اختلاف در اردوگاه غرب و چرخش موازنه قدرت به سمت روسیه
دومین سالگرد جنگ اوکراین
یک کارشناس مسائل اوراسیا معتقد است این احتمال وجود دارد که در سال سوم جنگ، تا حدودی موازنه به نفع روسیه باشد زیرا اوکراینی‌ها با مشکلات بیشتری مواجه هستند.
۲ سال از جنگ میان روسیه و اوکراین می‌گذرد؛ به باور تحلیل‌گران روسیه انتظار پیروزی برق‌آسا در اوکراین را داشت اما این اتفاق نیفتاد و تحریم‌های اقتصادی نیز بر این کشور اعمال شد. از سوی دیگر کی‌یف به رهبری یک سلبریتی به نام «ولودیمر زلنسکی» نیز چنین تصور می‌کرد که با حمایت غرب و به ویژه ناتو می‌تواند به اهداف خود دست یابد اما میسر نشد و هم‌اکنون حدود ۲۰ درصد از خاک این کشور در اختیار روس‌ها قرار دارد.
همزمان با دومین سالگرد جنگ اوکراین، تعدادی از سران غربی از جمله «جورجیا ملونی» نخست‌وزیر ایتالیا، «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا، «الکساندر دو کرو» نخست‌وزیر بلژیک و همچنین «اورزولا فون در لاین» رئیس کمیسیون اروپا با قطار و از لهستان برای ابراز همبستگی با اوکراین وارد کی‌یف شده‌اند.
«دیمیترو کولبا» وزیر خارجه اوکراین نیز از کشورهای جهان خواست تا پشت کی‌یف بایستند و مدعی شد که اگر آن‌ها این کار را انجام دهند «پیروزی زودتر از آنِ اوکراین خواهد شد».
«جهانگیر کرمی» کارشناس مسائل اوراسیا در تحلیل خود از اوضاع میدانی جنگ میان روسیه و اوکراین اظهار داشت: «در حال حاضر جنگ در وضعیت بن‌بستی قرار گرفته، در واقع طی سال نخست جنگ، روس‌ها یک استراتژی متزلزلی داشتند و ابتدا به سمت کی‌یف و سپس شرق و شمال شرق اوکراین و نهایتا به سمت جنوب این کشور متمرکز شده و با عملیاتی که انجام دادند توانستند بخش‌هایی از شرق اوکراین را در اختیار بگیرند. بعد از آن کی‌یف توانست در اواخر سال نخست مناطقی را آزاد کند و برای آغاز سال دوم جنگ روحیه و انگیزه مضاعفی در ارتش اوکراین به دلیل حمایت غرب، افکار عمومی مساعدتر جهانی و فضای رسانه‌ای موثرتر به وجود آمد».
این استاد دانشگاه همچنین بیان کرد: «اما در سال دوم جنگ طرف‌های اوکراینی اعلام کردند که عملیات گسترده‌ای را برای آزادسازی سرزمین‌های‌شان آغاز کرده و تبلیغات زیادی روی این موضوع به عمل آوردند اما در عمل و در میدان جنگ خیلی شرایط به نفع‌شان نشد و ارتش اوکراین نتوانست موفقیت‌های چشمگیری به‌دست آورد».
این کارشناس مسائل اوراسیا ادامه داد: «از سوی دیگر روسیه در برابر موج حملات اوکراین مقاومت کرد و در برخی مناطق کوچک توانست پیروزی‌هایی را به دست آورد. از این رو، سال دوم جنگ میان مسکو و کی‌یف نوعی بن‌بست و ناکامی و اختلافات داخلی برای هر دو طرف بود و هنوز هم ادامه دارد؛ این احتمال وجود دارد در سال سوم جنگ تا حدودی موازنه به نفع روسیه باشد زیرا اوکراینی‌ها با مشکلات بیشتری مواجه هستند. از نظر افکار عمومی و فضای رسانه‌ای دیگر این جنگ در اولویت جهان نیست و پس از تحولات دیگر منطقه‌ای به ویژه جنگ غزه توجه جهانی از اوکراین منحرف شده است. علاوه بر این، باید اضافه کرد که اوکراین جمعیت محدودتری نسبت به روسیه دارد و تامین تجهیزات نظامی در داخل این کشور نیز اندک بوده و از این رو برای تامین تسلیحاتی متکی به غرب است».
پیشتر نیز کولبا با اعتراف به اینکه «اتحادیه اروپا قادر به جبران برتری مهمات روسیه نیست»، گفت: پایگاه صنعت دفاعی اتحادیه اروپا از روسیه عقب است و این بدان معناست که نیروهای اوکراینی از کمبود مهمات توپخانه‌ای رنج می‌برند. لازم است مذاکرات با کشورهای ثالثی که از اتحادیه اروپا مهمات خریداری می‌کنند، آغاز شود تا روند تحویل را به نفع اوکراین تغییر دهند. به گفته وزیر امور خارجه اوکراین، ۲ طرف می‌بایست به این کشورها نزدیک شوند و به آن‌ها بگویند که «برای محافظت از اروپا به این مهمات نیاز داریم».
همچنین، به نظر می‌رسد چالش‌های بیشتری برای اوکراین در مقایسه با روسیه وجود دارد زیرا روسیه توانایی تدارک نیروهای نظامی و تجهیزات بیشتری است در حالی که کی یف از چنین امکاناتی برخوردار نیست و طبق گزارشی که آسوشیتدپرس منتشر کرد «اگر اوکراین سربازان بیشتری را استخدام نکند، خطوط دفاعی آن بیش از حد در برابر حملات روسیه آسیب‌پذیرتر خواهد؛ به خصوص اگر این کشور حملات چندجانبه شدیدی را در امتداد خط مقدم ۱۰۰۰ کیلومتری آغاز کند».
طبق آنچه قانونگذارن اوکراینی می‌گویند، ارتش اوکراین به طور میانگین با ۲۵ درصد کمبود نیرو مواجه است. فرماندهان اوکراین قادر نیستند به سربازان خود استراحت بدهند و روسیه هم اخیرا حجم حملاتش را افزایش داده است. ارتش اوکراین اعلام کرده که برای فاز بعدی جنگ به ۴۵۰ هزار الی ۵۰۰ هزار نیروی اضافی نیاز دارد. حتی اگر اوکراین در این خصوص موفق شود که بعید است، باز هم نمی‌تواند به تعداد نیروی روسیه که سه برابر است، برسد. همچنین اگر اوکراین جنگ را با کمبود سلاح ادامه دهد، این شرایط توانایی کشور را برای حفظ سرزمین‌ها و جان سربازان به خطر خواهد انداخت.
«چاک شومر» رهبر اکثریت سنای آمریکا هم که به همراه هیاتی از قانونگذاران این کشور سفری به لویو در غرب اوکراین داشته هشدار داد که «اوکراین همین الان هم در حال باخت در این جنگ با روسیه است».
شومر پس از دیدار با زلنسکی به مساله از سرگیری کمک‌های آمریکا که در بحبوحه مقاومت جمهوریخواهان در کنگره متوقف شده، اشاره کرد و گفت اگر اوکراین این کمک‌ها را دریافت کند، جنگ با روسیه می‌برد و روسیه را شکست می‌دهد اما اگر این کمک‌ها ارسال نشود، به طور قطع در این جنگ می‌بازد.
جهانگیر کرمی، کارشناس مسائل اوراسیا در ادامه با بیان این که «به‌نظر می رسد احتمالا سال سوم جنگ به نفع روسیه خواهد بود»، اظهار کرد: «روسیه در سال دوم جنگ توانست وضعیت اقتصادی خود را تثبیت کند و نیروهای نظامی بیشتری را به میدان نبرد اعزام کند و نیروهای عملیاتی خود را تا حدود ۴۵۰ هزار نفر افزایش داد اما تامین نیروی نظامی برای اوکراین مشکل است و این اقدامات منوط و محدود به غرب است».
این استاد دانشگاه درباره مذاکره میان روسیه و اوکراین نیز اظهار داشت: «طرف روس هیچ وقت نگفته حاضر به مذاکره نیست بلکه اوکراین را دعوت با مذاکره نیز کرده و مدعی است این غرب است که اجازه نمی‌دهد تا مذاکرات آغاز شود».
او خاطرنشان کرد: «در نظر داشته باشیم مذاکره روسیه برای تثبیت پیروزی‌های به دست آمده‌اش در منطقه شرق اوکراین است اما در حال حاضر نیز چنین وضعیتی در اوکراین نیست که بتوانند شرایط را بپذیرند. علاوه بر این، خروج نظامی روسیه از شرق و منطقه کریمه هم که خواست کی‌یف است از سوی کرملین پذیرفته نخواهد شد، بنابراین تمام این مسائل بستگی به تحولات صحنه جنگ در ماه‌های آینده و سال‌های بعد دارد. این که آیا روسیه می تواند پیشروی کند و دولت اوکراین را تحت فشار قرار دهد تا ناگزیر به مذاکره شود؟ آیا اوکراین سرزمین هایش را می تواند آزاد کند؟ در واقع هر چیزی به صحنه جنگ برمی‌گردد که در آنجا چه اتفاقی صورت می‌پذیرد تا احیانا توافقاتی در عرصه دیپلماسی انجام شود».
حل مساله اوکراین و روسیه با انجام گفت‌وگو و مذاکره از زمان آغاز جنگ همواره مطرح بوده اما با توجه به اختلافات هر کدام از طرفین، این اتفاق نیافتاده است، مسکو معتقد است هیچ‌گاه در خواست مذاکره را رد نکرده البته شروط اوکراین را هم برای مذاکره نمی‌پذیرد. از سوی دیگر کی‌یف مدعی است مسکو به توافقات مذاکرات پیشین پاییند نبوده است.
از آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین، آمریکا در صدر حمایت‌کنندگان از اوکراین قرار داشت و بارها منابع مالی و تجهیزات نظامی را در اختیار کی‌یف قرار داده بود تا بتواند به نوعی با مسکو مقابله کند. اما اخیرا مجلس سنا آمریکا کمک ۶۰ میلیارد دلاری برای اوکراین را تصویب کرد اما این اقدام با مخالفت سرسختانه جمهوریخواهان مجلس نمایندگان مواجه شده است. از طرفی، انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا و بازگشت احتمالی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا به عنوان چهره جمهوری‌خواه می‌تواند تغییرات اساسی برای این جنگ و کمک‌های واشنگتن به کی‌یف به دنبال داشته باشد.
«ولادیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین که کشورش به‌شدت به کمک‌های آمریکا و غرب وابسته است، از «جو بایدن» و «دونالد ترامپ» نامزدهای اصلی انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا خواست به اوکراین سفر کرده و «تراژدی» را با چشمان خود در خطوط مقدم جنگ نظاره‌گر باشند. زلنسکی همچنین در واکنش به اظهارنظر جنجالی ترامپ که گفته بود می‌تواند ظرف ۲۴ ساعت به جنگ پایان دهد، گفت: او نمی‌تواند این مشکل را، این تراژدی را حل کند.
کرمی، کارشناس مسائل اوراسیا درباره تاثیر نتایج انتخابات آمریکا بر جنگ میان روسیه و اوکراین گفت: «در صورتی که بایدن پیروز شود، همچنان تمرکز بیشتر بر جبهه غربی است اما اگر ترامپ به پیروزی برسد، ممکن است یکپارچگی غربی لطمه ببیند. پیش از این در سال ۲۰۱۹ مذاکراتی میان پوتین و ترامپ در هلسینکی برگزار شد و خیلی‌ها فکر می‌کردند مسائل میان آمریکا و روسیه حل میشود اما موضوعات این ۲ به قدری پیچیده است که یک رئیس جمهور به تنهایی نمی‌تواند راهگشا باشد».
او خاطرنشان کرد: «اگر جنگ به همین روال تداوم یابد و به بن‌بست برسد، در آن شرایط احتمال مذاکره در طرف روسیه و آمریکا وجود خواهد داشت».
