آمریکا – چین، جنگ سرمایه‌گذاری
والنتین کاتاسانوف (Valentin Katasonov)،
پروفسور، دکتر علوم اقتصادی، مدیر مرکز پژوهش‌های اقتصادی «شاراپوف» فدراسیون روسیه
ا. م. شیری
پکن موضع صبر و انتظار اتخاذ می‌کند
روابط بین ایالات متحده و چین از زمان دونالد ترامپ تشدید شد. او معتقد بود که روابط تجاری بین دو کشور نابرابر است و چین مازاد تجاری زیادی با آمریکا دارد. ایالات متحده تعرفه‌های وارداتی بالاتر بر بسیاری از کالاهای چینی اعمال کرد و پکن نیز متقابلاً پاسخ داد. با این حال، عدم تعادل در تجارت متقابل به نفع چین باقی ماند. در پایان سال ۲۰۲۱، صادرات آمریکا به چین ۱۵۱.۰۷ میلیارد دلار و صادرات چین به ایالات متحده ۵۰۶.۳۷ میلیارد دلار بود. کسری تجاری دوجانبه ۳۵۵.۳ میلیارد دلار بود. برای مقایسه: در سال ۲۰۱۶، این کسری بالغ بر ۳۴۷ میلیارد دلار بود.
در دورۀ جو بایدن، محدودیت‌های تجاری در صادرات آمریکا به چین نیز تسری یافت. در اینجا در بارۀ عرضۀ ریزتراشه‌ها، نیمه‌هادی‌ها، فن‌آوری‌های اطلاعات و هر چیزی که می‌تواند توان علمی، فنی و نظامی چین را تقویت کند، صحبت می‌شود.
تضادهای آمریکایی و چینی به تدریج به حوزۀ سرمایه‌گذاری متقابل گسترش یافت. اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاری مستقیم (دارایی) انباشتۀ ایالات متحده در چین و چین در ایالات متحده (میلیارد دلار) به ترتیب آتی ارائه می‌شود.
سال دارایی آمریکا در چین دارایی چین در آمریکا
۲۰۰۰ ۱۱.۱۴ ۰.۲۸
۲۰۱۱ ۵۳.۶۶ ۳.۶۰
۲۰۱۶ ۹۷.۴۶ ۳۱.۸۷
۲۰۲۰ ۱۱۵.۰۳ ۳۶.۷۹
۲۰۲۱ ۱۱۸.۹۰ ۳۸.۲۵
همانطور که معلوم است، طی دو دهه رشد انفجاری در سرمایه‌گذاری در هر دو جهت روی داده است. در واقع، از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا کلید کاخ سفید را بدست گرفت، نرخ رشد بسیار کم شد. دولت ترامپ اعلام کرد که قصد دارد توانایی شرکت‌های چینی برای سرمایه‌گذاری در ایالات متحده را که می‌تواند برای کمیتۀ سرمایه‌گذاری خارجی آمریکا خطرات امنیت ملی ایجاد کند، محدود خواهد کرد. در دورۀ ترامپ، تصمیم گرفته شد که تحریم‌هایی علیه اپراتورهای مخابراتی چینی «China Mobile Ltd., China Telecom Corp و China Unicom Ltd.» که سهام آن‌ها در بورس اوراق بهادار نیویورک معامله می‌شود، اعمال شود. این شرکت‌ها از بورس مذکور اخراج شدند.
دونالد ترامپ برای اعمال ممنوعیت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های چینی مرتبط با بخش دفاعی جمهوری خلق چین در سال ۲۰۲۰ تصمیم گرفت. او در ۱۱ ژانویۀ ۲۰۲۱ یکی از آخرین فرمان‌های خود را امضا کرد که بر اساس آن ممنوعیت سرمایه‌گذاری‌های جدید و زمان خروج از سرمایه‌گذاری‌های قبلی آمریکا در صنایع دفاعی چین معین شد. در ژانویۀ ۲۰۲۱، بورس اوراق بهادار نیویورک به شرکت‌های چینی که در فرمان اجرایی ترامپ، «نظامی» نامیده شده بودند، در خروجی را نشان داد: China Mobile Ltd., China Telecom Corp. و China Unicom Hong Kong Ltd.
با ورود بایدن به کاخ سفید، بسیاری‌ها در ایالات متحده و چین عقیده داشتند که رئیس جمهور دموکرات از افراط گرایی سلف خود فاصله خواهد گرفت. دسترسی سرمایه‌گذاران چینی به بازار سهام ایالات متحده و همچنین سرمایه‌گذاران آمریکایی به بازار سهام چین آزاد خواهد شد. با این حال، انتظارات سرمایه‌گذاران آمریکایی محقق نشد. در پایان ژانویۀ ۲۰۲۱، دولت رئیس جمهور جدید تأئید کرد که ممنوعیت سرمایه‌گذاری‌های جدید آمریکایی در شرکت‌های دفاعی چینی همچنان پابرجاست و یک فرصت کوتاه چهار ماهه به سرمایه‌گذاران آمریکایی در سرمایه‌گذاری‌های قبلی داده می‌شود. پس از این مدت، آن‌ها ملزم به خارج کردن سرمایۀ خود از شرکت‌های چینی هستند.
خزانه‌داری ایالات متحده لیست سیاه خود را متشمل بر شرکت‌های کشورهای مختلف که سرمایه‌گذاران آمریکایی از آن‌ها منع شده‌‌اند، تنظیم کرد. این فهرست با افزودن هشت شرکت جدید چینی در پایان سال ۲۰۲۱ تکمیل گردید: DJI Technology، Megvii، Dawning Information Industry، CloudWalk Technology، Xiamen Meiya Pico، Yitu Technology، Leon Technology و NetPosa Technologies. اولین شرکت از این شرکت‌ها بزرگترین تولیدکنندۀ پهپادهای تجاری در جهان است و بقیه نیمه‌هادی‌ها، ریزتراشه‌ها و لوازم الکترونیکی تولید می‌کنند.
در سال ۲۰۲۲، علاوه بر ممنوعیت عرضۀ میکروالکترونیک آمریکایی به چین، دولت بایدن محدودیت زیر را برای تجارت آمریکایی اعمال کرد: شرکت‌های فن‌آوری اطلاعات ایالات متحده که بودجۀ فدرال دریافت می‌کنند، تا ۱۰ سال آینده از ساخت تأسیسات فن‌آوری پیشرفته در چین منع خواهند شد.
لازم به ذکر است که در اوایل مارس ۲۰۲۲، بلومبرگ گزارش داد که نهاد کنترل اوراق بهادار جمهوری خلق چین از فهرست شرکت‌های فن‌آوری داخلی (مراحل ثبت شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار، لازم برای ورود بعدی به بورس اوراق بهادار و سایر اوراق بهادار) در ایالات متحده پشتیبانی می‌کند. تعدادی از شرکت‌های چینی، از جمله، تنسنت، ژجیانگ جیلی و یی او (Tencent, Zhejiang Geely ,Yi Po) بلافاصله آمادگی خود را برای عرضۀ عمومی اولیۀ اوراق بهادار خود در بازار سهام ایالات متحده اعلام کردند.
با این حال، روابط آمریکا و چین به سرعت تشدید شد. در ماه اوت، پس از سفر مفتضحانه نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان، پنج شرکت بزرگ چینی فرار خود را از بورس‌های آمریکا (خروج از بورس) اعلام کردند. پنج شرکت اول شامل سه شرکت بزرگ انرژی جهان- پتروچاینا، سینوپک و پتروشیمی شانگهای، و همچنین غول بیمۀ چیانا لایف (China Life) و چالکو (Chalco)، تولیدکنندۀ بزرگ آلومینیوم بودند. آن‌ها تصمیم خود را برای خروج از فهرست با محدودیت‌های اداری تنظیم‌کننده‌های مالی ایالات متحده و هزینه‌های بالای تجارت سهام در آمریکا توضیح دادند. کمیسیون تنظیم مقررات اوراق بهادار چین گفت که خروج این پنج غول از ایالات متحده تأثیر منفی بر وضعیت مالی آن‌ها نخواهد داشت. برای اینکه آن‌ها می‌توانند اوراق خود را در بسیاری از بازارهای دیگر عرضه کنند. با این حال، پنج غول چینی پیشگامان خروج از فهرست آمریکا نیستند. در اواخر سال ۲۰۲۱، دیدی چاکسینگ (مشابه اوبر) اولین شرکت چینی بود که بورس نیویورک را ترک کرد.
در اوایل اوت ۲۰۲۲، علی بابا (آن زمان بیش از ۲۷۰ شرکت خارجی را شامل می‌شد) که با عرضۀ سهام خود در هنگ‌کنگ پیشرو جبران ضررهایش در آمریکا بود، به لیست سیاه خزانه‌داری ایالات متحده اضافه شد.
طبق گزارش بلومبرگ، در مجموع تقریباً ۳۰۰ شرکت چینی با ارزش بازار ۲.۴ تریلیون دلار (تا اوت ۲۰۲۲) در معرض خطر حذف قرار گرفتند.
تاکنون تقریباً تمام ابتکارات مربوط به سرمایه‌گذاری و فهرست کردن شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار در دست واشنگتن است. پکن در مورد تجارت الکترونیک در چین موضع انتظار و یا تدافعی دارد. در سال ۲۰۱۴، علی بابا، یکی از پیشگامان تجارت الکترونیک، مبلغ هنگفت به میزان ۲۵ میلیارد دلار در وال استریت جلب کرد. با این حال، «زمان طلایی» از مدت‌ها پیش پایان یافته است. تصمیم خزانه‌داری آمریکا در ماه اوت به سقوط ۱۱ درصدی سهام علی بابا در آمریکا منجر شد. شرکت علی بابا اعلام کرد، که قرار گرفتن در لیست سیاه به معنای اخراج تقریباً خودکار از بازار سهام ایالات متحده است.
مأخذ: وب‌سایت بنیاد فرهنگ راهبردی
۲۷ دی- جدی ۱۴۰۱
