تحلیل نظامیِ حمله علیه قزاقستان
ولانتین واسیلسکو
Valentin Vasilescu
کارشناس امور نظامی.
معاون پیشین فرماندۀ فرودگاه نظامی اوتوپه (در رومانی)
10 ژانویه 2022
حمله ای که 2 ژانویه 2022 علیه قزاقستان صورت گرفت شامل دو گروه مستقل می شد که به فرماندهی خارجی مشترک وابسته بود. این دو گروه در مجموع 20000 مبارز را در بر می گرفت که خارجی و قزاق بودند. این نفرات برای جهاد در سوریه یا در افغانستان آموزش دیده بودند. ارتش قزاقستان و روسیه غافلگیر شده بودند ولی طی یک هفته موفق شدند تا دوباره کنترل وضعیت را به دست آورند.
یک جبهۀ اسرارآمیز برای آزادی قزاقستان اعلام کرد که قصد دارد کشور از نفوذ روسیه آزاد کند. در اینجا ما از تظاهرات صلح آمیز علیه %13 افزایش قیمت گاز خیلی دور هستیم.
نخستین مرحله برای حل مسئله عبارت بود از شناسائی نوع نیروهائی که مقامات قزاقستان بایستی با آنها رویاروئی می کردند.
دورن ابیف معاون رئیس ادارۀ امور ریاست جمهوری قزاقستان اعلام کرد که تظاهراتی که به صورت صلح آمیز در کشور شروع شده بود ناگهان به کنترل آشوبگران درآمد. به کار بستن اطلاعات سرّی با همکاری تظاهرکنندگان در همآهنگ سازی حرکات خشونت آمیز علیه اهداف از پیش تعیین شده نقش اساسی داشت. یعنی به کار بستن ایستگاه های دریافت توسط سرویس دهنده های رایانه ای پیشرفته که در خارج از قزاقستان واقع شده بود. سرویس های مخفی و ارتش ملی نتوانسته بودند این تماس های اطلاعاتی را ردیابی کنند. مرکز فرماندهی مشترک تدارکات و هدایت حرکات ترویستی را همآهنگ می کرد. رئیس جمهور قزاقستان قاسم جومارت توقایف این موضوع را طی سخنرانی 7 ژانویه برای مردم قزاقستان تأیید کرد. او گفت که « نیروهای انتظامی و ارتش به قول خودشان عمل نکردند»، و « آشکار شد که ما در نیروهای ویژه در زمینۀ تجهیزات و امکانات ویژه دچار کمبود هستیم».
آشوبگران در صفوف خودشان از کارشناسان عملیات جنگ روانی برخوردار بودند و می توانستند حرکات توده ها را کنترل کنند. آنها اولویت خودشان را بر مبنای پخش مستقیم گزارشات تحریف شده گذاشته بودند و این ترفند از طریق ایستگاه های تلویزیونی انجام می شد. خوشبختانه از منظر مقامات، تروریست هائی که ساختمان شبکۀ تلویزیونی میر را اشغال کرده بودند، قادر به کنترل برج تلویزیون کوک توب در آلماتی نبودند در حالی که آنتن پخش در این برج واقع شده است. در نتیجه، فقدان کنترل رسانه ها در آلماتی نقش بسیار مهمی در شکست کودتا داشت.
طرح عملیات از نوع کوماندوئی با فرماندهی مشترک بود
یک گروه بزرگ ( آلفا) متشکل از چند زیر گروه هم زمان در آلماتی و چند شهر جنوب و غرب قزاقستان به هدف تروریزه کردن مردم، پراکنده کردن آنها و جلوگیری از مداخلات نیروهای انتظامی اقدام کردند. مأموریت گروه آلفا شامل اشغال و به آتش کشیدن ادارات دولتی، غارت فروشگاه ها و بانک ها، ایجاد سد معبر در همۀ محله ها و اقدام برای اشغال فرودگاه آلماتی بود. دورن ابیف در این مورد گفته است که بین تروریست های بسیار ماهری که برای چنین حرکات خشونت آمیزی آماده شده بودند، و چندین نفر از نیروهای امنیتی را به قتل رساندند، تیراندازان ماهر نیز وجود داشتند.
هدف تاکتیکی گروه آلفا در واقع ترفند گول زنندۀ خونباری بود که باید گروه دوم ( براوو) را پوشش می داد که این گروه به سهم خود باید به صورت هدف گیری شده به ده ها فروشگاه اسلحه، انبار اسلحه و مهمات ارتش و پلیس و مانند اینها حمله می کرد.
مشاور قدیمی رئیس جمهور نظربایف، یرمحمد یرتیسبایف بر این باور است که تروریست ها در داخل کشور هم پیمانانی داشته اند. « خیانت برخی از کارمندان دولتی و مأموران نیروهای انتظامی از خنثی سازی طرح های تروریستی جلوگیری کرد». به گفتۀ او، 40 دقیقه پیش از حمله به فرودگاه آلماتی، دستور داده شده بود که نیروهای امنیتی از محل خارج شوند. یرتیسبایف ممکن است درست بگوید، زیرا سرویس های اطلاعاتی قزاقستان مدرکی که دال بر آماده سازی سرّی حملۀ تروریستی باشد پیدا نکرده بودند، حتا اگر 20000 تروریست در شهر آلماتی دست به عملیات زده باشند.
نتیجه ها
فقط 3 تا 4 روز پس از هرج و مرج بود که نظم قانونی تا حدودی در همۀ مناطق و ساختمان های دولتی برقرار و زیربناهای استراتژیک آزاد شد و زیر حمایت نظامی قرار گرفت. مرزها بسته شد و 70 سد معبر در کشور بر پا گردید. چندین نفر از مسئولین دولتی در شهرهای کشور و ارگانیسم هائی که مأمور رعایت حفظ قانون بودند از کار برکنار شدند. با وجود این، رئیس جمهور قزاقستان قاسم جومارت توقایف اعلام کرد که « شورشگران سلاح هایشان را به زمین نگذاشته اند و همچنان به اقدامات جنایتکارانۀ خود ادامه می دهند و یا اینکه خودشان را برای چنین حرکاتی آماده کرده اند. در نتیجه ضروری است تا به اقدامات آنان خاتمه داده شود. عملیات نظامی برای پاکسازی آلماتی از تروریست ها توسط سرویس های ویژۀ قزاقستان انجام می گیرد».
وزیر امور داخلی قزاقستان اعلام کرد که 3811 از افرادی که در حرکات خشونتبار شرکت داشته اند بازداشت شده اند، و 26 نفر از افرادی که در حملۀ مسلحانه به نیروهای انتظامی دست داشته اند کشته شده اند و 26 نفر دیگر زخمی شده اند. ریانووسی (خبرگزاری بین المللی روسیه) به نقل از منابع دفتر دادستانی قزاقستان اعلام کرده است که « بسیاری در بین تروریست های بازداشت شده در قزاقستان از شهروندان خارجی بوده اند که برای اقدامات تبهکاران پول دریافت کرده بودند».
به درخواست رئیس جمهور قزاقستان قاسم جومارت توقایف روسیه 3000 سرباز، بلاروس 500 سرباز، تاجیکستان 200 سرباز و ارمنستان 70 سرباز به قزاقستان فرستاده اند. بیش از 70 هواپیمای ایلیوشین ایل 76 و 5 هواپیمای آنتونوف 124 نیروهای روسی عضو سازمان امنیت جمعی را به قزاقستان منتقل کرده اند. این نظامیان متعلق به بریگاد 45 از لشگر 98 و بریگاد 31 نیروهای ویژه که جملگی به نیروهای هوابرد تعلق دارند.
نقش ارتش روسیه
مجوزی که به سازمان امنیت جمعی داده شده، مداخله در عملیات نظامی در قزاقستان را پیشبینی نکرده است، بلکه وظیفۀ این نیروها حفظ صلح و حفاظت از سامانه های حیاتی است. زیر مجموعه های نظامی از لشگر 98 هوابرد فرودگاه بین المللی در نور سلطان، ستاد مشترک ارتش و ساختمان مرکز تلویزیون قزاقستان را کنترل می کنند.
یک زیر مجموعۀ مستقل از نیروهای عملیات ویژۀ روسیه کاخ ریاست جمهوری نور سلطان، بانک مرکزی و کمیتۀ امنیت ملی قزاقستان را حراست می کند. زیر مجموعه های بریگاد 45 با قابلیت های ویژه در جنوب شرقی قزاقستان مستقر شده تا از فرودگاه بین المللی آلماتی، مرکز عملیات دفاع هوائی مشترک فدراسیون روسیه و قزاقستان در آلماتی حفاظت کند. زیر مجموعه های نظامی دیگر از بریگاد 45 در چیمکند گسترش یافته اند که با 1100000 جمعیت سومین شهر بزرگ قزاقستان است. زیر مجموعه های نظامی دیگر از بریگاد 31 هوابرد در بخش شرقی قزاقستان، در مرکز منطقۀ صنایع استخراجی قزاقستان شرقی گسترش یافته اند. زیر مجموعه های دیگر از بریگاد 31 امنیت سامانه های کازاتومپروم در شمال کشور و شرکت ملی هسته ای قزاقستان را به عهده دارد.
به شکل جداگانه برای پشتیبانی از یگان های ضد تروریست محلی یگان های کوچک روسی مانند یگان های خنثی سازی جنگ روانی و شناسائی می توانند وارد کارزار شوند. برای نمونه، یک گروه شناسائی هوابرد روسی از سامانۀ RB-341V Lieer-3 استفاده می کند. پهپادها ( هواپیما و بالگرد تجسسی بدون خلبان و بدون صدا) تصویربرداری کرده و تصاویر ویدئوئی را 24 ساعت روی 24 ساعت روی امواج مختلف و اطلاعات الکترومغناطیسی را منتقل می کنند، به علاوه جمع آوری داده ها و حتا شبکه های GSM (سامانۀ جهانی ارتباطات سیار). وقتی یک شبکۀ مظنون کشف می شود، فقط برخی فرستنده ها را مختل می کند. این روند از انتقال فرامین به تروریست ها در انتهای زنجیرۀ فرماندهی جلوگیری می کند. منطقۀ اختلال روی اهداف هدف گیری شده در شعاع 6 کیلومتر متمرکز می شود. پلاتفرم های هوابرد روسی در عین حال به عنوان فرستندۀ رادیو برای نظامیان قزاقستانی در مناطق شهری عمل می کند جائی که ارسال توسط ساختمان ها حفاظت می شود. یگان های هوابرد روسی در عین حال به یک سامانۀ دیگر زمینی روی خودروهای 8×8 مجهز هستند : RP-377LA Lorandit که متشکل از ایستگاه های تجسس منابع فرکانس و ایستگاه های اختلال گزینشی، و همه در 3 MHz-3 GHz.
یک گروه دیگر روسی در شناسائی ویژه تخصص دارد که توسط پرسنل نظامی آموزش دیدۀ رده بالا انجام می گیرد. در مورد موضوعی که به ما مربوط می شود، پرسنل نظامی روسیه در نفوذ سرّی بین تروریست ها آموزش دیده اند تا از طریق تماس انسانی برای جمع آوری اطلاعات اقدام کنند. پیشبینی عملیات در آینده، ردیابی شبکه ها یا امکانات انتقال به مراتب هیرارشیک، پی گیری رؤسای تروریست ها و استقرار تجهیزات شناسائی دائمی.
همانند نظامیان روسی در سوریه، نظامیان روسی در قزاقستان از شبکه های سامانۀ تمرکز یافتۀ MK VTR-016 در وزارت دفاع روسیه استفاده می کنند که از سیستم Auriga-1.2V استفاده می کند. صدها مینی ایستگاه ویدئوی موبایل در منطقۀ تحت حفاظت به نظامیان روسی در قزاقستان اجازه می دهد که اطلاعات سرّی را به کمک ماهواره های اطلاعاتی نظامی روسیه در زمان حال به مسکو ارسال کنند. به مدد رایانش دهندۀ هوآوی Huawei که نیرومندترین در جهان می باشد، ایجاد اختلال در ارسال ها یا رهگیری کردن آن خیلی مشکل است. Auriga-1.2V به افسران خبره اجازه می دهد که از سالن عملیات ستاد مشترک فرماندهی هوابرد روسیه در نبود عوامل مختل کننده حرکات نیروهایشان را در محل هدایت کنند.
پس از اشغال عراق، گروه های اشغالگر آمریکائی با گروه های شورشی سنّی روبرو شدند که شهروندان غربی را می ربودند. برای نفوذ در این گروه ها، نیروهای عملیات ویژۀ آمریکائی عملیات هدف گیری شده ای را راه اندازی کردند. طرح عملیات این بود که خودشان گروه « آدم ربا » ایجاد کردند که «ربوده شده ها» از مأموران اطلاعاتی نفوذی در رسانه های ایالات متحده بودند. شاید روزنامه نگارهائی به نام ماری جین ایون و فلورانس اوبنا را به یاد داشته باشید، وقتی این گروه با پخش ویدئو از اعتبار خاصی برخوردار شد، و رسانه های عراقی و بین المللی آن را پی گیری کردند، توجه گروه های شورشی واقعی را به خود جلب کرد و پیشنهاد کردند که مسئولیت افراد ربوده شده را به عهده بگیرند و ربوده شده ها را به آنها واگذار کنند. به این ترتیب بود که گروه های شورشی در عراق کشف و متوقف شدند.
ارتش روسیه نیز نشان داد که از نوآوری های ایالات متحدۀ آمریکا در مبارزه علیه شورشگران در عراق درس آموخته است. کارشناسان روسی در عملیات جنگ روانی به این نتیجه رسیدند که به دام انداختن سلول های تروریست خیلی ساده تر از جستجوی آنان برای خنثی کردنشان است. به این ترتیب، بر اساس الگوی آمریکائی، روس ها یک « جبهۀ آزادی قزاقستان» دروغین ایجاد کردند که با پخش ویدئو در رسانه های اجتماعی سلول های تروریستی را که در قیام شرکت داشته اند تشویق می کرد که به آنها بپیوندند.
متن اصلی :
ترجمۀ حمید محوی
پاریس، 15 ژانویه 2022
