په داسې حال کې چې په مسکو کې د افغان دولت د سياسي او وسله والو مخالفانو تر منځ غونډې ته د افغان حکومت تر څنګ په کور دننه هم غبرګونونه وښودل شول؛ خو بیا هم هغوی چې د اشرف غني له حکومته ګوښه شوي او يا مستعفي چارواکي دي؛ د روسيې چکر ته ورغلل او په دغه غونډه کې يې ګډون وکړ. له وړاندې څخه دغې غونډې لپاره د حکومت د سياسي منتقدينو لخوا لابي ګيري وشوه. دوی داسې ښکاره کړه چې ګويا دغه غونډه کولی شي د افغان حکومت او وسله والو طالبانو تر منځ مخامخ خبرو ته زمينه برابره کړي. خو معلومه به شي چې دغه غونډه رښتيا هم د طالب او حکومت تر منځ بین الافغاني خبرو ته زمینه برابروي او که د طالب لپاره د مارکټینګ یو ښه اعلان ثابتېدای شي؟

پرون د دغې غونډې لومړی ورځ وه چې د مسکو په پرزیدنټ دولتي هوټل کې ترسره شوه. په لومړۍ ورځ په کې د ويناوالو تر منځ يې همغږي موجوده نه وه. چا په کې د موقت حکومت نارې وهلې او چا له اوسني حکومت سره پر خبرو ټينګار کولو. خو یو څه چې د بحث وړ دي هغه په دغه غونډه کې د طالب استازو غوښتنې دي. په غونډه کې د طالب مرکچي پلاوي مشر عباس ستانکزي چې د مسکو تر تېرې غونډې یې ږیره یو څه اوږده کړې ښکارېده، د افغانستان اساسي قانوني غیراسلامي وباله، ویې ویل، باید د بهرنیو پوځیانو له وتلو وروسته نوی اساسي قانون جوړ شي چې په افغاني ارزښتونو او اسلامي معیارونو برابر وي.

ده له تور لیسته د طالب مشرانو د نومونو ایستل، د بندیانو خلاصون، د طالبانو لپاره د رسمي دفتر پرانیستل، د اساسي قانون تعدیل، د اسلامي نظام جوړول او د سولې د خبرو ضمانت کول د طالبانو اصلي غوښتنې وبللې. ستانکزي دا هم وویل، که سوله وشي له نورو ډلو سره یوځای به اسلامي اساسي قانون او افغان شموله نظام جوړ کړي. که څه هم له تور لیسته د طالب مشرانو د نومونو ایستل، د بندیانو خلاصون او د طالبانو لپاره د رسمي دفتر پرانیستل د دغې ډلې تکراري غوښتنې دي خو د اساسي قانون تعديل او له نورو ډلو سره یوځای د افغان شموله نظام جوړولو وړانديزونه يې د کافي بحث وړ دي.

که اساسي قانون تعديل شي، څه به وشي؟

که څه هم له وړاندې څخه دلته له حکومته ځينې ناراضه سياسي ډلې د اساسي قانون د تعديل خبره کوي خو که د طالب د شرط په ډول د اساسي قانون هره ماده تعديل کيږي نو د حکومت او سياسيونو تر منځ ټکر او د ولسونو تر منځ به نفاق ته زمينه برابره کړي. ځکه که د اساسي قانون هره ماده تعديل کيږي نو دا به طالبانو ته دا فرصت په لاس ورکړي چې له لویې جرګې وغواړي لکه څنګه چې شهید احمد شاه مسعود ته يې د ملي قهرمان لقب ورکړی؛ طالبان به يې د ملا محمد عمر لپاره هم د ملي قهرمانۍ د لقب غوښتونکي شي.

د ډاکټر نجيب الله پلويان به غواړي چې اساسي قانون داسې ماده ولري چې پر اساس يې ډاکټر نجيب الله ته هم د ملي قهرمان لقب ورکړل شي. د يوې بلې سياسي ډلې پلويان به د يو بل وژل شوي شخص لپاره د ملي قهرمانۍ لقب غوښتنه وکړي او بلاخره هره ډله به د خپل مخالف سياسي ټيم سره د رقابت په خاطر د خپلې ډلې وژل شوي لپاره ملي قهرمانۍ د لقب غوښتنه کوي. او دا چاره به ولس او سياسيون په منځ څو پړکه جدا کړي او خدای مه کړه يو ځل بيا به د نفاق اور بل کړي.

طالبان کولی شي چې له نورو ډلو سره يو ځای ګډ نظام جوړ کړي؟

طالب مشر عباس ستانکزي د مسکو په غونډه کې يو غوښتنه له سولې وروسته د نورو سياسي ډ‌لو سره په ګډه د حکومت رامنځته کول دي چې ممکن اشاره يې موقت حکومت ته وي. لومړی خو نورې سياسي ډلې له طالب سره يو ځای ګډ حکومت نه غواړي ځکه دلته هره ډله بېله بېله د ځانته حکومت او امر چلولو غوښتنه کوي. دوی هيڅکله هم په خپل منځ کې د واک پر سر نه جوړيږي. که جوړېدای نو حکمتيار صاحب به اوس راتلونکو ولسمشريزو ټاکنو ته له نورو سياسي ډلو سره په ګډه يو نوماند معرفي کړی وای. ځکه حکمتيار صاحب ډيره هڅه وکړه چې له نورو احزابو سره په ګډه يو نوماند معرفي کړي چې له اشرف غني سره رقابت وکولی شي خو دا چې هره ډله بېله بېله د ولسمشرۍ غوښتونکې ده نو سره په خپل منځ کې جوړ نه شول.

دويم دا چې که د موقت حکومت په چوکاټ کې د سياسي ډلو تر منځ ګډ نظام رامنځته کيږي نو دا به په لوی لاس د اويایمو لسيزو تکرار وي چې يو ځل بيا به مولس د نتظيمي نښتو شاهد وي.

لیکنه : خوشحال آصفي