اساسنامهٔ حزب چیست و چه چیز  را در خود می‌گنجاند؟

   هر حزب سیاسی برای سازماندهی، فعالیت، شفافیت و تبیین اهداف…

سید بهاؤالدین مجروح

دی هغه نوموتی او پیاوړی فیلسوف، تکړه شاعر او ادیب،…

نامه‌ی سرگشاده‌یی از محمدعثمان نجیب

نماینده‌ی مکتب دینی فلسفی-من بیش از این نه می‌دانم عنوانی آقای…

غنی فراتر از سکوت؛ مهره ی پنهان طالبان در بازی‌…

نویسنده: مهرالدین مشید بانگ نابهنگام و بیجای غنی و فساد های…

کارل مارکس و کمون پاریس

ترجمه. رحیم کاکایی  آ. کوساچیف ۱۴ مارس، ۱۴2 سال (۱۸۸۳) از درگذشت…

درباره دموکراسی

تتبع ‌نگارش از میر عبدالواحد سادات  تعریف دیموکراسی یکی از بحث برانگیزیرین…

مارکس و اتحادیه‌های کارگری(۵) مارکس و جنبش کارگری فرانسه

نوشته: ا. لازوفسکی برگردان: آمادور نویدی مارکس و جنبش کارگری فرانسه سوسیالیسم فرانسوی‌…

ابوعلي سینا بلخي

هغه د اسلام د زرین پېر یو ستر  طبیب، ریاضي…

امریکا میخواهد پایگاه نظامی بگرام را پس بگیرد!

ترامپ در باکینگهام‌شایر به خبرنگاران گفت: «ما در تلاشیم تا…

ارنست ماندل؛- تروتسکیست، سندیکالیست،اکونومیست

Ernest Mandel (1923-1995 )  آرام بختیاری ارنست ماندل؛ هیچگاه به فلاکت سیاسی…

معروف آقایی

زنده‌یاد "معروف آقایی"، روز دوم بهمن ماه ۱۳۴۴ خورشیدی، در روستای وه‌زنی…

عشق به حقیقت٬ اقتداربخشی ذهنیت برای عدالت است...!

برخلاف فلسفه غرب در فلسفه مشرق اسلامی٬ عشق با حکمت…

جنگ و درگیری‌های خشونت‌بار: چگونه همه ما را تحت تأثیر…

جهان امروز با چالش‌های بی‌شماری روبرو است، اما یکی از…

نمک بپاش

تو هی نمک بپاش روی زخم‌ها روزی خون‌های سرخ جاری بر سیم خاردارها به…

تاملی بر  دیدگاه های «خدا مرده و یا اینکه سکوت…

نویسننده: مهرالدین مشید درامدی بر دو تجربه‌ی متفاوت از غیبت الهی اندیشه‌ی…

نصایح نامچه

موسی فرکیش «نصایح‌نامچه»، در حقیقت متن گفتار و پیشنهادهای عبدالرحمان خان…

یازدهم سپتامبر؛ مبارزه با تروریسم یا چرخه معکوس تحول در…

نویسننده: مهرالدین مشید حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ نه تنها سیاست خارجی…

 آیا راه رشد غیر سرمایداری پاسخگوی  اهداف استراتیژیک خلقهای جهان…

مقدمه این را همه میدانند که در ایجاد جنبشها وحریانات تند…

استاد ګل پاچا الفت 

خدای بخښلی  استاد گل پاجا الفت  هغه  لوی  او وتلی…

د سیاسي ګوندونو په جوړولو او فعالیت کې د مرام…

 انسان له اوله په ټولنیز ژوند کې د ګډو موخو…

«
»

خوشحال خان خټک

د ادب او فرهنګ درنو او پتمنو مینه والو!

ګڼ شمېر دوستانو او د ادب مینه والو ماته سپارښتنه او سلامشوره راکړه، چې د خپل چاپ شوي نښیر(اثر) «د ګاګرو کرښې- د پوهانو ژورې خبرې» منځپانګه او محتوا په خپل سایتونو او فیسبوکونو کې برخه برخه نشر کړم.

تاسو خوږو دوستانو او یارانو ته په هېواد کې د ننه او بهر د بېلابېلو پوهانو، فیلسوفانو، لویو او سترو عالمانو، غوره او  پېژندل شویو لیکوالو لنډ ژوند لیکونه او د دوی ګڼ شمېر پخې، مهمې، ژورې، ګټورې خبرې او ویناوې وړاندې کوم.

***

خوشحال خان خټک:

دی د پښتو ژبې د ادبي، فرهنگي، سیاسي او ملي شخصیت په توگه یو لوی، نامتو او وتلی لیکوال، پیاوړی او غښتلی شاعر او د تورې او میړانې  تلپاتی او ویاړلی اتل وو. ارواښاد خوشحال خان خټک د شهباز خان زوی، د یحیی خان لمسی او د ملک اکوړي کړوسی وو. خوشحال خان خټک د خټکو په یوه لویه او درنه  کورنۍ کې  پر (۱۰۲۲) هجری قمری کال چې له (۱۶۱۳) میلادي کال سره سمون خوري د اکوړي په سرای نومي ځای کې زیږدلی دی، او د( اټک) د مست او څپاند سیند په غاړه لوی شوی دی.  

خوشحال بابا په یوه شتمنه کورنۍ کې زیږیدلی او روزل شوی وو، پلار او  نیکه یې تر ملک اکوړه پورې ټول خانان او قومي مشران وو، او د هندوستان د مغولي دولت په  خوښه  ملک اکوړه  د  وریښمو د تاریخي لارې ساتندوی وو. د شهباز خان له مرگه وروسته دا کار  د خوشحال خان بابا په برخه شو.                                                                                  

خوشحال خان خټک تر شل کلنۍ پورې ډیر کتابونه ولوستل، د ده د شعر ویلو لوړ او څپاند استعداد او وړتیا هم د اباسیند په څیر په څپو راغی او د زیاتې پوهې خاوند شو او ورسره یې په شل کلنۍ کې په شعر ویلو پیل  وکړ او لومړنی شعر یې پر (۱۰۴۲) هجري قمري کال چې له (۱۶۳۰) میلادي کال سره سمون خوري بیان کړ او هغه شعر یې دا دی:

عقل سل د مصلحت بندونه جوړ کا 

چې د عشق سیلاب پرې راشي واړه نور کا

***

خوشال بابا  په خپل علمي، ادبي او فرهنګي ژوند کې هغه ځلانده ستوری، پوخ، پیاوړی او نامتو ادیب، ښه، تکړه نثر لیکونکی او ستر شاعر وو، چې په بېلابېلو شعري فورمونو کې  لکه: قصیده، غزل، څلوریزې، مستزاد، قطعه، رباعي او نورو برخو کې یې خوندور او په زړه پورې شعرونه کښلي دي. خوشال بابا د خپل لوړ تخیل، ژور اندو فکر او د خپلې زمانې د ډېرو علومو او څانګو د لوستلو له لارې په پښتو شاعرۍ کې د پښتو شاعرۍ نوي نوښتونه او بنسټونه کېښودل. دی په شعر او شاعرۍ کې د خپل ادبي سبک او ښوونځی استاد دی. نو ځکه پښتانه، ده ته د پښتو ژبې پلار وایي.

دی په پښتو او «دري-پاړسي» ژبو ښه او اوچت شعرونه لري، «عربي، پاړسي او انکو» ژبې یې ډیرې ښې زده کړې وې. ده پښتو نثر، د شعر له رنگه  راویست او د محاورې رنگ ته یې نژدې کړ. د ده په شعر او نثر کې د پښتو او پښتونولي احساس او رنګ، او د پښتني اخلاقو  ښایستونه، صفتونه او د پاموړ ارزښتونه نغښتې  دي، نو په دې وجه کولای شو ووایو چې دی مستحق د استاذۍ او مشرۍ دی، او د پښتو ژبې پیاوړی او غښتلی نثر لیکونکی، وتلی لیکوال، پوخ شاعر، مؤرخ، څیړونکی او نامتو مؤلف گڼل کیږي.

خوشال بابا د پښتو ژبې لوی ادیب او شاعر او متفکر عالم او د میړانې او تورې غښتلی اتل پر (۸۷) کلنۍ پر(۱۱۰۰) هجري قمري کال کې له دې فاني نړۍ څخه سترگي پټې کړې دي. 

دا هم د خوشحال خان خټک ارزښتناکې، ګټورې او غوره خبرې او ویناوې:

– د الله(ج) له وېرې د مومن د سترګو څڅېدلې اوښکې د جهنم اور هم ورکولی شي.

– هغه کس د ډېرې ستاینې وړ دی، چې خپل بار په چا نه اچوي، بلکې د بل بار وړي. 

– ناځوانه خلک په خپل نسب ویاړي او مېړونه په خپلو کارنامو. 

– د زړه سوانده او رښتینیو انسانانو مخونه د سپرلي د ګل غوټیو په څېر تاند او غوړېدلي وي او د درواغجنو او بې رحمه خلکو څېرې د خزان سیلۍ وهلي او مړ ژوندي وي. 

– څوک له طبیبانو دوا غواړي او څوک له دروېشانو دعا، خو خدایه! ما هیچا ته مه اړ کوه زه هر څه له تا غواړم.                 

– له رنځه ومرئ خو د احسان دارو مه خورئ. 

– تمه مه کوئ، ځکه چې تمه که مرغی هم وکړي نو په دام کې ګیره شي. 

– پلار د زوی په هنر ډېر ویاړي، په هر کار کې د خپل زوی کامیابي غواړي، خو چې زوی بد شي او د پلار خبره نه مني، نو د زوی له بد خوی نه تل د پلار سترګې په اوښکو لمدې وي. 

– زه د هغه انسان په خپلواکه فکر، بې غمه زړه او روڼ تندي ویاړم، چې نه زر لري او نه زمین.                              

– ښځه، چې ښه خوی او ښایسته صورت ولري، نو په دې دنیا جنت دی. 

– ښه معشوقه هغه ده، چې نه درواغجنه وي او نه قهرجنه، نه بد خوراکه او نه بد پوشاکه وي. 

– کونډه چې ځان سینګاروي، زړه یې مېړه غواړي. 

– پښتانه که کم عقله او کم همته نه وای، نو نن به په ټول هندوستان د دوی حکومت وئ، خو افسوس چې غافله دي. 

– د هغه کس دې رب مخ تور کړي چې په یاري او دوستۍ کې په زړه غلا لري. 

– د هغه کس ښادي نه شته، چې د پلار له حکمه سرغړونه کوي، بلکې ډېر بدمرغه دی او د خدای(ج) په عذاب به واوړي. 

– څوک چې له خوبه په غرمو پورته کېږي، هغه له هر کاره پاتې وي. 

– عاقلانو ته د نامرده سړي بریتونه او د موږک بریتونه یو شان ښکاري. 

– دې ته مګوره چې پلانکی په یادو قرآن لولي ته د پلانکي عمل ته ګوره، چې څنګه دی، په زړه کې یې وېره شته او که نه. 

– چې هوښیار وي، په دې خبره به پوه شي، چې وږی د وربشو ډوډی ښه په مینه خوري او ښه پرې لګي، خو چې موړ وي، نو هغه ته د سوچه غوړیو حلوا هم هېڅ ښکاري. 

– چې مرې نو داسې ومره، چې خلک درپسې وژاړي او درپسې تل په دعا لاس پورته کړي، د مار او لړم غوندې مه مره، چې خلک دې په مرګ خوشحاله شي. 

– زه د هغه انسان په خپلواکه فکر، بې غمه زړه او روڼ تندي ویاړم، چې نه زر لري او نه زمین. 

– څوک چې صبر نه لري، هغه حکمت نه لري. 

– هغه کس په عقل خام دی چې خپل کسب پرېږدي او د بل په کسب پسې شي، دغه کس د یو کسب هم نه شي. 

– د ګل یا ښه بوی وي او یا هم ښه رنګ، چې په دې دواړو کې یو هم نه لري نو ګل نه دی. 

– د ناپوهانو په رښتیاوو کې هم ګټه نه وي، ځکه چې ټولې خبرې یې له خیره لرې وي. زار مې له هوښیارو خبرو کړې، چې دروغ او رښتیا یې د شکر غوندې خوند او مزه لري. 

– د دین او دنیا لپاره پاک اوسئ، ځکه چې ناپاکه خلک په دین او دنیا دواړو باندې خوار وي. 

– که په نفس قدم کېږدې نو سلطان به شئ. 

– ښه سړی د چا بدو ته نه ګوري که بل سړی ورسره بد هم وکړي نو دی په بدل کې ورسره ښه کوي.                  

– په هر کار کې عقل قاضي کړه، چې کله څه خبره او یا څه کار کوئ، نو له عقل نه مشوره وغواړه، چې څه فتوای  یې درکړه، هغه عملي کړه. 

– که په مخکې دې زمری هم ولاړ وي، خو چې له سره تېر شوې او وېره دې له زړه وباسله، نو زمری درته هېڅ هم نه دی. 

***

په درنښت او ادبي مینه: انجنیر عبدالقادرمسعود