مخدر شیشه از گیاه کوهی باستانی
دکتر بیژن باران
از 5 هزار سال تاریخ ایران گیاهان دارویی، ادویه خوراكی، دود برگ ها در مناسک دینی، آداب خانوادگی، رسوم اجتماعی، دروس دانشگاه، برنامه رسانه ها سده 20 مرسوم اند. از تقطیر، تخمیر، تعریق گیاهان، میوجات، خوراکیها جوشانده، نوشیدنی، دمنوش، شربت پدید آیند. در هزاره 2 ق.م. گیاه هوم را آریاییهای پیشا زرتشت و خود زرتشت قدسی و نوشیدن آن را در یشتی ستودند. مانند آبجو سکرآور بود. در سده 20 از هوم، مخدر شیشه ارزانتر از تریاک برای تفریح در افغانستان و ایران به بازار آمد.
در خاورمیانه سلطه اسلام با تضییقات سبک زندگی، محدودیت جوانان از همترازی جهانی، عناد با تفریحات مدرن، قدغنی حضور 2جنسیتی در استادیوم در دولت نهادینه شدند. گشت ارشاد، حراست، شرطه گرایش از تریاک، شراب، دخانیات را به مشروب، شیشه، قرصهای مخدر جهت دادند. لذا از گیاه کوهی هوم، مخدر شیشه تهیه شده؛ 10% قیمت تریاک در بازار سیاه فروخته شود. نیز قاچاقچیان آن را به کشورهای عرب پولدار صادر کنند.
در سده 21برخی قاچاقچیان خاورمیانه و آمریکای لاتین از کشت خشخاش برای تریاک به گیاه کوهی هوم برای مخدر شیشه نیرو گذارند. هوم گیاهی در گستره ایران باستان از دوران مهرگرایی و زرتشت با مصرف دارویی ضد سرفه مرسوم بود. افغانستان با بیکاری 50% زن و مرد موقعیت موافق، هم خشخاش هم هوم را دارد. حجم تریاک ش در جهان اول است. UNODC2021
بازار مخدرات در کشورهای ثروتمند خلیج فارس هم نزدیک است. در افغانستان و ایران هوم برای ساختن روانگردان شیشه پردازش شده که 10% قیمت تریاک است. در این جستار خلاصه، تاریخچه، توصیف، کاربرد دارو، تفریح، صنعت هوم، شیشه/ مت امفتامین، تریاک، اثر آنها بر مغز هم آنی هم آتی ارایه شوند. مخدر و الکل انبساط خاطر، شادی، تفریح در تنهایی، جمع، پارتی کاخها نفوذ کردند.
مسکرات همراه موسیقی، آواز، رقص، نمایش، جوک/ طنز در جوامع سده 21 رایج شدند. نقش تشریفاتی مانند بالا بردن گیلاس شامپانی در جلسات رسمی سیاسی، دوره خودمونی مصرف آبجو و پیتزا در بازیهای ورزشی، شب نشینی با مشروب و غذا، شام رمانتیک با شراب چون بزم در رباعیات خیام و غزل حافظ نمایان شود. در سطح ملی هم ساکی ژاپن، اوزو یونان، شراب فرانسه، کافه/ پاب ایرلند، ودکا در روسیه شهرت دارند.
از سده 19 سیگار، تریاک، مرفین، کوکاین، هرویین، شیشه، ال اس دی، حشیش، ماریجوانا/ شاهدانه، قرصهای روانگردان، حب خوابآور، ضد درد، تزریقات، دخانیات بخشی از تمدن دارویی، تفریحی، اجتماعی شدند. تندرستی شهروندان بویژه نوجوانان، کارتل های مخدرات قانون، جزا، زندان، بازپروری به معادله افزوده شدند. قوانین هر کشور برای تولید، مصرف، فروش آنها نهادهای نظارتی و اجرایی دارند. اجرای قانون کشوری، مرزی، بین المللی اهمیت یافت. قانون را منافع داروسازان، بازارسیاه، نهادهای جزایی و امور بهداشتی، وکیلان عقیم کرده.قاچاق مخدراتاقتصاد بازار سیاه را گستراند. در آمریکا زیاده روی در مصرف مشتقات افیونی/ اوپیویید سالانه 100 هزار مرگ آورد.
آمفتامین C9H13N اثرات آنی و آتی طبی، عصبشناسی، اجتماعی بر مغز و رفتار فرد دارد. این پودر سفید رنگ، بلور شیشه، بی بو، تلخ ، حل شونده در نوشیدنی‌های الکلی و غیرالکلی است. نامهای دیگر آن شیشه، کریستال، آیس است. یک محرک قوی سیستم عصبی مرکزی با قابلیت سوء مصرف و اعتیاد آوری بالا است. از احیا شدن سودوافدرین با فسفر قرمز سنتز شود. این ماده را در ۱۸۹۳ ژاپن ساخت. در ج ج 2 سربازان ژاپن و آمریکا برای رفع خستگی و افزایش انرژی حب آن را خوردند. در بررسی ۱۳۸۳ مخدرات در ایران، تریاک، مصرف مواد افیونی، الکل، حشیش مقام 1 تا 4 را داشته؛ مصرف شیشه گزارش نشد.
شیشه با تو کشیدن از بینی، خوردن، تزریق تو رگ، دود کشیدن به خون وارد شود. با ورود به سیستم عصبی مرکزی، انتقالگر دوپامین در مغز را ناگهان آزاد کند. یکهو حال داده؛ به فرد “شوق یا گُر” عارض شود. او را تو حال برد. دوز بالا، تشنج، خونریزی مغزی، روان‌پریشی آورد. مصرف طولانی مدت عواقب جسمی، روانی، اجتماعی برای معتادان دارد.
با پایان اثرات این ماده، علایم بدخلقی، افسردگی، اختلال حرکتی، لغزش دست بروز کند. در آغاز مصرف صدمات جبران‌ناپذیری را به مغز بزند: افت حافظه، پرخاشگری، تهاجم، رفتار جنونآمیز، آسیب قلبی و مغزی. برای جبران کم‌آبی، عفونت دهانی و لثه مشروب و نوشابه زیاد مصرف شود.
مت آمفتامین برای درمان خط دوم اختلال، چاقی مزمن کاربرد دارد. دوز کم، با تحریک مکنده‌های مربوط به تجمیع هورمون سرخوشی، افزایش انرژی کاذب، تمرکز غیرطبیعی، هوشیاری، افزایش لیبیدو/ حشری، پرخاشگری، خشکی دهان، تنبلی، بی خیالی، تحریک یاخته های مغزی، احساس ظرفیت مضاعف جسمی و روانی، هیجان، بی تابی، گرمی، چالاکی، سریع گویی، کاهش اضطراب و خواب و اشتها آورد.
در ۱۹۶۱ مخدر ارزان، ساده کاپتاگون ساخته شد. کاپتاگون از گروه امفتامین ها است؛ ولی با اثرات کمتر. با خوردن حب، کاپتاگون به مخدر امفتامین و تئوفیلین در بدن تبدیل شود. بمدت ۲۵ سال جایگزین امفتامین برای درمان سندرم کم‌توجهی-بیش‌فعالی کودکان؛ ریتالین برای ضد اقسردگی، تسکین پریدن از خواب شد. بدن سازان آن را برای ایجاد قدرت خورند. این مخدر غیرقانونی، در سوریه، لبنان، ایران، عربستان، خلیج فارس، افغانستان رایج است.
مصرف کاپتاگون عوارض کوتاه مدت زیر را دارد: سرخوشی، انرژی، هیجان، اعتماد به نفس، تقویت انگیزه، احساس قدرت و برتری بر دیگران، گشاد شدن مجاری قلب، خشکی دهان. نیز عوارض بلند مدت زیر را دارد: سوء تغذیه، کاهش وزن، مشکلات مزمن خواب، فشار خون بالا، ضربان نامنظم قلب، سفت شدن و گرفتگی عضله، نارسایی کلیه، بدبینی/ پارانوئیا، خشونت، توهمات بینایی و شنوایی یعنی صدا شنیدن و بنظر رسیدن، جنون.
نوشابه تفریحی و آیینی از عصر باستان رایج بودند. از 5 هزار سال پیش آبجو، شراب، شربت را از گیاه، میوه، ادویه در قفقاز و جاهای دیگر ساخته شدند. روندهای زیر در پیدایش مشروبات دخیل اند. تقطیر چکاندن، تبدیل مایع به بخار، تبدیل دو باره بخار به مایع با سرد/ جدا کردن ناخالصیهای مایع اولیه است. روند بخار کردن و تغلیظ ماده برای خالص/ جدا کردن ماده فرار از غیرفرار با حرارت است.
تخمیر روند تبدیل شکر با انزایم به الگف اسید، اتانل، اکسید کربن است. خروج انرژی از کاربوهایدریت در غیاب اکسیژن است. 4 نوع است: لاکتیک اسید، الکی، اسدیک اسید، بوتریک اسید. شراب انگور سبز و سرخ، می انگبین از عسل و سیب ساخته شود. تعریق شبیه تقطیر است. از خرما، انگور، سیب، کشمش، گلسرخ- عرق گیری شود. عرق گیر، مایع یا عرق خالص مخلوط گیاه و آب است که نقطه جوش 2 بخش گرم کن و سرد کن دارد. حرارت زیر مایع درون مخزن را به جوش آورد. بخار میعان و سرد شدن از لوله ای خارج شده؛ تا عصاره گیاه و مایع را در دیگ ریزد.
آبجو سازی نشاسته، غلات چون جو در آب خیسانده؛ با مخمر مالت و تخمیر مایع سازد. در کارخانه، با آبجوساز خانگی، با روش سنتی مانند بومیان برزیل برای ساختن کایوم می توان زیاد یا کم ساخت. آبجوسازی از سده 6 ق.م. مستند شده؛ پیشتر در تمدن مصر باستان، میانرودان مرسوم بود. از سده 19م آبجوسازی در اقتصاد غربی تکمیل شد. آبجو را رازک تلخ کند که یک نگهدارنده طبیعی نیز باشد.
تعریق هوم را آریاییها از هزاره 3 ق.م در فرهنگ شان داشتند. ایزد گیاه مقدس را هندوان سومه و ایرانیان هئومه نامیدند. هوم و اهورا در ودا سومه و اسورا نامیده شده که س به ه در اوستا تبدیل شد. نوشابه سومه را ایندرا خدای بزرگ هندوان خورده؛ به او چابکی و توانایی بخشید. در مناسک مذهبی بکار رفت؛ مانند شراب در مسیحیت. در مراسم آئینی گیاه هوم را در هاون سنگی کوبیده؛ شیره را از صافی موی دم گاو گذرانده؛ با آب آمیزند. آیا هاون از هوم مشتق شد؟
در مهرگرایی میترا گاو نخستین «اوگدات» را با كارد شكافت. از كالبد گاو در مرگ، گیاهان سودمندی روییدند. شاید گاو و گیاه از یك ریشه اند. واژه هوم ریشه در زبان اقوام سومر و ایلام هم دارد. نوشابه سکرآور هوم در مهرگرایی پیشا زرتشت رسم بود. در سنگ‌نبشته داریوش کبیر سده 5 ق.م. در 3 زبان پارسی، ایلامی، بابلی سکاها را هئومه ورگا/ هومه نوش خواند. هخامنشیان در جشن باشکوه مهرگان، قربانی گاو، کباب، هوم نوشیدند. زنگ آتشکده، ناقوس کلیسا از دسته هاون برای کوبیدن هوم بود.
از 3-4 هزار ق.م سکاها با فرهنگ آریایی از شمال دریای خزر و اورال به خاور یعنی کوههای آلتای، باختر یعنی ترکیه و یونان، جنوب یعنی هند و ایران کوچ کردند. در شمال اروپا در گذار از شکار و گردآوری به کشاورزی و دامداری، مصرف لبنیات پس از کودکی منجر به رشد قد انسانها، اثبات شد. بی بی سی 290123. سکاها ناگزیر با دور زدن سرزمین زمان فرهاد دوم و اردوان دوم اشکانی 136 – 124 ق .م ، در جنوب در زرنگ مستقر شدند. این منطقه سکزستان، سکه قوم + ستان، پسوند مکان، سیستان شد. سکه، سکا، اسکوت، اسکیث، سیت هم نام داشت.
مهرگرایی و رسوم آریایی تمدن جیرفت هزاره 2 ق.م در تجارت با ایلام و سومر رواج داشتند. در زبانشناسی، همزمان در حماسه گیل گمش میانرودان با کشتن گاو، هوم بابا، نگهبان جنگل، شاید گیاه هوم بود. در خوزستان، ایلام، هوم بان نام برترین خدا، شاید به معنای نگهبان هوم بود. https://amordadnews.com/12056
نوشیدن افشره هوم سرخوشی، شادی، آورد. زرتشت با غلو از این نوشابه آریایی برای دم زمانزدا و توهم توانایی بیشتر ایزد نامید. زرتشت در هزاره 1 ق.م در اوستا از هوم سکاهای آریایی تعریف کرد. در هوم یشت نخستین كسی كه هوم را فشرد؛ تا نوشابه‌ی آیینی سازد “وی‌ونگهان” بود. اهورامزدا به پاس این كار، جمشید را به وی داد. دومین نفر آبتین بود كه اهورا فریدون را به وی بخشید. چهارمین نفر پورشسب بود كه اهورا پاداش او زرتشت پیامبر شد. سومین كسی كه از هوم نوشابه سپندینه ساخت «اَترت» بود. اهورا گَرشاسب را به وی بخشید. ویکی پیدیا
شیره مستی‌آور از گیاه شاید اومان افغان باشد. شاید با زیاده روی در مستی زرتشت آن را با شربت دیگری جایگزین کرد. نهی از منکر در امور مردم بعدها در ادیان سامی رایج شد. یهودیت، اسلام، مورمونیسم آمریکا سده 19 احکام دینی برای غذا و نوشابه دارند. اوستا، هوم‌یشت، بند ۹ – ۱۱ در باره این گیاه، فشردن، تأثیر، فضیلت آن گفت:
هوم زرین بُرزمند را ستاییم. هوم، نوشیدنی گیتی افزای را ستاییم. هوم دور دارندۀ مرگ را ستاییم. همه ی هومها را ستاییم. ای هَوم زرین !سرخوشی ترا بدین جا فرو خوانم. دلیری، درمان، افزایش، بالندگی، نیرومندی ِ تن و هرگونه فرزانگی را بدین جا فرو خوانم. ترا بدین جا فروخوانم تا چونان شهریاری کامروا، درهم شکنندۀ ستیزه و شکست دهندۀ دروج به میان آفریدگان درآیم.
ترا بدین جا فرو خوانم تا ستیزۀ همه بدخواهان را درهم شکنم: چه دیوان و مردمان دُروَند، چه جادوان و پریان، چه ستمکاران و کَویها و کَرَپها، چه تباهکاران و ا َشموغان ِ دوپا و گرگان چارپا، چه سپاه گستردۀ دشمن را که به فریب تاخت آورد. اینک پاداش و فَرَوَشی زرتشت سپیتمان اَشَوَن را ستاییم. هوم افزاینده ی اَشَه را درود فرستم. کوی= فرمانروای ستمکار، کَرَپ= جادوگر، ا َشموغ= فریبکار، ضدراستی. ویکی.
در انجیل 4سوار سرنوشت آخر الزمانی نماد بیماری بر اسب سفید، جنگ بر قرمز، مرگ بر سیاه، قحطی بر خاکستری تصویر شدند. در افسانه اوستا جانور/ گاو آغاز گیاه آمد. در علم گیاه جلوتر از جانور پیدا شد. در 5 قاره پیوسته پنجه آ در 500 میلیون سال پیش گیاه آغاز حیات شد. بعد جانور چند یاخته پیدا شد. اهریمن 4 دیو بیماری، آز/ جنگ، مرگ، گرسنگی را برای نابودی گاو نر نخستین فرستاد؛ بر آن چیره شد. گاو از لاغری جان سپارد. از بند بند این جانور 55 دانه گیاهی و خوراكی و 12 گیاه دارویی گوناگون روییدند. یكی از این گیاهان دارویی، هوم یا گئو كرن به معنی گاو شاخ / گل گاو زبان بود که در دریای فراخكرت/ بحر هند روید. پس از آن خود سرچشمه‌ی هزاران گیاه دارویی شد. همه گیاهان دارویی نزد این درخت آغاز به روییدن كنند. کتاب بندهش
در باب 7 کتاب دینکرد – شاید در تاق کسری با گیاهان گرمسیری نوشته شد- آمد: دو مرغ شاخه هوم را – که امشاسپندان، فروهر زرتشت را در آن جا داده بودند- از کوه اسنوند برداشتند؛ آن را بر آشیانه خود نهادند. آن شاخه بر بالای درخت با آن پیوند خورد؛ همیشه سبز بود. شاید بتوان بوته همیشه سبز هوم اولیه از خاور ایران را بر بوته ای در باختر ایران در تخیل پیوند زد. زیرا با قاطر در سفر آن عهد پیوند خشگ شده؛ باید با ریشه در گلدانی به باختر برد. شاید با مهاجرت هندو ایرانیان از زیستگاه سرد نخستین به سرزمین گرم، گیاهان مختلفی هوم خوانده شدند زیرا شمار هوم به ۳۰ گونه رسد. البته باید در آزمایشگاه آنها را تجزیه کرده؛ سوای نامهای گوناگون شاید ملکولها و خواص مشترک داشته باشند.
ارداویراف موبد مزدیسنی عهد ساسانی سده 4م کوکتیل 3 جام باده تقطیر شاهدانه و هوم مخدر و مقدس را نوشید. تحت تأثیر آن 3 روز خوابید. پس از بیداری سیر و سلوک معراج عرفانی خویش را به جهان پس از مرگ، بهشت، دوزخ، برزخ توصیف کرد. گرچه ادرار این باده را ظرف چند ساعت دفع کند. بیشینه خواب انسان. یک نصف روز است. در افسانه ریپ ون وینکل، او 20 سال خوابیده؛ در بیداری تغییرات جامعه را بیند. اردا در اوستا و رته در ودا معنی راستی؛ ویراف معنی هوش دهند. شرح این معراج بر ابواعلاء معری شاعر سوری 973-1057م تاثیر گذاشت.
بعد دانته الیگیری 1265-1321م کمدی الهی، سفر تخیلی به این 3 مکان را از شنیدن شرح معری نوشت. یکی از حواریون عیسی، پولس به یونانی بمعنی کوچک، 14 بخش منجمله رساله رومیان انجیل عهد جدید را نوشت. او اهل ترکیه، فریسی یهودی، در سال 5م، 3 سال در عربستان بود. سوره های وحی در انجیل او تحت تأثیر افدرا بودند. اسدی-کیمیایی- اثرات مواد مختلف بر ادراکات دینی در کتاب زیست شناسی مغز و اخلاقیات و پیامک 210123.
در آزادور، روستای خراسان افشره هوم به کمر و شکم زنان نازا برای آبستنی مالند. آنان دلیل درس‌خوانی و باهوشی فرزندان روستاهای مجاور را نوشیدن شیر گوسفندان دانند که هوم بیشتری چریده اند. مشک‌ها را در عصاره هوم خوابانده؛ به رنگ قهوه‌ای در آیند که برکت آور است.
در منابع دارویی چینی سده 2ق.م. نام شاهدانه ایرانی/ هوما و دانه کنجد آمد. اسکان مانویان در ایغور غذاهای ایرانی را در مرز شرقی ایران در چین رایج کرد. چون فراورده‌های شاهدانه در غذا، دارو، کود، سوخت/ روغن، الیاف بکار رفته؛ زود گسترش یافت. رفاه و ثروت را برای ایغورها در پی داشت. محصول روغن کنجد اهمیتی برابر روغن نهنگ در قرن ۱۸ یا نفت در زمان حاضر داشت.
گیاه تلاقی 4 عنصر است: آب در صمغ شاخه، خاك به ریشه، هوا در سبز برگها باشد. آتش از خورشید/ آذرخش جنگل را سوزاند. شاید این عناصر در فرهنگ باستان درخت را الوهیت داد. گیاه نماد هستی، زندگی، باروري، زایش، واسطه آسمان، جانور، انسان شد. در شاهنامه، هوم گیاهی در كوهستان سکاها یا توران روید. ایزد هوم یاور و پشتیبان پاكان و راستان، جاودانان و بیمرگان بوده؛ به كیخسرو یاری رسانده؛ تا افراسیاب و گرسیوز را به بند كشد. این 2 نفر نماد كشتار، خونریزی، مرگ ند.
فردوسی از مردی به نام هوم در کوهستان گفت. “به ترکی”معنی سریع دهد. او درگرفتن افراسیاب به کیخسرو یاری رساند: به تركی چو ان ناله بشنید هوم /پرستش رها كرد و بگذارد بوم.
چنین گفت كاین ناله هنگام خواب/ نباشد مگر بانگ افراسیاب.
یکی مرد نیک اندران روزگار/ ز تخم فریدون آموزگار
پرستشگهش کوه بودی همه / ز شادی شده دور و دور از رمه
کجا نام این نامور هوم بود/ پرستنده دور از بر و بوم بود.
نیبرگ و اچینسون، گیاه هوم را همان گیاه دارویی، افدرین از تیره‌ی افدراسه با بیش از 35 گونه، دانند. این درختچه بهار گل ریز زرد رنگ، ساقه پر الیاف مانند مارچوبه، شیره زرد با مزه گس، بوی گیرا و گیج‌کننده دارد. در برف سرسبز ماند. پاییز میوه زرشگی تیله مانند دهد. میوه را مربا کرده؛ یا خام خورند. با خشکی شاخه و برگ بنا بر یشت “هوم زرین” شود. هوم از یک گیاه، مرد پرهیزگار و ایزد فرا‌تر رفته؛ پرستیده شد. زیادش شادی و شور آورد. در کوهستان، صخره‌ها روید. گرچه سبز و آبدار است؛ ولی در آتش با اخگر چون بنزین یا الکل مانند گون سوزد. در پنیر خیکی گل خوشبوی گرز کوهی را چوپانها افزودند.
گون بوته خاردار کوهی برای آغاز آتش تنور در کولج- طالقان بکار بردند. شبیه کاکتوس، زرد، بز کوهی را با تیغ چوبی نیم سانتیمر یش دور کند. مادر بزرگ در دهه 1330 برای آغاز آتش تنور گون، چوب، تاپاله گاو/ خروجی خشک شده، بکار برد. از تپه های کوه پایه های البرز با بیل بخاطر تیغ انبوه، کنده؛ قدش تا زانو بوده؛ در گونی به خانه آورند. شعله آبی آن از اتانول گوید.
در سده 20 اتانول یا الکل اتیلیک یا الکل غلات از مخلوط تخمیر شده ذرت، مخمر، شکر و آب تهیه شود. اتانول برای بنزین سوخت خودرو است. کتیرا ترشحات صمغی خشک شده از چندین گونه گون در ایران برای مصرف دارویی و صنعتی است. کتیرا ۱۰ – ۱۵ % آب، ۳ – ۴ % مواد معدنی و ۳ % نشاسته دارد. در محل رویش کتیرا با داشتن سلنیوم به وجود اورانیوم پی برند. در کوههای آذربایجان شرقی هم روید. سدر و کتیرا در صابونسازی با حل کردن روغن حیوانی یا گیاهی، چربی، سود قلیایی نقش دارند.
رویشگاه هوم ایران، افغانستان، پاكستان، هندوستان با نامهای شبیه است. در محل گور رودکی در پَنجکَت/ پنجکنت تاجیکستان خوم، در یغناب و رود زرافشان شَرَپَّه/ وَغنیچ، در پاکستان ماهو، در جنوب ازبکستان در شهرسبز، ولایت قشقه‌دریا، هوم نامند. در ایران این نام‌ها را دارد: در دشت جوین خراسان اُرمَک، در لرستان همیشه سُز به معنی همیشه سبز، در سیستان هوموک، در كوه چك‌چك پیرسبز شهرستان یزد و در دهستان ده‌بكری- شهرستان بم خیموم، در كوه الشتر وایم. نیز در این جاها هم پیدا شود: تنگ‌واشی فیروزکوه، پردغان فراهان، دامنه آتشفشان تخت‌رستم شهریار، تنگه هایقر، کرمان، کوه دربند تهران، لواسان.
هوم با نام ریش بزی آنلاین و ارزان فروخته شود. هومه دهی از بخش الیگودرز شهرستان بروجرد/ لرستان است. در زوارم شیروان بجنورد برخی گیاهان وحشی اینها یند: كاسنی، گون، كمای، زیره، پونه، درمنه تركی، ساری گل، كاكوتی، پوپك، چریش، سیب و زردآلوِی كوهی، گزنه، ترخ. گیاه بومادران با گل چتری سفید ضد التهاب بوده؛ فلاونوئید و سزکوییترپن دارد.
اکنون در 8 ولایت افغانستان کشت و تجارت اومان یا هوم برای تولید مخدر مت آمفتامین/ شیشه است. در جنوب سده ها پیش گیاه اومان/ هوم، کاربرد دارویی داشت. در ولسوالی باغران- هلمند، تیوره- غور، پرچمن- فراه، خاکریز- قندهار، ارزگان شیره رونق دارد. البته تریاک گرانتر است. در بدخشان و شمال اَلْتَه و مادِرَخ به معنی مادر درخت، هماجک در پامیر و شغنان، در هرات و نواحی غربی، هوم نام دارند.
برای درمان خانگی چند بیماری بکار رود. افشره هوم را همان گیاه دارویی با ماده افدرین یا آندرنالین مسکن درد دانند. با هاون آن را پودر کرده؛ برای تسکین دندان‌درد بکار برند. آن را برای رفع زکام با اسپند در آتش دود کنند. ازدواج خوب برای دختران را بنا بر اوستا ببار آورد. این گیاه «دور دارنده‌ی مرگ» سر زا نامیده شد. چون زنان باردار، با خوردن اندكی از شراب این گیاه کرخت و مست شده؛ بدون درد زایمان كردند. روستاییان کوهبند افغان در زمستان به کودکان سرماخورده، سرفه کن، دو برگ اومان برای جویدن دهند تا سرفه شان بند آید. شاید خانه‌ای پیدا نشود که خشگ هوم برای دارو در آن نباشد. زنان این گیاه را کوبیده برای درمان سرفه و زکام بکار برند. هوم، تنها گیاه سپندینه آن جا است.
قرص، شیاف، قطره، استنشاق گونه‌های دارویی این گیاه‌اند. درمان آسم، تنگ/ باز كردن مجاری رگ‌ها، تسكین‌دهنده سرفه، محرك انقباضات رحمی است. شاید هوم داروی داستان زایش رستم به یاری سیمرغ برای بیهوشی و شکافتن پهلوی رودابه بود. شاید ریشه نام هما- مرغ سعادت نیز از هوم بوده؛ نوش دارو از نوش یا انوشه به معنای بی‌مرگ یا جاوید و دارو از دار به معنی درخت هئومه است. نام خیموم شاید تغییر یافته خیم بمعنی خو، سرشت باشد. در نمونه: بدخیم، دژخیم. شاید تلفظ بومی هوم بر وزن بوم بنا بر فردوسی و هئومه بر وزن معصومه باشد.
سیگار، شیشه، الکل، تریاک روی مغز اثر گذارند. با پیچیدگی مغز، هر مخدر روی جاها و هورمونهای گوناگون احساس، خوشی، درد، ماتم اثر گذارند. سامانه عصب مرکزی مشتمل است بر: مغز، نخاع، ساقه مغز، مخچه، حسگرها، اجراگرهای اعضای تن. مغز با تصمیم‌سازی، اندیشیدن، انتقال سیگنال کنشها را به اعضای تن فرستد. کنشهای تن پردازش، یکپارچگی/ تجمیع، هماهنگی داده های دریافتی حسی اند.
مغز ساختار 2 نیمکره چپ و راست؛ 3 لایه بیرونی، میانی، مرکزی؛ 8 لوب/ لخته غشاء تقارنی پیشانی، آهیانه، گیجگاهی، پس سری؛ شیار، شکنج، غدد دارد. مغز 100 هورمون و استیروید اثرگذار مانند تستوستروم، ادرنالین، ملاتونین، دوپآمین، رشد، اوکسی توسین و 100 کارکرد مانند چارهجویی، کنجکاوی، تنظیم اعضا، تعادل، ادراک، فکر، عاطفه، تخیل، منطق، زبان دارد.
ساختار و کارکرد مغز با اف ام آر آی/ تصویر نوسانات مغناطیسی کارکردی یا سکن/ تصویر برداری ایستا و پویا، بصری شوند. در این تصاویر شبکه عصب اعتقاد- مرکز پاداش مشترک با مدارات عصب زیر روشن شوند: سکس، مخدر، کنشهای اعتیادی. ورد خوانی و ذکر مقدار هورمون شادیزا، دوپآمین مغز را افزایش دهند. خوردن شکلات نیز این هورمون را در مغز پدید آورد.
استاد هوش مصنوعی ماروین مینسکی از ام آی تی 1927-2016 گفت: هوش ناشی از همیاری عناصر ذهنی گوناگون برای چارهجویی است؛ کلمه ای “چمدانی” مانند هیجان، خلاقیت، تخیل است که ایده ها را توی آن می توان چپاند. هوش 5 مقوله متمایز دارد: جستجو، الگویابی، یادگیری، برنامه ریزی، استقراء. استقراء یعنی ازقراین نتیجه گیری کردن؛ مانند از پشم و شاخ استقرای بز بودن کردن. استنتاج از مفروضات به نتیجه رسیدن؛ مانند از مفروضات هندسی استنتاج اثبات قضیه را کردن.
علل نوشیدن الکل سرشتی، اکتسابی، اجتماعی ند. سرشتی ساختار و کارکرد ژنتیک مغز است. اکتسابی شامل خانوده، دوستان، رابطه عشقی است. اجتماعی عدم عدالت، تضییع حقوق، تخریب شخصیت است. تأثیر الکل بر مغز بقرار زیر است. بانوشیدن مشروب، مایع به معده و روده کوچک رفته؛ جذب خون شده؛ با دستگاه جریان خون به مویرگهای مغز رسد. مولکولهای الکل بر عصب و هورمون مغز اثرگذارند. تا الکل خون در کلیه تصویه شده؛ با ادرار دفع شود. الکل از دهان تا مغز 5 دقیقه در راه است. جگر 1 گرم/ساعت الکل را متابولیزه کند.
انتقال دهنده عصبی ماده شیمیایی در سیناپس /فاصله 2 عصب است که پیام را به عصب بعدی، فیبر عضله، غده هورمونی انتقال دهد. 7 نمونه مهم: استیلکولین، دوپآمین، گابا، گلوتامیت، هیستامین، سروتونین، نوراپینفرین. گلوتامات، یک انتقال دهنده عصبی، فعالیت و انرژی مغز را افزاید. وقتی سطح مناسبی از آن در مغز باشد، فرد سریع تر فکر کند. الکل تولید گلوتامات را سرکوب کند. بدون مقدار مناسب این انتقال دهنده عصبی تحریکی، مغز نتواند اطلاعات را با سرعت معمول پردازش دهد. یعنی تفکر کند منجر به تصمیم گیری نادرست شود. با نوشیدن الکل واکنش کندتر شده؛ در رانندگی احتمال تصادف بیشتر شود.
الکل گابا را ا فزاید. برعکس گلوتاماتف گابا مغز را آرام کند. زندگی روزمره نیاز به این عمل متعادل سازی دارد . زیرا گلوتامات به فرد کمک کند تا در محل کار تمرکز کند. گابا کمک کند تا در پایان روز آرام شود. با نوشیدن الکل، مغز مقادیر بیش از حد گابا ایجاد کند. افزایش گابا بیشتر مغز را معلول کند، که قبلاً هم گلوتامات در آن سرکوب شده بود. با کاهش سرعت عملکرد مغز، اختلالات احتمالی گیجی، گمراهی، از کنترل خارج شدن، فرد را خوابآلود کند.
نوشیدن الکل موجب فعالیت گابا یا اسید بازدارنده یاخته های مغز شود که اثر تخدیری و ضد اضطراب دارد. تحریکات اضطراب، عصبی، دودلی آورد. در این حال مصرف اولین بار الکل این تحریک پذیری را کاسته؛ با افزایش گابا فرد سرخوشی احساس کند. با مصرف مکرر و دائمی الکل نورون هائی که بازدارنده شده اند برای طبیعی کردن وضع تحریک پذیریشان آغاز به تقویت و افزایش تعداد گیرنده های گلوتامیت کنند.
الکل دوپامین را افزایش دهد. اگر الکل فقط با افزایش گابا و سرکوب گلوتامات، سرعت مغز را کاهد، فرد کمتر از آن مصرف می کرد. به جای احساس شادی و شوق، احتمالاً احساس خستگی و گیجی کند. مغز هنگام مصرف یک نوشیدنی، احساس پاداش کند. در حالت ایده آل، دوپامین بیشتر برای پاداش ترشح شود وقتی که فرد این کارها را بکند: ورزش، تفریح، یافتن دوست جدید، آن را تحریک کنند.
فعالیت سالم مانند تفریح، شوق، بازی، ورزش تحریک به شادی و شوق کنند. الکل با ایجاد پاداش برای رفتار نادرست میگساری، سیستم را گمراه کند. برای افزایش دوپامین فرد تمایل به نوشیدن الکل پیدا کند. مواد مخدر مانند کوکائین و شیشه به فرد احساس خوبی دهند. دوپامین دلیل اعتیاد افراد به الکل است. این احساس خوب مشکلات را فراموش کند. هرچه بیشتر فرد بنوشد، مغز دوپامین بیشتری آزاد کند. زیاد دوپامین به مغز گوید: همه چیز عالی است.
الکل از عملکرد مغز کاهد. نوشیدن الکل باندازه متعارف ضرر زیادی برای مغز ندارد. با این حال، نوشیدن مکرر با ادامه انتظار همان احساس مثبت از الکل، فرد را با مشکل روبرو کند. اگر چند سال مکرر و زیاد فرد بنوشد، تولید دوپامین مغز کند شود. بنابراین، برای ایجاد “احساس خوب” بیشتر، الکل زیادتر هم لازم است. فرد الکلی در واکنش به فشار روحی الکل مصرف کند. صرفا برای جلوگیری از ایجاد اضطراب فعالیت افزون یافته ی کانال های ان ام دی ا مصرف شود.
افزایش تعداد کانال ها محتاج منیزیوم و روی زیادی است که اغلب به علت سوء تغذیه هم‌کمتر مصرف شده؛ مزید بر علت شوند. اغلب باعث صرع در الکلی ها شوند. صرع تشنج و غش ناگهانی که نوار مغزی نشان دهد. حالا اگر معتاد چند روزی الکل مصرف نکند گابای مغزش از آزاد شدن باز مانده؛ اسید گلوتامیتی که تا حال بازدارنده شده بود غلبه کرده؛ شخص دچار هذیان/ دلیریوم ترمنس، سردرگمی سریع، تشنج، اضطراب شود.
پس از این اتفاق، بسیاری افراد الکلی شوند: آنها بدون بازپروری، سم زدایی، دوری از الکل، به زندگی عادی دوباره برنگردند. اگر نتوان نوشیدن را کنار گذاشت، مغز دوپامین کافی تولید نمی کند. به مشاوره یا توانبخشی نیاز دارد.
مصرف منیزیوم، داروی ضدتشنج، افزایش دهنده ی گابا از خانواده ی دیازپام ها درمانگر اند. از انجا که کسی از ساختار شیمیائی مغزش آگاهی ندارد نخواهد دانست که با مصرف الکل معتاد شود یا نه. البته این نکات در مورد مصرف مثلا 1-2 گیلاس شراب در روز نیستند. بلکه در مورد کسانی هستند که روز را با الکل آغاز و ختم کنند تا شاید تنش های ادراکی شان را تخفیف دهند.
اگر فرد زمان مصرف الکل را از شب هنگام به صبحگاه تغییر دهد نشانه اعتیاد او ست. هر کس ناشتا الکل بنوشد معتاد است. شاید حافظ اعتیاد به الکل داشت. اگر خواستار سر و سامان دادن به عیش و نوش هستی، از خواب بپرهیز. گر برگ عیش می‌طلبی ترک خواب کن. آفتاب باده از مشرق پیاله سر بر زد. صبح است و ژاله می‌چکد از ابر بهمنی. /برگ صبوح ساز و بده جام یک منی./ در بحر مایی و منی افتاده‌ام بیار می/ تا خلاص بخشدم از مایی و منی.
بیماران 2قطبی بشدت در خطر الکلیسم هستند. 2قطبی متناوب ناشی از پرکاری یکی از نیمکره های راست در فاز افسردگی و چپ در فاز مانیا شود. یا شاید: اختلالی در جسم پینه ای بیمار مانع شود که 2 نیمکره یکدیگر را مهار کنند تا کار مغز را تعدیل کنند. پس داروهای مسدود کننده گلوتامیت هم مفیدند تا هر دو نیمکره را از فعال شدن بیش از حد باز دارند. نوع، علت، شیمی اختلال جسم پینه ای پژوهش شوند. FB151021 Taghi Kimyai-Asadi FB191121
منابع. 2023/02/01 فاکتها از ویکی پیدیا با ویراست آورده شده اند.
جستاري معناکاوانه در نقوش گیاهی تمدن حوزه هلیلرود جیرفت هزاره سوم ق.م1400 ز ا مهنی- ر صحت منش.
https://hoome-co.com/ هومه را بیشتر بشناسیم 1400.
بهار، مهرداد. 1376 ،پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه.
https://www.facebook.com/profile.php?id=100070587063264&ref=page_internal گاتها زرتشت آریا
Crystal ،کریستال Ice ،آیس Methamphetamine ،مت آمفتامینBrewing تقطیر ،آبجو سازی distill تخمیر، Ferment، افدرا ephedra ، GABAمخفف gama-aminobutyric acid ، hu-ma ،هوماSesame ،کنجدflash ،گرrush ،شوق nmdaپذیراگر ،گلوتامیت یا عصب انتقال دهنده در سیناپس/ فاصله 2 یاخته Apocalypse آخر الزمانی
