مرکز عدلی و قضایی و چالش ها و فرصت های فراه راۀ آن
نویسنده : مهرالدین مشید
فساد اداری و رها کردن فساد پیشگان بزرگ در افغانستان اخطاپوتی بس خطرناک تر از هراس افگنی را ماند که با تاسف زمامداران کشور بویژه پس از سقوط طالبان به بهای بازی با سرنوشت مردم افغانستان از آن استفادهء ابزاری و سیاسی کرده اند. بدون تردید گرداننده گان ارگ دیروز و حاکمان ارگ و سپیدار امروز با پشت پای زدن به آرا و خواست میلیون ها شهروند قدرت خویش را محصول سازش و مدارا با مفسدان کلان و غارتگران و غاصبان نامدارتلقی کرده اند. از همین رو گویی تعهد سپرده اند که هرگز جنایتکاران، خاینان و غارتگران را محاکمه نمی کنند و صرف با دادن وعده های پرزرق و برق افکار عامه را به فریب می کشند. زمامداران کشور طی سال های اخیر چنان به این گونه وعده های غیر عملی و دروغ های شاخدار ادامه داده اند و اعتبار شان را نزد ملت از دست داده اند که حتا اگر بگویند:” شیر سفید است ” شهروندان کشور به رنگ شیر هم شک می کنند. حال پرسش این است که آیا ادارهء مرکز عدلی و قضایی کشور چقدر توانایی بازگرداندن اعتبار از دست رفتهء حکومت افغانستان را بویژه در بخش های عدلی و قضایی دارد. شهروندان افغان پس از تشکیل مرکز عدلی و قضایی بی صبرانه منتظر اند و لحظه شماری می کنند که آیا این اداره چقدر توانایی و ابتکار را از خود تبارز خواهد داد تا با کارکرد های شفاف و بدور از دخالت های سیاسی مقام های حکومت، زورمندان، مافیای سیاسی و اقتصادی، بتواند اعتماد از دست رفتهء اداره های عدلی و قضایی کشور را برای مردم افغانستان باز گرداند. حال که از ناسیس این اداره اضافه تر از دوماه می گذرد. این اداره پس از دوماه اعلان کرد که کار روی پنج دوسیهء فساد پبشگان بزرگ را از یک ماه بدین سو روی دست گرفته است. سخنگوی این اداره بدون آن که نام از کسی ببرد، گفت در این دوسیه های دست شماری جنرالان ارشد شامل هستند؛ اما از این اشارهء او فهمیده می شود که یکی از این دوسیه ها مربوط به اختلاس های کلان یک میلیارد دالری در وزارت دفاع و به همین گونه دوسیه های های دیگر هم وابسته به سربازان خیالی، مکتب های خیالی، کلبنیک های خیالی و شهرک هوشمند باشد که شامل اختلاس های میلیون ها دالری در کنار ده ها دوسیه های کلان فساد اند که به این اداره سپرده شده اند. ممکن این پنج دوسیه از جمله هژده دوسیه هایی باشند که مربوط به
فساد پیشگان بزرگ اند. فساد پیشگانی که در بدنهء حکومت قوی و محکم چسپیده اند و مانند موریانه ها بدنهء این حکومت را پیهم سوراخ می کنند. حال پرسش این است که آیا این اداره از صلاحیت ها و توانایی های کافی برای به محاکمه کشاندن این مفسدان بزرگ برخوردار است یا این که بررسی این دوسیه ها مانند گذشته جز مانور سیاسی و خاک افگندن بر چشمان جامعهء جهانی و مردم افغانستان در آستانهء برگزاری کنفرانس بروکسل، چیز دیگری نخواهد بود. این در حالی است که تشکیل مرکز عدلی و قضایی بنیاد و انگیزهء سیاسی دارد؛ زیرا که این اداره در آستانهء برگزاری کنفرانس وارسا در مرکز پولند تشکیل شد که هدف آن اعطای کمک های مالی به افغانستان تا سال ۲۰۲۰ بود و این کنفرانس کمک های در حدود پنج میلیون دالری در سال را برای نیرو های دفاعی افغان وعده نمود که بیشتر این کمک ها مشروط به محو فساد و مبارزهء واقعی حکومت با فساد پیشگان بزرگ است. حکومت افغانستان در آن زمان ادعا کرد که از ۴۲ مورد تعهد ۳۲ مورد مطالبات جامعۀ جهانی را تکمیل کرده بود که آگاهان ببشتر آن را خیالی می خوانند و این در حالی است که گزاررش های تحقیقی از ۵۰ درصد سربازان خیالی در کشور خبر می دهند. نشست وارسا به دنبال کنفرانس ولز در لندن در سال ۲۰۱۴ و کنفرانس شیکاگو در سال ۲۰۱۲ برگزار شد که نشست وارسا در ۸ و ۹ جولای ۲۰۱۶ در پولند برگزار شد که روز نهم آن به افغانستان اختصاص داشت . افغانستتان خواهان کمک ۵۰۵ میلیارد دالری برای تقویت نیرو های زمینی و بویژه هوایی و تجهیز و پرورش نیرو های امنیتی و دفاعی کشور شده بود. نشست بروکسل سه ماه بعد در ۵ اکتوبر در مرکز بلجیم برای بحث روی افغانستان دایر میشود. حال که چند روز به تاریخ برگزاری این کنفرانس باقی مانده است. حکومت برای کسب رضایت جامعهء جهانی بار دیگر ناقوس مبارزه با فساد را تندتر به صدا در آورده است و مرکز عدلی و قضایی هم سخن از بررسی پنج دوسیهء کلان فساد می زند. حال این اداره برای اثبات صداقت خود ناگزیر است تا روز برگزاری کنفرانس بروکسل روی سرنوشت این دوسیه ها تصمیم جدی بگیرد و برای محاکمهء متهمان اصلی آن اقدام عملی کند، نه این که این بار هم چند نظامی و غیر نظامی که در واقع خود قربانی بازی های فساد پیشگان مقام های ارشد پیشین شده اند، محاکمه شوند و مفسدان اصلی از مجازات بدور نگهداشته شوند. ادارهء محترم مرکز عدلی و قضایی بداند که مردم افغانستان مفسدان اصلی را خوب می شناسند؛ زیرا نام های آنان بارها از سوی رسانه ها افشا شده و حتا از چون و چند دوسیه های آنان آگاهی دارند. این بار هرگونه بازی با فساد پیشگان بزرگ نه تنها تکرار اشتباهء بزرگ سیاسی از سوی حکومت خواهد بود؛ بلکه عزت و شرافت این اداره و کارمندان آن و بویژه آقای حمیدی لوی سارنوال که این روند تحت نظر او به پیش می رود، بیشتر مطرح است که برای مردم افغانستان وعده سپرده است که صادقانه عمل خواهد کرد و با مبارزهء شفاف در برابر مفسدان چون دژ استوار باقی خواهد ماند یا این که ایشان مانند سایرین قربانی جاذبهء قدرت می شود و خدای نخواسته مفسدان تطمیع اقتصادی و سیاسی اش می کنند. شاید جناب حمیدی قصهء مقام های پیشین سارنوالی را شنیده باشد که رسانه ها در مورد آنان نوشته اند که چگونه توانست پس از ترک شاگردی از نانوایی ها در آلمان و اخذ مقام لوی سارنوالی صاحب ویلای خوب و قشنگ در غرب شدند. شماری از آنان چنان لابی های قوی در حکومت آقای کرزی داشتند که حتا پس از برکنار شدن از مقام های شان به اتهام دیدار مخفیانه با طالبان در دوبی دوباره ابقا شدند. بعید نیست که رسیدن به چنین کاخ ها برای آنانی که جز برای ثروت قدرت می اندیشند و اندکی هم پروای عزت و شرافت شان را ندارند، یک امر خیلی ساده باشد و حتا دزدی های کلان به متلک های شب نشینی های آنان بدل شود؛ اما این برای آنانی که داد از عزت و انسانیت می زنند، هرگز پذیرفتنی نیست؛ زیرا آنانی که به قول سنایی ” تو بردهء بردهء منی ” خواست های ضد انسانی را بردهء غزت و شرافت خود ساخته اند و علمبردار شکوهء انسانی اند و می خواهند بحیث انسان های نیکنام برای همیش مورد احترام مردم افغانستان چه در زمان قدرت و چه بعد از قدرت باشند و در جامعهء خود بحیث انسان های ماندگار فقیر و اما نهایت شریف و دوست داشتنی باقی بمانند و به قول شاعر ” مرد آن است که نامش به نیکویی ببرند” هرگز هوای داشتن کاخ های حرام ارادهء انسانی و شهامت وطن دوستی آنان را خدشه دار نمی کند. با تاسف هستند در جامعهء ما مردانی که دیروز خیلی مورد احترام بودند و الگو و اسوهء جهاد مقاومت و غیره بودند اما امروز نزدیک ترین کسان شان آنان را استفراغ می کنند و از آنان نفرت دارند. زنده گی کاذبانهء شان مصداق این آیت شریف است” تعز من تشا تذل من تشا” آنان را خداوند به حق پاسداری از حق عزت داد و اما امروز در برابر خیانت در برابر حق ذلیل شان کرده است. هرچند شماری از آنان هنوز هم در خواب ”خرگوشی”اند و چنان غرق اند و فساد آنان را از خود ببگانه کرده است که به قول معروف مانند”گاو های کور” هنوز هم کنجارهء قدرت را در خواب می ببنند. این را دست کم گرفته اند که مردم افغانستان از آنان خیلی نفرت دارند. پس حالا که قرعهء فال قدرت به نام آقای حمیدی و کارمندان مرکز عدلی و قضایی زده شده است، انشاالله که از گذشته ها خوب آموخته اند و درک کرده اند که انسان شدن در مکتب حوادث بس مهم است که اندک ترین تاوان دست کم گرفتن تجربۀ آموختن از روزگار برمصداق این بیت است ”هیچ ناموزد ز هیچ آموزگار است”
در این شکی نیست که این مرکز در ضمن آنکه با چالش های جدی رو به رو است و به همین گونه فرصت هایی هم در پیش روی دارد. این که این مرکز چقدر توانایی استفاده از فرصت ها و تبدیل کردن چالش ها به فرصت ها را دارد. این بر می گردد به نتایج کار آن و تنها شفافیت است که میزان درستی ها و نادرستی های کارکرد مرکز عدلی و قضایی را بدور از گرایش ها و سلیقه ها و نفوذ سیاسی رقم می زند. آشکار است که تبدیل کردن چالش ها به فرصت ها و اسنفاده از فرصت ها لازم و ملزوم یکدیگر اند. این زمانی ممکن خواهد بود که این اداره در نخست چالش ها را شناسایی کند و با رویکردی شناخت شناسانه به تحلیل آنها بپردازد تا به فلسفهء وجودی تغییر چالش ها به فرصت ها دست یابد و با رویکردی فرصت شناسانه بالاخره به دست کمی از دشواری ها فایق آید. در این شکی نیست که بازگشایی و بررسی دوسیه های کلان فساد بزرگترین چالش برسر زاهء این مرکز است و دست و پا نرم کردن با آنان و بویژه آنانی که تیغ مکر جهاد و مقاومت را بر دست دارند و از امکانات کافی برای فریب حتا افکار عامه برخوردار اند، امر دشواری است؛ اما مقابلهء منطقی این مرکز در برابر آنان، ارایهء چون و چند دوسیه ها و دریافت های جدبد در پیوند به دوسبه ها و شربک کردن آنها با مردم می تواند، افکار عامه را برضد مفسدان بسبج کند. این می تواند، صداقت حکومت و بویژه ادارۀ مرکز عدلی و قضایی را به نمایش بگذارد و بر این ذهنیت سرپوش بگذارد که گفته می شود ، هدف از ایجاد این مرکز تنها به رخ زدن این ادارهء بر روی غرب در کنفرانس بروکسل است . یاهو
