لوکاچ؛ فیلسوف مجار، مورخ و تئوریسین ادبیات

georg lukacs (1885-1971) آرام بختیاری گئورگ لوکاچ، و دمکراسی سوسیالیستی شورایی. جرج لوکاچ(1971-1885…

په حکومت کولو کې بد، په خبرو کې بد او…

نور محمد غفوري جان کیری د امریکا د خارجه چارو پخواني وزیر هغه…

سروش واژگان 

رسول پویان  خـدا تا در نمـاد بنده یـی مصلـوب آدم شد  محـیط…

قلم آزادیخواه همچون باد وزان 

آقای "علی پاکی" (به کُردی: عەلی پاکی)، شاعر کُرد، زاده‌ی…

د نړیوال نظم سازماني بنسټونه

نور محمد غفوری (لومړۍ برخه) د لیکنو ددې سلسلې په پیل کې…

مارکسیسم دگم نیست، بلکه راهنمای عمل است

ترجمه – رحیم کاکایی میخاییل کارداسویچ کل جهان بینی مارکس اما دکترین…

د نړیوال نظم نورمونه

نور محمد غفوري په مخکنیو دریو لیکنو (نړیوال نظم او افغانستان،…

بازی طالبان با کارت قومی و سکوت مرگبار نخبه گان…

نویسنده: مهرالدین مشید هرگونه اعتماد به یک گروۀ تروریستی بزرگترین خیانت…

د نړیوال نظم اصول

نور محمد غفوري (د تیرو لیکنو په تسلسل) د (نړیوال نظم او…

چند شعر کوتاه از زانا کوردستانی 

اگر ماه و خورشید را هم از آسمان پایین بیاورند هرگز دل به…

نړیوال نظم په کومو قاعدو ولاړ دی؟

نور محمد غفوري (د پخوا نۍ لیکنې په سلسله) څو ورځې مخکې…

جایگاه ی طالبان در معادلات سیاسی و استخباراتی در حال…

نویسنده: مهرالدین مشید آیا معادلات سیاسی و استخباراتی در منطقه در…

قساوت و جنایات بی‌پایان حکومت جمهوری اسلامی سرمایه علیۀ مهاجران…

اعلامیۀ سازمان سوسیالیست‌های کارگری افغانستان  در اثر تیراندازی نیروهای مسلح جمهوری…

خاکِ وطنم!

امین الله مفکر امینی       2024-20-10! هـرجایی که نظر کـــردم وطنـــم جــلوه گــــــرآمـــد آن…

سیرت نیکو 

رسول پویان  وفـا و عـشق و محـبت کـرده بنیادم  بـه کـنج غمکـدۀ…

جرگه ی عدالت خواهانه ی پشتون ها و چغرافیای سیاسی…

نویسنده: مهرالدین مشید جرگه ی ریگی للمه هشداری به باشنده گان…

هانا آرنت را، چپ ها و آلمانی ها، فیلسوف نمی…

Hannah Arendt (1906-1975) آرام بختیاری  هانا آرنت،- محاکمه شر و شیطان، بزودی…

نړیوال نظم او افغانستان

نور محمد غفوری ما پخپله هغه بیانیه کې چې د سپتمبر…

کُد مدنی داد خواهی می کند 

نگارشی از سخی صمیم.  قانون مدنی لسان خاص دارد و زبان…

دربارهٔ نوعیت رهبری و فعالیت های حزب و ائتلاف

نور محمد غفوری در دههٔ دوم قرن ۲۱ میلادی موضوع وحدت…

«
»

                  تاریخچه گذرگاه و شیردروازه کابل

نوشته کریم پوپل                                                                                                                                                                                           

مورخ ۵ جنوری ۲۰۲۴

                                            C:\Users\omidw\OneDrive\Billeder\Facebook_files\اریانا\هارتل.png
در قدیمها پس از اعمار دیوار کابل در قسمت که کوه آسمایی باپیش برآمدگی کوه شیر دروازه نزدیک میشود همین قسمت را گذرگاه می گفتند. رتبیل شاهیان  یا کابل شاهیان نواده گان کوشانیان و یفتلیان در همین محل برای جلوگیری از هجوم  اعراب بداخل کابل دیوار مستحکمی به ارتفاع ۶ مترعرض ۳.۷ متر بنا نموده بودند تا کابل محفوظ باقی بماند درتنگی بین دریا و کوه شیر دروازه  درب یا راه عبور و مروری را ساخته بودند تا کسان که از دیگر قسمتهای کابل داخل کابل میشوند اجازه ادخال بیابند.  این دروازه با مجسمه و هک چوبی از تصویر شیر مزین شده بود که بعدا بنام گذرگاه شیر دروازه مشهور شد. کوه که در پهلو این دروازه قرار داشت بنام کوه شیر دروازه مشهور شد.  در سده‌های بعدی، با رواج یابی دین اسلام، در حالیکه مدنیت‌های پیشینه و مذاهب آن‌ها تا اندازه زیادی ازمیان برد اشته شدند، دیوارها نیز به دلیل نبود هیچ نیاز ارزشگذاری مورد لطف و توجهی باقی نماند. پس از ورود اسلام   دروازه و مجسمه همه ازبین رفت ولی دیوار و گذرگاه بین کوه شیر دروازه و دریا  باقی ماند که مردم  چهاردهی ازین گذرگاه  برای عبور ومرور به کابل استفاده می نمودند. مردم آنطرف دریای کابل یعنی دهمزنگ و سایر نقاط کابل توسط پل موقتی  عبور ومرور نموده از  راه گذرگاه داخل کابل میشدند. بعدا قسمت که نوآباد دهمزنگ  قرار داشت دیوار را سوراخ نموده از راه پل شاه دوشمشیره داخل کابل میشدند . پل شاه دوشمشیره قدیم ترین پل کابل بوده نام کابل از همین پل منشع گرفته است. ( شاید کاه پل) .

بابر شاه دومین شخص که توجه خاص به کابل داشت. در کابل برای خود احصار اعمار نمود. که برخلاف دیوار ها  بالای کوه ،  دیوار ها و دروازه ها در همواری شهرکابل  اعمار نمود. بابرشاه دروازه گذرگاه را ازبین برده  درین محل سرک راکه  گادی رو و فیل رو بود اعمار نمود  که این راه  به چهاردهی و باغ بابر می رفت.
بعدا کامران پسر بابر قلعه ها و دیوارها ترمیم نمود ولی گذر گاه بدون دروازه باقی بود.
احمدشاه درانی  در سنه ۱۷۴۷م. زمانیکه برتخت سلطنت در  قندهار  نشست، او نیز توجه به کابل نموده سردار  محمدجهانخان پوپلزای  سپه سالار و حکمران کابل گردیده بود موظف به ترمیم دیوارها حصار و دروازه‌های شهر گردید. قسمیکه دیوارهای حصار این شهر تاریخی در حوادث سابقه آسیب دیده بود و نیز برای امور دفاعی این عصر و استعمال سلاح آتشین توپ دیگر مناسب نبوده لازم بود دیواره دفاعی کابل در برابر توپهای سنگین بنا شود.
سپه سالار مذکور به امر احمدشاه بابا در سنه ۱۱۶۶هـ ش. احداث یک دیوار بزرگ دیگری را دورادور شهرکابل را فرابگیرد، شروع به کار نمود، که آن را در مدت پنج ماه به انجام رسانیدند و طوریکه حافظ نورمحمد نوشته‌اند، یک ضلع دیوار مذکور حد ماشین خانه اندرابی را دربر گرفته تا اخیر گلستان‌سرای و ضلع دیگر حد سلامخانهٔ خاص و بالای زیارت بابه کیدانی را عبور نموده تا دروازه لاهوری می‌رسد، و قسمت دیگر آن با پیچ و تب بالای چنداول عبور نموده و در حدود ماشین خانه تمام می‌گردید و دروازه‌های ذیل را دربرداشت: 

# دروازهٔ قندهار در دهمزنگ.
# دروازهٔ سپید درحد سلامخانهٔ خاص.
# دروازهٔ سردار جهانخان در حد بابه کیدانی.
# دروازهٔ پیت درحد پشت مسجد عید گاه.
# دروازهٔ گذرگاه چهاردهی 

سپه سالا دیواری مستحکمی  را درجای قدیمی همان دیوارکه بین شیر دروازه  و کوه آسمایی اعمار نموده درین دیوار دو دروازه گذاشت که یکی از دروازه قندهار بود که طرف دهمزنگ میرفت  و دروازه دیگری که بطرف چهارهی میرود بنام گذرگاه چهاردهی نام گذاری نمود. 

C:\Users\omidw\OneDrive\Billeder\Facebook_files\اریانا\هارتل ۱ (2).jpg
تیمورشاه درانی درسال ۱۱۸۸ دوباره به ترمیم دیوارو دروازه های کابل  پرداخت. تیمور شاه دو دروازه دیگر را در شهر اضافه نمود. وهم  دروازه عبور طرف چهاردهی  و دروازه  قندهار را خیلی مستحکم ترمیم نمود.  بعداً جنگ‌های داخلی و هجوم بیگانگان یکی بعدی دیگری دروازه ها   و دیوارها از بین رفته  فراموش گردید. در زمان حبیب اله خان دیوار گذرگاه و شیر درواز تا حدود تخریب گردید. با رویکار آمدن امان اله شاه  دیوار که بین شیر دروازه و گذرگاه قرار داشت بکلی تخریب گردیده پلان شهر سازی بطرف شمال غرب کابل رویدست گرفته شد. بدین ترتیب به عوض گذرگاه چهاردهی منطقه بنام گذرگاه مسمی گردید که تا اکنون پا برجا است.

موخذ

۱. از کتاب خاطرات مرحوم جنرال عبدالطیف پوپل در مورد دروازه های کابل علت نام گذاری کوه شیر دروازه

۲. کتاب دیوارهای کابل نوشته عزیزالدین وکیلی پوپلزایی  

۳. کتاب یادداشتها و برداشت‌ها از کابل قدیم صفحه۱۶ نوشته محمد آصف آهنگ سال ۲۰۰۸چاپ انتشارات میوندکابل افغانستان

۴ . دیوارهای کابل نوشته شاه محمود محمود در وبگاه مرکز مطالعات و تحقیقات تاریخی – جغرافیائی و مردم‌شناسی شاه محمود محمود

۵ . قلعه ساخته شده کابل در حال نابودی است. نوشته صفی اله امین زاده در وبگاه بی‌بی‌سی فارسی https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2015/03/150315_k05_kabul_balahisar

۶. کتاب بالا حصار نوشته علی احمد کهزاد

۷ . افسانه‌های شهر کابل قدیم نوشته عبدالحمد جاوید در وبگاه افغان جرمن آنلاین

https://www.afghanpedia.com/depot/article/D2/R7L5p5B8tluEjFuQ

۸. عبدالحی حبیبی دیوارها و حصار کابل

https://afghanpedia.com/depot/article/D2/IIdCetl0UebaWJzu