آیا روس ها در شطرنج بازی اوکراین برنده خواهند شد؟
زهره نوروزپور
زیبگنیو برژینسکی متولد لهستان و مشاور امنیت ملی در دوره ریاست جمهوری جیمی کارتر باور دارد که روسیه در پی احیای اتحاد جماهیر شوروی است و بهای این کار را اوکراین می پردازد.
کریمه، شبه جزیره روس زبان در جنوب اوکراین از ۲۸ فوریه گذشته توسط سربازان مسلحی که یونیفورم هایی همانند نیروهای روسی به تن دارند کنترل می شود، اگر چه مسکو دخالت نظامی مستقیم در این منطقه را انکار می کند.
باراک اوباما روز پنج شنبه اعلام کرد که همه پرسی ۱۶ مارس در مورد الحاق کریمه به روسیه، آنچنان که پارلمان جمهوری خودمختار کریمه اعلام کرده، نقض قوانین بین المللی است. او همچنین محدودیت هایی را در صدور ویزا برای تعدادی از مقاماتی که در نقض حق حاکمیت اوکراین نقش دارند را به مورد اجرا گذاشته است. رئیس جمهوری آمریکا همچنین حکمی را برای مسدود کردن دارایی های مقامات روس و مقامات پیشین اوکراین صادر کرده است.
بعداز نشست فوق العاده در مورد بحران اوکراین، اتحادیه اروپا هم اعلام کرد نخستین بخش از تحریم های سیاسی علیه روسیه را اجرا می کند. رهبران اروپایی تصمیم گرفته اند مذاکرات با مسکو را درباره ویزا متوقف کنند و روسیه را تهدید کرده اند که در صورت وخیم تر شدن اوضاع در اوکراین، تحریم های اقتصادی را علیه این کشور به مورد اجرا بگذارند.
بحران اوکراین سبب تیره تر شدن روابط روسیه با غرب شده است. سقوط ارزش پول و رکود اقتصاد روسیه از جمله عواقب زودهنگام این بحران برای روس ها بوده است. یورونیوز به نقل از رئیس بانک مرکزی اروپا می گوید: «ماریو دراگی رئیس بانک مرکزی اروپا نسبت به خطرات بحران اوکراین هشدار داده است. به غیر از کشمکش بین قدرتهای بزرگ احتمال ایجاد درگیری بر سر گاز نیز وجود دارد که برخی آنرا “جنگ گاز” نامیده اند. قربانیان این جنگ مصرف کنندگان انرژی و اقتصاد اروپا خواهند بود.»
برژینسکی نیز در مصاحبه تلویزیونی با این شبکه گفت: پوتین جملاتی مانند این را گفته است که «فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بزرگترین فاجعه قرن بیستم است.» فکر کنید که این به چه معناست. در جنگ جهانی اول میلیون ها نفر کشته شدند. در جنگ جهانی دوم میلیون ها، میلیون ها و میلیون ها نفر کشته شدند. در جنگ سرد احتمال فاجعه هسته ای برای تمام بشریت وجود داشت. نه، همه اینها آنقدراهمیت ندارند که از بین رفتن دولتی که در آن پوتین پلیس مخفی آن در سازمان کا گ ب بوده است. او می خواهد اتحاد جماهیر شوروی را احیا کند و اوکراین بهای این کار است. اگر او بتواند اوکراین را بدست آورد، می تواند گامی در این مسیر بردارد.
با این همه به نظر می رسد مسکو مانند برژینسکی فکر نمی کند یا دست کم تلاش می کند نشان دهد که موضوع اینگونه نیست. سخنگوی کرملین صبح شنبه گفت :« معتقدم جنگ سرد جدیدی آغاز نشده است و امیدوارم آغاز نشود» برژینسکی راه حل دیگیری نیز پیشنهاد کرده و در رابطه با گزینه های آمریکا درباره روسیه گفته است : « می توان قرادادهای اقتصادی جاری را تعلیق کرد. پول های متعلق به روس ها در خارج را بلوکه کرد. می توان بسیاری از ابزارهای این چنینی را به کار گرفت و به روس ها پیام داد که ایجاد چنین چالش هایی در وسط اروپا هزینه های واقعی برای آنها دارد.»
برژینسکی در جواب خبرنگار یورونیوز مبنی بر اینکه روس های شطرنج بازان ماهری هستند گفت: « بعضی از آنها، بعضی از آنها هام بسیار بد هستند.»
ناتو همکاری با روسیه را مورد بازبینی قرار می‌دهد
از سوی دیگر اظهارات تندو تیزی میان مقامات روسیه و مقامات ناتو بر سر بحران اوکراین رد و بدل شده است. راسموسن دبیر کل ناتو در نشست اظطراری اعضای این اتحادیه خواستار وضع قوانینی بر ضد روسیه شد. خبرگزاری فرانسه گزارش داده است ناتو به منظور افزایش فشار بر مسکو درخصوص مواضعی که در قبال اوکراین اتخاذ کرده، در همکاری خود با روسیه بازبینی کاملی انجام خواهد داد و برنامه‌ریزی برای تشکیل یک هیات مشترک در ارتباط با از بین بردن سلاح‌های شیمیایی سوریه را به حال تعلیق در می‌آورد.
آندرس فوگ راسموسن، دبیرکل ناتو گفته است مقامات این ائتلاف دیگر با همتایان روسی خود نشست‌های سطح پایین‌تر نخواهند داشت و در عین حال این ائتلاف تعامل خود با رهبران نظامی و غیرنظامی اوکراین را افزایش می‌دهد.
این اظهارات البته از سوی طرف روسی بی پاسخ نماند. لاوروف وزیر خارجه روسیه در واکنشی تند به این اظهارات ناتو اعلام کرد:« ناتو رویکرد «جانبدارانه و مغرضانه» را در بحران اوکراین دنبال می کند.» وی در همین حال در یک تماس تلفنی به جان کری وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد و تهدید به مقابل به مثل کرد. لاوروف درباره این تماس در بیانیه ای خاطرنشان کرد : طرفین بر ادامه رایزنی درباره بحران اوکراین هشدار دادند.
بحران اوکراین به تدریج به مراحل حساسی وارد می شود و هریک از طرفین بازی البته سعی می کنند با مهارت و با احتیاط لازم مهره های خود را در صفحه شطرنج اوکراین به حرکت در آورند. ممکن است این بازی به زودی تمام نشود اما باید دید آیا آنگونه که برژینسکی گفته این بار شطرنج بازان روسی از کدام نوع هستند؟
