نظرسنجی انتخابات بولیوی: مسیر دشوار چپ در میان افزایش پراکندگی
تظاهرات در حمایت از اوو مورالس در بولیوی، ۱ اوت ۲۰۲۵. عکس: خوان کاریتا / آسوشیتدپرس
نویسنده: سباستین اوچوآ ــ
جدیدترین نظرسنجی همان روند نظرسنجی‌های پیشین را تأیید می‌کند: نامزدهای اپوزیسیون سنتی شانس بیشتری برای تشکیل دولت جدید در ماه نوامبر دارند. اما شانس جناح چپ پراکنده چگونه است؟
تنها کمی بیش از دو هفته تا انتخابات سراسری باقی مانده، و نظرسنجی جدید همان چیزی را تأیید می‌کند که نظرسنجی‌های پیشین نشان داده بودند: نامزدهای اپوزیسیون سنتی شانس بیشتری برای بازگشت به قدرت پس از دو دهه سلطهٔ جنبش به‌سوی سوسیالیسم (MAS) دارند. اوا کوپا، یکی از نامزدهای چپ‌گرا، با کسب تنها ۰.۴٪ حمایت در آخرین نظرسنجی، تصمیم به کناره‌گیری از رقابت گرفت.
سه نامزد دیگر که سابقه یا ارتباط کنونی با حزب حاکم دارند، در تلاش‌اند تا آن نیم درصد حمایت را به‌دست آورند. در همین حال، رئیس‌جمهور لوئیس آرس همچنان خواستار اتحاد جناح‌های حزب مردمی به‌عنوان تنها راه برای حفظ قدرت است.
همان نظرسنجی که توسط مؤسسه Ipsos-Ciesmori انجام شده، یافته قابل توجهی را نیز ارائه می‌دهد: ۳۴٪ از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که یا رأی سفید یا باطل خواهند داد یا هنوز تصمیم نگرفته‌اند. اوو مورالس، رئیس‌جمهور پیشین (۲۰۱۹-۲۰۰۶)، که مجاز به نامزدی برای دوره چهارم نیست، از حامیان خود خواسته است تا باطل رأی دهند تا مخالفت خود را با این روند انتخاباتی ابراز کنند.
رئیس‌جمهور آرس — که توسط کل طیف سیاسی، چه حامی دولت و چه مخالفان، همراهی شده — از رویکرد رئیس‌جمهور پیشین انتقاد کرد و نوشت: «فراخوان رأی باطل در انتخابات پیش‌رو تنها پاسخی است به جاه‌طلبی فردی و خودمحورانه کسی که آن را تبلیغ می‌کند.»
او افزود: «تحت استدلال غلطی که می‌گوید هیچ نامزدی نمایندهٔ جنبش بومی-دهقانی نیست و بنابراین رأی باطل ضروری است، متأسفانه تنها نتیجهٔ این اقدام در عمل، سودرسانی به راست و افزایش درصد آرای معتبر به زیان نامزدهای وابسته به توده‌ها خواهد بود.»
در یک ماه گذشته، رئیس‌جمهور آرس بر طرحی برای اتحاد مجدد نیروهای چپ اصرار ورزیده، ولی تاکنون موفق نبوده است. با کناره‌گیری کوپا، حزب MAS تمایل خود را به کنار گذاشتن نامزدی ادواردو دل‌کاستیو و احتمالاً حمایت از سناتور آندرونیکو رودریگز از ائتلاف مردمی اعلام کرده است — کسی که در نظرسنجی‌ها وضعیت بهتری دارد.
بر اساس نظرسنجی‌ای که در ۳۰ ژوئیه توسط شبکه تلویزیونی Unitel منتشر شد، ساموئل دوریا مدینا، نامزد اتحاد وحدت (Alianza Unidad)، با ۲۱.۵٪ در صدر قرار دارد. خورخه «توتو» کیروگا (رئیس‌جمهور ۲۰۰۲-۲۰۰۱) از ائتلاف آزاد (Alianza Libre) با ۱۹.۶٪ در جایگاه دوم است.
شهردار کوچابامبا، مانفرد رئیس ویلا، از حزب «سوماته» با ۸.۳٪ در رتبه سوم قرار دارد. رودریگز، تنها نماینده جناح چپ، با ۶.۱٪ چهارم است.
پس از آن‌ها، رودریگو پاز از حزب دموکرات مسیحی (PDC) با ۵.۸٪، دل‌کاستیو از حزب MAS با ۲.۱٪، جانی فرناندز از حزب «نیروی مردم» با ۱.۸٪، کوپا از جنبش نوسازی ملی (Morena) با ۰.۴٪، و پاول آراسنا از حزب اقدام دموکراتیک ملی‌گرا (ADN) با ۰.۳٪ قرار دارند.
در نهایت، تمایل به رأی سفید به ۸.۱٪، رأی باطل به ۱۳.۶٪، و افراد مردد به ۱۲.۴٪ از شرکت‌کنندگان رسید.
آیندهٔ جناح توده‌ای
الکس کونترراس، تحلیلگر سیاسی، در گفت‌وگو با اسپوتنیک، وضعیت حزب مردمی برای باقی‌ماندن در قدرت را تحلیل کرد. او تأکید کرد که حزب MAS در تاریخ ۱۷ اوت «در قالب چهار جناح متفاوت حاضر خواهد شد، چیزی که در طول ۲۰ سال حاکمیت ناپیوسته MAS سابقه نداشته است. این وضعیت بازتاب‌دهنده بحرانی است که ساختار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فعلی را در بر گرفته و بر بزرگ‌ترین ابزار سیاسی تاریخ دموکراتیک کشور تأثیر گذاشته است.»
او افزود: «این بسیار تأسف‌بار است، زیرا حرص حاکمان برای قدرت، به MAS آسیب زده — حزبی که شانس خوبی برای باقی‌ماندن در قدرت داشت.»
کونترراس که در دوران ریاست‌جمهوری مورالس سخنگوی دولت بود، معتقد است «اشتباه سیاسی اصلی، ناتوانی در پرورش رهبران جدید، تثبیت کادرهای صنفی و سیاسی تازه، و ناتوانی در ایجاد گذار دموکراتیک درون MAS بوده است.»
زیرا «هر زمان یک رهبر یا نماینده مجلس شروع به درخشیدن می‌کرد، تقریباً سرکوب می‌شد. این‌گونه اشتباهات، وضعیت کنونی را ایجاد کرده‌اند که برای پیروزی چپ ملی‌گرای مردمی بسیار دشوار است» — و این یعنی احتمال بازگشت راست سنتی به ریاست‌جمهوری.
به گفته کونترراس، پیروزی احتمالی اپوزیسیون نه به دلیل توانمندی رهبران آن، بلکه به دلیل درگیری‌های درونی در بلوک مردمی پراکنده است.
«اپوزیسیون سیاسی واقعی علیه دولت کنونی وجود نداشته است. راست محافظه‌کار اصولاً دیده نمی‌شود؛ اصلاً وجود ندارد. تنها اپوزیسیون واقعی، جناح رادیکال اوو مورالس بوده است. بنابراین روند تغییر، در واقع شروع به خودتخریبی کرده است.»
کونترراس یادآور شد که در آغاز سال ۲۰۲۵، آرس تمایل به نامزدی برای دور دوم ریاست‌جمهوری داشت. اما با رفت‌وآمدهای رهبری MAS که رودریگز را به‌عنوان نامزد می‌خواست، رئیس‌جمهور فعلی از تمایل خود برای دوره دوم صرف‌نظر کرد.
در ماه مه گذشته اعلام شد که آرس قصد دارد برای سنای لاپاز نامزد شود، اما «رهبری ملی MAS او را رد کرد. حالا، در تقلا و کشمکش، سعی دارند یک نامزد واحد بیابند، ولی دیگر وقت گذشته است.»
در این شرایط، رودریگز خواستار آن است که جناح چپ پراکنده حول محور او متحد شود، زیرا او در میان نامزدهای چپ عملکرد بهتری در نظرسنجی‌ها دارد. به باور کونترراس، «این همان کائودیلیسم‌هایی هستند که مانع شکل‌گیری یک بلوک متحد شدند. آندرونیکو می‌خواهد همه گرد او جمع شوند. اوا کوپا همین را می‌خواست. دل‌کاستیو هم همین‌طور. مورالس هم در زمان خود چنین کرد.»
بولیوی ژرف
کونترراس از رأی «بولیوی ژرف» سخن گفت — رأیی که در نظرسنجی‌ها بازتاب نمی‌یابد و عمدتاً در مناطق شهری ثبت نمی‌شود. صدها جامعه بومی و دهقانی در سراسر کشور در ۲۰ سال گذشته پایگاه اجتماعی اصلی MAS را تشکیل داده‌اند.
به گفته این تحلیلگر، این بخش از جمعیت «در نهایت از رودریگز حمایت خواهند کرد. این همان بولیوی ژرفی است که همیشه وجود داشته ولی در آمارها دیده نمی‌شود، ولی واقعاً وجود دارد، زندگی می‌کند، و وقتی وارد عمل می‌شود، وزن سیاسی بزرگی دارد.»
او افزود: «تصور می‌کنم آندرونیکو بتواند حمایت قابل توجهی به‌دست آورد. اما نمی‌دانیم آیا این کافی خواهد بود تا انتخابات را ببرد یا نه. دست‌کم او تضمین خواهد کرد که ائتلاف مردمی نمایندگی قابل توجهی در مجلس قانون‌گذاری چندملیتی داشته باشد.»
«رأی بولیوی ژرف تعیین‌کننده است، چون گاهی رأیی ارگانیک، طبقاتی، خونی و هویتی است. و تنها کسی که این ویژگی‌ها را در برگه رأی دارد، آندرونیکو است.»
از نگاه کونترراس، یکی دیگر از ضعف‌های جناح چپ، نبود برنامه و پیشنهاد است: «آن‌ها هیچ برنامه‌ای برای تغییر سیاست اقتصادی فعلی ارائه نکرده‌اند. و این چیزی است که مردم به آن توجه می‌کنند.»
چشم‌انداز اپوزیسیون
اما اپوزیسیون سنتی نیز فاقد پیشنهادهای تازه‌ای است که فراتر از ایدئولوژی‌های گذشته‌شان — تا دهه ۱۹۹۰ — برود. این تحلیلگر پیش‌بینی کرد که در صورت پیروزی دوریا مدینا، کیروگا یا رئیس ویلا، «بولیوی شاهد بازگشت ۲۰ ساله به سیاست‌های خصوصی‌سازی، نئولیبرالیسم، بستن شرکت‌های دولتی و اخراج هزاران کارگر خواهد بود، زیرا آن‌ها این را از پیش اعلام کرده‌اند.»
به باور کونترراس، این موج خصوصی‌سازی احتمالی شامل «منابع راهبردی دولت چندملیتی مانند لیتیوم، سنگ‌های قیمتی، هیدروکربن‌ها و دیگر موارد» خواهد شد.
او افزود: «فکر می‌کنم روزهای بسیار پرتلاطم و ناآرامی‌های اجتماعی در انتظار بولیوی خواهد بود، اگر به این بخش از جامعه که تحلیل کردیم توجه نشود — بخشی که توسط همه دولت‌ها، جز MAS، مورد تبعیض و بی‌توجهی قرار گرفته است.»
«هیچ‌یک از نامزدهای راست محافظه‌کار پایگاه اجتماعی برای حمایت از نامزدی و دولت خود ندارند. بنابراین همه پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که رئیس‌جمهور و دولت ضعیفی خواهیم داشت، چون هیچ‌کدام در دور اول حتی به ۳۰ درصد آرا نخواهند رسید.»
منبع: اورینوکو تریبیون، ۳ اوت ۲۰۲۵
