یمن به دنبال پایان جنگ هفت سالۀ فراموش شده در جهان
به قلم:احمد عبدالکریم، ۵ آوریل ۲۰۲۲
مترجم:یونس غیاثوند
هفت سال از جنگ وحشیانه علیه یمن می‌گذرد. این کشور در نقشه شبیه به یک کشتی است در جنوب شبه‌جزیرۀ عربستان قرار گرفته که جنگ در آن از مارس ۲۰۱۵ آغاز شد. این جنگ خونین‌ترین جنگ جهان است و گروه‌های حقوق بشری نام آن را بدترین فاجعه انسانی جهان نامگذاری کرده‌اند. با این حال، به جای شکستن عزم یمن، جنگ به رهبری عربستان سعودی و با حمایت کشور های قدرتمند جهان منجر به این شده که این فقیرترین کشور خاورمیانه (غرب آسیا درست است- مترجم) تقویت گردد. انصارالله که در ابتدای جنگ ضعیف بود، اکنون قوی‌تر و متحدتر گشته است.
ماینت پرس نیوز، با تعدادی از بازماندگان این جنگ به بهانۀ هفتمین سالگرد این درگیری یک گفتگو ترتیب داد و آن‌ها قرار بود که داستآن‌هایی را برای آن‌ها نقل کنند و اوضاع کنونی را شرح دهند که شواهد حاکی از آن است که نفوذ و قدرت عربستان سعودی در یمن روز به روز رو به کاهش می‌رود.
مراد یحیی با اشاره به حملات هوایی عربستان به یمن که بعد از شروع عملیات «طوفان قاطع» آغاز گشت، می‌گوید: «به یاد می‌آورم آن زمانی را که انفجاری مهیب خآن‌هام را لرزاند و بعد از آن به پشت بام رفتم، آتش همچون آتشفشان بود. یک خانواده در بنی‌حوات کشته شد». یحیی که در شصتمین دهۀ زندگی خود است، بعد از ویران شدن خآن‌هاش در یک اردوگاه پناهجویان در مرکز دهبان و شمال صنعا زندگی می‌کند. علیرغم کمبودهای عرضه و گرانی‌هایی که بعد از جنگ اوکراین تشدید گردیده، او گفت که بر استقامتش افزوده است. وی با اشاره به آتش‌سوزی‌هایی که انصارالله در طی یک عملیات ایجاد کرد، گفت: «امروز من دیگر در اینجا آتش‌سوزی‌ها را نمی‌بینم، بلکه آتش‌سوزی را در تأسیسات نفتی جده می‌بینم که توسط انصارالله رخ داد».
ضربه زدن به نفت، برق و آب عربستان
هدف از این حمله یمنی‌ها به تأسیسات نفتی که همزمان با نگرانی‌های بین‌المللی دربارۀ انرژی و جنگ اوکراین و روسیه شکل گرفته بود، ارسال پیامی‌برای عربستان و متحدانش، به ویژه دولت بایدن بود که یمنی‌ها نه تنها قوی‌تر شده‌اند، علاوه بر آن مصمم هستند که محاصرۀ ناشی از جنگ را که از سال ۲۰۱۵ تاکنون به آن‌ها تحمیل شده و ادامه دارد، بشکنند.
این بخشی از تلاش مجدد نیروی هوایی انصارالله یمن بود که بر دولت‌های خلیج فارس و حامیان آن‌ها هزینۀ سنگینی را تحمیل کند که این دولت‌ها با انجام اعمالی در یمن منجر به کمبود شدید سوخت، آب و قحطی در مقیاس مورد نظر کتاب مقدس گشته‌اند. فقیرترین ملت عملیاتی هوایی را با نام عملیات شکست محاصره ۳، طراحی و اجرا کرد که هدف آن ضربه زدن به تأسیسات با ارزش درون عربستان سعودی بود. احتمالاً هدف انصارالله این است: حمله به اهداف اساسی در خاک پادشاهی عربستان سعودی با هواپیماهای بدون سرنشین، موشک‌های بالستیک و بالدار.
اهداف حملات آن‌ها متوجه شهرها و مناطقی چون ریاض، پایتخت عربستان و شهرهای جنوبی این کشور مانند ظهران الجنوب، ابها و خمیس مشیط گشته، که توسط ده‌ها موشک و پهپاد مورد هدف قرار گرفته‌اند. به گفتۀ مقامات انصارالله، تأسیسات انرژی در مناطقی مانند جیزان و نجران و شهر بندری جده در دریای سرخ، به همراه پالایشگاه‌های نفت در رأس تنوره و ربیق و یک نیروگاه در سامطه نیز مورد حمله قرار گرفتند.
این حمله نشان دهندۀ شدیدترین عملیات انصارالله علیه عربستان سعودی تا به امروز است. یکی از این عملیات‌ها در سپتامبر ۲۰۱۹ رخ داد که منجر به آسیب دیدن تأسیسات نفتی و گازی در ابقیق و خریص، و سپس، موجب کاهش حدود ۵۰ درصد از تولیدات نفتی و گازی عربستان شد.
بیش از ۵۰ تیم آتش‌نشانی در بیش از ۲۴ ساعت توانستند آتش‌سوزی هفتۀ گذشته در جده را خاموش کنند. حتی در آن زمان، توده‌های عظیم دود شهر ساحلی را پوشانده و باعث وحشت بی‌سابقه گشته بود. رسانه‌های دولتی عربستان سعودی تمامی جوانب این حمله را بصورت زنده پخش کردند تا همدردی بین‌المللی را جلب کنند و جامعه بین‌المللی را نگران کنند. در پی این حملات، قیمت نفت خام افزایش یافت و از ۱۲۰ دلار بالاتر رفت.
در ابتدا، انصارالله یمن همچنین یک نیروگاه نمک‌زدایی عربستان را در جیزان و یک نیروگاه در صعده را مورد هدف قرار داد تا ریاض و متحدانش، به ویژه واشنگتن را مجبور به لغو محاصرۀ مرگبار بیش از ۲۵ میلیون یمنی کند. زندگی در این کشور جنگ‌زده شرایط زندگی برای میلیون‌ها غیرنظامی که قادر به تامین برق، آب تمیز یا خدمات اولیه نیستند، مرگبار گشته است.
در حالی که حملات به پالایشگاه‌های نفت یا شرکت‌های گاز دولتی عربستان بر بازده مالی خاندان سلطنتی حکومت تاثیر می‌گذارد، انصارالله امیدوار است که هدف قرار دادن زیرساخت‌های حیاتی مانند کارخانه نمک‌زدایی، منبع اصلی آب برای بیش از ۲۵ میلیون سعودی، منجر به پایان جنگ شود. هر خانه‌ای در پادشاهی تهدیدی واقعی برای مشروعیت رژیم سعودی است و آن را مجبور به پایان جنگ و رفع محاصره می‌کند.
یک آتش‌بس مشکوک
ماینت پرس با یمنی‌هایی که عزیزان خود را از دست داده‌اند و مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند، مصاحبه کرد و اکنون در اردوگاه‌های موقت پناهندگان در صنعا زندگی می‌کنند. آن‌ها مزارع سوزان عربستان را آخرین امید خود می‌دانند که جنگ توسط این پادشاهی نفت‌خیز پایان پذیرد.
ممکن است ادعای آن‌ها درست باشد. در پی حملات اخیر، یک آتش‌بس دو ماهه از سوی سازمان ملل متحد اعلام شده است. هانس گراندبرگ، فرستادۀ ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن، آتش‌بس را اقدامی با هدف ایجاد محیط مساعد برای حل و فصل مسالمت‌آمیز مناقشه اعلام کرد. این توافق شامل توقف عملیات نظامی‌تهاجمی، از جمله، حملات فرامرزی و اجازۀ ورود کشتی‌های سوخت به بندر حدیده یمن و همچنین از سرگیری پروازهای تجاری داخل و خارج از فرودگاه بین‌المللی صنعا به مقاصد از پیش تعیین شده در منطقه است.
آتش‌بس که از روز شنبه در ساعت ۱۹ به وقت محلی اجرایی شد و ظاهراً مورد استقبال عربستان سعودی و یمن قرار گرفت، امید بسیاری را در سراسر جهان نسبت به امکان پایان این جنگ افزایش داده است. امّا تعداد کمی‌از یمنی‌ها این را قبول دارند.
ابراهیم عبدالکریم به ماینت پرس گفت: «ما آن‌ها را نمی‌بخشیم. در سال ۲۰۱۵، یک بمب آمریکایی توسط یک هواپیمای جنگی سعودی به خانه من در صنعا اصابت کرد که منجر به کشته شدن دختر برادرم شد. عکس ابراهیم در آغوش گرفتن جسد دختر برادر فقیدش در فضای مجازی منتشر شد و تبدیل به نمادی از جنگ وحشیانه شد. ابراهیم همچنان از این موضوع رنج می‌برد و نمی‌تواند همسر معلولش را برای درمان به خارج از کشور ببرد.
ترس ابراهیم از نقض آتش‌بس بی‌دلیل نیست. سعودی‌ها تنها پس از چند ساعت که از آتش‌بس گذشته بود، با پرتاب راکت‌ها و گلوله‌های جنگی به سوی یک منطقۀ مسکونی مرزی در شمال غرب صعده به نام شیدا، دست کم سه نفر کشته شدند. همچنین، نیروهای سعودی در ۲۴ ساعت قبل از نوشت این مقاله،۸۱ بار آتش‌بس حدیده را نقض کرده است.
به گفته اتاق افسران نظامی انصارالله، سعودی‌ها با نقض آتش‌بس همراه با انجام اعمال فرعی، از جمله بمباران ۲۵ منطقه و ۶۶ مورد تیراندازی آتش‌بس را نقض کرده‌اند.
این توافق با میانجیگری سازمان ملل در پی آتش‌بس سه روزه توسط مهدی المشاط، رئیس شورای عالی سیاسی یمن در ۲۶ مارس حاصل شده است. توقف سه روزۀ داوطلبانۀ در حملات علیه عربستان سعودی به این منظور بود که به پادشاهی اجازه دهد تا به گفتۀ منابع نزدیک به رئیس کشور، در بحبوحۀ مشغلۀ جهانی نسبت به جنگ اوکراین، بی سر و صدا از یمن خارج شوند. آتش‌بس همچنین شامل تمام جبهه‌های جنگ داخلی از جمله، جبهۀ جنگ منطقۀ نفت‌خیز مارب و همچنین، آزادی تمامی اسرای جنگی سعودی در ازای اسرای یمنی بود. با این حال، مانند آتش‌بس‌های قبلی، هواپیماهای جنگی سعودی به سادگی به حملات برق‌آسا به تعداد حملات چند سالۀ خود در یمن افزودند و ده‌ها غیرنظامی‌را در صنعا، حدیده و دیگر شهرها کشتند.
یک مقام عالی‌رتبه نظامی انصارالله، به شرط این که نامش فاش نشود، به ماینت پرس گفت: «در صورت نادیده گرفته شدن توافق آتش‌بس سازمان ملل متحد، بی‌تردید دورۀ دردناکی آغاز خواهد شد». وی ادامه داد: «هم اکنون مقدمات تخریب پالایشگاه‌های نفت عربستان در رأس تنوره و بقیق و همچنین ایستگاه‌های آب و برق فراهم شده است.
گذر از همه چیز برای پایان دادن به جنگی که جهان فراموش کرده بود
تلاش‌ها برای رفع محاصره منجر به این گشته که حمایت مردمی زیادی از این موضوع شود. این موضوع منجر به این شد که یمنی‌ها در ۲۶ مارس، که سالگرد آغاز جنگ یمن بود و اکنون نام آن، روز ملی پایداری نامیده شده است، مردم زیادی در تظاهرات حاضر شوند.
در صنعا، جایی که بزرگترین تظاهرات در این روز برگزار می‌شود، علی گیش، که دو پسر خود را در جنگ از دست داده است، با در دست داشتن پرچم راه راه سرخ و سفید و سیاه، از زمان مرگ دو پسرش، همه ساله در تظاهرات روز پایداری حاضر می‌شود.
گیش که یکی از ساکنان منطقۀ روضه است، به همراه صدها هزار نفر از ساکنان حومۀ صنعا و استان‌های مجاور آن به تجمع عظیم در منطقۀ باب‌الیمن پیوست. در حدیده، هزاران نفر برای محکوم کردن جنگ و رفع محاصره به خیابان‌ها ریختند. تظاهرات گستردۀ مشابهی در ۳۰ استان و شهر، از جمله صعده، حجه، الجوف، البیضاء، تعز، عمران، اب، ذمه‌ر، المحوریت، ریمه، الضالع و مارب برگزار شد.
معترضان با در دست داشتن کلاشنیکوف، پوستر رهبران یمن و پرچم این کشور در تظاهرات روز پایداری مشارکت کردند. گیش به ماینت پرس گفت: «محمد بن‌سلمان محاصره شده است، اگر می‌خواهد محاصره علیه او شکسته شود، باید به جنگ پایان دهد. اکنون جهان به جنگ اوکراین توجه می‌کند و هیچ اهمیتی به ما نمی‌دهد و تنها زمانی به جنگ یمن توجه می‌کند که تأسیسات نفتی عربستان بمباران شود».
بسیاری از یمنی‌ها احساس می‌کنند که جنگ علیه کشورشان به رغم تلفات بسیار بیشتر آن و این واقعیت که با نقض آشکار حقوق بشر شروع شده، فراموش شده است. در واقع، خشونت، گرسنگی و بیماری که در هفت سال گذشته بدون هیچ مانعی به یمن وارد شده، با جنگ در اوکراین بشدت بدتر شده و منجر به افزایش سرسام‌آور مواد غذایی و سوخت در یمن گشته است.
حدود ۸۰ درصد از جمعیت ۳۰ میلیونی یمن به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند. علاوه بر این، ۳۶۰۰۰۰ کودک زیر پنج سال دچار سوءتغذیه شدید هستند. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان سال ۲۰۲۲ تعداد افرادی که از گرسنگی فاجعه‌بار رنج می‌برند، از ۳۱۰۰۰ نفر به ۱۶۱۰۰۰ نفر افزایش یابد و تعداد افراد نیازمند به ۷.۳ میلیون نفر برسد.
بحران اوکراین هم یک بحران وحشتانک است. اما یمن نیز از سال ۲۰۱۵ دچار این بحران وحشتناک شده است. از سال ۲۰۱۵ تا کنون، هزاران خانه، مسجد، بیمارستان و کارخانجات توسط بمباران‌های مداوم سعودی تبدیل به ویرانه و خاکستر شده است. بر خلاف قضیۀ اوکراین، توجه کمی نسبت به جنگ یمن و تلفات آن می‌شود و متجاوزان به این کشور هرگز محکوم نشده‌اند و یا بر آن‌ها هیچ تحریمی‌اعمال نشده است. یمنی‌های مستأصل با بمباران تأسیسات نفتی عربستان فرصت پیدا می‌کنند تا توجهات از جنگ اوکراین به طرف آن‌ها سوق پیدا کند و این را راهی برای پایان دادن به رنج خود می‌دانند.
پانوشت مترجم:
افسوس! با از بین رفتن اردوگاه سوسیالیستی ما گام‌ها در فرایند مبارزه با بی‌عدالتی جهانی عقب افتادیم. اما نباید ناامید شد. مصتضعفین جهان متحد شوید!
