مقام زن در آریانای باستان
داکتر آرین
.
زنان، دختران، مادران و خواهران در تاریخ آریانای باستان پیام آوران عشق، زیبایی، خرد و مهرورزی اند. عروسی در میان خانواده های آریایی مسرت بزرگ و آنرا مقدس ترین عمل می دانستن، سعادت خانواده ها این بود که پیوند ازدواج فرزندان شان به اساس عشق استوار باشد، عشق بایسته زندگانی بوده و زنان آریایی بخشاینده عشق به همسران خویش،بدون عشق آنان زندگی را بی مفهوم می دانستند.
مقام زنان و دختران در خانواده های آریایی ، در خانه و جامعه با مردان برابر و زن نماد موهبت، سعادت، صداقت، عطوفت، صمیمیت، موفقیت، خجسته گی و خوشبختی بود. پدر بواسطه داشتن نیروی نهادین رئیس خانواده و مادر در خانواده نهایت محترم و اختیار دار خانه بشمار می رفت. دختران جوان در خانواده های آریایی بسیار عزیز و گرامی بوده و عامل مسرت و خوشی تلقی می شدند. دختران خودشان همسر خویش را انتخاب می نمودند و زیبایی و زیبا شناسی موقع انتخاب همسر برای جوانان نهایت مهم بود، زیرا هر قدر عروس و داماد زیبا می بودند به افتخار و سربلندی نزد الهه ای بزرگ جهت نیایش و درخواست خیر و برکت و خوشبختی می ایستادند، آریایی ها معمولا یک زن می گیرفتند و زن را به ستاره، که نماد بخت و اقبال، دل آرایی و زیبایی است، به ستاره های زیبا و درخشنده که خانه همسر خود را جاویدان روشن نگه می دارد و به ویژه به ستاره قظبی که ماندگار و ثابت قدم است تشبیح می نمودند.پسرهای جوان آریایی طبعیتا و بصورت عموم دختران را بسیار دوست داشتند و به آنان احترام می گذاشتن، آنقدر این دوستی ها و روابط عاشقانه بود که پسران جوان از شنیدن ترانه های دختران بیهوش، محو و مبهوت می شدند، درآریانای باستان دختران و زنان بدون تبعیض به اموختن علم و دانش همان زمان می پرداختن، در عصر ویدی شاعره های متعدد از میان زنان و دختران ظهور کرده است، آنها شعر می سرودن و جاده ای تمدن بشری و پیچ و خم های قرون نخستین پیش از میلاد را طی نموده و تاریخ را نگاشته و به پیش میراندند، زندگی در اشعار آنها مظهری از نبرد یزدان و اهریمن، راستی و دروغ، زیبایی و زشتی، نیکی و بدی است، آنان در تمام رشته های معرفت وقت آگاهی داشتند مانند شهزاده خانم” گوشا”که شاعره معروف عصر خویش بود، همچنان شعرای دگری که از جمله خانمان و دختران اند مانند”لوپامود را”، ” اپالا”، “اندرانی”، “ساسی” و “سوریا” است که نمونه های اشعار آنها در کتب مختلف سرود ریگ وید درج است. این سروده ها که معتبر تر از هر سند تاریخی دیگر می باشند دوره های معین از زندگی نیاکان ما را در بر می گیرد و نشان دهنده فرهنگ و آئینه جوانب گوناگون زندگانی و حوادث همان زمان است که از اهمیت بزرگی برخوردار می باشد. سروده های که در نیایش و ستایش ایزد بانو ” اناهیتا ” در اوستا سروده شده گواهی دیگری از مقام زن درآریانای باستان می باشد، که پس از هزاران سال از دل خاک و از لابلای کتاب اوستا توسط دانشمندان داخلی و خارجی بیرون آورده شده. “اناهیتا الهه” آریایی ها می باشد که در یَشت پنجم از آبان‌یشت، که یکی از محفوظ مانده ترین نسک‌های اوستاست، مرقوم و تجلیل گردیده است.
منزلت ” اناهیتا ” به مثابه یک الهه در سرزمین آریانا و میان باشندگان آن آنقدر بلند و برجسته بود که از ” اناهیتا ” به نام ” مادر کبیر ” و در اساطیری هم “اناهیتا” را مادر خردها و خیرخواه جمیع نژاد خوانده اند، پادشاهان و پهلوانان از ” اناهیتا ” در مواقع مشکلات و جنگ با بیگانگان یاری و کمک می خواستن، ” اناهیتا ” الهه ای قابل پرستش و ستایش، الهه ای آب های روی زمین، الهه رودخانه آمو، فراوانی و حاصل خیزی نیز بود، در اوستا چهره و شکل و زیبایی “اناهیتا” با هنر خاص زیبا شناسی ترسیم و تعریف شده است:” اناهیتا بشکل دختر جوان و قشنگی پیراهن طلایی پوشیده، قد بلند، اندام زیبا دارد، آثار پاکی و نجابت در او هویدا است، کمرش بسته است و قبای حاشیه زرین در کرده است، قرار رواج وقت گوشواره های بزرگ مربع طلایی پوشیده و گلوبند در گلوی قشنگش دیده می شود، کمرش را بسته تا{ زیبایی های اندامش} زیبا تر و بشکل اصلی آن جلوه کند، بر سرش تاج طلایی است مدور و مرکب از صد ستاره، که هر کدام هشت رخ دارد و بین هم با زنجیر های خوش شکل متصل است و لباس های او از بهترین پوست سمور آبی است، که نگاه را خیره می کند و چنین تصور می رود که روی صفحه طلا و نقره کار شده است.” پرستش و طاعت ” اناهیتا ” از آریانا به خاکهای دیگر به مدیا و پارس و آسیای غربی و سواحل مدیترانه انتشار یافت در این سر زمین ها به صدها معابدو پرستشگاه بنام ” انا هید ” اعمار گردید که در ادبیات عربی شکل “ناهید” را به خود گرفته و به دختران و زنان پری چهره و پری رو که خوش اندام و زیبا اند اطلاق می شود. مجسمه های “اناهیتا ” در سرزمین های افغانستان امروزی و ایران امروزی در نتیجه کاوشهای باستانشناسی بدست آمده است.
به این ترتیب دیده می شود که در تاریخ نیاکان پر افتخار ما زن جایگاهی خاص داشته است، در زمانه های که بخشی از دنیا و سرزمینها را نافرهیختگی فراگرفته بود و غیر متمدن بودند و در بخشی هم توحش حاکمیت مینمود و دریک جامعه غیر متمدن زنان را زنده بگور می کردند، در آریانای بزرگ، آریایی ها و باشندگان سرزمین آریانا ” اناهیتا ” یعنی یک زن، الهه ای قابل پرستش و ستایش، الهه ای مهر و روشنی، قدرت، توانایی و نیرومندی بود. به همین سبب است زنان و دختران میهن ما همیشه دوست داشته اند تا اسم شان “اناهیتا ” باشد و از آن تاریخ تا به حال در سرزمین آریایی ها گذاشتن این نام آنقدر رواج داشته، که در هیچ ادبیات دیگر از آن عصر تا امروز نامی خانمی اینقدربا تحسین و احترام و افتخار تکرار نشده است و خانواده های فرهیخته و فرهنگ دوست اسمای دختران شان را به نام ” اناهیتا ” آذین و آراسته کرده اند.
هشتم مارچ روز جهانی زن را به تمام زنان و دختران آزاده، نجیب، سزاوار و قابل سپاس و ستایش افغانستان، تبریک و تهنیت می گویم و برای همگان میمنت، نیکبختی، موفقیت و سعادت آرزو مینمایم، جشن تان با شکوه، خانه های تان چراغان و سر شار از شادی و تندرستی باشد.
ماخذ:
- تاریخ افغانستان، مولف : احمد علی کهزاد، بنگاه انتشارات میوند، چاپ دوم، سال 1384 خورشیدی.
- دانشنامه ادیان، بزبان روسی،ماسکو، انشارات ادبیات سیاسی، 1983 خورشیدی.
- دانشنامه ویکیپیدیا بزبان فارسی.
