چرا صدای گاندی ها در کوهستان‌های افغانستان پژواک نیافت ؟

نویسنده: مهرالدین مشید جغرافیای خشونت، سیاست قبیله‌ای و غیبت ماندلاها در…

جمعبندی غیر تحلیلی از جریانات اخیر نظامی و دپلماتیک افغانستان…

آنچه سیاسیون و نظامی های پاکستان پس از حملات هوایی…

                     یک گرفتاری با مافیا

محمد عالم افتخار         و یک دنیا آموزش شرعی، حقوقی، سیاسی و…

فلسفه سیاسی فردوسی و روانشناسی ترس در شاهنامه

دکتر بیژن باران نتیجه‌گیری. شاهنامه فردوسی چیزی بیش از یک…

سناریوی براندازی طالبان؛ از سوی پاکستان و ایران!؟

نویسنده: مهرالدین مشید براندازی طالبان واقعیت ژیوپولیتیک یا توهم تحلیل گران دراین…

دو کنیز در سحرگاه فلسفه یونان

Greece Philosophie.2800j. آرام بختیاری فلسفه یونان؛ افسانه و عرفان، منطق و برهان. در…

جنگی حاجی

آقای "جنگی حاجی" (به کُردی: جەنگی حاجی) با نام کامل…

 شانسی برای نجات افغانستان باقی مانده یا فرصت‌ها از دست…

نویسنده: مهرالدین مشید بیداری وجدان جمعی مردم؛ بازسازی مشروعیت سیاسی این پرسشی…

مارکسیسم قلب جوانان را تسخیر می‌کند

ا. م. شیری «چگونه یک ایدئولوژی غربی مانند مارکسیسم می‌تواند در…

عالم تنهایی 

رسول پویان  آزاد و ســرافـــرازم در عـالـم تـنهـایی  عشق و دل بیدار است تا…

هرمشکل حل گردد

امین الله مفکرامینی           2025-10-11! نازم آن قامت رسـا که نگردد خـــــــم زاِدبــــار همــتـــــــی…

جګړه او ورور وژنه د هېواد ستونزې نه شي حل…

 نور محمد غفوری سریزه نیمه پېړۍ کېږي چې په افغانستان کې جګړه…

پاکستان؛ درگیر جنگ نیابتی هند یا اسیر میراث تروریست‌پروری های…

نویسنده: مهرالدین مشید پیاله کافی؛ دیروز زهری به کام مردم افغانستان…

مذاکره هیئت های افغانستان و پاکستان

در ترکیه از دید حقوق بین الملل عمومی این نشست‌ها برخاسته…

خُردشدن کرزی نزد پرویز مشرف و خُردساختن کشور، توسط کرزی…

بازخوانی تاریخی نه چندان دور محمدعثمان نجیب من در دوران نخست حکومت…

احمدشاه بابا

احمدشاه بابا نومیالی اتل، غښتلی، توریالی او پیاوړی ملي شخصیت:  احمدشاه…

«چپ نو» و سوسیال‌دموکراسی در افغانستان

نور محمد غفوری «چپ نو» و سوسیال‌دموکراسی در افغانستانبازاندیشی در ایدئولوژی…

تهدیدهای پاکستان برضد افغانستان؛ از سیاست بازدارندگی تا بازی ژئوپولیتیک

نویسنده:  مهرالدین مشید از سیاست بازدارنده گی تا تغییر در رهبری…

بحران مالی سازمان ملل و فاجعه انسانی در افغانستان

آزمونی برای تعهد جهانی به انسان‌دوستی و چندجانبه‌گرایی سازمان ملل متحد…

میراث سکاها در شاهنامه فردوسی: سیستان، سجستان و ایران

- دکتر بیژن باران مقدمه: شاهنامه و جغرافیای هویت ایرانی. شاهنامه…

«
»

ښاري ژوند، چاپېریال او ډیجیټل پرمختګ

حميدالله بسيا

په اوسني عصر کې، ښارونه د بشري ژوند د تمرکز اصلي مرکزونه ګرځېدلي دي. د نفوس د زیاتوالي، اقتصادي فعالیتونو او ټکنالوژۍ د پرمختګ له امله، د ښاري ژوند اداره او ژوند پکې اسانول د هر حکومت او ټولنې یوه مهمه موخه ګرځېدلې ده. د ښارونو د ښه مدیریت لپاره، د ډیجیټل ټکنالوژۍ کارول او سمارټ حللارې ډېر اغېزمن رول لري.

ډیجیټل ښارونه یا “سمارټ ښارونه” هغه ښارونه دي چې د معلوماتي ټکنالوژۍ، مصنوعي ځیرکتیا (AI)، انټرنېټي شبکو (IoT) او ډیټا تحلیل له لارې د خلکو ژوند اسانوي. د ټرافیک هوښیارې سیسټمونه، برېښنايي تادیات، د روغتیا او زده کړو انلاین خدمات، او د فاضله موادو سمارټ مدیریت هغه بېلګې دي چې ښاري ژوند د پخوا په پرتله ډېر منظم، پاک، چټک او خوندي کړی دی.

د ښاري پرمختګ بل اړخ د چاپېریال ساتنه او دوامداره انرژۍ کارول دي. د برېښنايي ترانسپورت، شنو فضاوو او د کاربن د اخراج کمول نه یوازې د ښار د ښکلا لپاره مهم دي، بلکې د خلکو د روغتیا او اقتصادي ثبات لپاره هم حیاتي ارزښت لري.

 په همدې لړ کې ( د يو دولت هوساینه د خلکو له هوساینې څخه پیل کېږي) تر شعار لاندې د بريکس سازمان د  نړيوال ښاري فورم یو ستره  نړیواله ناسته به د روسيې په سن‌پېټرزبورګ ښار کې ترسره شي. دا ناسته چې د اکتوبر له  ۲۹مې  تر ۳۱ پورې ترسره کېږي، د نړۍ د بېلابېلو هېوادنو مېلمانه به پکې ګډون وکړي او د نړۍ د ښارونو په ښکلي کولو، اسوده کولو  او اسانتياوو په رامنځ ته کولو او بهتر کولو به بحثونه او د تجربو تبادلې صورت ونيسي.

دا نړيواله ناسته به د مشهور نندارتون او د کنفرانسونو په مرکز اکسپوفوروم  په تالارونو کې ترسره شي. د سوداګریزې برنامې محوري موضوعات به د نړۍ د ښارونو د اوسېدونکو د ژوند اړوند اړخونه وي، لکه هوساینه، عملي اسانتیا، امنیت، او ګڼ نور موضوعات چې تر بحث لاندې به ونيول شي او د عملي لارو چارو لپاره د نړۍ د هېوادونوتر منځ د همکاري او تجربو د شريکولو لارې چارې برابرې شي.

په ګډونوالو کې به د نړۍ د سترو ښارونو ښاروالان، واليان، د سوداګري څانګو استازي او کارپوهان شامل وي. بريکس سازمان ددې غونډې د  تنظیموونکي په توګه برخه اخلي، خو دا مراسم د ټولو خلکو لپاره چې ان د بريکس سازمان غړي هم نه وي پرانیستي دي او  ټول هغه اشخاص او پرمختيايي سازمانونو مسوولين ګډون پکې کوي چې د ښارونو او سیمو د زیربناوو په پرمختګ کې علاقه لري. د فورم په انلاين پلیټفارم کې همدا اوس د نړۍ له ۷۰ څخه زیاتو هېوادونو او ۲۰۰۰ ښارونو او سیمو استازي سره راټول شوي، او د ګډونوالو شمېر ورځ تر بلې ډېرېږي.یوازې تېر کال د بريکس ښاري فورم   MMF- BRICS-2024 په حضوري غونډو کې د ۱۰۱ هېوادونو ۶۰۰۰ استازو برخه اخیستې وه. د سوداګریزو برنامو په ترڅ کې له ۵۰ زرو څخه ډېر آنلاین ګډونوال ثبت شول، او له ۳۰۰ څخه ډېر د همکارۍ تړونونه د ناستو پر ترڅ کې لاسلیک شول. د روسیې د بهرنیو چارو وزیر د تېر کال د فورم په پای کې ويلي وو چې:

فورم د نړۍ په بېلابېلو برخو کې معاصر ښاري جوړښتونه  او د تجربو تبادله  ممکن کړه  په ځانګړي ډول د معلوماتي او مخابراتي ټکنالوژۍ او مصنوعي ځیرکتیا (AI) ، لوژستیک، ترانسپورت او چاپېریال په برخو کې . ياده دې وي چې دغه پلیټفارم د بريکس هېوادونو او د نړیوال جنوب د هغو هېوادونو ترمنځ د دوامدارو اړیکو په ټینګښت کې مهم رول لوبولی.د

د MMF BRICS په نامه نړيواله ناسته یو پرانیستی  غونډه ده چې د هغو ټولو لپاره چې د خپلو خلکو د هوساینې پروا لري د نويو تجربو او نوښتونو مهم مرکز دی . دا فورم هېوادونه سره نښلوي، د ښاروالیو ترمنځ اړیکې پیاوړې کوي، او د عامو خلکو د اړتیاوو پر بنسټ ولاړ دی .

د فورم اصلي موخه به د پرمختللي تجربې، ټکنالوژیو او مؤثرو حل‌لارو تبادله وي. دا به د ښاري چاپېریال د لا پرمختګ لپاره ګډ کار ته زمینه برابره کړي.

د سوداګریزې برنامې برخې ډېرې متنوع دي، لکه: چاپېریال، د ترانسپورت زیربنا او لوژستیک، اقتصاد او نوښتونه، د سمارټ ښارونو جوړول د ډیجیټلي کېدو او مصنوعي ځیرکتیا په مرسته د لوړې کچې تخنیکي تولیدات، روغتیا، زده کړې ، کلتور، سپورت او ګڼ نور.

نو لنډه دا چې په ټوله کې، د ښاري ژوند د اسانه کولو او ډیجیټلي کولو هڅې یوازې د تکنالوژۍ د تطبیق مسئله نه ده، بلکې د انسان د هوساینې، عدالت، شفافیت او دوامدار پرمختګ یوه ګډه تګلاره ده. کله چې حکومتونه، خصوصي سکتور او عام خلک په ګډه کار وکړي، ښاري ژوند کېدلی شي له ستونزو ډک چاپېریال څخه یو سمارټ، اغېزمن او ډېرې اسوده فضا ته بدل شي.

ډیجیټل بدلون د ښار د اقتصاد د پیاوړتیا، د وخت د سپما، د خدماتو د کیفیت لوړولو او د فساد د کمولو لپاره یوه بنسټیزه وسیله ده. د ټکنالوژۍ سمارټ استعمال د دې سبب ګرځي چې ښارونه نه یوازې د اوسېدونکو اړتیاوې پوره کړي، بلکې د راتلونکو نسلونو لپاره هم یو سالم، پاک او هوښیار ژوند چمتو کړي.

په همدې ډول، د ښاري پرمختګ راتلونکی د هغو خلکو په لاس کې دی چې ټکنالوژي د انساني ارزښتونو، ټولنیز عدالت او چاپېریالي توازن سره یوځای کوي. که هر ښار د ډیجیټل تګلارې له مخې پرمخ لاړ شي، نو زموږ راتلونکی ښارونه به د پرمختګ، نظم، نوښت او هوساینې سمبولونه وي.