کارشناسان نظامی ‌آلمان اولین پیشنهادهای مشخص خویش را برای عملیات دریایی اتحادیه اروپا در خیلج فارس مطرح ساختند. بر‌اساس طرحی از جانب دو مشاور پُر‌نفوذ دولت و یک پروفسور ارتش آلمان، می‌بایست در آینده کشتی‌های جنگی در هر دو سوی تنگه هرمز در حال آماده باش حضور یابند. و کشتی‌های جنگی نفتکش‌ها را در عبور از تنگه هرمز همراهی نمایند. و برای مقابله با تهاجمات نظامی، می‌باید نیروهای مسلح  در حالت آمادگی بر نفتکش‌های عبور‌کننده مستقر باشند.

بدین منظور به استفاده از ۱۰ تا ۳۰ درصد امکانات نیروی دریایی اتحادیه اروپا نیاز است. علاوه بر آن برلین باید برای نمایش دعوی مشارکت آلمان در امور سیاست خارجه عملیات مزبور را رهبری نماید.

در حالیکه بخشی از حزب سوسیال دموکرات با عملیات مزبور مخالف است، صدراعظم و وزارت امور خارجه از این طرح در سطح اتحادیه اروپا حمایت می‌نمایند. پیش‌تر وزیر امور خارجه آلمان، هایکو ماس، بدین خواست آمریکا که کشتی‌های جنگی آلمان را تحت رهبری آمریکا برای عملیات دریایی در خاورمیانه ارسال نمایند، دست رد زد. موضع‌گیری برلین به لحاظ سیاست جهانی مستقل می‌گردد.

واشنگتن ـ عملیات سِنتینِل

دولت آلمان در مبارزه درونی غرب برای تنظیم سیاست در قبال ایران به‌تازگی خواسته آمریکا مبنی بر اینکه ارتش آلمان در عملیات دریایی در خلیج فارس از آن کشور تبعیت نماید را رد کرده بود. طرح این عملیات نظامی‌ که عنوان کاری «عملیات سنتینل» را دارد، نه فقط تنگه هرمز بلکه همچنین خلیج عمان و نیز تنگه میان شاخ آفریقا و یمن، موسوم به باب‌المندب را نیز شامل خواهد بود. هدف اصلی آن نیز این است که نفتکش‌های مسیر از خلیج فارس به کشورهای مقصد را از تهاجمات احتمالی ایران محافظت نمایند. در مورد هر تهاجم عملی یا ظاهری می‌بایست با مهاجم با استفاده از امکانات نظامی ‌نیز مقابله گردد. [۱] واشنگتن در حال حاضر می‌کوشد متحدانی را برای مشارکت در این عملیات به‌دست آورد. انگلستان که در ابتدا به مشارکت در عملیات دریایی اتحادیه اروپا ارجحیت می‌داد [۲] با نخست‌وزیری بوریس جانسون تغییر جهت داده و از همکاری با عملیات آمریکا حمایت می‌نماید. این دلیل روشنی است برای آنکه در صورتی که انجام «برِکزیت» در تفاهم متقابل با اتحادیه اروپا صورت نگیرد، خواسته برلین که نیروهای انگلستان در سیاست خارجی و نظامی ‌با اتحادیه اروپا همراهی نماید، در معرض شکست خواهد بود.

عدم پشتیبانی از سیاست آمریکا

در اواخر ماه ژوئیه نیز وزیر امور خارجه آلمان، هایکو ماس، در قبال خواسته دولت آمریکا ـ بدون آنکه جای شکی باقی گذارد ـ اعلام نمود: «آلمان در اقدامات دریایی طرح‌ریزی شده آمریکا شرکت نخواهد کرد.» [۳] برلین راهکار واشنگتن مبتنی بر اعمال «حداکثر فشار» بر ایران را «اشتباه» ارزیابی می‌نماید. در همین راستا چندین سیاستمدار پُرنفوذ آلمان اظهار‌نظر نموده‌اند. از جمله زیگمار گابریل، وزیر خارجه اسبق آلمان (عضو حزب سوسیال دموکرات) اظهار نمود «اگر آلمان یا حتی اتحادیه اروپا اقدامات نظامی ‌تحت رهبری آمریکا را برگزینند، به‌دنبال آن ما از سیاست آمریکا در منطقه دنباله‌روی و آنرا مشروع خواهیم دانست». وی افزود: «ما نباید بدین‌گونه عمل کنیم، بلکه باید به رفتار مستقل خویش پایبند بمانیم». [۴] در مورد «رفتار مستقل» به‌ویژه چالش بر سر حفظ قرارداد هسته‌ای با ایران است که دولت ترامپ آن را ترک نمود. گابریل به‌تازگی ریاست انجمن «پل آتلانتیک» را بر عهده گرفته است که شبکه‌ای است برای تقویت روابط میان آلمان و آنسوی آتلانتیک یعنی آمریکا.

دخالت «اروپاییِ» آلمان

دولت آلمان به‌جای مشارکت در عملیات آمریکایی، همچنان از اقدام دریایی اتحادیه اروپا پشتیبانی می‌نماید. وزیر خارجه آلمان، ماس، هفته پیش اعلام نمود «ما خواهان مأموریت اروپایی هستیم». البته «مدتی طول خواهد کشید تا ما اتحادیه اروپا را قانع نمائیم». [۵] از آن پیش‌تر، از‌جمله رئیس کمیسیون امور خارجه در مجلس آلمان، نوربرت روتگن، (عضو حزب مسیحی دموکرات) از این امر حمایت نموده بود که «دخالت نظامی‌ اروپایی در تنگه هرمز آغاز گردد». [۶] علاوه بر آن گابریل، وزیر امور خارجه اسبق، اظهار داشت آلمان می‌بایست یک چنین عملیاتی «را مشترکاً با همراهان اروپایی آغاز نمایدس و این کار «نشانه‌ای قوی برای توانایی عمل اروپا» خواهد بود. [۷] در پایان ماه ژوئیه نیز گوینده سیاست خارجی حزب سبزها در مجلس آلمان، امید نوری‌پور، خواهان مشارکت نیروی دریایی آلمان در عملیات نظامی ‌خلیج فارس گشته بود. [۸] گفت‌وگوها در این‌باره ادامه دارد. چالش، بیش از همه در این مورد است که آیا اقدام نظامی، محدود به مراقبت در خلیج فارس باشد یا اینکه کشتی‌های تجارتی را همراهی و در صورت لزوم برای عبور آنها از امکانات نظامی‌ نیز استفاده شود. در مورد اخیر، بدان مأموریت محافظتی نام نهاده‌اند.

طرح‌هایی برای اقدام نظامی

اولین طرح مربوط به عملیات نظامی ‌اتحادیه اروپا در تنگه هرمز را به‌تازگی دو کارشناس نظامی‌ متعلق به جامعه آلمانی مربوط به سیاست خارجی (DGAP) و یک پروفسور دانشکده نظامی‌ آلمان در مونیخ مطرح ساخته‌اند. بر‌اساس این طرح در مورد مأموریت مراقبتی می‌بایست همواره یک کشتی، در هر یک از دو سوی تنگه، حضور داشته باشد. و کشتی‌های دیگری نیز برای همراهی با نفتکش‌ها در عبور از تنگه یا برای نشان دادن حضور نظامی ‌ضروری است. علاوه بر آن می‌بایست هواپیماهایی دارای توانایی «مراقبت از دور» در فضای بین‌المللی انجام وظیفه نمایند. [۹] برای اینکار به پنج کشتی کوچک عملیاتی یا ناوشکن مجهز به بالگرد، سه هواپیمای مراقبت از دور و حداکثر به دو کشتی لجستیک نیز نیاز است. و در مورد مأموریت محافظتی، علاوه بر اینها دو کشتی کوچک جنگی ضروری است. علاوه بر آن به تیم‌های عملیاتی همراه (VPT) برای مستقر نمودن آنها بر نفتکش‌ها ضروری است، تا در صورتی که مورد هجوم قرار گیرند با استفاده از امکانات نظامی‌ با مهاجمان مقابله و در حالت نهایی در درگیری‌های خطرناک با واحدهای ایرانی، انجام وظیفه نمایند. مؤلفان این طرح با در‌نظر گرفتن اینکه اقدامات مزبور به تأمینات فنی و ترمیمی ‌نیاز خواهد داشت، بدین نتیجه می‌رسند که بین ۱۰ تا ۳۰ درصد توانایی‌های دریایی اتحادیه اروپا صرف عملیات خلیج فارس خواهد گشت. به‌همین جهت به پیشنهاد آنان می‌بایست از متحدینی خارج از اتحادیه اروپا یاری جست ـ نروژ و احتمالاً کانادا، استرالیا و زلاند نو. انگلستان نیز می‌باید مشارکت نماید، حتی در صورتی که در عملیات دریایی آمریکا  نیز شرکت داشته باشد.

تحت فرماندهی آلمان

به‌طوری که مؤلفین طرح مزبور ارزیابی می‌نمایند اقدام دریایی اتحادیه اروپا در تنگه هرمز ضرورتاً می‌باید با عملیات آمریکایی هماهنگ گردد. طبیعتاً این بدان معنی نیست که آن بخشی از عملیات آمریکایی گردد، [۱۰] حتی در صورتی نیز که مجبور باشند خود را تا حدودی با اقدامات آمریکایی هماهنگ نمایند. «اینکه چه مقرراتی بر این همکاری حاکم باشد» و «اینکه در صورت برخورد نظامی ‌آمریکا، به همکاری پایان داده شود» باید پیش‌تر مشخص شده باشد. علاوه بر آن مؤلفین طرح توصیه نموده‌اند که آلمان باید به‌خاطر حفظ دعویِ فعال بودن به لحاظ سیاست خارجی و به‌خاطر حفظ منافع خویش، در به‌وجود آوردن اقدام دریایی مزبور در خلیج فارس سهیم باشد. لذا آلمان می‌بایست حتی رهبری این دخالت را رأساً بر عهده گیرد. آنگاه این اولین اقدام نظامی‌ خواهد بود که آلمان در جوار آمریکا در آن حضور خواهد داشت، بدون آنکه اهداف آمریکا را به‌طور کامل پذیرفته باشد. همکاری نمودن رسمی‌، اما در عمل در رقابت با واشنگتن.

* https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/۸۰۱۰/

    پاورقی‌ها

[۱] Christian Meier, Majid Sattar: Sicheres Geleit.‎ Frankfurter Allgemeine Zeitung ۰۳.‎۰۸.‎۲۰۱۹.‎
[۲] S.‎ dazu EU-Mächte planen Marineeinsatz im Persischen Golf.‎
[۳] Berlin hält europäische Mission im Golf für “weiter erwägenswert”.‎ Frankfurter Allgemeine Zeitung ۰۱.‎۰۸.‎۲۰۱۹.‎
[۴] Sigmar Gabriel plädiert für europäische Mission im persischen Golf.‎ augsburger-allgemeine.de ۰۱.‎۰۸.‎۲۰۱۹.‎
[۵] Großbritannien nimmt an US-Mission im Persischen Golf teil.‎ welt.de ۰۵.‎۰۸.‎۲۰۱۹.‎
[۶] “Wir sollten solidarisch handeln‏”.‎ Frankfurter Allgemeine Zeitung ۰۱.‎۰۸.‎۲۰۱۹.‎
[۷] Sigmar Gabriel: Europas Verantwortung für sichere Seewege.‎ Frankfurter Allgemeine Zeitung ۰۵.‎۰۸.‎۲۰۱۹.‎
[۸] Südkorea beteiligt sich an US-Militäreinsatz.‎ n-tv.de ۲۹.‎۰۷.‎۲۰۱۹.‎
[۹], [۱۰] Carlo Masala, Christian Mölling, Torben Schütz: Ein Schiff wird kommen?‎ Deutsche maritime Optionen in der Straße von Hormus.‎ O.O.‎ ۱۰.‎۰۸.‎۲۰۱۹.‎