تغییر دکترین هسته‌ای روسیه به چه معناست؟
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، به‌تازگی مجوز استفاده از موشک‌های دوربرد آمریکایی را به اوکراین برای هدف قرار دادن خاک روسیه اعطا کرد.
درپی این تصمیم آمریکا که با استقبال تعدادی از کشور‌های غربی همراه شد و جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز از آن استقبال کرد، روسیه دکترین هسته‌ای به‌روز شده خود را تایید کرد.
رسانه‌ها گزارش دادند که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، تغییر‌ها را در دکترین هسته‌ای این کشور تصویب کرده است.
این اقدام شرایط جدیدی را تعیین می‌کند که تحت آن روسیه استفاده از زرادخانه خود را در نظر می‌گیرد.
این دکترین می‌گوید که حمله یک کشور غیرهسته‌ای، در صورت حمایت یک قدرت هسته‌ای از آن، بهعنوان یک حمله مشترک به روسیه تلقی میشود.
این به‌روز رسانی در سپتامبر گذشته (شهریور ماه) پیشنهاد شد و در روز سه‌شنبه، هزارمین روز از آغاز جنگ اوکراین، تایید شد.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در این باره گفت: دکترین هسته‌ای خود را منتشر کردیم و آن را در قانون اساسی تایید کردیم و امیدوارم غرب آن را به‌طور کامل بخواند.
ساعاتی پس از آنکه اوکراین نخستین حمله خود را به خاک روسیه با استفاده از موشک‌های اتکمز انجام داد، وزارت خارجه آمریکا با انتشار بیانیه‌ای مدعی شد: سفارت ما در کی‌یف امروز اطلاعات خاصی در مورد یک حمله هوایی بزرگ دریافت کرد.
همچنین سفارت واشنگتن در کی‌یف ادعا کرد: سفارت امروز پس از دریافت اطلاعات در مورد حمله هوایی بزرگ بسته است و به شهروندان خود توصیه می‌کنیم در مکان‌های امن بمانند.
مقام‌های ارشد روسیه تاکید کردند که به این اقدام‌های تشدید کننده پاسخ داده خواهد شد؛ مدیر اطلاعات روسیه هشدار داد که حمایت ناتو از حملات اوکراین به روسیه بی‌پاسخ نخواهد ماند.
دکترین هسته‌ای روسیه چیست؟
به گزارش آسوشیتدپرس، این سند ۴ ساله دارای عنوانی ساده و بوروکراتیک است؛ «اصول اساسی سیاست دولتی در مورد بازدارندگی هسته‌ای»، اما محتوای آن، به‌ویژه جدیدترین بازنگری‌ها را دارد.
نسخه اصلاح‌شده‌ای که روز سه‌شنبه گذشته از سوی ولادیمیر پوتین امضا شد، که بیشتر بهعنوان دکترین هسته‌ای روسیه شناخته میشود، شرایطی را که به این کشور اجازه می‌دهد از زرادخانه اتمی مسکو استفاده کند، توضیح می‌دهد.
به گفته کرملین، اولین تکرار این دکترین در سال ۲۰۲۰ ازسوی پوتین امضا شد و وی جدیدترین نسخه را به‌تازگی تایید کرد.
این سند شرایط استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، تهدید‌هایی که برای استفاده به‌اندازه کافی جدی تلقی می‌شوند، ترتیب فعال‌سازی طرح استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، تصمیم‌گیرندگان، اقدام‌ها برای حفظ آمادگی رزمی نیرو‌های هسته‌ای و سیاست‌های مربوط به بازدارندگی هسته‌ای مشخص می‌کند.
در حالی که اصل سلاح‌های هسته‌ای بهعنوان آخرین راهحل برای حفاظت از حاکمیت روسیه بدون تغییر باقی‌مانده است، معیار‌های استفاده از آنها تجدیدنظر شده است.
امضای فرمانی که نسخه جدید دکترین هسته‌ای را امکان‌پذیر می‌سازد، همزمان با مجوز آمریکا به اوکراین برای استفاده از سلاح‌های ساخت غرب برای حمله به عمق خاک روسیه بود، اما دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، تاکید کرد که انتشار این دکترین از قبل برنامه‌ریزی شده بود.
شرایط استفاده از سلاح هسته‌ای در دکترین به‌روز شده روسیه
در نسخه قبلی، دکترین تصریح می‌کرد که استفاده از سلاح‌های هسته‌ای با تهاجمی که موجودیت دولت روسیه را تهدید می‌کند، آغاز میشود، با این حال، نسخه به‌روز شده وضوح بیشتری ارائه می‌دهد و بیان می‌کند که سلاح‌های هسته‌ای ممکن است در پاسخ به تجاوز‌هایی که مستقیما حاکمیت و یا تمامیت ارضی روسیه را تهدید می‌کند، استفاده شود.
دکترین به‌روز شده شرایط روشنی را برای استفاده از سلاح‌های هسته ای، از جمله سناریویی که در آن تجاوز از سوی کشور‌های غیرهسته‌ای ازسوی قدرت‌های هسته‌ای حمایت میشود، بهعنوان یک حمله مشترک تلقی میشود.
براساس این دکترین، سلاح‌های متعارفی که تهدیدی حیاتی برای حاکمیت روسیه به شمار می‌روند، ممکن است باعث واکنش هسته‌ای نیز شوند.
این سند همچنین تهدید‌های نظامی احتمالی مانند سیستم‌های ضد موشکی، استقرار نظامی در نزدیکی مرز‌های روسیه و سلاح‌های هسته‌ای مستقر در کشور‌های غیرهسته‌ای را برجسته می‌کند.
بازدارندگی هسته‌ای روسیه
روسیه همواره اقدام‌هایی را با هدف جلوگیری از حملات و اقدام‌های خصمانه «کشور‌های غیردوست» و اتحاد‌های نظامی در زمان صلح، افزایش سطح تهدید و زمان جنگ تا استفاده بالقوه از سلاح‌های هسته‌ای اجرا می‌کند.
این بازدارندگی شامل تشکیل و حفظ نیرو‌های هسته‌ای به‌روز میشود که قادر به وارد کردن «خسارات غیرقابل قبول تضمینی» به هر دشمنی هستند و در کنار آن اطمینان از اینکه همه آنها در آمادگی و عزم مسکو برای درگیری در صورت لزوم با آنها تردید ندارند.
در این دکترین آمده است، اگر متجاوزان به روسیه یا متحدانش حمله کنند، باید برای مقابله به مثل آماده شوند.
این بازدارندگی هسته‌ای دولت‌ها و ائتلاف‌های نظامی را هدف قرار می‌دهد که روسیه را یک تهدید می‌دانند، از جمله آنهایی که منابع یا سرزمینی را برای تجاوز فراهم می‌کنند.
تجاوز یک کشور غیرهسته‌ای با حمایت یک قدرت هسته‌ای بهعنوان یک حمله مشترک تلقی میشود، در حالی که هرگونه تجاوز ائتلاف نظامی بهعنوان اقدام جمعی بلوک تلقی میشود.
فهرست تهدید‌ها در دکترین هسته‌ای روسیه
فهرست تهدید‌های نظامی که با بازدارندگی هسته‌ای مقابله می‌کنند شامل ۱۰ خطر کلیدی است که قابل توجه‌ترین آنها وجود دشمنان احتمالی مجهز به سلاح‌های هسته‌ای یا سایر سلاح‌های کشتار جمعی است.
همچنین شامل استقرار سامانه‌های پیشرفته‌ای مانند دفاع موشکی، موشک‌های کروز و بالستیک میان‌برد و کوتاه‌برد، سلاح‌های غیرهسته‌ای و مافوق‌صوت با دقت بالا و پهپاد‌های تهاجمی است.
تجمع نیرو‌های خارجی، از جمله وسایل حمل و نقل هسته‌ای یا زیرساخت‌های نظامی مرتبط، در نزدیکی مرز‌های روسیه نیز بهعنوان یک تهدید مهم شناخته شده است.
علاوه بر این، استقرار دفاع موشکی، سامانه‌های ضدماهواره و سلاح‌های هسته‌ای در سرزمین‌های کشور‌های غیرهسته‌ای خطرناک تلقی میشود.
گسترش ائتلاف‌های نظامی و نزدیک شدن زیرساخت‌های آنها به مرز‌های روسیه، در کنار تهدید‌های احتمالی مانند انزوای ارضی، تخریب تاسیسات خطرناک، رزمایش‌های نظامی در مقیاس بزرگ در نزدیکی مرز‌ها و گسترش بی‌رویه سلاح‌های کشتار جمعی، تهدیدی متمایز محسوب میشود.
