موضع چین در قبال بحران اوکراین
ولادیمیر ماکسیمنکو (VLADIMIR MAXIMENKO)
ا. م. شیری
«به رسمیت شناختن واقعیت‌های سرزمینی جدید»
نمی‌دانم چه کسی اولین بار سند منتشره در وب سایت وزارت خارجۀ چین در ۲۴ فوریه را «طرح صلح» نامید، اما این سند، با قضاوت بر اساس نسخه‌های موجود ترجمه شده به زبان روسی، بطور کلی حاوی واژه «طرح» نیست. این سند ۱۲ ماده‌ای «موضع چین در مورد راه‌حل سیاسی بحران اوکراین» نام دارد.
نیکولای واویلوف، چین‌شناس مشهور روس، نویسندۀ رسالۀ اساسی «قدرت چینی» در کانال تلگرام خود خاطرنشان کرد که طرح حل و فصل مناقشۀ اوکراین «شامل مجموعۀ استانداردی از فرمول‌های دیپلماتیک است و با ابتکارات چین در مورد درگیری‌های نظامی مشابه در جهان تفاوتی ندارد».
و اینجاست که مشکل آشکار می‌شود. وضعیتی که در طول عملیات نظامی ویژه در بخشی از قلمرو اتحاد شوروی سابق، در اوکراین، در زیستگاه «یک خلق» ایجاد شد (اگر آنچه را که در حال رخ دادن است نه با توجه به شرایط، بلکه از نقطه نظر تاریخ مردم روسیه در نظر بگیریم)، نمی‌توان آن را در قالب استاندارد قرار داد و با «مجموعۀ استاندارد فرمول‌های دیپلماتیک» تنظیم نمی‌شود. این وضعیت که پس از کودتای فوریۀ ۲۰۱۴ در کی‌یف شکل گرفت و به دلیل منحصر به فرد بودن، نیازمند راه‌حل‌های سیاسی غیراستاندارد است. به ۹ سال زمان نیاز دارد. سند منتشر شده توسط پکن با احتیاط چنین راه‌حل‌هایی را پیشنهاد نمی‌کند. در «۱۲ نکته» می‌توان چنین خواند: «… طرفین درگیری باید به شدت رعایت کنند»… «… طرفین باید خویشتن‌داری کنند»… «… جامعۀ بین‌المللی باید اقدام کند»… علیرغم غیرقابل انکار بودن همۀ موارد ذکر شده در ذیل این نکات، آن‌ها در سند مشخص نشده‌اند. و گشتن به دنبال جزئیات در چنین سندی عجیب است.
خطوط نظم نوین جهانی در حال شکل‌گیری نامشخص است. اما نکتۀ اصلی این است که نظم نوین جهانی سلطه‌گر نخواهد بود. جهان به غرب و بقیه، به غرب و «همۀ دیگران» تقسیم نخواهد شد. و مهم نیست که این یا آن تیم ریاست جمهوری در کاخ سفید، این یا آن نمایندۀ کنگره در کاخ کنگره در مورد تغییراتی که در جهان آغاز شده، چه فکر می‌کنند.
ممکن است بعداً آغاز عملیات ویژۀ نظامی نیروهای مسلح فدراسیون در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ تاریخ نمادین آغاز جایگزینی نظم جهانی قدیمی با نظم جدید نامیده شود.
واکنش عجیبی به اعلام موضع پکن در قبال بحران اوکراین از سوی واشنگتن صورت گرفت. پرزیدنت بایدن ضمن صحبت از ابتکار چین، هیچ چیز دیگری برای انجام دادن نیافت جز اینکه فرض کند که چین می‌تواند… به نفع خود عمل نکند: «من چیزی در این طرح نمی‌بینم که نشان دهد چیزی وجود دارد که برای کسی غیر از روسیه مفید باشد…». بایدن گفت. خوب اگر نمی‌بیند، پس نمی‌بیند.
در شامگاه ۲۴ ژانویه، وزارت امور خارجۀ روسیه در مورد موضع چین در خصوص راه‌حل سیاسی بحران اوکراین اظهار نظر کرد. وزارت امور خارجۀ روسیه در تفسیری نوشت: «ما از تمایل صمیمانۀ دوستان چینی برای کمک به حل و فصل مناقشه در اوکراین با ابزارهای صلح‌آمیز بسیار قدردانی می‌کنیم. روسیه آماده دستیابی به اهداف عملیات ویژۀ نظامی از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک است. از جمله پیش نیازها (شرایط) ذکر شده در تفسیر و پیشنهاد دستیابی به یک راه حل سیاسی و دیپلماتیک، «شناخت واقعیت‌های سرزمینی جدید» نام برده شد. وزارت امور خارجه رمزگشایی می‌کند:
«امروزه مانع اصلی راه‌حل مسالمت‌آمیز، فرمان ولادیمیر زلنسکی بتاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲ مبنی بر عدم امکان مذاکره با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و همچنین ابتکار رهبر اوکراین دایر بر خواست خروج نیروهای روسیه از سرزمین‌های جدید ما- دونباس، کریمه، زاپوروژیه و منطقۀ خرسون، نشان‌دهندۀ دوری کامل کی‌یف رسمی از واقعیت‌های معاصر است».
مأخذ: وبگاه بنیاد فرهنگ راهبردی
۹ اسفند-حوت ۱۴۰۱
