قلم "نی" ایکه "ناسر" ماند

نویسنده: مهرالدین مشید قلم "نی" و نشانه های بی نشانی آن آن…

در مورد ادب شفاهی  اوزبیکان افغانستان

برنامه  اوزبیکی رادیو تاشکند جمهوری اوزبیکستان در باره  کار کرد های…

پاینده باد افغانستان

میر عنایت الله سادات                                                   مدتی است که بعضی حلقات معين از…

هر وسیله‌ برای رسیدن به هدف مجاز نیست!

نور محمد غفوری در تویتر محترم امرالله صالح یک جمله را…

افغانستان و درهم تنیده گی و مد و جزر حوادث…

نویسنده: مهرالدین مشید افغانستان سرزمینی کوهستانی و محاط به خشکه است که…

فتنه خوابیده

 قدم هلال شد و مایلم به ابرویش  فتاده مرغ دل من…

شیفته ی ترانه های مردم

 برنامه ی رادیو تلویزیون شهر تاشکند جمهوری اوزبیکستان در مورد کار…

گزیده‌ای از «درسگفتارهای کاپیتال» رفیق فقید جوانشیر در زندان

از نظر مارکس دو نوع بخش خصوصی وجود دارد مارکس ……

قهرمان تنهایی؛ قهرمانی از تبار قهرمانان دیگر

نویسنده: مهرالدین مشید قهرمان دخت روز های تنهایی در یکی از صبحگاهان…

نوای پدران!

امین الله مفکرامینی       2025-14-01 ما شـــــما را ای فرزندان دلبنــد، پروریــــــدیم این تخـــــــم…

حاکمیت طالبان و فروپاشی ارزش ها درحامعه افغانستان

نویسنده: مهرالدین مشید طالبان زخمی سرطانی بر پیکر افغانستان دردمند حاکمیت گروه…

مناسبات افغانستان با هند چرا رشک خشم آلود پاکستان را…

تاسیس یا انکشاف مناسبات میان دولت‌ها از صلاحیت‌های قبول شده…

د نوموتي تاریخپوه پوهاند محمد حسن کاکړ د اتم تلین…

. په کابل کې د روانې اونۍ د تیرې سه شنبې…

روزای خونین؛ میان نامه های زندان و تئوری انقلاب

Rosa Luemburg (1871- 1919) آرام بختیاری فدایی سوسیالیسم؛ 14 کتاب خانم روزا-…

بگذارید ادیان و فرهنگ ها بدور از سایه ی سیاست…

نویسنده: مهرالدین مشید جنگ ادیان باطل و برتری جویی هر دینی…

سیاست خارجی بی‌طرف و اقتصاد محور

در طول سه و نیم سال جوابگوی عاجل موقف افغانستان…

واخان سر و گردن أفغانستان است !

میرعبدالواحد سادات واخان سر و گردن أفغانستان است ! همه ما ،…

لوږه او جګړه

ليکنه: حميدالله بسيا لوږه، فساد، جنگونه او په نړۍ کې اقليمي…

پیورزگرا

نوشته : دکتر حمیدالله مفید داستان کوتاه  ————— ———— احمد خان خراسانی به فرماندهی …

   خالق تروریست های اسلامی؛ الله یا امریکا؟

بخش دوم سلیمان کبیر نوری      پس از افشاگری ریچارد هیدن بلک، از…

«
»

اقتصاد آمریکا در سده 21

دکتر بیژن باران

سده 20 آمریکا به عالیترین مرحله سرمایه داری یعنی امپریالیسم رسید. برعکس کشورهای محور فاشیسم، دمکراسی لیبرال را در “مشی امنیت ملی” ادغام کرد. در دهه 1970 به مرحله گلوبالیزاسیون بخاطر آمدن فنآوری به سرمایه داری و نیز برای جدایی چین و شوروی رسید. از جنگهای ضد اردوگاه و در خدمت منابع کانی به مرحله جنگهای کوچک در خدمت منافع تولید تسلیحات رسید. اکنون در مرحله مالیگرایی ادغام فنآوری و سرمایه داری در گستره جهان است. از 39 شرکت بزرگ جهان 28 تا آمریکایی اند که بزرگترین هایشان در فنآوری دیجیتال اند. رک جدول پایانی.

سلطه دلار با تحکیم سامانه سویفت و نهادهای بانک جهانی و صندوق پولی بین المللی محرز شد. سپس این سامانه های اقتصادی  را در خدمت “مشی امنیت ملی ” خود سیاسی کرد. با تحریم کشورهای یاغی پرداخته؛ از تعامل در سازمان ملل ابا داشته؛ به ابرقدرتی پس از فروپاشی اردوگاه و جنگهای خاورمیانه رسید. در خاورمیانه اسراییل را جانشین ایران دهه 1970 کرد. در سده 21، سیاسی کردن اقتصاد جهان با تعرفه و تحریم، کشورهای نوخیز را به تجارت غیردلاری در بریکس راند. 

اکنون فقر بیشتر شده؛ طبقه متوسط رشد اقتصادی نداشته؛ ثروتمندان فربه تر شده؛ مالیگرایی بر صنعت چیره شده است. آرمانهای راست افراطی در برخی کشورها به قدرت سیاسی رسیده اند. ولی فنآوری دیجیتال به مرزهای نوین کوانتومی، رمز ارز، درهمجوشی اتمی، پایگاههای فضایی و سیاره های نزدیک، ژنتیک کاربردی رسیده است. بررسی مرحله سرمایه داری نیمه سده 21 آمریکا با ربع جی دی پی جهان یعنی 25 در 110 تریلیون دلار و تاثیر آن بر 200 کشور دیگر جهان چالش برانگیز است. 

صنعت گرایش به انحصار و بن بست فنآوری داشت؛ رقابت جهان آن را از تنگنای فنآوری در آورد. خدمات ذاتا رقابت را در خود داشته؛ رقابت عاملی در گسترش خدمات است. نمونه: غذای سرپایی مکدونالدز، پاپ آیز، ستارباکس. آنها به مشتری آزادی گزینش داده؛ جا برای نوآوران با خلاقیت کسبی، سلایق مشتریان، نو آمدگان به شهر باز کنند.

 گفته شده که ورود فنآوری در سرمایه داری تورم ذاتی چند % دارد. اگر تورم نتیجه افزایش نقدینگی و محدودیت کالا باشد، باید گفت: فنآوری افزایش ثروت متمولان را ببآر آورده؛ سرمایه نهی و گردش آنها را دامن زده؛ دولت را به نشر پول بیشتر تحریض کند. توجه شود دولتمردان با هزینه انتخابات شان به اعانه های کلان شرکتها نیاز دارند. نیز لایه ای از طبقه متوسط به خرید سهام روی آورند. لذا تورم با گرانتر شدن کالا ناشی شود که برای طبقه متوسط با درآمد ثابت فقرآور است.

رشد خدمات ثروتمندان و مدیران عامل را خرپول کرده؛ با سرمایه نهی بیشتر، بهای خرید سهام را بالا برند. افزایش بهای سهام و اوراق بهادار عامل دوم تورم شود. 200 بانک مرکزی اعضای سازمان ملل در چاپ دلار در واشنگتن حق ابراز نظر نداشته؛ تقاضای آنها چاپ دلار را بیشتر کرده که تورم چند% در خود آمریکا بسازد. 

آمریکا بنا به نیاز ارز جهانی و دلایل مالی درونی دلار چاپ کند. دلار بمثابه ارز تجاری جهانی سالی 800 بیلیون دلار عاید آمریکا کند. در جهان بالاترین بهینگی جی دی پی/ ساعت کار، آمریکا اول در 1960 بود؛ به مقام 6م با 76 دلار در 2020 پایین افتاد؛ پس از ایرلند 130 دلار، نروژ 104 دلار. وی پی گرف 131223. 

آمریکا در 2018 نسبت هزینه سلامتی 17% تولید ناخالص داخلی بمقدار 20 تریلیون دلار، متوسط عمر 78.7 سال، خودکشی 14 در 100 هزار نفر، 2برابر انگلیس، 31 هزار مرگ از مسکنها/ اپیود بود. در 1980 این نسبت 8% و متوسط 73.7 سال بود. وپ 300120 سلطه مالی آمریکا بخاطر نخبگان است نه پرزیدنت منتخب جناحهای حزبی. 80% کار او امور داخلی و 20% سیاست خارجی است. برخی رای دهندگان در هفته آخر انتخابات نامزد انتخاباتی را گزینند. ام اس ان بی سی 030524

اختلالات روحی، فکری، شخصیتی، شناختی در 10% مردم اند. آنها نیاز به نهادهای دارو-درمانی دارند. باید نهادهای دارویی، پژوهشی، آماری، تیمار، خانه گروهی با کادر پزشکی، پرورش برای شغل، رفع اعتیاد، روان پزشکی، توان بخشی، بیمه های بیماران ذهنی گسترش یابند. باید اختلالات ذهنی برای آگاهی، داوری، تصمیمگیری در برنامه درسی گنجانده شده؛ در رسانه ها ارایه، بحث، راه یابی، کارشناسی شوند. اقلیت بیماران از همه اقلیتهای دینی، سیاه، لاتین، اتنیک/ تباری، دگرباش بیشتر است. 

آمریکا در راس جی 7 و فنآوری دیجیتال در سرمایه داری قرار دارد. از گلوبالیزاسیون دهه 1970، در مدار سرمایه جهانی در برخی کشورها چون سنگاپور، لوکزامبورگ، امارات ثروت انباشت شد. برایشان فرصتهای نوین افزایش تولید، طبقه متوسط، جمعیت، بهداشت، تجارت جهانی پدید آمدند. کشورهای همراه با آمریکا مانند کره جنوبی، ویتنام، چین، تایوان، ایرلند اقتصاد شکوفان دارند. با جدایی از تجارت آمریکا، فقر در کشورهای مستقل مانند کوبا، ونزوئلا، کره شمالی، ایران شدت یافت. باید افزود فنآوری در سرمایه داری به جهانی شدن، بهینگی تولید انجامید. در هند 500 و چین 800 میلیون نفر به طبقه متوسط افزوده شدند. 

پیشرفت‌های فناوری به‌ویژه در ارتباطات و اطلاعات، توانایی کشورها را برای تأثیرگذاری برهم افزایش دادند. فنآوری ماهواره ای به ویژه در اقتصاد و امنیت سایبری محسوس است. رقابت‌های آرمانی در خاورمیانه و آفریقا جنگ افروزی را دامن زنند. نفوذ قدرت ‌های دور و مجاور بر ساختار سیاسی و اجتماعی آنها را بیشتر کنند. نمونه: امارات در یمن، اسراییل در فلسطین.

با فروپاشی و تجزیه اردوگاه 15 جمهوری جدید، 7 جمهوری اروپای شرقی، تجزیه یوگسلاوی به 7 جمهوری خواهان پیوست به ناتو و اتجادیه اروپا تقویت شد. ابر قدرت آمریکا سازمان ملل و شورای امنیت با 5 کشور دائم وتودار و 10 کشور انتخابی غیردائم را قبضه کرد. ابر قدرت غرب یکه تازی کرد. نمونه: براندازی حکام عراق، افغانستان، لیبی، صربستان. ملل جدید ثروتمند حوزه خلیج فارس درآمد نفت و گاز را به مستغلات و تفریحات توریستی تبدیل کردند.

با گسترش تجارت جهانی، رشد اقتصادی جی 7، جی 20، انباشت سرمایه نجومی شد. در جی 7 آمریکا، انگلیس، کانادا، ژاپن، استرالیا، آلمان، فرانسه اند. در جی 20 ایتالیا، اسپانیا، عربستان، ترکیه هم هستند. آنها تسویه حساب فرامرزی را با دلار کنند. قلدری دلار با ورود سیاست تحریم در تجارت، برخی کشورها را در مورد حاکمیت ملی نگران کرد. 

چند کشور نیاز به سامانه پرداختی تجارت غیردلار فرامرزی داشتند. ابر قدرت غرب پس از ج ج 2 دلار را بن تجارت جهانی سامانه پرداخت سویفت، دلار بمثابه ارز ذخیره جهان، کرد. سلطه آمریکا در جهان با 750 پایگاه نظامی، پیمان نظامی ناتو، جی 20 تحکیم شد. دلار 62% ارز تجاری جهان 2021 است. لذا مهاجران نگران 80% سیاست داخلی، آموزش، امنیت و 20 % سیاست خارجی اند. ذخیره طلا در 2024 جهان به تون: آمریکا 8133، آلمان 3352، ایتالیا 2452، فرانسه 2437، روسیه 2336، چین 2264، هند 2192، برزیل 130، آفریقای جنوبی 125، ایران 250، امارات 75، عربستان 323، حبشه 200، مصر 126. 

دارایی‌های مالی سپرده‌ها، سهام، اوراق قرضه، اسکناس، ارزها و سایر اقلام ارزشدار اند. ادعاها، بدهی‌ها، سرمایه‌نهی سهام ‌پدید آورند. صندوق های سرمایه گذاری کم ریسک برای ارائه ثبات، نقدینگی، درآمد پدید آمدند. هر صندوق مانند بانک در شهرها دفتر داشته؛ مشتریان در آن حساب پسانداز، چک، کارت اعتباری دارند. منتها پسانداز مقدار چند 100 یا میلیون دلاری است؛ وام مسکونی، خودرو، کسب ندهد. صندوق 4 نوع است. 1- صندوق شاخص/ ایندکس در لیست خاصی از اوراق بهادار سرمایه گذاری کند.؛مانند سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اس & پی 500.

2-صندوق مشترک/ میوچل فعال در لیست متغیری از اوراق بهادار سرمایه گذاری فعال کند که مدیران حساب مالی گزینند. پول بسیاری از سرمایه گذاران را گردآورده؛ آن را در اوراق بهاداری مانند سهام، اوراق قرضه، بدهی های کوتاه مدت سرمایه گذاری کند. دارایی های ترکیبی صندوق مشترک پرتفولیو نام دارد. سرمایه گذاران سهام را از صندوق مشترک بخرند. 

صندوق‌ مشترک، صندوق‌های قابل مبادله/ ای تی اف، سرمایه‌نهی برای درآمد بازنشستگی، پس‌انداز دانشگاهی به مشتریان ارایه دهند. ای تی اف دارایی‌ مالی مانند سهام، اوراق قرضه، ارز، بدهی، قراردادهای آتی، کالا چون شمش طلا است. نوعی صندوق سرمایه گذاری است که محصول قابل معامله در بورس نیز دارد، یعنی در بورس اوراق بهادار معامله شود. 

3-صندوق پوششی/‌ هج یا تامینی، مجموعه‌ سرمایه‌نهی فعالانه مدیریت شده‌ است. در آن مدیران طیف گسترده‌ای از راهبرد‌ها بکار برده؛ تنوعی را نسبت به کمینه ریسک سهام، نرخ بهره متناسب ارائه ‌کند. 4-صندوق بازار پول/ مانی مارکت در اوراق بدهی کوتاه مدت، پول نقد و معادل های نقدی سرمایه گذاری کند. 

بزرگترین شرکت مدیریت دارایی جهان، بلک‌راک، با مدیریت 11.5 تریلیون دلار تا 31 دسامبر 2023، از آغاز 2024 گردش مالی ۲۰ میلیارد دلار داشت. در 1988 باز شد، در آغاز مدیر دارایی‌های سازمانی مدیریت ریسک و درآمد ثابت بود. نیز صندوق‌های قابل مبادله / ای تی اف مبتنی بر بیت کوین را به مشتریان ارائه ‌دهد. تا 27 دسامبر 2024، دارایی خالص بلک راک، یا ارزش بازار، 161.72 میلیارد دلار بود. نسبت به سال پیش 40.56 % افزایش داشت. این شرکت ثبت شده در آمریکا چندملیتی خدمات سرمایه نهی و فناوری به مشتریان خرده پایی و سازمانی ارائه دهد. 

آمریکا گستره 50 ایالت متحد و کارا، یک ابرقدرت نظامی، اقتصادی، فرهنگی، یک بازی‌گر چیره در سپهر جهان قدرت نه قانون است. این بازی‌گر خطاها ی خود را با اقتصاد غولین جبران کند. ایران هزینه‌ هنگفت هم در نزدیکی- دوران پهلوی2- هم در دوری از آمریکا -دوران ج.ا.- پرداخت. آپارات سیاسی آمریکا چیست؟ چگونه کار کند؟ 

ا) پلی آرکی – رییس‌جمهور، سنا، مجلس نمایندگان و دادگاه‌عالی فدرال. ب) ایالت‌ها (الگو ی پلی‌آرکی فدرال در ایالت هم تکرار ‌شود. ج) نهادها خودبسنده و آزاد- دولتی و خصوصی. د) رسانه‌ها بی‌شمار خودبسنده و آزاد. ه) حزب‌ها. و) کمپانی‌های بزرگ. ز) اتاق‌ها ی فکر گوناگون. ح) نهادهای دانش محور، پژوهشی، خلاق فنآوری. ت) لابی‌های رنگارنگ- هوادار اسراییل، مذهبی، شرکتهای غولین، جنگ‌طلب و فروش اسلحه در خدمت تسلیحات، سیاست ترامپ در خاورمیانه. 

ترامپ بدون همدردی با فرودستان، حقوق بشر، ولی اهل تعامل با کسب و رسانه محور نه حزبی است. شخصیتی خودنواز،، دهان‌بین، نرم‌تن، چوپان رمه ران، پاداجتماعی، خودپسند، بدپندارف قانونگریز که با انگاره‌ها ی نیرنگ آلوده و پر است. کسی که حرف زیاد ‌زند، تمجید پذیرد، تحمل انصاف، تعامل، حرف حساب ندارد. کسی که نه شاهد/ فکت‌ها را ‌شناسد؛ نه به آن‌ها وفادار ماند. کسی که دوست ندارد، اما دشمن بسیار ‌سازد. کسی که هیچ احترامی به قانون و روندها ندارد؛ زیر قانون می زند، همه ی قانون‌شکنان آمریکا را با خود هم‌راه کند. فب200125 اکبر کرمی

در آمریکا، حزب برنده 4 هزار انتصاب سیاسی را در حاکمیت جانشین کند. مجلس نمایندگان آمریکا در کنترل دموکرات‌ها بودجه 6.8 و کسری 1.8 تریلیون دلاری 2024 را پس از سنا تصویب کرد. بودجه 10% یا 617 میلیارد دلار بیش از 2023 بود. سود 36 تریلیون دلار بدهی دولت در 2024 بیشاز 1.1 تریلیون شد. بخش دفاعی ۸۵۸ بیلیون دلار شده که ۷۴۰ میلیارد دلار در 2022 بود. 

اکنون سرمایه جهانی عوامل را زیر دارد: پیوند زیربنای سرورها، نهادها، ارتباطات در سرمایه داری جی 7، سلطه فنآوری امریکا،  پیدایش و رقابت اقتصاد بریکس، رشد نظامیگری در منطقه، رشد چشمگیر اتحادیه اروپا با پذیرش اروپای شرقی، گسترش ناتو به اروپای شرقی و جنگ اوکراین به اروپای شمالی، خروج بریتانیا از اتحادیه، پیدایش پریکاریا، کاهش کارگران صنعتی و سندیکاها در آمریکا، فروپاشی اردوگاه. آمریکا پیمانهای نظامی سنتو، ناتو، 2جانبه با کشورهای صغیر داشته؛ از سنتکام در خلیج فارس امنیت اقیانوسها را عهده دارد. پریکاریا طبقه نوخواسته بی ثبات عصر گلوبالیزاسیون و سلطه خدمات است. نمونه: رانندگان اوبر.

رشد خدمات به 84% جی دی پی در 2023، سیاست خارجی آمریکا را از تهاجم خونین برای مواد اولیه به کشورهای دیگر به تعامل قلدرمابی تحریم، وتو در سازمان ملل، اعمال نفوذ سلیقه ای در وامهای بانکی جهانی کشاند. با انحصار طراحی، محدودیت حق تقلید، افزایش تعرفه رقبا را تهدید کند. سلطه بر طراحی، تولید، توزیع تراشه سازی دارد. 

تراشه ها در همه وسایل ارتباطی، نقلیه، حسابداری، نرمافزارها کاربرد دارد. زبان پرسجو ساختاریافته/ اس کیو ال برای برنامه نویسی در مدیریت داده ها در پایگاه داده های رابطه ای مانند دی بی ام اس/ سامانه مدیریت داده های مرتب برای بانک، هتل، شرکت مسافرتی، بیمارستان، کارت اعتباری بکار رود. 

با پیدایش غولهای اینترنتی نیازمند تجارت جهان، آمریکای مدافع منابع سوختی و تسلیحاتی دیگر کودتاهای خونین در آمریکا لاتین، آُسیا، آفریقا نکرده؛ اکنون ناوگان ش در تنگه هرمز و باب المندب از شناورهای تجاری و اجرای تحریمها حراست کنند. قلدری آمریکا در داشتن 858 بیلیون دلار بزرگترین بودجه نظامی، 750 پایگاه نظامی، سلطه فنآوری است. در 15 جنگ از جمله لیبی، سوریه، عراق، یمن شرکت دارد. عدالت را با قدرت خود لگد کند.

بعد از ج ج 2، کسر بودجه مانند کارتهای اعتباری فردی در کشورها رواج یافت. یعنی بدهی نسل فعلی را نسلهای آتی تسویه حساب/ پرداخت کند. درجه اعتبار کشورها را آژانس فیچ، بانک جهانی، صندوق پولی بین المللی تعیین کند. در ورشکستگی گاهی تخفیف از بانکها، حجم و سود قسط را کمتر کند. نمونه: یونان 2 دهه پیش. آمریکا اکنون 35 تریلیون دلار بدهی دارد؛ 6 برابر بودجه 2023. فاز نوین سرمایه داری بدهی دولت برای عمران زیربنا و گسترش خدمات اجتماعی باید بررسی شود. شاخص بهتر از تولید کل ملی، نسبت بدهی/ جی دی پی یعنی هزینه بیشتر از درآمد دولت است که در کشورهای زیر آید: ونزوئلا 350%، ژاپن 266%، سودان 259%، یونان 206%، لبنان 172%.

ژاپن اقتصاد قوی و بدهی زیاد عمدتا به مردم خود دارد. بقیه کشورها بخاطر تحریم آمریکا و مدیریت غلط، بدهیشان بالا رفته. نمونه: آرژانتین ظرف 4 دهه از اقتصاد توسعه یافته شبیه اسپانیا به اقتصاد در حال توسعه مانند ایران سقوط کرد. لبنان هم از عروس خاورمیانه به وضع بد اقتصادی کنونی سقوط کرد؛ در حالیکه امارات و قطر شکوفانی اقتصاد دارند. البته بدهی دولت یعنی گسترش دولت که شغل آفرین است.

دارایی‌های مردان و زنان میلیاردر جهان از ۲۰۲۰ تا 2024 تا ۳/۳ بیلیون دلار یعنی ۳۴ % افزایش یافت. پس سرعت رشد دارایی آنان 3 برابر رشد نرخ تورم بود. از ۲۰۲۰ به این سو 5 مرد ثروتمند جهان ایلان ماسک، جف بزوس، برنار آرنو، لری الیسون، مارک زاکربرگ دارایی خود را 2 برابر کردند. آنها هر ساعت ۱۴ میلیون دلار به دارایی خود افزودند. 

اکسفام: دارایی شان از ۴۰۵ به ۸۶۹ میلیارد دلار رسید. در این بازه زمانی 5 میلیارد انسان در جهان فقیرتر شدند. یک دلیل این انباشت و گسترش فقر، نفوذ ثروت مندان در دولت و کاهش مالیات دارایی شان است. نمونه: اعمال نفوذ ایلان ماسک ثروتمند بر ترامپ پرزیدنت.  ترامپ، طرح‌ ادغام بیتکوین در دارایی خزانه‌داری را ارائه داد. بانک مرکزی اروپا ممنوعیت کامل بیتکوین را خواهد. 

در آلمان نیز روندی مشابه آمریکا مشاهده شد. دارایی 5 ثروتمند آلمان از ۲۰۲۰ تا 2024، ۷۵ % افزایش یافته؛ مجموعا از ۸۹ به ۱۵۵ میلیارد دلار رسید. نیز ۱۴۸ شرکت بزرگ جهان در ۱۲ ماه از ژوئن ۲۰۲۲ تا ژوئن ۲۰۲۳ مجموعا یک تریلیون و ۸۰۰ میلیارد دلار سود کردند. این مبلغ ۵۳ % بیشتر از میانگین سودی است که آنها در بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ داشتند. در 2023 ابرثروتمندان روسی به رغم جنگ اوکراین و تحریم‌ شدید ۱۵۲ میلیارد دلار به ثروت خود افزودند. میلیاردرهای روسیه به ۱۱۰ نفر افزایش یافتند. نسخه روسی مجله فوربس https://www.dw.com/ 150124

بهای سهام S&P500 و دستمزد با تصحیح تورم در بازه زمانی 1948 -2016 ترسیم شد. افزایش بهای سهام با 145% نسبت به افزایش مزد از 12.37$ در 1948 به 23.32$ در 1980 تناسب داشت. پس تا 1980 رابطه افزایش مزد و رشد بهای سهام متناسب بوده؛ ولی سپس افزایش مزد تخت شده؛ بهای سهام افزایش سریع کرد. از 1980 مزد 14% به 26.61$ افزایش یافته؛ که ناشی از مشی اقتصادی دولت است. در حالیکه مزد 2 برابر شده؛ سهام 502% افزایش یافت؛ یعنی 10برابر رشد کرد. 

در آمریکا از ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۴ حداقل دستمزد بدون افزایش ۷ دلار و ۲۵ سنت در ساعت ماند. ولی افزایش ثروت از 2012 تا 2024 در چند نمونه زیر نجومی بود: ایلان ماسک، تسلا، از ۲ به ۴۲۷. جف بزوس، آمازون، از ۱۸ به ۲۴۹. زاکر برگ، فیسبوک، از ۴۴ به ۲۴۴. بخش عمده این افزایش در تقاضا، قیمت سهام ، بخش دیگر در الحاق/ مرجر و خرید/ اکوزیشن بود.

البته مدیران و سرپرستان یعنی 20% بالای کارگران مزدشان بیشتر رشد کرد. پس تناسب سهام وال ستریت یعنی امور مالی بامزد مین ستریت یعنی امور خدمات بهم خورد. ثروت تمرکز یافته؛ نابرابری اقتصادی ژرفتر شود. واشنگتن پست WP16011. در آمریکا سرمایه دو بخش دارد: وال ستریت راسته نیویورک یعنی مالی بورس سهام، مین ستریت یعنی توزیع خدمات مراکز شهری. حجم بورس سهام جهان به تریلیون دلار: اول آمریکا 70، دوم چین و هنگ کنگ 8، سوم ژاپن 6، چهارم هند 4.3، پنجم آلمان، ششم فرانسه، هفتم انگلیس. ام اس سی.کام 041223.

عصر مالیگرایی نسبت بهای سهام را از مزد کارگر جدا کرد؛ یعنی بخاطر مشی اقتصادی دولت رشد بهای سهام 10برابر رشد مزد شد. صاحبان سهام ثروتشان خیلی بیشتر از بخور و نمیر مزد کارگران است که پسانداز هم نمی توانند بکنند. لذا رشد بهای سهام نمی تواند شکوفانی اقتصاد ملی را نمایان کند. اهرم اقتصادی قدرت مذاکره کارگران در مقابل مدیران شرکتها و صاحبان سرمایه کاهش داد. نازلی کمینه مزد، ناتوانی اتحادیه های کارگری، گلوبالیزاسیون یا جهانی گرایی سرمایه، شیفتهای مشی مالیاتی ریگان، بوش پسر، ترامپ به نابرابری اقتصادی، کسری بودجه ملی، سلطه سرمایه مالی در جامعه دامن زدند. 

بحران ساختاری، ادواری، بانکی اقتصاد سرمايه دارى با این فاکتورها تخفیف یابند: افزایش بودجه ملی برای ارتش و سود بدهی 35 تریلیون دلار دولت پرداخت شود. بدهی، قرضه ملی/ باند، ورود تا 3 تریلیون دلار سرمایه مستقیم خارجی/ اف دی آر با سود شرکتهای تسلیحاتی، آنها مرتکب جرم، جنايت، ويرانی، بيكارى، فقر، جنگ، فلاكت، كشتار شوند. با فشار به دولت در خدمت صنایع اسلحه، آزادی حمل اسلحه در تمام ایالتها، 30 هزار نفر در تیراندازی شهرها سالانه کشته شوند. 

در جهان 2 تریلیون و 200 میلیارد دلار صرف آلات و ابزار آدمکشی شد؛ 40% ش سهم امریکا ست. در حال حاضر نیروهای نظامی امریکا متشکل از دو میلیون و ۷۹ هزار و ۱۴۲نظامی و ۷۷۸ هزار و ۵۳۹ نفر غیر نظامی اند.” Sheykhani Gilemard 050624فب 

نمونه: ج ج 1 و 2 با کشتار 57 میلیون نفر. بحران ادوارى سرمايه دارى با آمار و ارقام 2 سده گذشته آخری در 2008 مستند شد. بحران دهه 1930 بیکاری، گرسنگی، فقر را ببار آورد. رک به خوشه های خشم اشتاینبک. مفهوم چینی «بحران» از 2 هجا برای “خطر و فرصت”ترکیب شود که نشان دهد: هم خطر جنگ هم فرصت بهبود مدیریت است.

بحران سهام دهه 1920 آلمان، آمریکا، انگلیس به جنگ؛ سپس به شکوفانی اقتصاد دهه 1950 انجامید. در برخی کشورها از جمله ژاپن، آلمان، ایتالیا فاشیسم نضج گرفت. ولی در آمریکا، انگلیس، کانادا، استرالیا لیبرال دمکراسی تداوم یافت. در 8دهه پس از ج ج 2، آمریکا به جنگ با کشورهای کوچک بنام “امنیت ملی” پرداخت تا بودجه هنگفت دفاع را توجیه کند. 

در جنگها، ضدیت با کمونیسم، مواد مخدر، اکنون تروریسم را شعار داده؛ در خدمت صنایع تسلیحاتی، ترساندن ملل ثروتمند از دشمن برای فروش تسلیحات، اشتغال زایی نفع برد. سان تژو، چینی 2000 سال پیش گفت: “اگر دشمن تان توانمند است، از او پرهیز کنید.” آمریکا از شکست در جنگهای کره، ویتنام، افغانستان به کمک نظامی به جنگ داخلی سوریه، اوکراین، فلسطین در خدمت منافع تسلیحات رسید. 

در جامعه سرمایه داری عمدتا سرمایه داران در جهت سود، تولید، انباشت ثروت راستگرا یند؛ کارگران در جهت رفاه عمومی، سلامت زیستبوم، ایمنی کار، توزیع عادلانه ثروت چپگرا یند. ثروتمندان خیر پس از انباشت سرمایه به امور بشردوستانه کمک کنند. نمونه: بیل گیتز. از دهه 1970 فنآوری بهینگی پروسه تولید، زنجیره عرضه/ تامین اجزای کالا، آتوماسیون، پول دیجیتال، معاملات الکترونیک، انرژی تجدیدپذیر، رباتیک، هوش مصنوعی، ماهواره ای، بیسیم هم در سرمایه داری وارد شده؛ منجر به رشد خدمات، انباشت ثروت نجومی شدند. 

خدمات 84% جی دی پی در آمریکا یند. در اقتصاد 29 تریلیون دلاری 2024، هزینه بهداشت 20 %، بخش صنعت 15% جی دی پی بود. انقلاب اطلاعات آمریکا سیاست خارجی آن را از جنگ برای منابع اولیه به امنیت تجارت با سلطه نظامی و دلار آمریکا انداخت. نمونه: کارتهای اعتباری ارتباطات برخط، تجارت الکترونیک، کانونهای داده، شبکه های رایانه ای. واتسآپ، اینستاگرم، فیسبوک با ارایه خدمات رایگان انبار داده های کلان کاربران را به شرکتها بیلیون ها دلار فروشند.

در خدمات حظ از کار روزانه یا تلفیق کار با شوق، هابی، پاسیون، تفریح، اختراع، گنج/ جکپات- خلاقیت کارآفرینی را بر انگیزد. فرد را شدیدا هدفمند، با شوق، سرحال کند. فیزیکدان هلندی صاحب نوبل، ولتمن 1931-2021 گفت: هیچ چیز هیجان کشف چگونگی کارکرد طبیعت را ندارد. حظ عینیت دادن به ایده، فرد را در کسب گاهی به سلبرتی، قدرت با  شبکه های مجازی، ثروت با سهام رساند. نمونه: ایلان ماسک، جف بزو. سلبرتیها/ شهیران گاهی کارآفرین به اوج شهرت رسانه ای رسیده؛ بهای سهام شان نجومی شود. نمونه: زاکربرگ فیسبوک، ایلان ماسک همدوش ترامپ. 

در آمریکا شوق کار، امنیت مال، پاداش نجومی، بهترین وضع را در جهان برای نوآوری پدید آورند. نمونه: ادیسون، فورد، دوپان، جابز/ اپل، زاکربرگ، بزو، بیل گیتز، ماسک. هجوم پناهجویان، کاهش صنعت، تخصص فنآوری از توان اتحادیه های کارگری کاهید. فایلر در کتاب جستجو 2023 با بررسی شاغلان در ایالات متحده نوشت: 70% آمریکایها از کارشان دلخورند/ شاد نیاند. ولی اقلیت شاد به نوآوریها کوشند: ایمیل، پهباد، تلفن همراه، شبکه های مجازی، هوش مصنوعی زایشی مانند چت جی پی تی. 

در آغاز سده 21 فنآوری دیجیتال به سرمایه داری ورود کرده؛ باعث انباشت غولین سرمایه و رشد امور خیریه سازمان ملل شد. در جهان با 25 ثروتمند صاحب 2.1 تریلیون دلار، آمریکا 17 نفر، فرانسه 2 نفر، هند 2 نفر دارد. از 10 ثروتمند و 10 شرکت بزرگ جهان 9 تا آمریکایی اند: گوگل، آمازون، اپل، مایکروسافت. فوربز 8/22/23. در 2022 بنا بر بانک جهانی 8.5% جهان یا 685 میلیون نفر بسیار فقیر با روزی 1 دلار بودند. رسانه ها اخبار ترخیصی دول خود در جلب تبلیغات شرکتها نه دیدگاه های مخالف را تبلیغ کنند. نمونه: خبر از منبع اسراییل آید نه لبنان یا ایران. کمیته امداد امام 7.5 میلیون خانوار 4 نفری یعنی 30 میلیون را پوشش دهد. 

بعد از قطع کمک‌های مالی آمریکا در ٢٠١٨ به پاکستان، کم اهمیت شدن نقش این کشور بعد از خروج نیروی ناتو از افغانستان برای واشنگتن، برآورده نشدن نیازهای اقتصادی و مالی آن از سوی چین، پاکستان با چالش‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی جدی روبرو شد. بسیاری معتقدند پاکستان در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار دارد. آمریکا با نفوذ خود بر نهادهای مالی بین المللی، بانك جهانى و صندوق بین‌المللی پول، مواضع خود را برای تضمین وام برای پاکستان تعدیل کرد. در مقابل پاکستان با راه اندازی پایگاه نظامی «شمسى» در بلوچستان، موافقت كرد.

انقلاب صنعتی سده 17 انگلستان شکوفانی سرمایه داری ببار آورد. عدم انقلاب اطلاعات در شوروی، فروپاشی 1991 را باعث شد. اجزای اقتصاد/ جی دی پی: اجناس موتوری، تفریحی، غذایی و مشروب؛ خدمات نقلیه، تفریحی، رستوران. افت 3.5% اقتصاد 21 تریلیون دلار آمریکا در 2020 پس از 1946 بی سابقه بود. اقتصاد آمریکا 30% تسلیحات برای جنگ، سهام، فروش بوده؛ با امنیت ملی آجین است. اکثریت جمهوریخواه و اقلیت دمکرات این سیاست را پذیرند. جیمی کارتر  گفت: در تاریخ 244 ساله آمریکا، تنها 16 سال در صلح بوده. 244 = 1776- 2020

در آمریکا روزانه بیش از 100 نفر، سالی 40 هزار نفر، با تفنگ کشته می شوند. بریتانیا بیشترین افزایش در فقر مطلق داشته؛ به ۱۲ میلیون نفر در ۳۰ سال اخیر در 2024 رسید. آمریکا نقش 2گانه خیر و شر در تکامل اجتماعی جهان دارد. هر دو برای سود بیشتر اند. نظام های یاغی به جی 7 را می کوبد. وسایل رفاه مردم را اختراع و همه گیر کند. 

جزییات/ ریزنوشته های قانون را وکلای دفاع از قانون اساسی 1776 خوب فهمیده، آن را در دادگاه بکار برند. 49 مورد قضایی برای تخلفات ترامپ در 4 دادگاه فدرال و ایالتی نیویورک، جورجیا، واشنگتن-دی سی، فلوریدا در کمین بودند. او در انتخابات مقدماتی جمهوری خواهان آیداهو، نیوهمشایر، کارلینای جنوبی آمد. ولی از لیست نامزدها در مین و کلرادو حذف شد. کمک مالیاتی ترامپ به ثروتمندان 8.4 تریلیون دلار به کسری بودجه 2017 افزود. روز اول پرزیدنتی 50 فرمان را توشیح کرد.

10 فرمان اضطراری ترامپ روز اول کاری بودند: بستن مرزها، اخراج گروهی مجرمین، تولد در آمریکا حق شهروندی ندهد، عفو محکومین حمله 6 ژاویه به کنگره، اخراج تراجنسیتی ها از ارتش و ورزش، کاهش بودجه مدارس هرمون درمانی، تعرفه در مراودات تجاری با کشورها، لغو قانون اجباری خودروی برقی، شکوفانی صنعت خورو آمریکا، افزایش حفاری نفت در آمریکا.

آمریکا در 2025 به رشد رمز ارز، تراشه، هوش مصنوعی همت گمارد. با مقررات حمایتی بیشتر، برخی محدودیت‌ها برای رمز ارز برداشته شوند. تا ورود بانک‌ها و نهادهای مالی به ارز دیجیتال تسهیل شود. تراشه سازی آریزونا فعال شد. با افزایش سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی، نیاز به مراکز داده جدید نیز بیشتر ‌شود. اپل، گوگل و سامسونگ همگی خدمات شخصی‌تر و هماهنگ‌تر با نیازهای فردی ارائه دهند. امکان ویرایش عکس‌ها، ترجمه متنی و صوتی زبان‌ها، جستجوی آنلاین، جلسات مشاوره، قرارهای پزشکی، مدیریت برنامه‌ ریزی روزانه موثر فراهم ‌شود. منابع متغیر داده مانند ایمیل‌ها، پیام‌ها و تعاملات شبکه‌های اجتماعی به صورت پیوسته به‌روز رسانی ‌شوند. 

طرح سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری غول‌های فناوری در زیرساخت‌های هوش مصنوعی در آمریکا با 100 هزار شغل کلید خورد. سام آلتمن، مدیر شرکت اوپن‌ای‌آی خالق چت‌جی‌پی‌تی، گفت: فناوری جدید هوش مصنوعی در آینده می‌تواند بیماری‌ها را با سرعتی بی‌سابقه درمان کند. دو سرمایه‌گذار بزرگ دیگر لری الیسون، مدیر ارشد شرکت اوراکل و مدیر عامل بانک ژاپنی «سافت‌بنک» هم این پروژه را دنبال خواهند کرد. لری الیسون، مدیر ارشد شرکت فناوری اوراکل اعلام کرد که اولین مرکز داده‌ها در تگزاس و مرکز داده نیز در سایر نقاط آمریکا ساخته خواهند شد.

3 شرکت بریتانیایی آرم، آمریکایی انویدیا و مایکروسافت گفتند: همکاری‌ با شرکت اوپن‌ای‌آی کنند. مایکروسافت گفت: تا پایان 2025 قصد دارد ۸۰ میلیارد دلار برای ساخت مراکز داده‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کند. نیز این شرکت همکار یک پروژه ۱۰۰ میلیارد دلاری در مراکز داده‌های هوش مصنوعی است. شرکت بلک‌راک و ام‌جی‌اکس، آمازون نیز در دو پروژه مشابه، هر یک به ارزش ۱۰ میلیارد دلار، در دو ماه گذشته سرمایه‌گذاری کردند. شرکت مشاوره مدیریت مک‌کنزی در 2024 پیش‌بینی کرد: تقاضای جهانی برای خدمات مراکز داده‌ها تا ۲۰۳۰ تا 3 برابر با رشد سالانه‌ ۱۹ تا ۲۷ % می شود. https://www.bbc.com/persian/articles/cjex77d5389o 220125   

آموزش و اجرای هوش مصنوعی نیازمند قدرت محاسباتی بالا و کاربد سریعترین تراشه‌ها و سرورها ایند. بزرگ‌ترین کاربران داده از جمله گوگل، مایکروسافت و متا/ فیسبوک، در 5 سال آینده تا یک تریلیون دلار برای مراکز داده با پیشرفته‌ترین تراشه کامپیوتری شرکت انویدیا هزینه کنند. تراشه جدید هوش مصنوعی را 4 برابر سریع‌تر آموزش داده؛ پردازش را تا 30 برابر سریع‌تر کند. در ۱۰۰ غول بورس ۲۰۲۴ شرکتهای دیجیتال اپل، انویدیا و مایکروسافت صدرنشین اند. بی بی سی 2025

نظام انتخاباتی در انگلیس، آمریکا، کانادا، استرالیا کند هست ولی باعث گسترش طبقه متوسط، حقوق اجتماعی اقلیتها از جمله زنان، سیاهان، بومیان، مهاجران، دگرباشان با اقتصاد شکوفان شده است. راست افراطی در کمین است. آمریکا در 2023 بیش از 33 میلیون کسب کوچک با نیمی از شاغلان را داشتند. آمریکا مانند سازمان ملل و اتحادیه اروپا اعضای بزرگ و کوچک با اقتصاد مستقل دارد. در آمریکا 2020 شاغلان غیر کشاورز زن و مرد مساوی شده؛ هر یک 75 میلیون نفرند.

گروهی کوشند انتخاب 2 مرحله ای پرزیدنت را به روز کنند تا نامزد پرزیدنتی با اکثریت آرای عمومی به رقیب با اکثریت الکترالهای ایالتها نبازد. ولی مانند حق حمل اسلحه لابی کلفت داشته؛ در سپهر سیاسی انجامش نامحتمل است. 247 سال پیش برای حفظ حقوق ایالتهای کوچک مانند مین و وایومینگ الکترال ایالتی یعنی شمار نماینده متناسب با جمعیت پدید آمد. ولی اکنون با تراکم جمعیت در ایالات کرانه اقیانوسها، غیردمکراتیک است. ال گور و هیلری با بردن رای عمومی ولی کمتر از 270 الکترال باختند؛ یعنی رقیب با رای کمتر برنده شد.

با بررسی آمارها بزرگترین اقتصاد آسیا و داده‌های تولید ناخالص داخلی کشورها ۱۰ اقتصاد برتر جهان ۲۰۲۴ را فوربس نشر کرد. بریتانیا 3.5، فرانسه 3.2، ایتالیا 2.2، برزیل 2.2، کانادا 2.2 بنا بر داده‌های مرتبط با تولید ناخالص داخلی به تریلیون دلار، ایالات متحده آمریکا 28، چین 19، ژاپن 4.2، آلمان 4.7، هند 4.1، اقتصاد برتر در 2024 بودند. ژاپن و هند پس از چین قرار دارند. در گزارش نشریه فوربس از صندوق بین‌المللی پول، کشورهای آفریقایی سودان جنوبی، بوروندی، آفریقای مرکزی، سومالی، کنگو، موزامبیک، نیجر، مالاوی، چاد و لیبریا به ترتیب فقیرترین کشورها یند. اکونگار 2024.

والمارت بزرگترین خرده فروشی زنجیره ای در جهان است. وقتی در محلی فروشگاهش باز شود؛ مغازه های خرده پایی تخته شوند. والمارت جنس ارزانتر به محل آورد. زیرا با خرید کلان از سازندگان فراورده تخفیف زیاد گیرد. با آی تی/ فن آوری رایانه ای تدارکات/ لوجستیک “سر موقع فروش” Just in time در مقابل “هر مورد لازم” Just in case بازه زمانی فراورده در قفسه دکان را کمینه کرده؛ سرمایه خود را گردش سریعتر دهد. نیز محصولات استاندارد به خریداران عرضه کند؛ شرایط کار مدرن با بیمه به کارکنان ارایه دهد.

جوامع پیشرفته برای تداوم فعالیت کارخانه‌ها، رشد و نگهداری مواد غذایی، جابجایی مردم، ترابری کالا، گرمی یا خنکی مسکن، دفتر، هتل به حاملهای انرژی نفت، گاز، برق نیاز دارند. پس از کووید و جنگ اوکراین، نرخ حامل‌های انرژی در هزینه زندگی افزایش یافت. موجی از تورم در جهان پدید آمد. بانک‌های مرکزی کشورها نرخ بهره را افزایش دادند. بالا بردن نرخ سود، هزینه‌های قرض گرفتن را برای کسب و کارها، وام مسکن افزایش داد.

تنها در ۶۷ کشور دموکراسی است؛ برخی از ۷۰ کشور خودکامه اینها یند. ایران، ساحل عاج، گینه، ماداگاسکار، مالی، نیجریه، زامبیا، تانزانیا. “دموکراسی‌های معیوب” اینها یند: برزیل، هند، بلغارستان، صربستان، مجارستان و لهستان. دمکراسی در برزیل، مجارستان و ترکیه افت کرده است. همه‌گیری کرونا کاستی‌ها و ناتوانی دولت‌ها را بیش از پیش آشکار کرد. در ۷۸ کشور جهان بحران کرونا به رکود قابل توجه اقتصادی منجر شد. پس از رسانه ها و نهادهای صنفی، فعالان جامعه مدنی اغلب “آخرین سنگر در مبارزه با خودکامگی” اند که زندان، اعدام، بیکار شوند. https://www.dw.com/fa-

سده 21 با 20 فنآوری برای بهبود زندگی بشر: کوانتوم کامپیوتر، هوش مصنوعی، واقعیت مجازی، اینترنت هر چیز، خودروی خودران، زنجیره بلوک/ ارز دیجیتال، رباتیک بهتر، بیوانفورماتیک پزشکی، امنیت سایبری، انرژی تجدیدپذیر، مستعمره در سیارات، قطار مغناطیسی، جی 5 ارتباط بیسیم، فنآوری نانو، ادیت ژنوم، فنآوری تراشه در مغز، چاپگر 3بعدی، کشاورزی نو، آلیاژهای نو، شهر هوشمند، آموزش شناور در واقعیت.

رتبه‌بندی احساس سعادت، بنا بر ارزیابی‌های شهروندان از میزان رضایت‌شان از زندگی، تولید ناخالص داخلی سرانه، میزان برخورداری از حمایت اجتماعی، امید به زندگی سالم، آزادی، سخاوتمندی اجتماعی، میزان فساد محاسبه شود. سازمان ملل متحد در گزارش 2023 «احساس سعادت» شهروندان کشورها را نشر کرد.

در فنلاند برای هفتمین سال پیاپی «راضی‌ترین» شهروندان در جهان بودند. نیز، کشورهای شمال اروپا همچنان جایگاه‌های خود را در میان ۱۰ کشور برتر «خرسند» جهان حفظ کردند. در این فهرست، به ترتیب دانمارک، ایسلند و سوئد در جایگاه‌های پس از فنلاند اند. افغانستان از بازگشت طالبان به قدرت در ۲۰۲۰ با یک فاجعه انسانی مواجه شد. 

در میان رده‌بندی ۱۴۳ شهر بقرار زیرند: کابل با 4 میلیون جمعیت چهارمین پایتخت آلوده بزرگ جهان در ۲۰۲۰ بود؛ تهران با 12 میلیون جمعیت نوزدهم، دهلی نو اولین بود. در سده 20 آمریکا خودروسازی و شبکه جاده گسترش یافتند. پس از ج ج 2 فرودگاهها و صنعت هواپیمایی رتبه اول جهان را داشت. دارنده بیشترین هواپیماهای جهان در 2024 اینها یند: امریکن 1558، یونایتد 1396، دلتا 1271، سواثوست 817، فداکس 698، ایرلند 594، ایر چین 497، ایندیگو 382، ترکیش 345، لوفتهانزا 329.

چرا درآمد طبقه متوسط ايران ۱۱ % در دهه 1390 کمتر شد؟ نیز در آمریکا هم درآمدش کمتر شد با آتوماسیون، تورم، گرانی. در آمریکا خدمات 84% و در ایران 55% ج دی پی است. شاید رشد خدمات موتور فقر طبقه متوسط در هردو کشور است. روزنامه اعتماد – گروه اقتصادي .تحريم‌هاي دهه ۹۰ چه بر سر درآمد سرانه آورد؟ طبقه متوسط ايران در یک دهه ۱۱ % آب رفته است https://asre-nou.net/php/view.php?objnr=62991

ارزش بازار، ارزش کل دلاری سهام موجود شرکت است. برای محاسبه ارزش بازار یک شرکت، تعداد سهام موجود در قیمت فعلی سهام ضرب شود. در 2024 ارزش کل بازار شرکت های فهرست شده در ایالات متحده بیش از 61 تریلیون دلار در چین با 7 تریلیون دلار رتبه دوم بودند. ژاپن با ارزش کل بازار کمی بیش از 4.7 تریلیون دلار سوم شد. یک شرکت جدید برای عرضه عمومی سهام در وال ستریت آی پی او در نهادهای مالی فروخته؛ در بورس سهام ثبت شود. 

هر شرکت در کشوری برای مالیات و بازار بورس ثبت شود. ولی سهام آن در بورسهای عمده خرید و فروش شوند. هیأت امنای آن بر حسب شمار سهامداران است. اکثر قریب به اتفاق شرکتها آمریکایی اند که نشان دهد تخفیف مالیاتی، امنیت سرمایه، ثبات بازار در آمریکا بیش از جی 20 است. پس سلطه آمریکا سیاسی نبوده؛ اقتصادی است. با 750 پایگاه نظامی حراست امپراتوری دلار را انجام دهد. 

ارزش کل بازار سهام ایالات متحده 55.2 تریلیون دلار در 1 ژوئیه 2024 بود. همه شرکت های عمومی در بورس نیویورک، بازار سهام نزدک، OTCQX ایالات متحده در 2023 فهرست شده اند. آنها 25.1٪ افزایش یافته؛ از اول 2010 تا آخر 2023، افزایش 236.7٪ داشت: نسبت ثروت خالص ملی برابر با دارایی منهای بدهی یک کشور تقسیم به دارایی ش است. این نسبت در 2024: آمریکا 31 %، چین 19 %، بقیه 50% برای 190 عضو دیگر سازمان ملل بود. 

لیست بزرگترین 100شرکت عمومی جهان در 2024 در زیر آمد که شرکت‌های خصوصی حذف شده‌اند. زیرا محاسبه ارزش بازار و اطلاع از وضع مالی خصوصیها دشوار اند. 10305 شرکت با کل ارزش بازار 113.202 تریلیون دلار اند. رتبه بندی بنا بر ارزش بازار درآمد به تریلیون دلار، نسبت پی/ ای یعنی % سود/ قیمت سهام به دلار است. قیمت در 30 روز محاسبه شد. ارزش بازار، ارزش کل دلاری سهام موجود شرکت است. ارزش بازار یک شرکت برابر است با تعداد سهام موجود ضرب در قیمت روز سهام. 

در 2024 به تریلیون دلار انویدیا 3.3 تریلیون دلار رتبه 2 پس از اپل با 3.8، مایکروسافت 3.2، الفابت/ گوگل 2.4، آمازون 2.3، آرامکو 1.8، متا/ فیسبوک 1.5، تسلا 1.4، برودکام 1.1، تی اس ام سی تایوان 1، برکشایر هاثوی 1، ولمارت 0.7 است. بجز آرامکو و شرکت تراشه تایوان همه آمریکایی اند. انویدیا بارزش 2 تریلیون دلار بعد از مایکروسافت و اپل سوم ست؛ در 2022 سهمش 240 % افزایش بها داشت. در هوش مصنوعی بکار رود. 

شرکت های فهرست شده در ایالات متحده دارای ارزش کل بازار بیش از 61 تریلیون دلار بودند. چین با 7 تریلیون دلار رتبه دوم در 2024 شد. ژاپن با ارزش کل بازار کمی بیش از 4.7 تریلیون دلار سوم شد.  Tتریلیون، B بیلیون. شماره 1-5، 7 – 9، 11 -15، 17-24، 26-27، 29-30، 34، 37-38 آمریکایی؛ 6 عربستان؛ 8 تایوان؛ 16، 31، 36 چین؛ 25 دانمارک؛ 28، 139 فرانسه؛ 32 آلمان؛ 33 هلند؛ 35 ژاپن. شرکتهای بزرگ آمریکا 28، عربستان 1، چین 3، تایوان 1، دانمارک 1، فرانسه 2، آلمان 1، هلند 1، ژاپن 1 اند.

https://companiesmarketcap.com/#google_vignette

منابع. ‏2025‏/01‏/22 فاکتها از ویکی پیدیا با ویراست آمدند. 

1 Apple $3.863 T, $255.59, 1.32%, USA

2 NVIDIA $3.355 T, $137.01, 2.09%, USA

3 Microsoft $3.200 T, $430.53, 1.73%, USA

4 Alphabet/ Google $2.366 T, $194.04, 1.55%, USA

5 Amazon $2.352 T, $223.75 1.45%, USA

6 Saudi Aramco 2222.SR $1.803 T, $7.46, 0.36%, S. Arabia

7 Meta/ Facebook $1.514 T, $599.81 0.59%, USA

8 Tesla $1.385 T, $431.66, 4.95%, USA

9 Broadcom $1.133 T, $241.75, 1.47%, USA

10 TSMC $1.045 T, $201.63, 0.70%, Taiwan

11 Berkshire Hathaway $984.50 B, $456.51 0.56%, USA

12 Walmart $736.34 B, $91.66, 1.22%, USA

13 Eli Lilly $704.31 B $783.17, 1.38%, USA

14 JPMorgan Chase $678.97, B, $241.17, 0.81%, USA

15 Visa $617.07 B, $318.66, 0.70%, USA

16 Tencent $490.86 B, $53.60 0.98%, China

17 Mastercard $488.46 B, $532.20, 0.74%, USA

18 Oracle $472.57 B, $168.96, 1.58%, USA

19 UnitedHealth $469.33 B, $509.99, 0.23%, USA 

20 Exxon Mobil $467.98 B, $106.48, 0.01%, USA

21 Costco $417.13 B, $939.70, 1.72%, USA

22 Procter & Gamble $399.24 B, $169.53, 0.37%, USA

23 Home Depot $390.25 B, $392.86, 0.58%, USA

24 Netflix $387.93 B, $907.55, 1.80%, USA

25 Novo Nordisk $386.41 B, $87.37, 0.32%, Denmark

26 Johnson & Johnson $349.22 B, $145.05, 0.36%, USA

27 Bank of America $340.21 B, $44.34, 0.47%, USA

28 LVMH $332.15 B, $665.13, 0.76%, France

29 Salesforce $323.89 B, $338.45, 0.96%, USA

30 AbbVie $314.56 B, $178.01, 0.66%, USA

31 ICBC $312.94 B, $0.66, 0.19%, China

32 SAP $291.79 B, $250.15, 1.33%, Germany

33 ASML $281.67 B, $713.59, 0.32%, Netherlands

34 Coca-Cola $269.02 B, $62.45, 0.19%, USA

35 Toyota $264.96 B,  $199.52, 1.09%, Japan

36 Kweichow Moutai $263.96 B, $210.13, 0.08%, China

37 T-Mobile $258.81 B, $223.02, 0.30%, USA

38 Chevron $256.74 B, $144.00, 0.01%, USA

139 Hermès $253.86 B, $2,422, 0.70%, France