کهن افسانه ها

رسول پویان برآمد آفـتاب از مشـرق دل در سحـرگاهان شب یلـدای تار…

مهدی صالح

آقای "مهدی صالح" با نام کامل "مهدی صالح مجید" (به…

جنگ های جدید و متغیر های تازه و استفادۀ ی…

نویسنده: مهرالدین مشید تعامل سیاسی با طالبان یا بازی با دم…

                    زبان دری یا فارسی ؟

میرعنایت الله سادات              …

همه چیز است خوانصاف نیست !!!

حقایق وواقعیت های مکتوم لب می کشاید  نصیراحمد«مومند» ۵/۴/۲۰۲۳م افغانها و افغانستان بازهم…

مبانی استقلال از حاکمیت ملی در جغرافیای تعیین شده حقوق…

سیر حاکمیت فردی یا منوکراسی تا به حاکمیت مردمی و…

نوروز ناشاد زنان و دختران افغانستان و آرزو های برباد…

نویسنده: مهرالدین مشید طالبان در جاده های کابل پرسه می زنند؛…

زما  یو سم تحلیل چې غلط؛ بل غلط تحلیل چې…

نظرمحمد مطمئن لومړی: سم تحلیل چې غلط ثابت شو: جمهوریت لا سقوط…

کابل، بی یار و بی بهار!

دکتر عارف پژمان دگر به دامنِ دارالامان، بهار نشد درین ستمکده،یک سبزه،…

ارمغان بهار

 نوشته نذیر ظفر. 1403 دوم حمل   هر بهار با خود…

چگونه جهت" تعریف خشونت" به تقسیم قوای منتسکیو هدایت شدم!

Gewaltenteilung: آرام بختیاری نیاز دمکراسی به: شوراهای لنینیستی یا تقسیم قوای منتسکیو؟ دلیل…

تنش نظامی میان طالبان و پاکستان؛ ادامۀ یک سناریوی استخباراتی

عبدالناصر نورزاد تصور نگارنده بر این است که آنچه که میان…

بهارِ امید وآرزوها!

مین الله مفکر امینی        2024-19-03! بهار آمــــد به جسم وتن مرده گـان…

از کوچه های پرپیچ و خم  تبعید تا روزنه های…

نویسنده: مهرالدین مشید قسمت چهارم و پایانی شاعری برخاسته از دل تبعید" اما…

سال نو و نو روز عالم افروز

 دکتور فیض الله ایماق نو روز  و  نو  بهار  و  خزانت …

میله‌ی نوروز

یاران خجسته باد رسیده‌ است نوبهار از سبزه کوه سبز شد…

تحریم نوروز ، روسیاهی تاریخی طالبان

                 نوشته ی : اسماعیل فروغی        در لیست کارنامه های…

طالب چارواکو ته دريم وړانديز

عبدالصمد  ازهر                                                                       د تروو ليموګانو په لړۍ کې:           دا ځلي د اقتصاد…

    شعر عصر و زمان

شعریکه درد مردم و کشور در آن نبوُدحرف از یتیم…

مبارک سال نو

رسول پویان بهـار آمد ولی بـاغ وطـن رنگ خـزان دارد دم افـراطیت…

«
»

معتوه مادر زاد

تتبع ونگارش :

امین الدین « سعیدی – سعید افغانی »

مدیر مطالعات ستراتیژیک افغان و

مسؤل مرکز کلتوری دحق لاره – جرمنی

در قوانين جهان  در معاملات و روابط انسانها، حقوق و وجايب شان ، و بلاخره مقام و منزلت هر انسان نظر به حالات روانی، صحی و جسمی شان ،باریکی ها و حالات عینی انسانها در نظر ګرفته شده که منطق ظاهری خود را نیز داشته و دارد.

این باریکی ها، حقوق و وجایب حتی در رابطه بنده با الله یعنې در مسایل عبادتی نیز در نظر ګرفته شده است . پرداختن به این همه باریکی ها ایجاب بحث طویل فقهی را دارد اما من هدفمند به جوانب انتخابی ذیل تمرکز دارم.

معتوه دربین انسانها :
معتوه دربين انسانها  به انسان دیوانه ، مجنون ، دیوانه وار ، عصبانی ،سبک عقل یا کم عقل ، ناقص العقل  وبیهوش که در برخی از اوقات مانند دیوانگان صحبت وحتی تحرک  میکند، اطلاق میشود.

فرهنگ عمید در تعریف معتوه مینوسد که : معتوه عبارت است از ( کم عقل ، سبک عقل وسرگردان ).
در حدیثی شماره (1423 سنن الترمذی آمداه ست :

«  رُفِعَ القلم عن ثلاثة عن النائم حتى يستيقظ وعن الصغير حتى يكبر وعن المجنون حتى يعقل او يفيق» ترجمه:  ( قلم (تکلیف) از سه شخص برداشته شده است، از شخص نائم (خوابیده) تا اینکه بیدار شود، از طفل تا اینکه بزرگ شود و از مجنون (دیوانه) تا اینکه به عقل یا به هوش بیآید.) ویاهم آمده است :

«رفع القلم عن ثلاثة: عن النائم حتى يستيقظ، وعن الصبي حتى يبلغ، وعن المعتوه حتى يعقل» (این حدیث در سنن آبی داود (4398 )سنن النسائی (3432 ) سنن ابن ماجه (2041 )  ذکر گردیده وشیخ البانی آنرا صحیح دانسته است .
در حدیث فوق با زیبای خاصی مکلفیت را از دوش سه کتکوری از انسانها برداشته است :

1 – مجنون : به انسان خطاب میشود که : به دلیل نقصان در عقل ،دارای تکلیف نمی باشد .

2 – صغیر : که دلیل آن همان  نقصان در بلوغ و رشد، که دارندۀ تکلیف نبوده و شرع اورا مکلف نساخته است ، البته تا زمانیکه به حد بلوغ برسد ، هدف در این جا بلوغ عقلی است ونه کبر جسم ( بزرگی جسمانی ) زیرا در بسیاری از اوقات دیده شده که بسیاری از اشخاص ظاهراً بزرگ شده اند اما به بلوغ لازم عقلی نرسیده اند.

3- نائیم : شخصیکه در خواب باشد ویا هم در حالت کوما بسر ببرد.

پس از احادیث فوق الذکر چنین نتیجه بدست می آید که شرط تکلیف متضمن عقل و بلوغ می باشد؛ با این حال، شخص مجنون یا معتوه مکلف به اجرای امور شرعی نمی باشند .

خواننده محترم !

طوریکه در فوق هم یاد اورشدیم :

معتوه: به شخصی اطلاق می گردد که در حالت «عته » قرار داشته باشد و عته در لغت به نقصان عقل اطلاق می شود، غیر از حالت جنون و دهشت.

«عته» در اصطلاح فقهاء با مفهوم مشابه لغوی، اختلال در عقل را گویند که صاحب خود را کم فهم، مختلط الکلام (شخصی که کلامش اختلاط داشته باشد) و فاسد التدبیر (شخصیکه در تصمیمات خویش دچار اشتباه شده و تدبیر درست گرفته نتواند ) علماء علت ایجاد چنین عارضه ای را در شخص معمولاً عوارض عقلی میدانند،که اکثراً در زمان ولادت به شخص ایجاد میشود.

هدف ازین بحث دو مسأله ذیل نیست است وآن اینکه اګر معتوه باوجود اینکه مشکل دارد و بخش از مشکل اش خارج از انتخابش است، موضع و نظر نادرست دارد و بر موضع خویش پا فشاری دارد ،در برابر همچو اشخاص چه باید کرد؟

جواب: ساده وبسیط همین است که باید درمقابل آن ازصبر و حوصله کار گرفت ، ودر ضمن تلاش بخرچ داد تا  راه های را جستجو نمایم تا وی را متقاعد به حق کرد. و در اخیر به حق اش دعا کرد که : الله تعالی برایش هدایت نیکی نموده و از تخلف اش در نتیجهء موضع نادرست، درګذرد.

و هدف مهم دیګر در حالت های فوق الذکر «خواب » که برخی انسانها نسبت به اینکه در خواب هستند ، بنابر همین علت در جمله معذورین شماریده میشوند .ولی  اګر عمداً خود را به خواب زده،. و به این بهانه مرتکب خطاء، غلطی و اشتباه با نه کردن کاریکه باید بکند، نمی کند این حالت عذر نیست و به صورت کامل جوابګو و مسؤل است. مثلاً حاکمیت و یا څارنوالي، مرجع عدلی و قضایی تخلف را میبیند و از آن روګشتانده و خود را به خواب زده و ادای مسؤولیت نمې کند که درین صورد کاملاً چنین به خواب زده ګی مسؤول و جوابګو است.

الهی معتوه را عفوه و به خواب زدګي را در صورت ارتکاب تخلف به ضد ملت با عدم اجرای کاری که باید بکند و نه کرده. اولاً هدایت و در صورت عدم هدایت به قهر وغضب خویش گفتار سازد . و من الله التوفیق