تلاش‌هایی برای پاک کردن جنگ کبیر میهنی از حافظۀ تاریخی مردم
بازنویسی تاریخ بمثابه ابزار جنگ با گذشتۀ تاریک و انحراف از مبارزه برای آیندۀ روشن
رناتا عالم‌اوا (Renata ALIMOVA)
ا. م. شیری
می‌توانی سرزمینی را تصرف کنی، می‌توانی ثروت را غارت کنی، می‌توانی زندگی را نابود سازی، اما این ایده به ذهن چه کسی خطور کرد، چه کسی جرأت دارد به حافظۀ انسان‌ها دست‌برد بزند؟! خدایا، اگر هستی، این را چگونه به ذهن مردم القاء کردی؟ آیا سوای این، شرّ در روی زمین واقعاً به اندازۀ کافی وجود ندارد؟
چنگیز آیتماتوف(١)– روزی به طول یک قرن طول
در بیانیۀ پایانی نشست سران کشورهای مستقل مشترک‌المنافع(٢) بمناسبت هشتادمین سالگرد پیروزی مردم شوروی در جنگ کبیر میهنی در ٨ اکتبر سال جاری در مسکو، خطاب به مردم کشورهای مشترک‌المنافع و جامعۀ جهانی آمده است: «ما سران کشورهای مشترک‌المنافع از مردم کشورهای مشترک‌المنافع و جامعۀ جهانی می‌خواهیم که تحریف تاریخ را محکوم نموده، از جعل تاریخ جلوگیری کنند و با توجیه و ستایش انواع جنبش‌های نازیستی، فاشیستی و ناسیونالیستی و با ساخت یادواره‌های تاریخی پیروان آن‌ها و مروجین نژادپرستی، تبعیض مذهبی، بیگانه‌هراسی و نابردباری در همۀ اشکال و مظاهر آن قاطعانه مخالفت نمایند».
نشست سران کشورهای مستقل مشترک‌المنافع
این درخواست واکنشی بود به یک روند بسیار خطرناک که در متن بحران جهان تک قطبی و تلاش‌های تشنج‌افزای آمریکا و اقمارش برای حفظ توانایی دیکته کردن شرایط خود در سیاست و اقتصاد جهانی به هر قیمتی، عمومیت پیدا می‌کند. غرب برای حفظ سلطۀ اقلیت بر اکثریت، درگیری‌های بین همسایگان را افزایش می‌دهد، از کل ملت‌ها انسانیت‌زدایی می‌کند، بصورت تصنعی جنجال و هیاهو به راه می‌اندازد تا توجهات را از مشکلات واقعاً جدی منحرف می‌سازد و نخبگان سیاسی آمادۀ خدمت به منافع اربابان خود و به زیان کشورهایشان را پرورش می‌دهد.
سخیف‌ترین و خطرناک‌ترین رویکرد انتخابی هژمون ضعیف، فریب دادن شهروندان کشورهایی است که به عنوان ابزار مبارزه برای حفظ «نظم جهانی مبتنی بر قوانین» تعیین شده‌اند. اربابان سابق جهان، مانند روانجوان‌های ظالم و حسابگر در اثر بزرگ چنگیز آیتماتوف، با کمک گروهی از خائنان محلی، می‌کوشند تا شهروندان کل جمهوری‌ها را به مانقورت‌ها(٣)، بردگان بی‌روح و کاملاً تابع اربابان تبدیل کنند که چیزی از زندگی قبلی خود به یاد نمی‌آورند. به همین منظور است که تفسیرهای جدیدی از وقایع گذشته ابداع می‌شود، اهمیت شاهکارهای نیاکان کمرنگ می‌شود و کسانی که نام خود را با خون و خشونت نوشته‌اند، تجلیل می‌شوند.
نمونۀ بارز چنین جایگزینی مفاهیم، تلاش برای تغییر شکل تاریخ جنگ کبیر میهنی است که هم به هولناک‌ترین فاجعه و هم به بزرگترین نمونۀ عظمت روح و کرامت انسان تبدیل شد. تاریخ‌نویسان کذایی با حمایت آنگلوساکسون‌ها در تلاش برای معرفی روسیه امروزی به عنوان تهدیدی برای کشورها، مردمان و گروه‌های قومی، سعی دارند فدراسیون روسیه، اتحاد جماهیر شوروی «تمامیت‌خواه»و آلمان نازی را یکسان تلقی کنند. شاهین‌های غربی تحت عنوان «مبارزه برای رهایی از ایدئولوژی مضر» تلاش می‌کنند تا نسبت به هر چیز دنیای روس تخم نفرت بکارند و دوگانگی و حقارت معنوی خود را با مبارزه با حافظه و یادواره‌های تاریخی بپوشانند.
آسیب‌پذیرترین هدف در این جنگ، جوانان جمهوری‌های شوروی سابق هستند که سعی می‌کنند آن‌ها را به فراموش کردن گذشتۀ خود بعنوان بخش جدایی‌ناپذیر از تاریخ عمومی کشور بزرگ چند ملیتی زمان خود، وادار کنند. باندراها و پتلیوریست‌ها، باسماچی‌ها، نیروهای مجازات و سایر عناصر جنایتکار به عنوان قهرمانان «جنبش‌های آزادی‌بخش ملی» در مقابل یوغ «رژیم منفور تزار»، «توتالیتاریسم شوروی» و «امپریالیسم مسکو»، به عنوان الگو برای جوانان معرفی می‌شوند [این رویه نه تنها در جمهوری‌های اتحاد شوروی سابق، بلکه، در کلیۀ کشورهای «نامطلوب»، بویژه، در کشورهای «جنوب جهانی» استفاده می‌شود. م].
آن‌ها در قالب روس‌هراسی هار سعی می‌کنند شاهکار کل مردم شوروی، متشکل از بیش از یکصد ملیت را که در تابستان ١٩۴١ برای مبارزه با رژیم ضد بشری، مقابله با رژیمی که نژاد اسلاوها، آسیایی‌ها و یهودیان را به طور یکسان تحقیر می‌کرد؛ قفقازی‌ها را یهودی می‌دانست؛ مولداوی‌ها را عین کولی‌ها قلمداد می‌کرد؛ یکپارچه به پا خاستند، به فراموشی بسپارند.
طرفداران ارزش‌های لیبرالی، که تلاش می‌کنند لفاظی‌های حقوق بشری را با بازپروری ایدئولوژی‌های برتری نژاد آریایی ترکیب کنند، از این واقعیت که رایش سوم نسبت به چشم‌انداز بیماران روانی به شدت خشن بود، خجالت نمی‌کشند. آن‌ها موضوع احترام به حقوق جامعۀ دگرباشان جنسی (ممنوع در فدراسیون روسیه) را کاملاً غیرقابل تحمل می‌دانستند و خودشناسی زنان را اساساً در انگارۀ «آشپزخانه-کودکان-کلیسا» در نظر می‌گرفتند.
در آن هنگام، در «دهۀ سُربی چهل»، حتی افراد برجستۀ تبلیغاتی گوبلز نتوانستند اتحاد جماهیر شوروی را بر اساس خطوط ملی تقسیم کنند، اگرچه به چنین تلاش‌هایی دست زدند. یک میلیون و ٢٠٠ هزار قزاق، یک و نیم میلیون ازبک، ٣۶۵ هزار قرقیز، ٢٨٩ هزار تاجیک و ٣٠٠ هزار ترکمن به همراه روس‌ها، اوکراینی‌ها، بلاروس‌ها، گرجی‌ها، آذربایجانی‌ها، ارمنی‌ها و سایر مردمان برای دفاع از کشور مشترک خود به پا خاستند، با هم جنگیدند و با هم کشته شدند. آن‌ها با هم در گورهای دسته‌جمعی در کشورهای اروپای آزاد شده و روسیه دفن شدند. این خاطرۀ آن‌هاست که امروز توسط مانقورت‌های ناسپاس در حملات روس‌ستیزی مورد هتک حرمت قرار می‌گیرد.
در نزدیکی ریگا، در حومۀ مسکو، در مناطق لنینگراد، سمولنسک، کورسک، در لوح‌های یادبود بی‌شمار، تنها اسامی روسی ثبت نشده است. در میان آن‌ها نام قاسم بولتای‌یف، عموی رئیس جمهور فعلی قزاقستان و هزاران نفر از برادران همسنگر او ثبت شده است. همۀ آن‌ها، فارغ از تعلق ملی‌شان، به یکسان تکریم می‌شوند.
و بر سر مزار الگادای ژامبئلوف، پسر افسانه‌ای جامبول، شاعر قزاق، سرباز ارتش سرخ، که در نبردهای آزادی اوکراین قهرمانانه جان باخت و در منطقۀ دنپروپتروفسک به خاک سپرده شد، چه آمد؟ برای گور جمعی سربازان شوروی در گدانسک لهستان، جایی که خاکستر سرلشکر صابر رحیموف، یکی از بومیان ازبکستان در آن آرام گرفته است، چه اتفاقی افتاد؟ آیا آن‌ها نیز به سرنوشتی دچار شدند که یادوارهای سربازان شوروی در تالین، ریگا، ورشو و صوفیه که ویران شدند، مورد هتک قرار گرفتند، روی آن‌ها با رنگ و مدفوع و با عبارات توهین‌آمیز پوشانده شدند؟
پیروان دکتر گوبلز سعی می‌کنند مردم کشورهایی را که با پیوندهای تاریخی ناگسستنی و منافع اقتصادی متقابل کاملاً ملموس به هم گره خورده‌اند، در برابر یکدیگر قرار دهند و آن‌ها را برای فراموش کردن این شاهکار مشترک مردم اتحاد جماهیر شوروی دعوت می‌کنند.
به همین دلیل رهبران کشورهای مستقل مشترک‌المنافع که در ماه اکتبر در مسکو گرد هم آمدند، معنا و اهمیت پیروزی بزرگ را برای همۀ مردم در قلمرو اوراسیا به همشهریان خود یادآور شدند. برای کشورهای آسیای میانه، این یک صفحۀ باشکوه در تاریخ شاهکارهای بزرگ نظامی و کارگری جهان است. بر خلاف بسیاری از اروپایی‌ها و حتی قبایل با نفوذ آمریکایی، جمهوری‌های آسیای میانه نیازی به توجیه همدستی و کمک اقتصادی آلمان نازی و شبه‌قهرمان ندارند. تعداد زیادی از آن‌ها در هر کشور هست. ما فقط باید آن‌ها را بخاطر بسپاریم و اجازه ندهیم نسل‌های جدید به برده‌های احمق و ضعیف، آماده برای کشتن مادر خود به دستور ارباب تبدیل شوند.
افزوده‌های مترجم:
(١)- چنگیز آیتماتوف، شاعر و نویسنده شهیر قرقیزستان شوروی، آکادمیک، قهرمان کار سوسیالیستی (١٩٢٨-٢٠٠٨)؛
(٢)- کشورهای مستقل مشترک‌المنافع به ترتیب الفبا: آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، بلاروس، تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان؛
(٣)- مانقورت کردن: یک روش قدیمی وحشتناک برای پاک کردن حافظۀ قبلی. نوع دیگر این روش (مغزشویی) را اکنون ناتوی رسانه‌ای به کار می‌گیرد.
برگرفته از: بنیاد فرهنگ راهبردی
٩ آبان- عقرب ١۴٠٣
