افغان ګل 

چین د شانګهای سازمان بنسټګر او پیاوړی غړی دی، کولای شي د دغه سازمان او یا پخپله له افغان سولې سره مرسته وکړي.

دواړه هېوادونه په دې برخه کې علاقه او لېوالتیا هم لري، ځکه څه موده وړاندې چین په ډاګه کړې وه چې په بېجینګ کې به د افغان سولې په تړاو د افغان دولت، پاکستان او طالب استازو په ګډون یوه غونډه راوبولي او افغاني اړخ هم د چین دغه وړاندیز په ورین تندي منلی و.

په دې وروستیو کې یوځل بیا د ولسمشر غني او چیني استازي ترمنځ د افغان سولې د بهیر په تړاو خبرې وشوې او ولسمشر غني له چیني استازي وغوښتل چې چین باید دغه بهیر ته په پیاوړي دریځ سره ودانګي.

د غني د خبرو معنا به دا وي چې چین تر دې لا ډېر پیاوړی او مستحق دی چې په سیمه ییزو چارو کې د خپل رول او دریځ څرګندونه کوي. ځکه چین د شانګهای سازمان بنسټګر او پیاوړي غړی او د نړۍ د دویم اقتصاد لرونکی هېواد دی، د نړۍ له ډېری هېوادونو سره سوداګریزې او ښه سیاسي او دپلوماتیکي اړیکې لري.

 بلخوا، هم له امریکې او هم له روسیې سره ښه اړیکې لري او کولای شي د افغانستان په مساله اصو د اختلاف په صورت کې د دوی ترمنځ ښه منځګړيتوب وکړي.

 همداراز، زموږ پر ګاونډیانو لکه پاکستان او ایران د پوره اغېز لرونکی دی او خبره یې پرې چلېږي.

همدارنګه، چین د افغان سولې په تړاو هم د شانګهای سازمان له نفوذ او دریځه کار اخیستلای شي او هم د یوه ګاونډي او زبرځواک په توګه مستقلانه خپل رول لوبولای شي.

تر چین وروسته مسکو هم د افغان سولې په مساله کې د خپل رول لوبولو او برخې اخیستو ته چمتووالی په ډاګه کړی او دغه وړاندیز ته هم افغان دولت له خوا هرکلی ویل شوی دی.

په کورنۍ کچه هم د سولې په برخه کې لازمې او اړینې چارې روانې دي.

په ټوله کې دغو چارو څو قدمه موږ سولې ته نږدې کړي یو او ښه فرصت او زمینه یې برابره کړې ده. ځکه، په افغانستان کې سوله او ثبات له نړیوالې سولې او ثبات سره تړلې مساله ده او په افغانستان کې سوله یوازې د لرې او سیمه ییزو زبرځواکو هېوادونو د هوکړې پر بنسټ رامنځته کېدای شي.

ځکه، یوشمېر سیمه ییز هېوادونه په افغانستان کې د ناټو ځواکونو له شتونه په اندېښنه کې دي، سره له دې چې ناټو په کراتو کراتو ویلي د ترهګرۍ ضد جګړې سېوا نور هدفونه په سیمه کې نه لري.

په دې منځ کې د سیمې یوشمېر مغرض هېوادونه شته چې په سیمه او افغانستان کې د جګړې ادامه غواړي او دا کار د ناټو او سیمه ییزو زبرځواکو هېوادونو ترمنځ د بې باورۍ په رامنځته کولو او پراخولو سره کوي. افغان لوري ته په کار دي، چې د دغو هېوادونو برعکس عمل وکړي، یعنې د ناټو، روسیې، چین او هند ترمنځ د افغان سولې او جګړې د پای ته رسولو په تړاو واحد نظر او هوکړه رامنځته کړي.

دا ډېر سخت کار نه دی او په تېره په اوس وخت کې چې ټولو غاړو د افغان سولې لپاره چمتووالی ښودلی دی. په دې تړاو چې کوم کار کېدونکی دی، د دوه ډوله هوکړې رامنځته کېدل دي.

- په یوه هوکړه کې، هغه هېوادونه چې په افغانستان کې د ناټو ځواکونو له شتونه اندېښنه لري او له سیمې د دوی وتل غواړي، نو دغه هېوادونه باید په سیمه کې د ناټو اندېښنو ته هم ځواب ووايي او ژمن شي چې په سیمه کې به ترهګر نه پرېږدي او سیمه به له ترهګرو پاکوي.

- په دویمه هوکړه کې، که دغه هېوادونه وايي چې دوی په یوازې ځان سیمه له ترهګرو نه شي پاکولای، نو بله لار دا ده چې له ناټو سره په ګډه دغه کار ته ودانګي او د دغه کار لپاره یوه ټاکلې موده په پام کې ونیول شي.

د دغو هوکړو اهمیت او حساسیت ته په کتو شاید افغان دولت درک کړې وي چې د افغان سولې په باره کې تر ټولو مهم رول چین او هند لوبولای شي، ځکه دغه هېوادونه له ټولو غاړو سره نېکې اړیکې لري او خبره یې هم منل کېږي.

پاتې دې نه وي چې بیا هم افغان لوری د مسالې اصلي اړخ دی او افغان حکومت د مسالې د اصلي اړخ په توګه باید له یوه پیاوړي دریځه دغه بهیر ته ورګډ او تر پایه ابتکار یې په لاس کې ولري.