واکنش داو جونز به ۶ بحران بزرگ آمریکا و روسیه
تنش‌ها بر سر اوکراین میان روسیه و آمریکا در حالی ادامه دارد که نشریه ال اکونومیستا اسپانیا در ارزیابی ابعاد شوک این رویارویی احتمالی بر داوجونز به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی در بازارهای مالی جهان به بررسی تاریخی تاثیر درگیری‌های ژئوپولیتیک روسیه بر این میانگین صنعتی آمریکا پرداخت.
نشریه اقتصادی ال اکونومیستا اسپانیا در گزارشی تحلیلی نوشت: نشانه‌هایی از کاهش تنش میان اوکراین و روسیه دیده نمی‌شود، مذاکرات به صورت روزانه اما بدون پیشرفتی چشمگیر انجام میشود و هراس بازارها از کشیده شدن آتش به جان اروپا همچنان ادامه دارد.
از آنجا که این برای اولین بار در تاریخ نیست که اصطکاک غرب با روسیه چنین شرایط بحرانی را رقم زده است، مرور واکنش میانگین صنعتی داوجونز در موارد مشابه درگیری در دهه‌های اخیر در درک پیامدهای اقتصادی این بحران در ظاهر سیاسی و پیش‌بینی آتی روند بازارها جالب توجه است.
شاخص داوجونز شامل ۳۰ شرکت بزرگ و مهم در بورس و به عنوان بزرگترین بازار سهام از نظر میزان معاملات و حجم سرمایه در جهان، به راحتی می‌تواند روند کلی بازار بورس آمریکا را نشان دهد.
نکته حائز اهیت اینکه، روسیه هر چند به دنبال عرض اندام در عرصه بین‌الملل به عنوان قدرت دوران جنگ سرد است اما با اینکه احیای قلمرو سرزمینی دوران جنگ سرد توسط کرملین، دور از ذهن به نظر می‌رسد، جایگاه این قدرت جهانی در عرصه بین‌الملل، تاثیر تصمیمات و واکنش روسیه در مسئله اوکراین بر بازارهای مالی جهان از جمله داوجونز را برجسته می‌کند.
محاصره برلین؛ ۱۹۴۸
پس از پایان جنگ جهانی دوم و تقسیم برلین، اتحاد جماهیر شوروی بخشی از این شهر را که حاکمیت آن در اختیار آمریکا، انگلیس و فرانسه بود، محاصره کرد. به این ترتیب، اتحاد جماهیر شوروی در ۲۴ ژوئن ۱۹۴۸ برای جلوگیری از رسیدن آذوقه به برلین غربی، هر گونه رفت‌وآمد به این منطقه را مسدود کرد. برای حدود یکسال باید همه چیز با هواپیما به این منطقه منتقل می‌شد، تا اینکه شوروی در ۱۲ می ۱۹۴۶ محاصره را لغو کرد.
در طول این درگیری، داوجونز ۸.۵ درصد سقوط کرد و از حدود ۱۹۰ واحد به ۱۷۵ واحد رسید. با گذشت حدود یک سال و نیم از این درگیری داوجونز بار دیگر توانست وضعیت قبلی خود را بازیابی کند.
انقلاب مجارستان؛ ۱۹۵۶
در ۲۳ اکتبر ۱۹۵۶، انقلاب موسوم به مجارستان آغاز شد که در آن، اعتراضات دانشجویی به مطالبه حقوق شهروندان و اقدام علیه سیاست‌های تعیین شده توسط اتحاد جماهیر شوروی منجر شد که مجارستان به آن تعلق داشت. ارتش شوروی با حمله به مناطق مختلف پایتخت و همچنین بوداپست، انقلاب را با سلاح سرکوب کرد، نفوذ خود را تقویت کرد و تنها دو هفته بعد به جنبش مخالفان پایان داد.
در آن مدت کوتاه، داو جونز به خوبی مقاومت کرد. نه بیش از سه هزار کشته و نه ده ها هزار پناهنده که از این کشور گریختند بر شاخص آمریکا تأثیری نداشت، داو جونز در روز قبل از انقلاب با ۴۸۵ واحد معامله شد، رقمی که دو هفته بعد نیز شاهد آن بود. بین ۲۲ اکتبر و ۱۲ نوامبر، شاخص ۰.۳۵ درصد افزایش یافت.
بحران موشکی کوبا: ۱۹۶۲
بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ به عنوان نقطه عطف تاریخی در شعله ور شدن آتش درگیری هسته‌ای پس از پایان جنگ جهانی دوم که آمریکا خود یک طرف درگیری بود، تاثیر بیشتری بر داوجونز داشت. قصد شوروی برای استقرار زرادخانه‌های هسته ای در جزیره کوبا و به اصطلاح در پشت دروازه‌های آمریکا، بزرگترین تنش میان شوروی و آمریکا در دوران جنگ سرد بود.
داوجونز در این جدال ۱۳ روزه و از زمانی که اعلام عمومی شد، سقوط کرد. این شاخص اگر در ۱۵ اکتبر به ۵۹۰ واحد نزدیک بود، در ۲۳ اکتبر به ۵۵۸ واحد کاهش یافت که نشان‌دهنده افت بیش از پنج درصدی است. از آن زمان به بعد و با انتشار اخبار اطمینان‌بخش از پایان تنش‌ها، شاخص دوباره رشد کرد و تا ۳۰ اکتبر دوباره به حدود ۵۸۹ رسید.
بهار پراگ؛ ۱۹۶۸
۱۲ سال پس از وقایع مجارستان، اعتراضات علیه اتحاد جماهیر شوروی در چکسلواکی بالا گرفت. در این مورد، اصلاحاتی که توسط الکساندر دوبچک رهبر کمونیست چکسلواکی ترویج شد و به سمت آزادسازی نسبی اقتصاد و برقراری مجدد برخی از حقوق شهروندی گرایش داشت، موجب نارضایتی اتحاد جماهیر شوروی شد.
شامگاه بیستم اوت نظامیان کشورهای پیمان ورشو وارد خاک چکسلواکی، پراگ سابق شدند تا شعله جنبش اصلاحاتی را که توسط دوبچک پا گرفته بود، خاموش کنند.
اگرچه دوبچک در ژانویه ۱۹۶۸ به قدرت رسید، حمله به اتحاد جماهیر شوروی تا نیمه شب ۲۰-۲۱ اوت آغاز نشد. یورشی که تاثیر آن بر داوجونز آمریکا صفر بود. آمریکا در آن زمان درگیر نگرانی‌های خود، پس از ترور مارتین لوتر کینگ و رابرت کندی و همچنین در میانه مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری قرار داشت که به پیروزی ریچارد نیکسون ختم شد.
شاخص داوجونز نه تنها در این بازه زمانی از رشد عقب نماند بلکه از ۸۸۸ واحد در ۲۰ اوت به ۹۲۴ واحد (رشد چهار درصدی) در یک ماه بعد و به ۹۶۷ واحد (رشد ۹ درصدی) در دو ماه بعد رسید.
بحران اوستیای جنوبی؛ ۲۰۰۸
روسیه در سال ۲۰۰۸ و با حضور پوتین در منصب ریاست جمهوری، در درگیری بر سر اوستیای جنوبی مداخله کرد تا از تصرف این منطقه توسط گرجستان که بیش از یک دهه مدعی حاکمیت خود بر این منطقه بود، جلوگیری کند. نیروهای روسی که در اوستیا مستقر شده بودند، برای دفاع از استقلال این سرزمین، اسلحه به دست گرفتند و درگیری با هیچ تغییری به جز به رسمیت شناختن استقلال اوستیا توسط روسیه پایان یافت.
صدها کشته در این درگیری، داوجونز را تحت تاثیر قرار نداد و بین هفتم تا ۱۸ اوت، ۰.۴ درصد رشد کرد.
الحاق کریمه؛ ۲۰۱۴
پس از اعتراضات روس تبارهای شبه جزیره کریمه در واکنش به نزدیک شدن اوکراین به اتحادیه اروپا، موضع این کشور به موضع روسیه نزدیک شد، تا جایی که دوباره به روسیه پیوست. این واقعه نیز موجب وارد آمدن شوکی کوتاه‌مدت به بازارهای مالی جهان شد. قیمت سهام به ویژه در بازارهای ایالات متحده در فاصله ماه‌های مارس تا مه سال ۲۰۱۴ کاهش معنی‌داری را تجربه کرد اما افت به سرعت جبران شد.
بر همین اساس، برخی کارشناسان معتقدند که احتمال تکرار این تجربه در صورت درگیری در اوکراین وجود دارد و بهتر است، سرمایه‌گذاران از فروش فوری سهام خود اجتناب کنند.
چنان که بررسی‌ها نشان می‌دهد که پس از وقوع حملات یازده سپتامبر نیز پس از پایان تعطیلی چند روزها بازارهای سهام، شاخص صنعتی داوجونز ۱۷.۵ درصد سقوط کرد اما تا ۲۶ اکتبر، شش هفته بعد، به بالاتر از سطح خود در معاملات ۱۰ سپتامبر رسید.
بین ۲۳ فوریه و ۱۸ مارس، از آغاز درگیری کریمه تا الحاق نهایی، داوجونز ۱.۴ درصد رشد کرد.
در پایان معاملات هفته کاری گذشته (۱۸ تا ۲۴ ژانویه) نیز شاخص صنعتی داوجونز که تا حدود ۳ درصد سقوط کرد، در نهایت شاهد رشد ۰.۲۹ درصدی بود.
به نوشته ال اکونومیستا، اگر چه وضعیت بحرانی اوکراین هر لحظه بدتر میشود اما علاوه بر این تنش ژئوپولیتیکی، عوامل دیگری در نوسانات بازارهای سهام دخیل است. تضعیف اقتصادی در دوره شیوع بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ و تاثیر شدیدتر اومیکرون نسبت به موج‌های قبلی از دیگر دلایلی است که به این مسئله دامن زده است.
هر چند تحلیلگران تفکیک تاثیر بحران اوکراین و رویکرد تازه بانک مرکزی آمریکا برای افزایش نرخ بهره و توقف تدریجی اجرای سیاست پولی انبساطی بر بازارهای مالی را دشوار می‌دانند ولی اشاره می‌کنند که کاهش ارزش روبل روسیه در برابر دلار آمریکا نشان می‌دهد که بحران ژئوپولیتیک موجود بر تحولات بازارهای مالی بی‌تاثیر نیست.
