«قدرت نرم» سخت چین
«انقلاب کنفوسیوس» یعنی چه؟
چند روز پیش حادثه غیرعادی در استرالیا روی داد. تظاهرات دانشجویان دانشگاه کوینسلند (University of Queensland) در حمایت از هنگکنگ از سوی همدانشگاهیهای خود که طبق برنامۀ دانشکدۀ چینی کنفوسیوس در اینجا تحصیل میکنند، مورد حمله قرار گرفت. در این درگیری صدها دانشجو از هر دو طرف شرکت کردند. بنا به گزارش بیبیسی، دانشجویان چینی با رفتار پرخاشگرانه و با توسل به زور، سعی میکردند حریفان خود را بترسانند.
نیروهای انتظامی از تشدید درگیری جلوگیری نمودند، اما تنش بجای خود باقی ماند. دولت ناچار شد حادثه را مورد بررسی قرار دهد. نتیجهگیری امیدبخش نبود. تحقیقات در این باره، که توافقنامههای بین دانشگاههای استرالیا و دفتر مرکزی مؤسسۀ کنفوسیوس چین در پکن قوانین داخلی در خصوص مداخلۀ خارجیها در امور داخلی کشور را نقض میکند، آغاز شد.
شبکۀ جهانی مؤسسۀ کنفوسیوس تاریخ خود را از سال ١۹۸۷، از زمانی که شورای بینالمللی گسترش زبان چینی مرکب از رهبری دوازده وزراتخانه و اداره جمهوری خلق چین برای نخستین بار در تاریخ این کشور در سطح دولتی تشکیل گردید، آغاز کرد. دفتر (هانبان) ارگان کار دائم شورا میباشد. مرکز ترویج زبان و فرهنگ چینی در خارج از کشور، در سال ۲٠٠۴ بطور رسمی مؤسسۀ کنفوسیوس- کنگزی هیونان– نامیده شد.
دانشکدههای کنفوسیوس بر اساس توافقنامه بین هانبان و دانشگاههای محلی فعالیت میکنند و متخصصان اعزامی از جمهوری خلق چین را بکار میگیرند. علاوه بر این، آنها به تحصیل دانشجویان چینی در خارج از کشور نیز نظارت میکنند.
مؤسسات کنفوسیوس طبق تفسیر رسمی چین عبارت است از: «پلهای تقویت دوستی بین چین و دنیای خارج». دایره فعالیت «پلها» بسیار وسیع است. مثلا، در حال حاضر در استرالیا در حدود ۲٠٠ هزار دانشجو و دانشآموز بر اساس برنامۀ دانشکدههای کنفوسیوس تحصیل میکنند، که فضای آموزش این کشور را تا حدود زیادی تحت تأثیر قرار میدهد.
ورود به دانشکدههای کنفوسیوس برای عموم آزاد است. آنها زبان چینی آموزش میدهند، دورههای مختلف فرهنگی- از آموزش خوشنویسی گرفته تا غذاهای چینی برگزار میکنند، بودجۀ تبادل دانشجو را تأمین مینمایند، مراسم اجتماعی و سخنرانی برگزار میکنند.
در سال ۲٠١۸، در جهان ۵۴۸ دانشکده کنفوسیوس و ١١۹٣ «کلاس کنفوسیوس» در مدارس متوسطه و ابتدایی فعالیت میکرد. پکن در نظر دارد تا سال ۲٠۲٠ تعداد چنین دانشکدههایی را تا ١٠٠٠ افزایش دهد. برنامه آنها «انقلاب کنفوسیوس» نامیده میشود. با اینکه برنامۀ دانشکدههای کنفوسیوس انساندوستانه اعلام شده، اما منتقدان این شبکه بر این باورند، که هدف آن، گسترش تبلیغات در پوشش تحصیل و حتی جاسوسی است. پکن به نوبۀ خود اصرار دارد، که مؤسسات کنفوسیوس بنا به عملکرد خود هیچ تفاوتی با مراکز فرهنگی از قبیل «شورای انگلیس» یا دانشکدۀ سروانتس اسپانیا ندارد و وجود تبلیغات را منتفی میداند. در عین حال، دانشگاههای همکار نشان میدهد، که موضوعات ناخوشآیند برای پکن (تایوان، تبت، حادثۀ میدان تیانآنمین) از برنامههای آموزشی حذف شده، اما نمایندگان چین بشدت اصرار دارند که دانشگاههای همکار در فرایند آموزش نباید این مسائل را به میان بکشند.
مات شاردر از بنیاد آلمانی طرح مارشال (آمریکا) تأکید میکند، که مؤسسات کنفوسیوس ابزارهای تبلیغاتی هستند. او تصریح میکند: «آنها پایگاه حزب تمامیتخواهی هستند، که بطور بنیادی با ایدههایی مانند آزادی اظهار عقیده و آزادی تحقیق در باره اقدامات دولت دشمنی میکنند». بنا به گمان شاردر، مؤسسات کنفوسیوس «پوششی برای فعالیتهای غیر قابل قبول، مثلا، برای جمعآوری اطلاعات و ارتقاء منافع نظامی- علمی چین هستند».
مؤسسات کنفوسیوس را همچنین به این متهم میکنند، که آنها برای پیشبرد برنامههای خود به دانشگاههای همکار فشار میآورند. رسانههای استرالیایی در ماه ژوئیه گزارش دادند، دانشگاههای محلی با دانشکدههای کنفوسیوس قراردادهایی بستند، که بر اساس آنها چین حق دارد برنامههای آموزش دانشجویان خارجی در این دانشکدهها را مستقلانه تنظیم کند. وزارت آموزش و پرورش استرالیا اعلام کرد، که این امر به تقویت تأثیر خارجی در نظام آموزشی استرالیا منجر خواهد شد.
پکن ضمن ابراز ناخوشنودی خاطرنشان کرد، که چنین نتیجهگیری نادرست است و بمعنی بیاحترامی به دانشجویان بومی بوده و از استرالیا خواست تا تبادل دانشجو را سیاسی نکند. با این وجود، حادثۀ دانشگاه کوینسلند نشان میدهد، که مستمعین مؤسسات کنفوسیوس بسیار سیاسی شدهاند. امروزه در این دانشگاه خواستار تعطیل کردن دانشکدۀ کنفوسیوسس هستند. وزارت آموزش و پرورش از افزایش رو به رشد تأثیر چین در جامعۀ استرالیا نگران است. دولت برای قطع دخالت دول خارجی در کار دانشگاههای بومی حتی یک واحد ویژه سازمان داده است.
چنین تصوری از مؤسسات کنفوسیوس در سایر کشورها نیز رواج یافته است. در هفتههای اخیر یکسری از دانشگاهها در سراسر جهان برنامههای دانشکدههای کنفوسیوس را تعطیل کردند. وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا اعلام کرد، که بودجه آموزش زبان چینی از طریق مؤسسات کنفوسیوس را قطع میکند. اتفاقات مشابه در انگلیس، فرانسه، سوئد، کاناد، دانمارک روی میدهد. ایالت نیوبرانسک کانادا تعطیل کردن برنامههای مؤسسات کنفوسیوس را نه تنها در دانشگاهها، حتی در مدارس نیز اعلام کرده است*.
دولتهای غربی با اظهار نگرانی عمیق خود از تأثیر نفوذ «قدرت نرم» چین در میان جوانان، تصمیم گرفتهاند به اقدامات متقابل دست بزنند. با این وجود، چین در خارج از حوزۀ نفوذ غرب، همچنان به تأثیرگذاری بر روی شعور خوانان ادامه میدهد. کاهش تعداد مؤسسات کنفوسیوس در برخی کشورها مانع از افزایش آنها در سایر کشورهای نمیشود. زیرا، مبارزه در مقیاس جهانی جریان دارد.
*- «بر حسب اینکه دهها سال تبلیغات سوء علیه اتحاد شوروی به نتیجۀ دلخواه امپریالیسم و ارتجاع جهانی انجامید، حالا دیگر روی جمهوری خلق چین تمرکز کردهاند. م.»!
دمیتری سدوف (Dmitriy SEDOV)
https://www.fondsk.ru/news/2019/09/09/zhestkaja-mjagkaja-sila-kitaja-48966.html
ا. م. شیری
۲٣ شهریور- سنبله ١٣۹۸
