عملیات زمینی در نوار غزه- خطوط، پیش‌بینی‌ها و پیامدها
اسرائیل با سرعت بخشیدن به تشدید تنش‌ها، آیندۀ خود را به خطر می‌اندازد
والری ایلین (VALERY ILYIN)
ا. م. شیری
خبرگزاری رویترز به نقل از ارتش اسرائیل از فراخوان ۳۰۰ هزار نیروی ذخیره برای خدمت در چارچوب بزرگترین خدمت اجباری در تاریخ اسرائیل خبر می‌دهد.
طولانی شدن خونریزی احتمال گسترش آن را در حد قابل توجهی افزایش می‌دهد. حملۀ موشکی اسلامگرایان اکنون دیگر محدودیت‌های قدرت گنبد آهنین اسرائیل را که در بین آماتورها غیرقابل نفوذ تلقی می‌شد، نشان داده است. کرانه باختری رود اردن را که مقیاس مشکلات اسرائیل در آنجا هم بلحاظ وسعت منطقه و هم از نظر کثرت جمعیت آن، به علاوه شهرک‌های اسرائیلی در میان اعراب بسیار بزرگ است، نباید از نظر دور داشت.
بر اساس نتایج جنگ شروع شده، تغییرات قابل توجهی در دولت و رهبری نظامی در حاکمیت اسرائیل قابل پیش‌بینی است. نتانیاهو از سوی سازمان‌های امنیتی و رقبای سیاسی‌اش از سوی ارتش حمایت می‌شوند. هر چند او حرفۀ سیاسی خود را بر روی شعارهای سخت بنا کرده است، اما امروز به عنوان رهبر کشور نمی‌تواند تمام مسئولیت خود را در مسائل امنیتی به دوش ارتش بگذارد.
راه‌های اصلی حل مشکلات اسرائیل را تحلیلگران در دو گزینه خلاصه می‌کنند: راه حل اول- افراطی. در این حالت، بروز مشکلاتی مانند چگونگی بیرون راندن عرب‌ها از غزه، سرنوشت جمعیت رانده شده، مقابله با حملات جامعۀ جهانی و غیره اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در حالت دوم، بخشی از نخبگان اسرائیل باید مسئولیت چند میلیون فلسطینی را بر عهده بگیرند. مخالفان آن‌ها- رهبران فعلی فلسطین، فتح، حماس- به قدرت به عنوان منبع درآمد نگاه می‌کنند. سران این سازمان‌ها مولتی میلیونرهای کاملاً راضی از وضعیت موجود هستند و به همین دلیل، به تغییر وضعیت موجود علاقه ندارند. در مورد نخبگان اسراییل نیز می توان گفت که آن‌ها بلحاظ خرد متمایز نیستند. بنابراین، با در نظر گرفتن ویژگی‌های رهبری اسرائیل، گزینه دوم بعید است.
خطوط عملیات آتی در غزه هم اکنون در حال ظهور است، که به احتمال زیاد می‌تواند به انحلال کامل این منطقه منجر شود. استراتژی اسرائیل ممکن است این باشد که مصر را در طول جنگ به بازکردن مرزها و اسکان مجدد جمعیت غزه در آنجا مجبور کند که این امر به بسته شدن نهایی مسئله جمعیت عرب در این سرزمین کمک می‌کند. اما چگونه می‌توان مصر را به این اسکان مجدد ترغیب کرد؟
به گفتۀ تحلیلگران اسرائیلی، در صورت تصویب طرح پاکسازی دو میلیون نفر جمعیت نوار غزه، این عملیات حداقل چند هفته طول خواهد کشید.
هنوز مشخص نیست که عملیات زمینی در عمل چگونه خواهد بود. نوار غزه یک منطقۀ مستحکم عظیم و مملو از هزارتوها و گذرگاه‌های مخفی و تونل‌های زیرزمینی و سنگرها، نقاط شلیک، مین و غیره است. این پیروزی به چه قیمتی حاصل خواهد شد و اسرائیل برای تحمل چه ضررهایی آماده است؟ ادامۀ جنگ با بسیج نیروهای ذخیره – این همان جنگیدن با تکیه بر افراد بسیج شده، در واقع یعنی، جدا کردن ناگهانی مردم از زندگی عادی.
اسرائیل قادر به انجام عملیات زمینی موفقیت‌آمیز برق‌آسا و از میان برداشتن تمامی هسته‌های رزمی نخواهد بود. شبه‌نظامیان نوار غزه را در طول سال‌های محاصره به یک منطقۀ مستحکم بزرگ با ارتباطات زیرزمینی توسعه‌یافته تبدیل کرده‌اند.
زبان انتخابی وزیر جنگ اسرائیل در بیانیۀ خود توجه شهروندان را بر نفرت متمرکز کرد: «من دستور محاصرۀ کامل نوار غزه را صادر کردم. در آنجا نه برق خواهد بود، نه غذا، نه سوخت، همه چیز بسته است. ما با حیوانات انسان‌نما مبارزه می‌کنیم و مطابق آن عمل می‌کنیم».
عملیات زمینی در نوار غزه، صرف نظر از نتایج آن، موجب تقویت احساسات تند در میان فلسطینی‌ها خواهد شد. آنچه در حال رخ دادن است در متن بحران فتح به رهبری محمود عباس حائز اهمیت بیشتر است. تضعیف شرکای تل آویو در روند صلح، ناگزیر به پر کردن خلاء توسط نیروهای سیاسی تندروتر منجر می‌شود.
اکنون فلسطینی‌ها و اعراب شادی می‌کنند. در پایتخت‌های اروپایی و کلانشهرهای آمریکا جشن‌های خیابانی ترتیب می‌دهند. اما، در صورت عملیات زمینی در نوار غزه این احساسات می‌تواند به سرعت تغییر کند. پنتاگون فعلاً یک گروه ناو هواپیمابر به سواحل اسرائیل فرستاده است. تمامی پایگاه‌های هوایی آمریکا در خاورمیانه به حالت آماده‌باش درآمده‌اند. آمریکا اسکادران‌های بیشتری به خاورمیانه اعزام می‌کند. ویدئوهای جدید از عملیات کشتی‌های جنگی اسرائیل نشان می‌دهد که هدف آن‌ها ایجاد یک ناحیۀ کاملاً بسته در منطقه، از جمله در دریا است.
برخی از تحلیلگران ابراز عقیده می‌کنند که حماس قصد دارد اسرائیل را برای نابودی غزه تحریک کند تا کل خاورمیانه به اسرائیل اعلان جنگ دهد. عملیات زمینی ناگزیر به تلفات زیادی در میان ساکنان نوار غزه منجر خواهد شد و آن هم طبیعتاً احساسات ضد اسرائیلی را در جهان عرب تشدید خواهد کرد. در حدود ۳ میلیون نفر در نوار غزه زندگی می‌کند. چند صد میلیون عرب در کشورهای اطراف، و کمی دورتر – یک و نیم میلیارد مسلمان دیگر وجود دارد. این، یک منبع بسیار جدی بسیج و خیلی بزرگتر از چند ده میلیون یهودی است، حتی اگر تمام غرب از یهودیان حمایت کند. اسرائیل با آغاز عملیات زمینی در نوار غزه، به استقبال خطر جنگ انتحاری می‌رود.
برگرفته از: وبگاه بنیاد فرهنگ راهبردی
۲۲ مهر- میزان ۱۴۰۲
