واکسن‌های مرگبار فایزر تحت پوشش کمک‌های بشردوستانه
نرخ کشندگی واکسن Pfizer / BioNTech
تاکنون حدود بیست واکسن برای مایه‌کوبی علیه کووید- ١٩ ثبت شده است. به گفته سازمان بهداشت جهانی، ٢٠٠ واکسن دیگر در دست مطالعه و آزمایش است. آمار واکسیناسیون در اکثر کشورها مثال زدنی است، اما گزارشات در این مورد که پس از تزریق یک یا دو دوز با افراد چه اتفاق می‌افتد، بسیار بد سازماندهی شده است. بگزارش رسانه‌های جمعی عوارض بسیار زیادی بدنبال داشته است. معلوم شده درصد بزرگی از افراد واکسینه‌شده دوباره به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند. افسوس که مردم پس از مایه‌کوبی می‌‌میرند. سازمان بهداشت جهانی، نهادهای بهداشت کشورها و رسانه‌های جریان اصلی سعی می‌کنند این قسمت سایۀ واکسن دیده نشود. اطلاعات بسیار کم و در عین حال، ضعیفی در این باره وجود دارد.
جالب‌ترین آمار در حساب تویتری مختص واکسن اسپوتنیک- V چهار ماه پیش ظاهر شد. این حساب تویتری در ابتدای سال توسط صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه ایجاد گردید؛ مأموریت ترویج واکسن روسی در جهان به بنیاد محول شد. در ماه آوریل، این حساب گزارش داد که کارشناسان داده‌های عمومی موجود را ١٣ تنظیم‌کنندۀ پزشکی (ایالات متحده، فرانسه، آلمان، انگلستان، نروژ، اتریش، ایتالیا، هند، آرژانتین، برزیل، شیلی، دانمارک و روسیه) مورد مطالعه قرار دادند و تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای واکسن‌های مورد استفاده در کشورهای نامبرده را انجام دادند. نتایج مطالعات نشان داد، که واکسن اسپوتنیک- V روسیه بلحاظ تعداد مرگ و میر در هر ١ میلیون دوز واکسن در مقایسه با واکسن‌های پیشتاز فایزر، مدرنا، آسترازنکا، جونسون و جونسون ایمن‌ترین واکسن است.
بنا بر ادعای مطالعه‌کنندگان، نرخ متوسط مرگ و میر پس از واکسیناسیون تا ١٩ آوریل (مرگ و میر از هر یک میلیون دوز)، فایزر/ بیوان‌تی‌تک(Pfizer / BioNTech)– ٣٩ و ۴ دهم؛ مدرنا- ٢٠ و ٢ دهم؛ آسترازنکا- ١٢ و ٨ دهم؛ جانسون و جانسون- ٧ و نیم؛ اسپوتنیک وی- ٢ بود.
این شاخص نسبی حداقل برآورد تقریبی مرگ و میر ناشی از واکسیناسیون در کشورهای مختلف را نشان می‌دهد. در وب‌سایت «دنیای ما در داده‌ها» (Our World in Data ) بخش آمار و تحقیقات وجود دارد. در بخش واکسیناسیون علیه کروناویروس، فهرست محبوب‌ترین واکسن‌ها در ٣۴ کشور ذکر شده است. در جدول شماره ١، اطلاعات مربوط به کشورهایی که بیشترین حجم کل واکسیناسیون را انجام داده‌اند، ارائه می‌دهم:
جدول ١
تعداد مایه‌کوبی شده‌ها با واکسن‌های عمده علیه کووید- ١٩ تا ۵ اوت سال ٢٠٢١ (میلیون دوز)
| فایزر/بیوان‌تی‌تک | مدرنا | جانسون و جانسون | آسترازنکا | |
| آمریکا | ١٩۴ و ٧۶ | ١٣٩ و ۵١ | ١٣ و ۵٢ | – |
| ژاپن | ٨۶ و ۶۵ | ۵ و ۶٩ | – | – |
| آلمان | ۶٧ و ٩٢ | ٨ و ٣٧ | ٢ و ۴٣ | ١٢ و ۴۵ |
| فرانسه | ۵٩ و ٨٩ | ٧ و ٣۶ | ٠ و ٨٩ | ٧ و ٧٢ |
| ایتالیا | ٩۴ و ٩۴ | ٧ و ۴٩ | ١ و ٣٧ | ١١ و ٧٩ |
| اسپانیا | ٣٩ و ١ | ۵ و ٩٨ | ١ و ٨٢ | ٩ و ۵٨ |
| هلند | ١۵ و ٠٣ | ١ و ٨٢ | ٠ و ٧٧ | ١ و ٨٢ |
| لهستان | ٢٣ و ٨٨ | ٣ و ٠١ | ١ و ۴١ | ۵ و ٢۶ |
| بلژیک | ١٠ و ٠۴ | ١ و ٢۴ | ٠ ممیز ٣٢ | ٢ و ۶۵ |
| سوئد | ٨ و ١۶ | ١ و ١۵ | – | ١ و ٣٣ |
| جمع کل ده کشور | ۵۵۵ و ٢٨ | ١٨١ و ۶٢ | ٢٢ و ۵٣ | ۵٢ و ۶٠ |
* تا ٣٠ ژوئیۀ سال ٢٠٢١
منبع: آمار و تحقیقات. واکسیناسیون کروناویروس (کووید- ١٩)
واکسن فایزر/بیوان‌تی‌تک از نظر تعداد دوز واکسن در ده کشور رتبه اول را دارد. از جمع کل ٨١٢ میلیون و ٣٠٠ صد هزار دوز واکسن، واکسن فایزر/بیوان‌تی‌تک ۶٨ و ۴٠ صدم درصد را به خود اختصاص داده است. واکسن مدرنا در جای دوم قرار دارد (٢٢ و ٣ دهم درصد). ردیف‌های سوم و چهارم را واکسن آسترازنکا (۶ و نیم درصد) و جونسون و جونسون (٢ و ٨ دهم درصد) با فاصله زیاد از واکسن‌های پیشتاز احراز کردند.
نتیجه تحقیقات در مورد میزان مرگ و میر از هر واکسن در جدول ١، که در حساب صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه درج شده، امکان تخمین نرخ مرگ و میر ناشی از واکسیناسیون در کشورهای مختلف را فراهم می‌سازد.
من بر اساس اطلاعات موجود در ساختارهای گزارش‌دهی عوارض جانبی واکسن ایالات متحدۀ آمریکا (Vaccine Adverse Event Reporting System – VAERS)، محاسبات خودم را در مورد کشندگی نسبی برخی از واکسن‌ها انجام داده‌ام. VAERS آمار مرگ و میر انواع واکسن‌های مورد استفاده در ایالات متحده- فایزر/ان‌تی‌تک، مدرنا و جونسون و جونسون– را ارائه می‌دهد. من بر اساس داده‌ها تا ٢٣ ژوئیه ٢٠٢١ میزان مرگ و میر را به ترتیب زیر محاسبه کردم (تعداد مرگ و میر در هر ١ میلیون دوز): فایزر/بیوان‌تی‌تک- ۴٢ و ١ صدم؛ مدرن- ٢٢ و ١۵ صدم؛ جانسون و جانسون- ۴۶ و ٨٩ صدم.
همانطور که مشاهده می‌کنید، میزان مرگ و میر فایزر/ان‌تی‌تک، مدرنا و جونسون و جونسون در مقایسه با داده‌های ماه آوریل کمی افزایش یافته است. در مورد واکسن جانسون و جانسون لازم به گفتن است، که ارقام ماه جولای چند برابر بیشتر از ماه آوریل است. از آنجا که هیچ اطلاعات جدیدی در مورد واکسن آسترازنکا وجود ندارد، باید از ضریب محاسبه شده در آوریل استفاده شود. بنابراین، ما از ضرایب زیر برای محاسبه میزان مرگ و میر ناشی از واکسیناسیون در ده کشور استفاده می‌کنیم: فایزر/بیوان‌تی‌تک- ۴٢ و ١ صدم؛ مدرن- ٢٢ و ١۵ صدم؛ جانسون و جانسون- ۴۶ و ٨٩ صدم. نتایح در جدول شماره ٢ ارائه می‌گردد.
جدول ٢
ارزیابی مرگ و میر ناشی از واکسیناسیون با انواع اصلی واکسن‌ها علیه کووید- ١٩در برخی از کشورهای جهان تا ۵ آگوست ٢٠٢١ (تعداد فوتی‌ها)
| فایزر/بیوان‌تی‌تک | مدرنا | جانسون و جانسون | آسترازنکا | ||
| آمریکا | ٨ و ١٨٢ | ٣ و ٠٩٠ | ١٣ و ۵٢ | – | ١١ و ٩٠۵ |
| ژاپن | ٣ و ۶۴٠ | ١٢۶ | – | – | ٣ و ٧۶۶ |
| آلمان | ٢ و ٨۵٣ | ١٨۵ | ١١۴ | ١۵٩ | ٣ و ٠۴١ |
| فرانسه | ٢ و ۵١۶ | ١۶٣ | ۴٢ | ٩٩ | ٢ و ٨٢٠ |
| ایتالیا | ٢ و ٠٩٨ | ١۶۶ | ۶۴ | ١۵١ | ٢ و ۴٧٩ |
| اسپانیا | ١ و ۶٣٩ | ١٣٢ | ٨۵ | ١٢٣ | ١ و ٩٧٩ |
| هلند | ۶٣١ | ۴٠ | ٣۶ | ٢٣ | ٧٢٧ |
| لهستان | ١ و ٠٠٣ | ۶٧ | ۶۶ | ۶٧ | ١ و ٢٠٣ |
| بلژیک | ۴٢٢ | ٢٧ | ١۵ | ٣۴ | ۴٩٨ |
| سوئد | ٣۴٣ | ٢۵ | – | ١٧ | ٣٨۵ |
| جمع کل ده کشور | ٢٣ و ٠۵٧ | ۴ و ٠٢١ | ١ و ٠۵۶ | ۶٧٣ | ٢٨ و ٨٠٧ |
* تا ٣٠ ژوئیۀ سال ٢٠٢١
منبع: آمار و تحقیقات. واکسیناسیون کروناویروس (کووید- ١٩)
به این ترتیب، معلوم می‌شود که واکسن فایزر/بیوان‌تی‌تک (بجز واکسن جانسون و جانسون، که بالاترین میزان مرگ و میر را دارد، اما، با توجه به یکسری از علائم «در حال از بین رفتن» آن)، کشنده‌ترین واکسن است. و همین واکسن را کمپانی فایزر با حمایت قوی دولت به بخش قابل توجهی از جهان «خیرات» می‌کند.
بر اساس مطالعات، فروش واکسن فایزر در نیمۀ اول سال ٢٠٢١ بالغ بر ١١ میلیارد و ٣٠٠ میلیون دلار، شامل فروش در بازار ایالات متحده- ۴ میلیارد و ١٠٠ میلیون دلار و در خارج از کشور- ٧ میلیارد و ٢٠٠ میلیون دلار بود. یعنی واکسن فایزر سمت و سوی صادراتی مشخصی دارد.
واکسن کمپانی مدرنا در همان بازۀ زمانی ۶ میلیارد دلار، از جمله در بازار آمریکا ٣ و نیم میلیارد دلار و در بازارهای خارجی ٢ و نیم میلیارد دلار فروش داشت.
فروش واکسن جونسون و جونسون متوسط بود- مجموعاً ٢۶۴ میلیون دلار، در بازار آمریکا ١۵١ میلیون دلار، در بازارهای خارجی ١١٣ میلیون دلار.
عرضۀ واکسن انگلیسی- سوئدی آسترازنکا به بازار جهانی در نیمه اول سال یک میلیارد و یکصد میلیون دلار برآورد شده است. قابل ذکر است که این واکسن به بازار ایالات متحده راه نیافت.
فایزر و مدرنا با هم بیش از ٩٠ درصد از درآمد صادرات جهانی واکسن علیه کووید- ١٩ را به خود اختصاص دادند. فایزر به تنهایی ۶٠ درصد از فروش جهانی را به خود اختصاص داده است.
همانطور که رسانه‌های آمریکایی با استناد به دولت کاخ سفید گزارش دادند، در اوایل ماه اوت، ایالات متحدۀ آمریکا به ۶٠ کشور جهان سوم مجموعاً ١١٠ میلیون دوز واکسن با شرایط ترجیحی یا حتی واکسن‌های رایگان عرضه کرد. بخش اعظم این واکسن‌ها فایزر/بیوان‌تی‌تک بودند.
کمپانی آمریکایی فایزر ٢٣ ژوئیه اعلام کرد، که با دولت آمریکا قرارداد خرید ٢٠٠ میلیون دوز واکسن فایزر/بیوان‌تی‌تک، برای تحویل به سایر کشورها از ماه اکتبر سال ٢٠٢١ تا ماه آوریل سال ٢٠٢٢ امضاء کرده است. در مجموع، بنا به گزارش فایزر، این کمپانی برای تامین ۵٠٠ میلیون دوز واکسن برای سفارشات دولتی در خارج از کشور (به حدود ١٠٠ کشور) با دولت توافقنامه‌های بلند مدت دارد. فایزر بارهای اعلام کرده، که در صورت لزوم آماده است تولید واکسن خود را به ٢ میلیارد دوز برای عرضه، هم به صورت تجاری و هم از طریق کمک‌های بشردوستانۀ آمریکا افزایش دهد.
با این حال، رقم نیم میلیارد دوز واکسن فایزر/بیوان‌تی‌تک بسیار چشمگیر است. اگر نرخ کشندگی واکسن فایزر/بیوان‌تی‌تک را به این مقدار اعمال کنیم، درمی‌یابیم که واشنگتن به همراه فایزر قتل ٢١ هزار نفر را در کشورهای جهان سوم برنامه‌ریزی کرده است. این، همان «کمک‌های بشردوستانه» است که آمریکا ارائه می‌دهد.
پ. ن. ارقام و محاسبات ارائه شده در مقاله، به بیان ساده، تقریبی هستند. آن‌ها فقط سرنخی برای نحوۀ برآورد میزان مرگ و میر پس از مایه‌کوبی به‌دست می‌دهند. البته، انجام آن ممکن و لازم است. میزان مرگ و میر ارائه شده در مقاله چندین برابر کم‌تر از رقم واقعی است. زیرا به باور همۀ کارشناسان جدی، آن‌ها بر اساس داده‌های اولیه بسیار کم‌تر ذکر شده و جعلی هستند. در مقالۀ بعدی در این باره بیشتر توضیح خواهم داد.
والنتین کاتاسانوف (Valentin Katasonov)
پروفسور، دکتر علم اقتصاد، مدیر مرکز مطالعات اقتصادی «شاراپوف» روسیه،
مشاور اقتصادی اسبق دبیر کل سازمان ملل متحد، پژوهشگر مسائل پشت صحنه
ا. م. شیری
٢۴ مرداد- اسد ١۴٠٠
