از مایه‌کوبی کل جمعیت جهان تا اصلاح «حکومت جهانی»
رد پای اجلاس مالی- بهداشتی رُم
در روز ٢٩ اکتبر در رُم نشست وزرای بهداشت و دارایی گروه ٢٠ یا بیست اقتصاد بزرگ و در روزهای ٣٠ تا ٣١ اکتبر اجلاس سران آن برگزار شد. رسانه‌ها این نشست‌ها را «اجلاس مالی- پزشکی» نامیدند.
برگزاری نشست‌ها زمان زیادی برد. در ماه مه، اجلاس به‌اصطلاح جهانی بهداشت به میزبانی ایتالیا به عنوان رئیس گروه ٢٠ و کمیسیون اروپا برگزار گردید. رژۀ «اجلاس جهانی» را تدروس آدهانوم قبریسوس، رئیس اتیوپیایی سازمان بهداشت جهانی و به نمایندگی از آن، فرماندهی کرد. او بار دیگر لزوم مایه‌کوبی کل جمعیت جهان را مورد تاکیدقرار داد و نگرانی خاص خود را دربارۀ نرخ پایین واکسیناسیون در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین ابراز نمود و از رهبران «گروه ٢٠» خواست به کشورهای فقیر کمک کنند. بیانیه‌ای به تصویب رسید که طی آن از مقامات کشورهای توسعه یافتۀ اقتصادی خواسته شد که برای خرید واکسن، به کشورهای «جنوب فقیر» پول تخصیص دهند.
منظور از پول، انتشار «حق برداشت ویژه» (Special Drawing Rights) توسط صندوق بین‌المللی پول به مبلغ ۶۵٠ میلیارد دلار بود. برخی‌ها این پول‌های صندوق بین‌المللی پول را «پول هلیکوپتر» می‌نامند. قرار بود سهم شیر این انتشار بین کشورهای ثروتمند توزیع شود. در ٢٣ اوت، چنین توزیعی در بین کشورهای عضو صندوق بین‌المللی پول رخ داد، اما تا کنون هیچ گزارشی دایر بر اشتراک ثروتمندان با «جنوب فقیر» منتشر نشده است. و به همین سبب عملیات مایه‌کوبی جهانی متوقف شد.
تا ٢٨ اکتبر، تعداد واکسینه‌شده‌های کامل (دو دوز یا بیشتر) در جهان ٣٨ و ۴ دهم درصد و تعداد واکسینه شدگان ناقص (یک دوز) شامل ۴٩ و ۶ دهم درصد بود. البته، این میزان بطور میانگین محاسبه شده است. مثلاً، شاخص‌های سازمان بهداشت جهانی به ترتیب ٨٧ و ٣ دهم و ٩٧ و ۴ دهم درصد است، اما در نیجریه ١ و ۴ دهم و ٢ و ٧ دهم درصد را نشان می‌دهد.
ده‌ها کشور مانند نیجریه (با نمودار پائین واکسیناسیون) در جهان وجود دارد. تا کنون بیش از نیمی از جمعیت جهان به هیچ وجه حتی یک واکسن از این واکسن‌ها را دریافت نکرده است. و این برای سران گروه ٢٠ بسیار نگران‌کننده است.
البته، تصویر در «گروه ٢٠» متلون است. مثلاً، این شاخص‌ها در ژاپن به ترتیب ٧١ و ۶ دهم و ٧٧ و ۶ دهم درصد هستند. تصویر مشابهی در آلمان، انگلستان، فرانسه، ایتالیا و ایالات متحدۀ آمریکا مشاهده می‌شود. جمهوری خلق چین نیز با شاخص‌های به ترتیب ٧۴ و ٢ دهم و ٧۶ و ۵ دهم درصد در گروه کشورهای با درصد بالای واکسیناسیون جای می‌گیرد. البته، برخی از کارشناسان معتقدند که چین در آمار واکسیناسیون خود اغراق می‌کند. اما برای مثال در اندونزی این ارقام به ترتیب ٢۶ درصد و ۴٢ و ۶ دهم درصد، در آفریقای جنوبی، ١٩ و ۴ دهم و ٢۴ و ٧ دهم درصد، در کشورهای «عقب مانده» و روسیه ٣٢ و ٧ دهم و ٣٧ و ۵ دهم درصد است.
برای بسیج منابع مالی لازم با هدف تسریع روند واکسیناسیون، چندین توافق در سطح جهانی حاصل شده است. بویژه جالب توجه است، که بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول، سازمان بهداشت جهانی و سازمان تجارت جهانی یک گروه ویژۀ مدیران چندجانبه در زمینۀ واکسیناسیون، درمان و تشخیص کووید-١٩ تشکیل داده‌اند. با این حال، گروه ویژۀ چندجانبه هنوز نتیجه‌ای نداشته است.
شرکت کنندگان در اجلاس ماه مه در رم توافق کردند که اتحادیۀ دیگری- کارگروه مشترک در امور مالی و سلامت تشکیل دهند. این، توافقنامۀ هماهنگی بین وزیران دارایی و بهداشت گروه ٢٠ بود. بیست وزیر دارایی و بیست وزیر بهداشت حدود پنج ماه برای نشستی که در ٢٩ اکتبر در رم برگزار شد، آماده می‌شدند. روزنامۀ واشنگتن پست برای گزارش خود از این دیدار چنین عنوان انتخاب کرد: «گروه ٢٠ تشکیل یک نهاد جهانی جدید برای واکنش به همه‌گیری‌های آینده اعلام می‌کند، اما بودجۀ آن را تأمین نمی‌کند».
در قطعنامۀ اجلاس مالی- بهداشتی ٢٩ اکتبر اهداف زیر بیان شده است: «برای دستیابی به اهداف جهانی [برای انجام]، مایه‌کوبی حداقل ۴٠٪ جمعیت تمام کشورها تا پایان سال ٢٠٢١ و اواسط سال ٢٠٢٢ لازم است. ما اقداماتی را برای افزایش عرضۀ واکسن و محصولات ضروری پزشکی به کشورهای در حال توسعه انجام خواهیم داد».
شرکت‌کنندگان جلسه بیان کردند، که در بازۀ زمانی پس از پیدایش «ویروس ووهانی» (در مدت بیش از بیست ماه) هیچ همآهنگی بعمل نیامده است. اضافه بر این، کووید-١٩ به عامل تخریب روابط بین کشورها تبدیل گردیده است. بعنوان مثال، مناقشه بین ایالات متحدۀ آمریکا و جمهوری خلق چین بر پایۀ اتهامات متقابل به سهل‌انگاری یا راه‌اندازی هدفمند ویروس کرونا همچنان ادامه دارد. رقابت در میان تولیدکنندگان واکسن در بازار جهانی در حال تشدید است.
کارگروه مشترک مالی- بهداشتی فوق‌الذکر باید تضادهای بین کشورها را حل و فصل کند و بعنوان یک نهاد موجود، به یک سازمان دائمی جهانی تبدیل شود که می‌خواهند در نشست بعدی در جزیرۀ بالی (اندونزی) تشکیل دهند.
اکثر اظهارنظرها در بارۀ نشست وزرای دارایی و بهداشت تردیدآمیز بود. واشنگتن پست به اظهارات جوزف استیگلیتز، برندۀ جایزۀ نوبل، پروفسور دانشگاه کلمبیا استناد کرد. به عقیدۀ او، کشورهای ثروتمند فقط با زمان بازی می‌کنند: «امروز مردم در حال مرگ هستند- به نظر من صحبت از آماده شدن برای اجلاس بعدی نابخشودنی است».
جی. استفان موریسون، مدیر مرکز سیاست جهانی سلامت در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی (CSIS) نیز از نتیجۀ نشست مالی- بهداشتی ابراز ناامیدی کرد. به گفتۀ موریسون، سازمان بهداشت جهانی نشان داده است که صلاحیت مقابله با چنین تهدیداتی را که قدرت‌ها در دنیای پراکنده‌ای نمی‌توانند به توافق برسند، ندارد. او پیش‌بینی کرد که اگر گروه ٢٠ نتواند بودجۀ واکسیناسیون ٧٠٪ از جمعیت جهان را تأمین کند، اشتیاق ضد کووید دولت بایدن از بین خواهد رفت.
موریسون اظهار اطمینان می‌کند که در چارچوب گروه ٢٠ هیچ نتیجه ای حاصل نخواهد شد. او معتقد است که آمریکا نباید خود را به تخت پروکروستین «بیست» یا حتی «هفت» بکشاند، بلکه باید آغازگر تشکیل «ائتلاف علاقمندان» باشد. توافق بین ایالات متحدۀ آمریکا و نروژ برای تأمین مالی مشترک برنامه‌های واکسیناسیون بین‌المللی نمونۀ چنین «ائتلافی» است (در حال حاضر مذاکرات ادامه دارد).
دیوید میلیبند، رئیس کمیتۀ نجات بین‌المللی و وزیر خارجه سابق بریتانیا نیز ناامیدی خود را ابراز کرد و گفت که گروه ٢٠ نمی‌تواند مدعی رهبری جهانی باشد مگر اینکه بتواند بر سر اقدام فوری برای پایان دادن به «همه‌گیری» توافق کند. میلیبند تصریح کرد: «فوریت واکسیناسیون جهان و نجات جان مردم در حال حاضر نباید دلیلی برای به تأخیر انداختن اصلاحات حاکمیتی و مالی جهانی باشد. در نقطه مقابل، بحران کنونی، از جمله نابرابری‌های موجود در ارتباط با واکسن‌ها، قوی‌ترین دلیل برای هماهنگی نظام‌مند اولیه، پاسخگویی و تامین منابع می‌باشد».
به این ترتیب، به گفته این نمایندۀ محافل حاکم بر جهان آنگلوساکسون، مایه‌کوبی کل جمعیت جهان باید یک گام فوری به سوی «انجام اصلاحات در حکمرانی جهانی» باشد. آن‌ها عجله دارند. اما در این باره که چه کسی باید «حاکم جهان» باشد، چیزی نمی‌گویند.
والنتین کاتاسانوف (Valentin Katasonov)
پروفسور، دکتر علوم اقتصادی، مدیر مرکز مطالعات اقتصادی «شاراپوف» روسیه،
مشاور اقتصادی اسبق دبیر کل سازمان ملل متحد، پژوهشگر مسائل پشت صحنه
پی‌نوشت:
اغلب کشورها، بویژه کشورهایی که به لطف سیاست‌های اقتصادی نئولیبرالی دولت‌های آن‌ها، قاطبۀ جمعیت در ورطۀ فقر و تنگدستی گرفتار شده و از تأمین مایحتاج روزمره ناتوان گردیده مثل ایران، و همچنین کشورهایی که از رشد روزافزون مخالفان مترقی بشدت نگرانند مانند روسیه، برنامۀ اربابان جهان برای واکسیناسیون عمومی را یک هدیۀ الهی توصیف نموده، در کار تبلیغ و انجام واکسیناسیون اجباری عمومی سر از پا نمی‌شناسند. چرا که بدین وسیله می‌توانند آحاد جامعه را همواره از طریق کُد کیو آر زیرنظر گرفته، از منظر سیاسی- امنیتی بطور منظم رصد کنند (فعلاً از عوارض بعدی واکسیناسیون صحبت نمی‌کنیم).
بی‌تردید، حاکمیت‌های کشورهای مورد نظر درک می‌کنند که آقایان جهان چه خواب وحشتناکی برای بشریت دیده‌اند. اما با توجه به این که فقط به لحظه می‌اندیشند و دورتر از نوک بینی خود را نمی‌بینند، صرفاً بمنظور تداوم حاکمیت خود به هر رذالت و پستی تن می‌دهند غافل از اینکه آن روز خیلی دور نیست، که خود و مردم کشور تحت حکمرانی‌شان قربانی دسایس اربابان جهان شود.
اعمال محدودیت برای واکسینه نشده‌ها، یعنی واکسیناسیون اجباری؛
واکسیناسیون اجباری، یعنی کاربست روش دامپزشکی!
ا. م. شیری
١١ آبان- عقرب ١۴٠٠
سرچشمه:
