروه هایی از تانگوتی های شکست خورده به جنوب چین گریخته باشند و لولو های سیاه فرزندان آنان باشند.  اما این نمی تواند به مردم بومی جنوب چین مانند مایوها و قبایل جنگلی هند و چینی ربطی داشته باشد. این گونه، در این بخش هم فرضیهGrum Grzhimailo  هر چند هم با چند قید و ملاحظه تایید می گردد.

در پیوند با همه آن چه که گفته آمدیم، نام تباری اسرار آمیز ژون (یونگ یا جونگ) رخ می نماید. شماری از پژوهشگران بی آن که متوجه خطای نوشتاری یا قول نادرست سیما کیان شوند، تلاش کردند تا یونگ ها را با هونوها یکی بپندارند. اما ما می بینیم که از یونگ ها در همه جا، در همه منابع همراه با دی ها یاد می شود. این گونه، می تواند درست باشد که ایاکینف (بیچورین) آن ها را چونانِ توده واحد «ژون- دی» پنداشته بود.

گذشته از این ها، روایاتی هم اند دال بر آن که چی-دی ها و تسیون- ژون ها دارای خاستگاه مشترکی بوده اند. چنین بر می آید که ژون ها و دی ها چنان کم از یک دیگر فرق می شده اند که چینی ها شماری از طوایف دی را ژون های غربی می خواندند.

از عهد باستان، تا سده سوم پیش از میلاد، ژون- دی ها در گستره سراسر شمال چین می زیستند- از دریاچه کوک نور[64] تا این شان Inshan، جایی که آن ها را به نام شان- ژون می خواندند، یعنی ژون های کوهی. گروه هایی از این ژون ها که از بدنه اصلی مردم خود جدا مانده بودند، با بخشی از مغولان خاوری- دون هوها یا تونگ هوها و گروه هایی هم با هونوها آمیزش یافتند که، ظاهرا، مبنایی برای یکی پنداشتن دو توده یاد شده به دست می دهد.

آن ها به پیمانه نه کمتری با چینی ها و در غرب با تبتی ها ادغام شدند. در مورد آمیزش با تبتی ها، آن ها به یک توده تاریخی، یعنی تانگوت ها مبدل شدند. این گونه، پرده از راز نژاد سفید اسرار آمیز در چین برداشته می شود: تانگوت ها در دوران باستان بسیار بیشتر از اکنون (که به سان جزیره کوچکی در نزدیکی دریاچه کوک نور بود و باش دارند) بودند.

این دیدگاه مغایر اظهارات تاریخنگاران اروپایی و امریکایی می باشد. به ویژه، مک گاورن، ژون ها و دی ها را– هونو می پندارد.[65] با این که از ناهمخوانی ویژگی های اتنوگرافیک آن ها، شگفتی زده می باشد.[66] لاتیمور  Lattimoreهم به تجزیه و تحلیل دقیق و کامل این موضوع پرداخته است. طرفه این که او نتیجه می گیرد که ژون ها و دی ها در چین زندگی می کردند و مردمان کوهی بودند، نه کوچرو و چادر نشین! یعنی به هیچ رو نه هونو، اما در باره نژاد آن ها هیچ چیزی نمی گوید.

چیبوکسارف  Cheboksarovمساله ژون را بیخی نادیده می گیرد. اما بیهوده، زیرا با این کار شکافی در مساله منشای تباری چینی ها که او خود مطرح نموده است، پدیدار می گردد. گزارش جین شو یا تسزین- شو (فصل 97) بس آشکارا نشان می دهد که هونوها در غرب با شش قبیله  ژونی همسایه بوده اند و این به خودی خود گواه بر آن است که آن ها مردمان از هم متفاوتی بوده اند.

با این حال، همه پژوهشگران در تمیز دادن تفاوت های ژون دی ها از چینی ها چه در چین و چه در بیرون از آن و نیز تفاوت آن ها از هونوها، دچار درد سر بوده اند. در حالی که از روند تاریخ روشن است که این تفاوت برای معاصران شان آشکار بوده است. در این جا، فرضیه گروم- گرژیمایلو بیخی موضوع را حل می کند، زیرا از یک سو، بدیهی می باشد و از سوی دیگر، در غیاب انسان شناسی (انتروپولوژی) علمی (که روشن است در چین باستان وجود نداشت)، زیر تاثیر جمله پردازی های کاتبان، میرزایان وگاهنامه نویسان نمی رود.

پس از چهل سال:

از هنگامی که گروم-گرژیمایلو مساله یکی بودن نژادهای دینلین و «شمالیان» را مطرح نمود، زمان درازای گذشته است و روشن است که در این مدت دیدگاه های ما در قبال انسان شناسی از ریشه و به گونه قانونمند دگرگون گردیده است. پیشتر از همه، از دید ما، مساله منشای نژادی rasogenez بارها پیچیده تر از آن چه گردیده است که پیشینیان ما در پنجاه سال پیش از امروز می پنداشتند. برای ما همگرایی convergence نشانه ها روشن است. آن هم  در حالی که گروه های تباری مختلف از نگاه ژنیتیکی genetically different ethnic groups می توانند در تکامل موقعیت های مشابه و ترکیبات مشابه نشانه ها را بدهند.

)can produce similar situations similar combinations of feature.(

خود نشانه ها را ما به گونه دیگری بررسی می نماییم: بسته به محیط فیزیکی (به عنوان مثال، بلندی قد به خورد و نوش بستگی دارد و می تواند در نوسان باشد. در حالی که رنگ موها و چشم ها ارثی است و می تواند تنها به گونه جهشی یا موتاسیونی  mutationally تغییر یابد). ویژگی های روانی بسته به شیوه زندگی و تراز توسعه مردم است. به عنوان مثال، «حس نیرومند فردگرایی دینلین ها که مانع از شکل گیری دولت بود، برای اروپاییان باستان، که انواع مختلف دولت ها مانند پولیس ها، اتحادهای قبیله یی، پادشاهی های وحشی و…ساخته بودند، قابل اعمال نیست. حتا سلت ها، که چنین بر می آید که بیشتر از هر توده یی به دینلین ها همانند بودند، دارای دولت استبدادی کلیسای دروییدیک Druidic بودند که اشراف سکولار را منکوب نموده و گال ها و بریتانیا را متحد گردانیدند. برعکس، از دید شیوه زندگی، دینلین ها قبایل آلگونکینی شمال امریکا، اعراب بدوی پیش از اسلام و ایبری های Iberians اسپانیای باستان را به خاطر می آورند. آن ها نیز جنگجو بودند، پیشه شمشیر فروشی داشتند، استبداد را بر نمی تابیدند و به راحتی از کشوری به کشور دیگر می کوچیدند. اما روشن است که شباهت ها در این جا تنها سطحی و ظاهری اند.

نوع فیزیکی نیز همین گونه است. آریاییان خاوری- چه ترکمان های دراز رخ (دولیخوسیفال  dolichocephalic  ) و چه سغدی های کوته رخ (براخی سیفال brachycephalics )، سیاه مو اند و به هیچ رو با دینلین ها همانند نیستند. هنگامی که دینلین ها با روس های آریایی برخوردند، (به سال 1056 در نزدیکی کیف)، روس ها به رغم شباهت سطحی و ظاهری، پدیدآیی قبچاق ها را در سرزمین خود چونانِ آمدن بیگانگان ارزیابی کردند. در حالی که در همان هنگام، نه تنها اسکاندیناوی های موبور، بل که یونانی های سیاهمو را نیز خودی می پنداشتند.

داروین به درستی اشاره می کند که در هنگام تعیین نژاد، نقش عمده را فیزیوژنومیک یا علم الفراست physiognomy بازی می نماید.[67] و تفاوت های ظریفی که دینلین ها را از آریایی ها متمایز می گرداند، چنین بر می آید که به آن پیمانه بزرگ بودند که حتا به خاطر معاصران شان خطور هم نمی کرد که پولوفی هاpolovs  را توده یی خویشاوند با اروپایی ها بشمارند. باید چنین پنداشت که همراه با شباهت های نژادهای مو بور آسیایی و اروپایی، تفاوت هایی بس عمیقی هم میان آن ها وجود داشتند که با توجه به آن ها نمی توان این دو نژاد را با هم مخلوط کرد.

از دید من، دو نژاد وجود داشت: دینلین ها در سیبیری و دی ها در چین. در این حال، برای وضوح باید دی ها را تانگوت Tangut نامید، هر چند هم نام تباری دی و دانسیان تانگوت  Tangut dansyan  با یک دیگر همپوشانی ندارند. هر دو نژاد شباهت های بسیاری با هم داشتند که مبنایی را به دست چینی ها می دادند تا بای- دی ها را به گونه فیگورال دینلین بخوانند. هم تانگوت ها و هم دینلین ها هر دو هم مربوط نژاد نوردیک یا شمالی اروپایی بودند، مانند سامی های عربی و یا طوارق (حامی ها) صحرای بزرگ افریقا، که به همین گونه، بی تردید، متعلق به نژاد سفید بودند، اما نه مربوط به نوع اسکاندیناوی آن.

دیدگاه پیشنهادی را دیرین انسان شناسی (پالیوانتروپولوژیpaleoanthropology) تائید می کند. دِبِس  Debetzنوع دراز رخ را نوع سیبیری جنوبی یعنی دینلینی پروتو اروپاوییدی protoevropeoid،  نزدیک به کرومانیون هاCRO – Magnon  ، می پنداشت و شباهت آن ها به  شمالیان را- «همگرایی» یا کانورگیشن می دانست.

به راستی  هم، موجودیت این نوع به دوران باستان بر می گردد- پیش تر از زمان شکلگیری وحدت زبانی آریایی (میانه های هزاره سوم پیش از میلاد). همراه با آن، دبس به نوع اروپاییدی کوتاهرخ ها آمیزش یافته با نوع باریک روی مغولی اشاره می کند. این نوع مخلوط شده- کاراسوکی از چین تقریبا در سده هفدهم پیش از میلاد به سیبیری می کوچد.

در این زمان، تاریخ چین از راندن هواداران دودمان سرنگون شده سیا به شمال سخن می گوید. به سال 1764 پیش از میلاد شاهزاده شون وی  Shun Wei و همراهانش به گستره توده های کوچرو گریختند و در آن جا ماندگار شدند و شیوه زندگانی آنان را پذیرفتند. این افسانه را علم باستان شناسی هم تایید می کند. در این حال هم افسانه و هم باستان شناسی- هر دو بر فرضیه گروم گرژیمایلو مهر تایید می زنند.

چنین بر می آید که نوع کوتاه رخ های اروپاییدی را دی ها از چین به ارمغان آورده باشند. نوع دیگری از دی ها– اوسون ها نیز کوتاه سر اند. این گونه، می توان گفت که فرضیه دینلین، پس از گذشت چهل سال از بوته آزمون گذشته و مورد تایید قرار گرفته است. هر چند، با ویرایش ها و ملاحظات درخور توجه. کنون دیگر این فرضیه به نظریه یا تیوری مبدل گردیده است.[68]

درد آور این که عده یی با دیدگاه های گروم- گرژیمایلو از مواضع بس نامدلل و نابخردانه برخورد کردند و گاهی بیخی آن را مردود شمردند.[69] این لکه سپید را باید پر کرد. در میان کشفیات فزونشمار درخور ستایش گروم گرژیمایلو، یکی هم چهارچوب بندی و تدوین مساله دینلین است که بسنده است تا آیندگان قدردان او باشند.

نتیجه گیری:

فرضیه گریگوری یفیمویچ گروم گرژیمایلو مبنی بر موجودیت مردم اروپاییدی در آسیای مرکزی در دوره پیش از سده دهم پیش از میلاد از سوی علم  باستان شناسی در گستره شوروی تایید می گردد که همچنین در داده های تاریخی نو مربوط به قلمرو چین نیز تایید شده است.

1. نژاد سفید قدیمی در آسیای مرکزی واقعا وجود داشته بود. آدم های دراز رخdolichocephalic   باشنده جنوب سیبیری (دینلین ها) و آدم های کوتاه رخ brachycephalic چین شمالی (دی ها) با یک دیگر چونان مرتبه دوم تنه نژادی اروپایی پیوند داشتند.

1. دینلین ها پیوند مستقیمی با اروپایی ها نداشتند و شاخه یی [از نژاد سفید پوست اروپایی-گ.] بودند که هنوز در دوره پالیولیت یا دیرینه سنگی از آن جدا شده بودند.

1. قرغیزهای ینی سئی- وارثان دینلین ها در هزاره دوم پیش از میلاد از سوی مغولان از سمت جنوب و از سوی اوگرها از سوی شمال «اسیمیله» شدند. وارثان دی ژون ها تا حدی با چینیان  باستان در هزاره یکم پیش از میلاد آمیزش یافتند و تا حدی از سوی تبتی های خاوری اسیمیله شدند که قبایل مخلوط تانگوت Tangut  را به میان آوردند.

1. دینلین های استپی به هونوها پیوستند، و این گونه به آنان برخی از ویژگی های اروپاییدی بخشیدند مانند بینی های بلند، ریش انبوه و… و دی های استپی- اوسون ها و تیلی ها از سوی قبایل مغولی در سده های نهم و دوازدهم میلادی اسیمیله شدند. (پس از درهم کوبیدن خانات اویغور در 840).

1. تاریخ و منشای تباری توده های باشنده آسیای مرکزی را نمی توان بدون پژوهش های گروم گرژیمایلو دانست و به بیشتر توسعه داد.

پیوست (از گزارنده):

متفاوت با آن چه که در گذشته تاریخ نویسان در باره نقش برجسته مغولان در اتنوژنیز توده های تورکی زبان می نوشتند، کنون علم ژنیتیک ثابت ساخته است که مغولان تنها در ترکیب تباری قزاق های خاوری نقش بزرگ داشته اند. در ترکیب سایر توده ها (ازبیک ها، اویغورها، ترکمان ها، قزغیزها، تاتارها، و…) سهم تباری مغولان بین 40-2 درصد در نوسان است. بالاترین مقدار هاپلوی C (شاخصه مغولان) پس از قزاق های خاوری، در میان ازبیک های باشنده شمال افغانستان در حدود 44 درصد و در میان هزاره های افغانستان در حدود 33 درصد تثبیت گردیده است.

همین گونه، دستاوردهای تازه علم ژنیتیک ثابت گردانیده است که توده هایی را که تا چندی پیش ترک می پنداشتند، حامل درصدی بسیار ناچیز هاپلوگروه کیو (شاخصه ترکان اند). از این رو، نمی توان در حال حاضر کسی را ترکتبار خواند. این است که کنون واژه تورک بیشتر بار زبانی دارد تا تباری یا نژادی.

این در حالی است که هاپلوی کیو (مشخصه تورکان) در میان هزاره های افغانستان 3.3 درصد و در میان ازبیک های افغانستان تقریبا هیچ دیده نمی شود. یعنی بر خلاف شایع، ازبیک های باشنده افغانستان هیچ پیوندی با ترک ها ندارند. طرفه این که این هاپلو در میان پشتون های افغانستان 18 درصد (میراث دوره سلطان محمود غزنوی) و در میان تاجیک های کشور 1.7  درصد می باشد. این گونه، از دید تبارشناسی ازبیک ها را اصلا نمی توان ترک خواند. ازبیک ها آمیزه یی اند از مغولان و تاجیک های بومی آسیای میانه. بخش اعظم هاپلوهای ازبیک ها- هاپلوهای ایرانی (اروپایی- قفقازی- خاورمیانه یی) است. یعنی ازبیک ها از نگاه تباری بیش از آن که ترک باشند، ایرانی هستند.

همین گونه، هزاره را هم نمی توان ترک خواند. زیرا بخش اعظم هاپلوهای آن ها از گروه تباری ایرانی– خاورمیانه یی است.

«درجه بررسی دقیق هاپلوگروه یا گروه پیوستگی (گروه ریشه)Q  (ویژه ترک ها) در حال حاضر نشان می دهد که این هاپلو در بسیاری از مردمان آسیایی به پیمانه بسیار کم وجود دارد. بیشترین مقدار آن در میان باشندگان شمال و جنوب امریکا دیده می شود، که در برخی قبایل بومی به 90-100 درصد می رسد. باشندگان سیبیری نیز درصد بالایی Q  دارند. به عنوان مثال، در میان کیت ها به 90 ٪ ، و در میان سیلکوپ Selkups ها به 65 ٪ می رسد. همین گونه در میان باشندگان آلتای و تووا به حدود 17 ٪ می رسد.

این هاپلو در میان قرغیزها- تنها دو درصد و در میان ازبیک های باشنده تاشکنت در حدود 14 درصد تثبیت گردیده است. در میان ترکمانان- 10 درصد (بیشترین مقدار آن در میان ترکمانان خوارزم تثبت شده است که به 30 درصد می رسد). در صدی آن در شمال پاکستان 5 درصد و در شمال ایران ده درصد است. از همین رو ترک خواندن باشندگان تورکی زبان ایران هم دارای پشتوانه علمی نمی باشد.

اویغورهای باشده استان سینکیانک دارای 7 درصد از این هاپلو اند. درصدی این هاپلو در برخی از مناطق ترکیه 3-6 درصد می رسد (بیشترین مقدار آن در ترکیه در میان افشاری ها دیده شده است که به ده درصد می رسد). این گونه، بر خلاف تصور پیشین، ترکیه کشوری است که در آن از دیدگاه تباری توده یی به نام ترک وجود ندارد

 قرغیزها را هم نمی توان اصلا ترک خواند. زیرا قرغیزها در اصل دینلینی یعنی سپیدپوست موبور و چشم آبی  بوده اند که پسان ها با اوگرها، هونوها، مغولان، اویغورها، اعراب، تاجیک ها، تبتی ها، چینی ها و سر انجام با جونگارها آمیزش یافته اند.

در حالی که برعکس پنداشت های پیشین که سهم سازواره مغولی و تورکی را در میان تاتارها و باشقیرها بسیار بزرگ جلوه می داد، کنون روشن شده است که چنین سهمی بسیار اندک است. در میان این دو قوم، مقدار هاپلوی R1a دو برابر میانگین ایرانیان است.

در ترکیه هم اصلا قومی به نام ترک بود و باش ندارد. «یک مطالعه ژنتیکی در سال ۲۰۰۱ از طریق بررسی هاپلوگروپ‌های دی‌ان‌ای در ترکیه نشان داده که ترکیه یی ها و کردها در کنار ارمنی‌ها، ایرانیان، یهودیان و لبنانی‌ها و دیگر گروه‌های ساکن سواحل مدیترانه (چه در شرق و چه در غرب) احتمالاً از یک نیای مشترک برخوردارند. نشانه‌ای از شارش ژنی در پی یورش هندواروپایی‌ها در ۱۲۰۰ قبل از میلاد هم مشاهده نشده، پس این گونه نتیجه‌گیری شده که اگر هم چنین مهاجرتی هم صورت گرفته باشد جمعیت مهاجران نسبت به گروه‌های بومی، همچون هیتی‌ها (از اقوام هندواروپایی آناتولی و خویشاوند لیدیان) و هوری‌ها (از اقوام قفقازی آناتولی و خویشاوند اورارتویی‌ها)، که پیش از ۲۰۰۰ قبل از میلاد هم در منطقه زندگی می‌کرده‌اند، ناچیز بوده‌است. در نتیجه اقوام امروزین ترکیه یی، کرد و ارمنی ممکن است از دل همین گروه‌ها در آمده باشند. مطالعه ژنتیکی دیگری هم در سال ۲۰۰۳ نشان داده که ترکیه یی های آناتولی با وجود خویشاوندی زبانی (در خانواده زبان‌های آلتایی) و همسایگی تاریخی با مغول‌ها ارتباط ژنتیکی خاصی با آنان ندارند. به طوری که میزان اختلاف ژنتیکی ترکیه یی ‌ها و آلمانی‌ها با سه گروه اصلی مغول به یک اندازه بوده‌است.

 در مطالعه دیگری در سال ۲۰۰۳ بر روی ۵۲۳ کروموزوم ایگرگ (که تنها نسب پدری را نشان می‌دهد) از اهالی ۹۰ شهر مختلف ترکیه ۵۴ هاپلوتایپ متفاوت شناسایی شده که اکثریت آن‌ها (۹۴٫۱٪) از هاپلوتایپ‌های رایج در اروپایی‌ها و مردمان همسایه خاورمیانه‌ای است. هاپلوتایپ‌های مرتبط با اهالی آسیای میانه با تنها ۳٫۴٪، هندی‌ها ۱٫۵٪ و آفریقایی‌ها ۱٪ در اقلیت هستند. تنوع قابل ملاحظه هاپلوتایپ‌ها در میان ترکان گواهی بر نقش مهم آناتولی هم به عنوان یک دریافت‌کننده و هم به عنوان یک منبع در جریان شارش ژنی بین مناطق مختلف است. برآوردهای متفاوتی در مورد سهم ژنتیکی مهاجرت ترک‌زبانان آسیای میانه به منطقه آناتولی صورت گرفته‌است. بر اساس یکی از مطالعات بر روی کروموزم ایگرگ این سهم حدود ۱۰درصد و بر اساس یکی دیگر بر روی میتوکندری دی‌ان‌ای و کروموزوم ایگرگ حدود ۳۰ درصد است. هرچند احتمالاً شارش ژنی بین آناتولی و آسیای میانه چندین بار در دوره‌های پیش از تاریخ صورت گرفته‌است اما نامعلوم بودن شمار این جمعیت‌ها و تعداد این دوره‌ها مشکل بزرگی برای تعیین سهم ژنتیکی مهاجرت ترکان اوغوز در سده ۱۱ میلادی به آناتولی است. بر اساس برخی از مطالعات تعیین میزان هاپلوگروپ‌های مخصوص آسیا مانند C-RPS4Y و O۳-M۱۲۲ بهترین روش برای تعیین ابعاد این مهاجرت و سهم ژنی آن آن در جمعیت کنونی آناتولی است. این توالی‌های ژنتیکی در یکی از مطالعات تنها در ۱٫۵ درصد اهالی ترکیه دیده شده در حالی‌که در یکی از مطالعات بر روی ۱۳ قوم آسیای میانه ۱۸٪ و در مطالعه دیگری بر روی ۴۹ قوم آسیای میانه ۳۳٪ شیوع داشته‌اند. به نظر می‌رسد افزایش قابل ملاحظه جمعیت آناتولی در عصر برنز که جمعیت آن را در دوران امپراتوری روم به ۱۲ میلیون نفر رسانده بود موجب کاهش تأثیر مهاجرت سلجوقیان و دیگر ترک‌زبانان آسیای میانه شده باشد.

 بخشی از ترکی‌تباران ترکیه از اقوام ترکان سلجوقی غز هستند؛ ترکان سلجوقی به رهبری طغرل بیگ پس از شکست غزنویان در سال ۴۲۹ هجری قمری شهر نیشابور را پایتخت خود قرار دادند، در سال ۴۳۳ شهر ری را مرکز حکومت خود کردند، سپس اصفهان را مقر اصلی حاکمیت خود قرار داده همدان را نیز پایتخت تابستانی خود کردند. سلجوقیان سپس به رهبری آلپ‌ارسلان در جنگ ملازگرد با رومانوس چهارم امپراتور بیزانس، آناتولی را به تصرف خود در آوردند و سرزمین آسیای صغیر تا قونیه جز امپراتوری سلجوقی گردید. ترکان سلجوقی که از آسیای میانه به فلات ایران وارد شده و شهرهای ایران را فتح کرده در شهر ری حاکمیت خودرا تثبیت کرده بودند در این مکان ها و در آذربایجان ساکن شدند و با فراهم آوردن لشکریان زیاد از آذربایجان، آناتولی را فتح و در این منطقه مسقر شده پس از غلبه بر امپراتوری بیزانس (روم شرقی)، این منطقه را بر امپراتوری خود افزودند و از زمان حاکمیت فرزندان عثمان (نام یکی از حاکمان ترک آناتولی)امپراتوری عثمانی را در آن جا بنا نهادند.» (برگرفته از ویکی پیدیا با اندکی ویرایش).

Share on Facebook

Tweet

Follow us